| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਪਞ੍ਚਰਾਜਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Pañcarājasuttavaṇṇanā
੧੨੩. ਦੁਤਿਯੇ ਰੂਪਾਤਿ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿਭੇਦਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ। ਕਾਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਕਾਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਰੂਪਗਰੁਕੋ ਆਹ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਤੋਤਿ ਯਦਾ। ਮਨਾਪਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨਾਪਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਂ ਮਨਾਪਕੋਟਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਮਨਾਪਾਨਿ ਪੁਗ੍ਗਲਮਨਾਪਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਨਾਪਞ੍ਚ। ਪੁਗ੍ਗਲਮਨਾਪਂ ਨਾਮ ਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਦੇવ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਕਨ੍ਤਂ। ਪਚ੍ਚਨ੍ਤવਾਸੀਨਞ੍ਹਿ ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਾਪਿ ਇਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸવਾਸੀਨਂ ਅਤਿਜੇਗੁਚ੍ਛਾ। ਤੇਸਞ੍ਚ ਮੋਰਮਂਸਾਦੀਨਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਤਾਨਿ ਅਤਿਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨਿ। ਇਦਂ ਪੁਗ੍ਗਲਮਨਾਪਂ। ਇਤਰਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਨਾਪਂ।
123. Dutiye rūpāti nīlapītādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ. Kāmānaṃ agganti etaṃ kāmānaṃ uttamaṃ seṭṭhanti rūpagaruko āha. Sesesupi eseva nayo. Yatoti yadā. Manāpapariyantanti manāpanipphattikaṃ manāpakoṭikaṃ. Tattha dve manāpāni puggalamanāpaṃ sammutimanāpañca. Puggalamanāpaṃ nāma yaṃ ekassa puggalassa iṭṭhaṃ kantaṃ hoti, tadeva aññassa aniṭṭhaṃ akantaṃ. Paccantavāsīnañhi gaṇḍuppādāpi iṭṭhā honti kantā manāpā, majjhimadesavāsīnaṃ atijegucchā. Tesañca moramaṃsādīni iṭṭhāni honti, itaresaṃ tāni atijegucchāni. Idaṃ puggalamanāpaṃ. Itaraṃ sammutimanāpaṃ.
ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਲੋਕੇ ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਂ। વਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਚ ਨ ਅਤਿਇਸ੍ਸਰਾਨਂ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਧਮ੍ਮਾਸੋਕਾਦੀਨਂ વਸੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਦਿਪ੍ਪਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਅਤਿਦੁਗ੍ਗਤਾਨਂ ਦੁਲ੍ਲਭਨ੍ਨਪਾਨਾਨਂ વਸੇਨਪਿ ਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਕਣਾਜਕਭਤ੍ਤਸਿਤ੍ਥਾਨਿਪਿ ਪੂਤਿਮਂਸਸ੍ਸ ਰਸੋਪਿ ਅਤਿਮਧੁਰੋ ਅਮਤਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਾਨਂ ਪਨ ਗਣਕਮਹਾਮਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕવਾਣਿਜਾਦੀਨਂ ਕਾਲੇਨ ਇਟ੍ਠਂ ਕਾਲੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਲਭਮਾਨਾਨਂ વਸੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਚ ਪਨੇਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਜવਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਜવਨਞ੍ਹਿ ਇਟ੍ਠੇਪਿ ਰਜ੍ਜਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠੇਪਿ, ਇਟ੍ਠੇਪਿ ਦੁਸ੍ਸਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠੇਪਿ। ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਨ વਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਂ વਾ ਸਙ੍ਘਂ વਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਾਦੀਨਿ વਾ ਉਲ਼ਾਰਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪਿਦਹਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਣ੍ਣੇ ਥਕੇਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਪਨ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲવਿਪਾਕਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਗੂਥਸੂਕਰਾਦਯੋ ਗੂਥਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਦਸ੍ਸਨੇ ਪਨ ਨੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਘਾਯਨੇ ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਰਸਸਾਯਨੇ ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲવਿਪਾਕਮੇવ ਹੋਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਮਨਾਪਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤੇ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰੂਪਾਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ nāma loke paṭivibhattaṃ natthi, vibhajitvā pana dassetabbaṃ. Vibhajantena ca na atiissarānaṃ mahāsammatamahāsudassanadhammāsokādīnaṃ vasena vibhajitabbaṃ. Tesañhi dippakappampi ārammaṇaṃ amanāpaṃ upaṭṭhāti. Atiduggatānaṃ dullabhannapānānaṃ vasenapi na vibhajitabbaṃ. Tesañhi kaṇājakabhattasitthānipi pūtimaṃsassa rasopi atimadhuro amatasadiso hoti. Majjhimānaṃ pana gaṇakamahāmattaseṭṭhi kuṭumbikavāṇijādīnaṃ kālena iṭṭhaṃ kālena aniṭṭhaṃ labhamānānaṃ vasena vibhajitabbaṃ. Tañca panetaṃ ārammaṇaṃ javanaṃ paricchindituṃ na sakkoti. Javanañhi iṭṭhepi rajjati aniṭṭhepi, iṭṭhepi dussati aniṭṭhepi. Ekantato pana vipākacittaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ paricchindati. Kiñcāpi hi micchādiṭṭhikā buddhaṃ vā saṅghaṃ vā mahācetiyādīni vā uḷārāni ārammaṇāni disvā akkhīni pidahanti domanassaṃ āpajjanti, dhammasaddaṃ sutvā kaṇṇe thakenti, cakkhuviññāṇasotaviññāṇāni pana tesaṃ kusalavipākāneva honti. Kiñcāpi gūthasūkarādayo gūthagandhaṃ ghāyitvā khādituṃ labhissāmāti somanassajātā honti, gūthadassane pana nesaṃ cakkhuviññāṇaṃ, tassa gandhaghāyane ghānaviññāṇaṃ, rasasāyane jivhāviññāṇañca akusalavipākameva hoti. Bhagavā pana puggalamanāpataṃ sandhāya te ca, mahārāja, rūpātiādimāha.
ਚਨ੍ਦਨਙ੍ਗਲਿਕੋਤਿ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ ਭਗવਾਤਿ ਭਗવਾ ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇ ਸਜ੍ਜਿਤਾਯ ਆਪਾਨਭੂਮਿਯਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨવਸੇਨੇવ ਮਹਤਾ ਰਾਜਾਨੁਭਾવੇਨ ਪਰਮੇਨ ਇਸ੍ਸਰਿਯવਿਭવੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਿવਾ ਪਦੀਪੇ વਿਯ ਉਦਕਾਭਿਸਿਤ੍ਤੇ ਅਙ੍ਗਾਰੇ વਿਯ ਸੂਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇ ਖਜ੍ਜੋਪਨਕੇ વਿਯ ਚ ਹਤਪ੍ਪਭੇ ਹਤਸੋਭੇ ਤਂ ਤਥਾਗਤਞ੍ਚ ਤੇਹਿ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ વਿਰੋਚਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਮਹਨ੍ਤਾ વਤ ਭੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਭਾਨਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ।
Candanaṅgalikoti idaṃ tassa upāsakassa nāmaṃ. Paṭibhāti maṃ bhagavāti bhagavā mayhaṃ ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhāti paññāyati. Tassa te pañca rājāno āmuttamaṇikuṇḍale sajjitāya āpānabhūmiyā nisinnavaseneva mahatā rājānubhāvena paramena issariyavibhavena āgantvāpi dasabalassa santike ṭhitakālato paṭṭhāya divā padīpe viya udakābhisitte aṅgāre viya sūriyuṭṭhāne khajjopanake viya ca hatappabhe hatasobhe taṃ tathāgatañca tehi sataguṇena sahassaguṇena virocamānaṃ disvā, ‘‘mahantā vata bho buddhā nāmā’’ti paṭibhānaṃ udapādi. Tasmā evamāha.
ਕੋਕਨਦਨ੍ਤਿ ਪਦੁਮਸ੍ਸੇવੇਤਂ વੇવਚਨਂ। ਪਾਤੋਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ। ਸਿਯਾਤਿ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅવੀਤਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅવਿਗਤਗਨ੍ਧਂ। ਅਙ੍ਗੀਰਸਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ। ਭਗવਤੋ ਹਿ ਅਙ੍ਗਤੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਙ੍ਗੀਰਸੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾ ਕੋਕਨਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਦੁਮਂ ਪਾਤੋવ ਫੁਲ੍ਲਂ ਅવੀਤਗਨ੍ਧਂ ਸਿਯਾ, ਏવਮੇવ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਤਪਨ੍ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਮਿવ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ વਿਰੋਚਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ। ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸੀਤਿ ਭਗવਤੋ ਅਦਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲੋਕવੋਹਾਰਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਈਦਿਸਂ વਚਨਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਉਪਾਸਕੋ – ‘‘ਏਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਗੁਣੇਸੁ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੇ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਭਗવਤੋવ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
Kokanadanti padumassevetaṃ vevacanaṃ. Pātoti kālasseva. Siyāti bhaveyya. Avītagandhanti avigatagandhaṃ. Aṅgīrasanti sammāsambuddhaṃ. Bhagavato hi aṅgato rasmiyo nikkhamanti, tasmā aṅgīrasoti vuccati. Yathā kokanadasaṅkhātaṃ padumaṃ pātova phullaṃ avītagandhaṃ siyā, evameva bhagavantaṃ aṅgīrasaṃ tapantaṃ ādiccamiva antalikkhe virocamānaṃ passāti ayamettha saṅkhepattho. Bhagavantaṃ acchādesīti bhagavato adāsīti attho. Lokavohārato panettha īdisaṃ vacanaṃ hoti. So kira upāsako – ‘‘ete tathāgatassa guṇesu pasīditvā mayhaṃ pañca uttarāsaṅge denti, ahampi te bhagavatova dassāmī’’ti cintetvā adāsi. Dutiyaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੨. ਪਞ੍ਚਰਾਜਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Pañcarājasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੨. ਪਞ੍ਚਰਾਜਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Pañcarājasuttavaṇṇanā
