Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya

    २. पञ्‍चराजसुत्तं

    2. Pañcarājasuttaṃ

    १२३. सावत्थिनिदानं । तेन खो पन समयेन पञ्‍चन्‍नं राजूनं पसेनदिपमुखानं पञ्‍चहि कामगुणेहि समप्पितानं समङ्गीभूतानं परिचारयमानानं अयमन्तराकथा उदपादि – ‘‘किं नु खो कामानं अग्ग’’न्ति? तत्रेकच्‍चे 1 एवमाहंसु – ‘‘रूपा कामानं अग्ग’’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘सद्दा कामानं अग्ग’’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘गन्धा कामानं अग्ग’’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘रसा कामानं अग्ग’’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘फोट्ठब्बा कामानं अग्ग’’न्ति। यतो खो ते राजानो नासक्खिंसु अञ्‍ञमञ्‍ञं सञ्‍ञापेतुं।

    123. Sāvatthinidānaṃ . Tena kho pana samayena pañcannaṃ rājūnaṃ pasenadipamukhānaṃ pañcahi kāmaguṇehi samappitānaṃ samaṅgībhūtānaṃ paricārayamānānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘kiṃ nu kho kāmānaṃ agga’’nti? Tatrekacce 2 evamāhaṃsu – ‘‘rūpā kāmānaṃ agga’’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘saddā kāmānaṃ agga’’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘gandhā kāmānaṃ agga’’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘rasā kāmānaṃ agga’’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘phoṭṭhabbā kāmānaṃ agga’’nti. Yato kho te rājāno nāsakkhiṃsu aññamaññaṃ saññāpetuṃ.

    अथ खो राजा पसेनदि कोसलो ते राजानो एतदवोच – ‘‘आयाम, मारिसा, येन भगवा तेनुपसङ्कमिस्साम; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं एतमत्थं पटिपुच्छिस्साम। यथा नो भगवा ब्याकरिस्सति तथा नं धारेस्सामा’’ति 3। ‘‘एवं, मारिसा’’ति खो ते राजानो रञ्‍ञो पसेनदिस्स कोसलस्स पच्‍चस्सोसुं।

    Atha kho rājā pasenadi kosalo te rājāno etadavoca – ‘‘āyāma, mārisā, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etamatthaṃ paṭipucchissāma. Yathā no bhagavā byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti 4. ‘‘Evaṃ, mārisā’’ti kho te rājāno rañño pasenadissa kosalassa paccassosuṃ.

    अथ खो ते पञ्‍च राजानो पसेनदिपमुखा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्‍नो खो राजा पसेनदि कोसलो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘इध, भन्ते, अम्हाकं पञ्‍चन्‍नं राजूनं पञ्‍चहि कामगुणेहि समप्पितानं समङ्गीभूतानं परिचारयमानानं अयमन्तराकथा उदपादि – ‘किं नु खो कामानं अग्ग’न्ति? एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘रूपा कामानं अग्ग’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘सद्दा कामानं अग्ग’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘गन्धा कामानं अग्ग’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘रसा कामानं अग्ग’न्ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘फोट्ठब्बा कामानं अग्ग’न्ति। किं नु खो, भन्ते, कामानं अग्ग’’न्ति?

    Atha kho te pañca rājāno pasenadipamukhā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ pañcannaṃ rājūnaṃ pañcahi kāmaguṇehi samappitānaṃ samaṅgībhūtānaṃ paricārayamānānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘kiṃ nu kho kāmānaṃ agga’nti? Ekacce evamāhaṃsu – ‘rūpā kāmānaṃ agga’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘saddā kāmānaṃ agga’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘gandhā kāmānaṃ agga’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘rasā kāmānaṃ agga’nti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘phoṭṭhabbā kāmānaṃ agga’nti. Kiṃ nu kho, bhante, kāmānaṃ agga’’nti?

    ‘‘मनापपरियन्तं ख्वाहं, महाराज, पञ्‍चसु कामगुणेसु अग्गन्ति वदामि। तेव 5, महाराज, रूपा एकच्‍चस्स मनापा होन्ति, तेव 6 रूपा एकच्‍चस्स अमनापा होन्ति। येहि च यो रूपेहि अत्तमनो होति परिपुण्णसङ्कप्पो, सो तेहि रूपेहि अञ्‍ञं रूपं उत्तरितरं वा पणीततरं वा न पत्थेति। ते तस्स रूपा परमा होन्ति। ते तस्स रूपा अनुत्तरा होन्ति।

    ‘‘Manāpapariyantaṃ khvāhaṃ, mahārāja, pañcasu kāmaguṇesu agganti vadāmi. Teva 7, mahārāja, rūpā ekaccassa manāpā honti, teva 8 rūpā ekaccassa amanāpā honti. Yehi ca yo rūpehi attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo, so tehi rūpehi aññaṃ rūpaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na pattheti. Te tassa rūpā paramā honti. Te tassa rūpā anuttarā honti.

    ‘‘तेव , महाराज, सद्दा एकच्‍चस्स मनापा होन्ति, तेव सद्दा एकच्‍चस्स अमनापा होन्ति। येहि च यो सद्देहि अत्तमनो होति परिपुण्णसङ्कप्पो, सो तेहि सद्देहि अञ्‍ञं सद्दं उत्तरितरं वा पणीततरं वा न पत्थेति। ते तस्स सद्दा परमा होन्ति। ते तस्स सद्दा अनुत्तरा होन्ति।

    ‘‘Teva , mahārāja, saddā ekaccassa manāpā honti, teva saddā ekaccassa amanāpā honti. Yehi ca yo saddehi attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo, so tehi saddehi aññaṃ saddaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na pattheti. Te tassa saddā paramā honti. Te tassa saddā anuttarā honti.

    ‘‘तेव, महाराज, गन्धा एकच्‍चस्स मनापा होन्ति, तेव गन्धा एकच्‍चस्स अमनापा होन्ति। येहि च यो गन्धेहि अत्तमनो होति परिपुण्णसङ्कप्पो, सो तेहि गन्धेहि अञ्‍ञं गन्धं उत्तरितरं वा पणीततरं वा न पत्थेति। ते तस्स गन्धा परमा होन्ति। ते तस्स गन्धा अनुत्तरा होन्ति।

    ‘‘Teva, mahārāja, gandhā ekaccassa manāpā honti, teva gandhā ekaccassa amanāpā honti. Yehi ca yo gandhehi attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo, so tehi gandhehi aññaṃ gandhaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na pattheti. Te tassa gandhā paramā honti. Te tassa gandhā anuttarā honti.

    ‘‘तेव, महाराज, रसा एकच्‍चस्स मनापा होन्ति, तेव रसा एकच्‍चस्स अमनापा होन्ति। येहि च यो रसेहि अत्तमनो होति परिपुण्णसङ्कप्पो, सो तेहि रसेहि अञ्‍ञं रसं उत्तरितरं वा पणीततरं वा न पत्थेति। ते तस्स रसा परमा होन्ति। ते तस्स रसा अनुत्तरा होन्ति।

    ‘‘Teva, mahārāja, rasā ekaccassa manāpā honti, teva rasā ekaccassa amanāpā honti. Yehi ca yo rasehi attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo, so tehi rasehi aññaṃ rasaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na pattheti. Te tassa rasā paramā honti. Te tassa rasā anuttarā honti.

    ‘‘तेव, महाराज, फोट्ठब्बा एकच्‍चस्स मनापा होन्ति, तेव फोट्ठब्बा एकच्‍चस्स अमनापा होन्ति। येहि च यो फोट्ठब्बेहि अत्तमनो होति परिपुण्णसङ्कप्पो, सो तेहि फोट्ठब्बेहि अञ्‍ञं फोट्ठब्बं उत्तरितरं वा पणीततरं वा न पत्थेति। ते तस्स फोट्ठब्बा परमा होन्ति। ते तस्स फोट्ठब्बा अनुत्तरा होन्ती’’ति।

    ‘‘Teva, mahārāja, phoṭṭhabbā ekaccassa manāpā honti, teva phoṭṭhabbā ekaccassa amanāpā honti. Yehi ca yo phoṭṭhabbehi attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo, so tehi phoṭṭhabbehi aññaṃ phoṭṭhabbaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na pattheti. Te tassa phoṭṭhabbā paramā honti. Te tassa phoṭṭhabbā anuttarā hontī’’ti.

    तेन खो पन समयेन चन्दनङ्गलिको उपासको तस्सं परिसायं निसिन्‍नो होति। अथ खो चन्दनङ्गलिको उपासको उट्ठायासना एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा येन भगवा तेनञ्‍जलिं पणामेत्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘पटिभाति मं भगवा, पटिभाति मं सुगता’’ति। ‘‘पटिभातु तं चन्दनङ्गलिका’’ति भगवा अवोच।

    Tena kho pana samayena candanaṅgaliko upāsako tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. Atha kho candanaṅgaliko upāsako uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ bhagavā, paṭibhāti maṃ sugatā’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ candanaṅgalikā’’ti bhagavā avoca.

    अथ खो चन्दनङ्गलिको उपासको भगवतो सम्मुखा तदनुरूपाय गाथाय अभित्थवि –

    Atha kho candanaṅgaliko upāsako bhagavato sammukhā tadanurūpāya gāthāya abhitthavi –

    ‘‘पदुमं यथा कोकनदं सुगन्धं,

    ‘‘Padumaṃ yathā kokanadaṃ sugandhaṃ,

    पातो सिया फुल्‍लमवीतगन्धं।

    Pāto siyā phullamavītagandhaṃ;

    अङ्गीरसं पस्स विरोचमानं,

    Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ,

    तपन्तमादिच्‍चमिवन्तलिक्खे’’ति॥

    Tapantamādiccamivantalikkhe’’ti.

    अथ खो ते पञ्‍च राजानो चन्दनङ्गलिकं उपासकं पञ्‍चहि उत्तरासङ्गेहि अच्छादेसुं। अथ खो चन्दनङ्गलिको उपासको तेहि पञ्‍चहि उत्तरासङ्गेहि भगवन्तं अच्छादेसीति।

    Atha kho te pañca rājāno candanaṅgalikaṃ upāsakaṃ pañcahi uttarāsaṅgehi acchādesuṃ. Atha kho candanaṅgaliko upāsako tehi pañcahi uttarāsaṅgehi bhagavantaṃ acchādesīti.




    Next: ३. दोणपाकसुत्तं • 3. Doṇapākasuttaṃ




    Footnotes:
    1. तत्रेके (सी॰ पी॰)
    2. tatreke (sī. pī.)
    3. धारेय्यामाति (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    4. dhāreyyāmāti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    5. ते च (सी॰ पी॰ क॰), ये च (स्या॰ कं॰)
    6. ते च (सी॰ पी॰ क॰)
    7. te ca (sī. pī. ka.), ye ca (syā. kaṃ.)
    8. te ca (sī. pī. ka.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २. पञ्‍चराजसुत्तवण्णना • 2. Pañcarājasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / २. पञ्‍चराजसुत्तवण्णना • 2. Pañcarājasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact