| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೫. ಪಞ್ಚಮನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ
5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
೧೯೩. ಇದಾನಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಪದಂ ಭಾಜೇತುಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನ ಖನ್ಧಾದಿವಸೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ, ಪುನ ತಸ್ಸೇವ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಕತಂ। ತಂ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಗ್ಗಾಹಕೇಸು ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಾದೀಸು ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸುಖುಮರೂಪಗ್ಗಾಹಕೇಸು ಅನಿದಸ್ಸನಅಪ್ಪಟಿಘಾದೀಸು ಚ ಪದೇಸು ನ ಯುಜ್ಜತಿ। ತಾದಿಸೇನ ಹಿ ಪದೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಮತ್ತಂ ನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಸೇಸಾ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತಸ್ಮಾ ತಥಾರೂಪಾನಿ ಪದಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ನ ಗಹಿತಾನಿ। ಯಾನಿ ಪನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಸುಖುಮರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ನ ದೀಪೇನ್ತಿ, ತಾನಿ ಇಧ ಗಹಿತಾನಿ। ತೇಸಂ ಇದಮುದ್ದಾನಂ –
193. Idāni asaṅgahitena asaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tattha yaṃ khandhādīhi asaṅgahitena khandhādivasena asaṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi asaṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pañcakkhandhaggāhakesu dukkhasaccādīsu viññāṇena saddhiṃ sukhumarūpaggāhakesu anidassanaappaṭighādīsu ca padesu na yujjati. Tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyya. Sesā khandhādīhi asaṅgahitadhammā nāma natthi. Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana pañcakkhandhe viññāṇañca sukhumarūpena saddhiṃ ekato na dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಖನ್ಧಾ ತಥಾಯತನಧಾತುಯೋ ಸಚ್ಚತೋ ತಯೋ।
‘‘Sabbe khandhā tathāyatanadhātuyo saccato tayo;
ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿಪಿ ಸಬ್ಬಾನಿ, ತೇವೀಸತಿ ಪಟಿಚ್ಚತೋ॥
Indriyānipi sabbāni, tevīsati paṭiccato.
‘‘ಪರತೋ ಸೋಳಸ ಪದಾ, ತೇಚತ್ತಾಲೀಸಕಂ ತಿಕೇ।
‘‘Parato soḷasa padā, tecattālīsakaṃ tike;
ಗೋಚ್ಛಕೇ ಸತ್ತತಿ ದ್ವೇ ಚ, ಸತ್ತ ಚೂಳನ್ತರೇ ಪದಾ॥
Gocchake sattati dve ca, satta cūḷantare padā.
‘‘ಮಹನ್ತರೇ ಪದಾ ವುತ್ತಾ, ಅಟ್ಠಾರಸ ತತೋ ಪರಂ।
‘‘Mahantare padā vuttā, aṭṭhārasa tato paraṃ;
ಅಟ್ಠಾರಸೇವ ಞಾತಬ್ಬಾ, ಸೇಸಾ ಇಧ ನ ಭಾಸಿತಾ’’ತಿ॥
Aṭṭhāraseva ñātabbā, sesā idha na bhāsitā’’ti.
ಪಞ್ಹಾ ಪನೇತ್ಥ ಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಂ ವಸೇನ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಕತಿಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಚತುತ್ತಿಂಸ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯಂ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಂ ಪದಂ, ತದೇವ ಯೇಹಿ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ, ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ಧಾಯ ಏಕೇನ ಖನ್ಧೇನಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Pañhā panettha sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katihi saddhiṃ sabbepi catuttiṃsa honti. Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi khandhādīhi asaṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya ekena khandhenātiādi vuttaṃ.
ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ – ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನ ಹಿ ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಆಯತನಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಪನ ಠಪೇತ್ವಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅವಸೇಸಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ತೀಹಿಪಿ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಾದೀಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ। ಪುನ ತೇನ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಬ್ಬಾನೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಖನ್ಧಾ ಖನ್ಧಾದಿಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪುನ ವಿಞ್ಞಾಣೇನೇವ ಖನ್ಧಾದಿಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಏಕೇನ ಖನ್ಧೇನ, ಏಕೇನಾಯತನೇನ, ಸತ್ತಹಿ ಧಾತೂಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ – ಯದೇತಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ತೀಹಿ ಖನ್ಧಾದಿಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ, ತೇಹಿಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣಧಮ್ಮೇಹಿ ತೇ ರೂಪಧಮ್ಮಾವ ತೀಹಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಪುನ ತೇ ರೂಪಧಮ್ಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣೇನೇವ ತೀಹಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಖನ್ಧತೋ ಏಕೋ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಆಯತನತೋ ಏಕಂ ಮನಾಯತನಂ, ಧಾತುತೋ ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏಕೇನ ಖನ್ಧೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಯಂ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಂ ಪದಂ, ತದೇವ ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಖನ್ಧಾದಿವಸೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಸೇನ ಖನ್ಧಾದಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ತಾವ – ರೂಪವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವೇದನಾದಯೋ ಹಿ ರೂಪವಿಞ್ಞಾಣೇಹೇವ ಖನ್ಧಾದಿಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇ ಚ ದ್ವೇ ಖನ್ಧಾ ಏಕಾದಸಾಯತನಾನಿ ಸತ್ತರಸ ಧಾತುಯೋ ಹೋನ್ತಿ।
Tatrāyaṃ nayo – rūpakkhandhena hi cattāro khandhā nibbānañca khandhasaṅgahena asaṅgahitā. Āyatanadhātusaṅgahena pana ṭhapetvā viññāṇaṃ avasesā saṅgahitāti viññāṇameva tīhipi khandhasaṅgahādīhi asaṅgahitaṃ nāma. Puna tena viññāṇena saddhiṃ nibbānena cattāro khandhā khandhādisaṅgahena asaṅgahitā. Te sabbepi puna viññāṇeneva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti ekena khandhena, ekenāyatanena, sattahi dhātūhi asaṅgahitā nāma honti. Atha vā – yadetaṃ rūpakkhandhena viññāṇameva tīhi khandhādisaṅgahehi asaṅgahitaṃ, tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā. Puna te rūpadhammā viññāṇeneva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā. Viññāṇañca khandhato eko viññāṇakkhandho hoti, āyatanato ekaṃ manāyatanaṃ, dhātuto satta viññāṇadhātuyo. Tasmā ‘‘ekena khandhenā’’tiādi vuttaṃ. Iminā upāyena sabbattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena asaṅgahitaṃ, tesaṃ dhammānaṃ vasena khandhādayo veditabbā. Tattha dutiyapañhe tāva – rūpaviññāṇānaṃ vasena veditabbā. Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitā. Te ca dve khandhā ekādasāyatanāni sattarasa dhātuyo honti.
೧೯೫. ತತಿಯಪಞ್ಹೇ – ವಿಞ್ಞಾಣಂ ರೂಪಾದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ತೇಸಂ ವಸೇನ ಖನ್ಧಾದಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
195. Tatiyapañhe – viññāṇaṃ rūpādīhi catūhi asaṅgahitanti tesaṃ vasena khandhādayo veditabbā.
೧೯೬. ಚತುತ್ಥಪಞ್ಹೇ – ಚಕ್ಖಾಯತನಂ ವೇದನಾದೀಹಿ ಚತೂಹೀತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಖನ್ಧಾದಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪರಿಯೋಸಾನೇ – ರೂಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಯತನನ್ತಿ ಉದ್ದಾನಗಾಥಾಯ ದಸ್ಸಿತಧಮ್ಮಾಯೇವ ಅಞ್ಞೇನಾಕಾರೇನ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ।
196. Catutthapañhe – cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti iminā nayena sabbattha khandhādayo veditabbā. Pariyosāne – rūpañca dhammāyatananti uddānagāthāya dassitadhammāyeva aññenākārena saṅkhipitvā dassitāti.
ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ।
Asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಾತುಕಥಾಪಾಳಿ • Dhātukathāpāḷi / ೫. ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದನಿದ್ದೇಸೋ • 5. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೫. ಪಞ್ಚಮನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೫. ಪಞ್ಚಮನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
