| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಪಞ್ಚರಾಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Pañcarājasuttavaṇṇanā
೧೨೩. ದುತಿಯೇ ರೂಪಾತಿ ನೀಲಪೀತಾದಿಭೇದಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ। ಕಾಮಾನಂ ಅಗ್ಗನ್ತಿ ಏತಂ ಕಾಮಾನಂ ಉತ್ತಮಂ ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ರೂಪಗರುಕೋ ಆಹ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯತೋತಿ ಯದಾ। ಮನಾಪಪರಿಯನ್ತನ್ತಿ ಮನಾಪನಿಪ್ಫತ್ತಿಕಂ ಮನಾಪಕೋಟಿಕಂ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಮನಾಪಾನಿ ಪುಗ್ಗಲಮನಾಪಂ ಸಮ್ಮುತಿಮನಾಪಞ್ಚ। ಪುಗ್ಗಲಮನಾಪಂ ನಾಮ ಯಂ ಏಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಇಟ್ಠಂ ಕನ್ತಂ ಹೋತಿ, ತದೇವ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅನಿಟ್ಠಂ ಅಕನ್ತಂ। ಪಚ್ಚನ್ತವಾಸೀನಞ್ಹಿ ಗಣ್ಡುಪ್ಪಾದಾಪಿ ಇಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ, ಮಜ್ಝಿಮದೇಸವಾಸೀನಂ ಅತಿಜೇಗುಚ್ಛಾ। ತೇಸಞ್ಚ ಮೋರಮಂಸಾದೀನಿ ಇಟ್ಠಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಇತರೇಸಂ ತಾನಿ ಅತಿಜೇಗುಚ್ಛಾನಿ। ಇದಂ ಪುಗ್ಗಲಮನಾಪಂ। ಇತರಂ ಸಮ್ಮುತಿಮನಾಪಂ।
123. Dutiye rūpāti nīlapītādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ. Kāmānaṃ agganti etaṃ kāmānaṃ uttamaṃ seṭṭhanti rūpagaruko āha. Sesesupi eseva nayo. Yatoti yadā. Manāpapariyantanti manāpanipphattikaṃ manāpakoṭikaṃ. Tattha dve manāpāni puggalamanāpaṃ sammutimanāpañca. Puggalamanāpaṃ nāma yaṃ ekassa puggalassa iṭṭhaṃ kantaṃ hoti, tadeva aññassa aniṭṭhaṃ akantaṃ. Paccantavāsīnañhi gaṇḍuppādāpi iṭṭhā honti kantā manāpā, majjhimadesavāsīnaṃ atijegucchā. Tesañca moramaṃsādīni iṭṭhāni honti, itaresaṃ tāni atijegucchāni. Idaṃ puggalamanāpaṃ. Itaraṃ sammutimanāpaṃ.
ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ನಾಮ ಲೋಕೇ ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಪನ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಂ। ವಿಭಜನ್ತೇನ ಚ ನ ಅತಿಇಸ್ಸರಾನಂ ಮಹಾಸಮ್ಮತಮಹಾಸುದಸ್ಸನಧಮ್ಮಾಸೋಕಾದೀನಂ ವಸೇನ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ದಿಪ್ಪಕಪ್ಪಮ್ಪಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಅಮನಾಪಂ ಉಪಟ್ಠಾತಿ। ಅತಿದುಗ್ಗತಾನಂ ದುಲ್ಲಭನ್ನಪಾನಾನಂ ವಸೇನಪಿ ನ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಕಣಾಜಕಭತ್ತಸಿತ್ಥಾನಿಪಿ ಪೂತಿಮಂಸಸ್ಸ ರಸೋಪಿ ಅತಿಮಧುರೋ ಅಮತಸದಿಸೋ ಹೋತಿ। ಮಜ್ಝಿಮಾನಂ ಪನ ಗಣಕಮಹಾಮತ್ತಸೇಟ್ಠಿ ಕುಟುಮ್ಬಿಕವಾಣಿಜಾದೀನಂ ಕಾಲೇನ ಇಟ್ಠಂ ಕಾಲೇನ ಅನಿಟ್ಠಂ ಲಭಮಾನಾನಂ ವಸೇನ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ। ತಞ್ಚ ಪನೇತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಜವನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಜವನಞ್ಹಿ ಇಟ್ಠೇಪಿ ರಜ್ಜತಿ ಅನಿಟ್ಠೇಪಿ, ಇಟ್ಠೇಪಿ ದುಸ್ಸತಿ ಅನಿಟ್ಠೇಪಿ। ಏಕನ್ತತೋ ಪನ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಂ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಬುದ್ಧಂ ವಾ ಸಙ್ಘಂ ವಾ ಮಹಾಚೇತಿಯಾದೀನಿ ವಾ ಉಳಾರಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ಅಕ್ಖೀನಿ ಪಿದಹನ್ತಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಧಮ್ಮಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಕಣ್ಣೇ ಥಕೇನ್ತಿ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ಪನ ತೇಸಂ ಕುಸಲವಿಪಾಕಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಗೂಥಸೂಕರಾದಯೋ ಗೂಥಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ ಖಾದಿತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಗೂಥದಸ್ಸನೇ ಪನ ನೇಸಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಸ್ಸ ಗನ್ಧಘಾಯನೇ ಘಾನವಿಞ್ಞಾಣಂ, ರಸಸಾಯನೇ ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಮೇವ ಹೋತಿ। ಭಗವಾ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಮನಾಪತಂ ಸನ್ಧಾಯ ತೇ ಚ, ಮಹಾರಾಜ, ರೂಪಾತಿಆದಿಮಾಹ।
Iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ nāma loke paṭivibhattaṃ natthi, vibhajitvā pana dassetabbaṃ. Vibhajantena ca na atiissarānaṃ mahāsammatamahāsudassanadhammāsokādīnaṃ vasena vibhajitabbaṃ. Tesañhi dippakappampi ārammaṇaṃ amanāpaṃ upaṭṭhāti. Atiduggatānaṃ dullabhannapānānaṃ vasenapi na vibhajitabbaṃ. Tesañhi kaṇājakabhattasitthānipi pūtimaṃsassa rasopi atimadhuro amatasadiso hoti. Majjhimānaṃ pana gaṇakamahāmattaseṭṭhi kuṭumbikavāṇijādīnaṃ kālena iṭṭhaṃ kālena aniṭṭhaṃ labhamānānaṃ vasena vibhajitabbaṃ. Tañca panetaṃ ārammaṇaṃ javanaṃ paricchindituṃ na sakkoti. Javanañhi iṭṭhepi rajjati aniṭṭhepi, iṭṭhepi dussati aniṭṭhepi. Ekantato pana vipākacittaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ paricchindati. Kiñcāpi hi micchādiṭṭhikā buddhaṃ vā saṅghaṃ vā mahācetiyādīni vā uḷārāni ārammaṇāni disvā akkhīni pidahanti domanassaṃ āpajjanti, dhammasaddaṃ sutvā kaṇṇe thakenti, cakkhuviññāṇasotaviññāṇāni pana tesaṃ kusalavipākāneva honti. Kiñcāpi gūthasūkarādayo gūthagandhaṃ ghāyitvā khādituṃ labhissāmāti somanassajātā honti, gūthadassane pana nesaṃ cakkhuviññāṇaṃ, tassa gandhaghāyane ghānaviññāṇaṃ, rasasāyane jivhāviññāṇañca akusalavipākameva hoti. Bhagavā pana puggalamanāpataṃ sandhāya te ca, mahārāja, rūpātiādimāha.
ಚನ್ದನಙ್ಗಲಿಕೋತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಪಟಿಭಾತಿ ಮಂ ಭಗವಾತಿ ಭಗವಾ ಮಯ್ಹಂ ಏಕಂ ಕಾರಣಂ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತಸ್ಸ ತೇ ಪಞ್ಚ ರಾಜಾನೋ ಆಮುತ್ತಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇ ಸಜ್ಜಿತಾಯ ಆಪಾನಭೂಮಿಯಾ ನಿಸಿನ್ನವಸೇನೇವ ಮಹತಾ ರಾಜಾನುಭಾವೇನ ಪರಮೇನ ಇಸ್ಸರಿಯವಿಭವೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾಪಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಠಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಿವಾ ಪದೀಪೇ ವಿಯ ಉದಕಾಭಿಸಿತ್ತೇ ಅಙ್ಗಾರೇ ವಿಯ ಸೂರಿಯುಟ್ಠಾನೇ ಖಜ್ಜೋಪನಕೇ ವಿಯ ಚ ಹತಪ್ಪಭೇ ಹತಸೋಭೇ ತಂ ತಥಾಗತಞ್ಚ ತೇಹಿ ಸತಗುಣೇನ ಸಹಸ್ಸಗುಣೇನ ವಿರೋಚಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಮಹನ್ತಾ ವತ ಭೋ ಬುದ್ಧಾ ನಾಮಾ’’ತಿ ಪಟಿಭಾನಂ ಉದಪಾದಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।
Candanaṅgalikoti idaṃ tassa upāsakassa nāmaṃ. Paṭibhāti maṃ bhagavāti bhagavā mayhaṃ ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhāti paññāyati. Tassa te pañca rājāno āmuttamaṇikuṇḍale sajjitāya āpānabhūmiyā nisinnavaseneva mahatā rājānubhāvena paramena issariyavibhavena āgantvāpi dasabalassa santike ṭhitakālato paṭṭhāya divā padīpe viya udakābhisitte aṅgāre viya sūriyuṭṭhāne khajjopanake viya ca hatappabhe hatasobhe taṃ tathāgatañca tehi sataguṇena sahassaguṇena virocamānaṃ disvā, ‘‘mahantā vata bho buddhā nāmā’’ti paṭibhānaṃ udapādi. Tasmā evamāha.
ಕೋಕನದನ್ತಿ ಪದುಮಸ್ಸೇವೇತಂ ವೇವಚನಂ। ಪಾತೋತಿ ಕಾಲಸ್ಸೇವ। ಸಿಯಾತಿ ಭವೇಯ್ಯ। ಅವೀತಗನ್ಧನ್ತಿ ಅವಿಗತಗನ್ಧಂ। ಅಙ್ಗೀರಸನ್ತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ। ಭಗವತೋ ಹಿ ಅಙ್ಗತೋ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಙ್ಗೀರಸೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾ ಕೋಕನದಸಙ್ಖಾತಂ ಪದುಮಂ ಪಾತೋವ ಫುಲ್ಲಂ ಅವೀತಗನ್ಧಂ ಸಿಯಾ, ಏವಮೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಅಙ್ಗೀರಸಂ ತಪನ್ತಂ ಆದಿಚ್ಚಮಿವ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ ವಿರೋಚಮಾನಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ। ಭಗವನ್ತಂ ಅಚ್ಛಾದೇಸೀತಿ ಭಗವತೋ ಅದಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲೋಕವೋಹಾರತೋ ಪನೇತ್ಥ ಈದಿಸಂ ವಚನಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಕಿರ ಉಪಾಸಕೋ – ‘‘ಏತೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಗುಣೇಸು ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಞ್ಚ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗೇ ದೇನ್ತಿ, ಅಹಮ್ಪಿ ತೇ ಭಗವತೋವ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ದುತಿಯಂ।
Kokanadanti padumassevetaṃ vevacanaṃ. Pātoti kālasseva. Siyāti bhaveyya. Avītagandhanti avigatagandhaṃ. Aṅgīrasanti sammāsambuddhaṃ. Bhagavato hi aṅgato rasmiyo nikkhamanti, tasmā aṅgīrasoti vuccati. Yathā kokanadasaṅkhātaṃ padumaṃ pātova phullaṃ avītagandhaṃ siyā, evameva bhagavantaṃ aṅgīrasaṃ tapantaṃ ādiccamiva antalikkhe virocamānaṃ passāti ayamettha saṅkhepattho. Bhagavantaṃ acchādesīti bhagavato adāsīti attho. Lokavohārato panettha īdisaṃ vacanaṃ hoti. So kira upāsako – ‘‘ete tathāgatassa guṇesu pasīditvā mayhaṃ pañca uttarāsaṅge denti, ahampi te bhagavatova dassāmī’’ti cintetvā adāsi. Dutiyaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ಪಞ್ಚರಾಜಸುತ್ತಂ • 2. Pañcarājasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೨. ಪಞ್ಚರಾಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Pañcarājasuttavaṇṇanā
