| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
೫. ಪಞ್ಚಮನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ
5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
೧೯೩. ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದನಿದ್ದೇಸೇಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಯಥಾನಿದ್ಧಾರಿತಧಮ್ಮದಸ್ಸನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಸಸುಖುಮರೂಪವಿಞ್ಞಾಣಸಹಿತಧಮ್ಮಸಮುದಾಯಾ ಯೇ ತೇ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಅನಿದಸ್ಸನಅಪ್ಪಟಿಘಅಚೇತಸಿಕಾನುಪಾದಾಸದಿಸಾ ಸತಿಪಿ ಏಕೇನ ದ್ವೀಹಿ ವಾ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅಸಙ್ಗಾಹಕತ್ತೇ ತೀಹಿಪಿ ಅಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಗಹಾಸಙ್ಗಾಹಕಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಅಬ್ಯಾಕತಧಮ್ಮಸದಿಸಾ ಕೇನಚಿ ಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬಭಾವತೋ ಅಸಙ್ಗಾಹಕಾ ಏವ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತೇನ ತೇ ಅಸಙ್ಗಾಹಕಭಾವೇನ ನ ಉದ್ಧಟಾ, ಇತರೇ ಪನ ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯೇನ ಉದ್ಧಟಾತಿ।
193. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddesepi vuttanayeneva yathāniddhāritadhammadassanaṃ veditabbaṃ. Ettha ca sasukhumarūpaviññāṇasahitadhammasamudāyā ye te dukkhasaccaanidassanaappaṭighaacetasikānupādāsadisā satipi ekena dvīhi vā saṅgahehi kesañci asaṅgāhakatte tīhipi asaṅgahetabbassa abhāvato paripuṇṇasaṅgahāsaṅgāhakā na honti, abyākatadhammasadisā kenaci saṅgahena asaṅgahetabbabhāvato asaṅgāhakā eva na honti, tena te asaṅgāhakabhāvena na uddhaṭā, itare pana tabbipariyāyena uddhaṭāti.
ಯಂ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ತಾದಿಸೇನ ಹಿ ಪದೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಮತ್ತಂ ನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅನಿದಸ್ಸನಅಪ್ಪಟಿಘೇಸು ಪನ ಅಸಙ್ಗಾಹಕೇಸು ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅನ್ತೋಗಧಂ, ನ ಚ ತದೇವ ತಸ್ಸ ಅಸಙ್ಗಾಹಕನ್ತಿ। ಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಂ ವಸೇನ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಕತೇಹಿ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಏವಂ ಕತೇಹಿ ದುತಿಯಪಞ್ಹಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಠಮಪಞ್ಹನಾಮರೂಪಪಞ್ಹಾದಯೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಚತುತ್ತಿಂಸ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಂ ಪದಂ, ತದೇವಾತಿ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದಿವಿಸೇಸಕಪದಂ ವದತಿ, ನ ನಿದ್ಧಾರಿತೇ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಧಮ್ಮೇ। ತೇ ಹಿ ಲಕ್ಖಣತೋ ದಸ್ಸಿತಾ, ನ ಪದೇನ ಸರೂಪತೋತಿ। ತತ್ಥ ತದೇವಾತಿ ಏವ-ಸದ್ದೇನ ನ ತಂ ಕದಾಚಿ ಸಙ್ಗಹಿತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಉದ್ಧಟಸ್ಸೇವ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಭಾವೇ ನಿಯತತಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಅನಿಯತತಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ತದೇವ ಯೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹಿ ‘‘ನಿಯಮತೋ’’ತಿ ಸಕ್ಕಾ ವಚನಸೇಸೋ ಯೋಜೇತುನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ತದೇವಾತಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಮೇವ ಏವಂಪಕಾರಮೇವ ಹುತ್ವಾ ಯೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಭಾವೇನ ಏವಂ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಭಾವನಿಯಮನತ್ಥೋ ಏವ-ಸದ್ದೋ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತತಾನಿವಾರಣತ್ಥೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಞ್ಹಿ ಅಞ್ಞಸಹಿತಂ ಅಸಹಿತಞ್ಚ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ಹೋತಿ। ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದೀನಿ ಹಿ ಅಞ್ಞಸಹಿತಾನಿ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಾದೀನಿ ಅಸಹಿತಾನೀತಿ।
Yaṃ pana aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyyā’’ti vuttaṃ, taṃ dukkhasaccaṃ sandhāya vuttaṃ. Anidassanaappaṭighesu pana asaṅgāhakesu nibbānaṃ antogadhaṃ, na ca tadeva tassa asaṅgāhakanti. Sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katehi saddhinti evaṃ katehi dutiyapañhādīhi saddhiṃ paṭhamapañhanāmarūpapañhādayo sabbepi catuttiṃsa hontīti attho. Yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadevāti rūpakkhandhādivisesakapadaṃ vadati, na niddhārite pucchitabbadhamme. Te hi lakkhaṇato dassitā, na padena sarūpatoti. Tattha tadevāti eva-saddena na taṃ kadāci saṅgahitena asaṅgahitaṃ na hotīti uddhaṭasseva asaṅgahitenaasaṅgahitabhāve niyatataṃ aññassa ca aniyatataṃ dassetīti veditabbaṃ. ‘‘Tadeva yehi asaṅgahita’’nti ettha hi ‘‘niyamato’’ti sakkā vacanaseso yojetunti. Atha vā tadevāti pucchāya uddhaṭameva evaṃpakārameva hutvā yehi asaṅgahitanti tassa pucchāya uddhaṭabhāvena evaṃ asaṅgahitenaasaṅgahitabhāvaniyamanattho eva-saddo, na aññassa asaṅgahitenaasaṅgahitatānivāraṇatthoti daṭṭhabbo. Pucchāya uddhaṭañhi aññasahitaṃ asahitañca asaṅgahitena asaṅgahitaṃ hoti. Rūpakkhandhādīni hi aññasahitāni viññāṇakkhandhādīni asahitānīti.
ಅವಸೇಸಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಇದಂ ಅವಸೇಸಾ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತೇಹಿಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣಧಮ್ಮೇಹಿ ತೇ ರೂಪಧಮ್ಮಾವ ತೀಹಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಾ ತೀಹಿಪಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಾಹಕಾ ಹುತ್ವಾ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅನುದ್ಧಟಾ ವೇದನಾದಯೋಪಿ ಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ ಏವಾತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಪಠಮೇ ನಯೇ ವೇದನಾದಯೋಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ವುತ್ತಾ, ದುತಿಯೇ ರೂಪಧಮ್ಮಾವಾತಿ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ। ವೇದನಾದಯೋ ಹಿ ರೂಪವಿಞ್ಞಾಣೇಹೇವ ಖನ್ಧಾದಿಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಓಳಾರಿಕರೂಪೇಹಿ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಚ ತೀಹಿಪಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೂಪೇಕದೇಸೋ ಹಿ ಏತ್ಥ ರೂಪಗ್ಗಹಣೇನ ಗಹಿತೋತಿ।
Avasesā saṅgahitāti idaṃ avasesā asaṅgahitā na hontīti evaṃ daṭṭhabbaṃ. Tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitāti pucchāya uddhaṭā tīhipi saṅgahehi asaṅgāhakā hutvā asaṅgahitāti adhippāyo. Anuddhaṭā vedanādayopi hi asaṅgahitā evāti. Ettha ca paṭhame naye vedanādayopi viññāṇena asaṅgahitāti vuttā, dutiye rūpadhammāvāti ayaṃ viseso. Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti oḷārikarūpehi viññāṇena ca tīhipi saṅgahehi asaṅgahitāti attho. Rūpekadeso hi ettha rūpaggahaṇena gahitoti.
೧೯೬. ಚತುತ್ಥಪಞ್ಹೇ ಚಕ್ಖಾಯತನಂ ವೇದನಾದೀಹಿ ಚತೂಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಚಕ್ಖಾಯತನನ್ತಿ ಏತೇನ ಪುಚ್ಛಾಯ ಉದ್ಧಟಂ ಅಸಙ್ಗಾಹಕಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಚಕ್ಖಾಯತನೇನ ಪನ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾನಿ ದಸ ಓಳಾರಿಕಾಯತನಾನಿ ನ ಚಕ್ಖಾಯತನಮೇವಾತಿ। ‘‘ರೂಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಯತನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ತೀಹಿಪಿ ಸಙ್ಗಹೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ಹೋತಿ, ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನ ತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣವಜ್ಜಂ ಸಬ್ಬಂ ತೇವ ಧಮ್ಮೇ ಉದಾನೇತಿ। ಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾ ಹಿ ಏಕತೋ ಉದಾನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇನ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ಏಕತೋ ಉದಾನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತೇಸು ಅಞ್ಞೇ ವಿಸದಿಸವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾ ನಯದಾನೇನ ದಸ್ಸಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ರೂಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಯತನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞೇನಾಕಾರೇನ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಭವಾತಿ ಅಸಞ್ಞೇಕವೋಕಾರಭವಾ। ದ್ವೇತಿ ಬಾಹಿರುಪಾದಾಧಮ್ಮೇ ಏವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಯೇನ ಅಸಙ್ಗಾಹಕೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬಞ್ಚ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ, ಸೋ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದಿಕೋ ತಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಯಭಾವತೋ ‘‘ವಿಸಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ಯಥಾದಸ್ಸಿತಸ್ಸ ಪನ ಉದ್ದಾನಸ್ಸ ನಯದಾನಮತ್ತತ್ತಾ ‘‘ನಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ದ್ವೇವೀಸನಯೋ ಚಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ದ್ವೇವೀಸಪದಿಕೋ ಏಸ ನಯೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
196. Catutthapañhe cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti ettha cakkhāyatananti etena pucchāya uddhaṭaṃ asaṅgāhakaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. Cakkhāyatanena pana asaṅgahitena asaṅgahitāni dasa oḷārikāyatanāni na cakkhāyatanamevāti. ‘‘Rūpañca dhammāyatana’’ntiādinā yehi dhammehi tīhipi saṅgahehi asaṅgahitaṃ taṃ viññāṇameva hoti, asaṅgahitena tena asaṅgahitañca viññāṇavajjaṃ sabbaṃ teva dhamme udāneti. Sadisavissajjanā hi ekato udānetvā dassetabbā. Tattha paṭhamena rūpakkhandhena sadisavissajjanesu ekato udānetvā dassitesu aññe visadisavissajjanā nayadānena dassitā honti. Tenāha ‘‘rūpañca dhammāyatananti…pe… aññenākārena saṅkhipitvā dassitā’’ti. Tattha dve bhavāti asaññekavokārabhavā. Dveti bāhirupādādhamme eva sandhāya vuttaṃ. Yena asaṅgāhakena asaṅgahitena asaṅgahitaṃ pucchitabbaṃ vissajjitabbañca paricchijjati, so rūpakkhandhādiko tassa pucchāvissajjanānañca nissayabhāvato ‘‘visayo’’ti vutto, yathādassitassa pana uddānassa nayadānamattattā ‘‘nayo’’ti vuttaṃ. ‘‘Dvevīsanayo cā’’tipi pāṭho, dvevīsapadiko esa nayo cāti attho.
ಪಞ್ಚಮನಯಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcamanayaasaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಾತುಕಥಾಪಾಳಿ • Dhātukathāpāḷi / ೫. ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದನಿದ್ದೇಸೋ • 5. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ೫. ಪಞ್ಚಮನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೫. ಪಞ್ಚಮನಯೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೇನಅಸಙ್ಗಹಿತಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
