| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
੫. ਪਞ੍ਚਮਨਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ
5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
੧੯੩. ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਯਥਾਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਸੁਖੁਮਰੂਪવਿਞ੍ਞਾਣਸਹਿਤਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯਾ ਯੇ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਅਨਿਦਸ੍ਸਨਅਪ੍ਪਟਿਘਅਚੇਤਸਿਕਾਨੁਪਾਦਾਸਦਿਸਾ ਸਤਿਪਿ ਏਕੇਨ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤੇ ਤੀਹਿਪਿ ਅਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਸਦਿਸਾ ਕੇਨਚਿ ਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਏવ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕਭਾવੇਨ ਨ ਉਦ੍ਧਟਾ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਦ੍ਧਟਾਤਿ।
193. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddesepi vuttanayeneva yathāniddhāritadhammadassanaṃ veditabbaṃ. Ettha ca sasukhumarūpaviññāṇasahitadhammasamudāyā ye te dukkhasaccaanidassanaappaṭighaacetasikānupādāsadisā satipi ekena dvīhi vā saṅgahehi kesañci asaṅgāhakatte tīhipi asaṅgahetabbassa abhāvato paripuṇṇasaṅgahāsaṅgāhakā na honti, abyākatadhammasadisā kenaci saṅgahena asaṅgahetabbabhāvato asaṅgāhakā eva na honti, tena te asaṅgāhakabhāvena na uddhaṭā, itare pana tabbipariyāyena uddhaṭāti.
ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਾਦਿਸੇਨ ਹਿ ਪਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਮਤ੍ਤਂ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਅਪ੍ਪਟਿਘੇਸੁ ਪਨ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ, ਨ ਚ ਤਦੇવ ਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕਨ੍ਤਿ। ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਂ વਸੇਨ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਕਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਕਤੇਹਿ ਦੁਤਿਯਪਞ੍ਹਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਠਮਪਞ੍ਹਨਾਮਰੂਪਪਞ੍ਹਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਦ੍ਧਟਂ ਪਦਂ, ਤਦੇવਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿવਿਸੇਸਕਪਦਂ વਦਤਿ, ਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ। ਤੇ ਹਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਪਦੇਨ ਸਰੂਪਤੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਦੇવਾਤਿ ਏવ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਤਂ ਕਦਾਚਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧਟਸ੍ਸੇવ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾવੇ ਨਿਯਤਤਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਅਨਿਯਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਤਦੇવ ਯੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਨਿਯਮਤੋ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ વਚਨਸੇਸੋ ਯੋਜੇਤੁਨ੍ਤਿ। ਅਥ વਾ ਤਦੇવਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਦ੍ਧਟਮੇવ ਏવਂਪਕਾਰਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਯੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਦ੍ਧਟਭਾવੇਨ ਏવਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾવਨਿਯਮਨਤ੍ਥੋ ਏવ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤਾਨਿવਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਦ੍ਧਟਞ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਸਹਿਤਂ ਅਸਹਿਤਞ੍ਚ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞਸਹਿਤਾਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਿ ਅਸਹਿਤਾਨੀਤਿ।
Yaṃ pana aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyyā’’ti vuttaṃ, taṃ dukkhasaccaṃ sandhāya vuttaṃ. Anidassanaappaṭighesu pana asaṅgāhakesu nibbānaṃ antogadhaṃ, na ca tadeva tassa asaṅgāhakanti. Sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katehi saddhinti evaṃ katehi dutiyapañhādīhi saddhiṃ paṭhamapañhanāmarūpapañhādayo sabbepi catuttiṃsa hontīti attho. Yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadevāti rūpakkhandhādivisesakapadaṃ vadati, na niddhārite pucchitabbadhamme. Te hi lakkhaṇato dassitā, na padena sarūpatoti. Tattha tadevāti eva-saddena na taṃ kadāci saṅgahitena asaṅgahitaṃ na hotīti uddhaṭasseva asaṅgahitenaasaṅgahitabhāve niyatataṃ aññassa ca aniyatataṃ dassetīti veditabbaṃ. ‘‘Tadeva yehi asaṅgahita’’nti ettha hi ‘‘niyamato’’ti sakkā vacanaseso yojetunti. Atha vā tadevāti pucchāya uddhaṭameva evaṃpakārameva hutvā yehi asaṅgahitanti tassa pucchāya uddhaṭabhāvena evaṃ asaṅgahitenaasaṅgahitabhāvaniyamanattho eva-saddo, na aññassa asaṅgahitenaasaṅgahitatānivāraṇatthoti daṭṭhabbo. Pucchāya uddhaṭañhi aññasahitaṃ asahitañca asaṅgahitena asaṅgahitaṃ hoti. Rūpakkhandhādīni hi aññasahitāni viññāṇakkhandhādīni asahitānīti.
ਅવਸੇਸਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਇਦਂ ਅવਸੇਸਾ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਹਿਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮੇਹਿ ਤੇ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾવ ਤੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਦ੍ਧਟਾ ਤੀਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਨੁਦ੍ਧਟਾ વੇਦਨਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਏવਾਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮੇ ਨਯੇ વੇਦਨਾਦਯੋਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਤਿਯੇ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾવਾਤਿ ਅਯਂ વਿਸੇਸੋ। વੇਦਨਾਦਯੋ ਹਿ ਰੂਪવਿਞ੍ਞਾਣੇਹੇવ ਖਨ੍ਧਾਦਿਸਙ੍ਗਹੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪੇਹਿ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਚ ਤੀਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰੂਪੇਕਦੇਸੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤੋਤਿ।
Avasesā saṅgahitāti idaṃ avasesā asaṅgahitā na hontīti evaṃ daṭṭhabbaṃ. Tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitāti pucchāya uddhaṭā tīhipi saṅgahehi asaṅgāhakā hutvā asaṅgahitāti adhippāyo. Anuddhaṭā vedanādayopi hi asaṅgahitā evāti. Ettha ca paṭhame naye vedanādayopi viññāṇena asaṅgahitāti vuttā, dutiye rūpadhammāvāti ayaṃ viseso. Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti oḷārikarūpehi viññāṇena ca tīhipi saṅgahehi asaṅgahitāti attho. Rūpekadeso hi ettha rūpaggahaṇena gahitoti.
੧੯੬. ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਹੇ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ વੇਦਨਾਦੀਹਿ ਚਤੂਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਉਦ੍ਧਟਂ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਚਕ੍ਖਾਯਤਨੇਨ ਪਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਦਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਯਤਨਾਨਿ ਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਮੇવਾਤਿ। ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਮੇવ ਹੋਤਿ, ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਞ੍ਚ વਿਞ੍ਞਾਣવਜ੍ਜਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਉਦਾਨੇਤਿ। ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ ਹਿ ਏਕਤੋ ਉਦਾਨੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਸੁ ਏਕਤੋ ਉਦਾਨੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇ વਿਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ ਨਯਦਾਨੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਅਞ੍ਞੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਭવਾਤਿ ਅਸਞ੍ਞੇਕવੋਕਾਰਭવਾ। ਦ੍વੇਤਿ ਬਾਹਿਰੁਪਾਦਾਧਮ੍ਮੇ ਏવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੇਨ ਅਸਙ੍ਗਾਹਕੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾવਤੋ ‘‘વਿਸਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਦ੍ਦਾਨਸ੍ਸ ਨਯਦਾਨਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਦ੍વੇવੀਸਨਯੋ ਚਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਦ੍વੇવੀਸਪਦਿਕੋ ਏਸ ਨਯੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
196. Catutthapañhe cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti ettha cakkhāyatananti etena pucchāya uddhaṭaṃ asaṅgāhakaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. Cakkhāyatanena pana asaṅgahitena asaṅgahitāni dasa oḷārikāyatanāni na cakkhāyatanamevāti. ‘‘Rūpañca dhammāyatana’’ntiādinā yehi dhammehi tīhipi saṅgahehi asaṅgahitaṃ taṃ viññāṇameva hoti, asaṅgahitena tena asaṅgahitañca viññāṇavajjaṃ sabbaṃ teva dhamme udāneti. Sadisavissajjanā hi ekato udānetvā dassetabbā. Tattha paṭhamena rūpakkhandhena sadisavissajjanesu ekato udānetvā dassitesu aññe visadisavissajjanā nayadānena dassitā honti. Tenāha ‘‘rūpañca dhammāyatananti…pe… aññenākārena saṅkhipitvā dassitā’’ti. Tattha dve bhavāti asaññekavokārabhavā. Dveti bāhirupādādhamme eva sandhāya vuttaṃ. Yena asaṅgāhakena asaṅgahitena asaṅgahitaṃ pucchitabbaṃ vissajjitabbañca paricchijjati, so rūpakkhandhādiko tassa pucchāvissajjanānañca nissayabhāvato ‘‘visayo’’ti vutto, yathādassitassa pana uddānassa nayadānamattattā ‘‘nayo’’ti vuttaṃ. ‘‘Dvevīsanayo cā’’tipi pāṭho, dvevīsapadiko esa nayo cāti attho.
ਪਞ੍ਚਮਨਯਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcamanayaasaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿ • Dhātukathāpāḷi / ੫. ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 5. Asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ੫. ਪਞ੍ਚਮਨਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੫. ਪਞ੍ਚਮਨਯੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨਅਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Pañcamanayo asaṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
