Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൨. പഞ്ചരാജസുത്തവണ്ണനാ
2. Pañcarājasuttavaṇṇanā
൧൨൩. ദുതിയേ രൂപാതി നീലപീതാദിഭേദം രൂപാരമ്മണം. കാമാനം അഗ്ഗന്തി ഏതം കാമാനം ഉത്തമം സേട്ഠന്തി രൂപഗരുകോ ആഹ. സേസേസുപി ഏസേവ നയോ. യതോതി യദാ. മനാപപരിയന്തന്തി മനാപനിപ്ഫത്തികം മനാപകോടികം. തത്ഥ ദ്വേ മനാപാനി പുഗ്ഗലമനാപം സമ്മുതിമനാപഞ്ച. പുഗ്ഗലമനാപം നാമ യം ഏകസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ഇട്ഠം കന്തം ഹോതി, തദേവ അഞ്ഞസ്സ അനിട്ഠം അകന്തം. പച്ചന്തവാസീനഞ്ഹി ഗണ്ഡുപ്പാദാപി ഇട്ഠാ ഹോന്തി കന്താ മനാപാ, മജ്ഝിമദേസവാസീനം അതിജേഗുച്ഛാ. തേസഞ്ച മോരമംസാദീനി ഇട്ഠാനി ഹോന്തി, ഇതരേസം താനി അതിജേഗുച്ഛാനി. ഇദം പുഗ്ഗലമനാപം. ഇതരം സമ്മുതിമനാപം.
123. Dutiye rūpāti nīlapītādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ. Kāmānaṃ agganti etaṃ kāmānaṃ uttamaṃ seṭṭhanti rūpagaruko āha. Sesesupi eseva nayo. Yatoti yadā. Manāpapariyantanti manāpanipphattikaṃ manāpakoṭikaṃ. Tattha dve manāpāni puggalamanāpaṃ sammutimanāpañca. Puggalamanāpaṃ nāma yaṃ ekassa puggalassa iṭṭhaṃ kantaṃ hoti, tadeva aññassa aniṭṭhaṃ akantaṃ. Paccantavāsīnañhi gaṇḍuppādāpi iṭṭhā honti kantā manāpā, majjhimadesavāsīnaṃ atijegucchā. Tesañca moramaṃsādīni iṭṭhāni honti, itaresaṃ tāni atijegucchāni. Idaṃ puggalamanāpaṃ. Itaraṃ sammutimanāpaṃ.
ഇട്ഠാനിട്ഠാരമ്മണം നാമ ലോകേ പടിവിഭത്തം നത്ഥി, വിഭജിത്വാ പന ദസ്സേതബ്ബം. വിഭജന്തേന ച ന അതിഇസ്സരാനം മഹാസമ്മതമഹാസുദസ്സനധമ്മാസോകാദീനം വസേന വിഭജിതബ്ബം. തേസഞ്ഹി ദിപ്പകപ്പമ്പി ആരമ്മണം അമനാപം ഉപട്ഠാതി. അതിദുഗ്ഗതാനം ദുല്ലഭന്നപാനാനം വസേനപി ന വിഭജിതബ്ബം. തേസഞ്ഹി കണാജകഭത്തസിത്ഥാനിപി പൂതിമംസസ്സ രസോപി അതിമധുരോ അമതസദിസോ ഹോതി. മജ്ഝിമാനം പന ഗണകമഹാമത്തസേട്ഠി കുടുമ്ബികവാണിജാദീനം കാലേന ഇട്ഠം കാലേന അനിട്ഠം ലഭമാനാനം വസേന വിഭജിതബ്ബം. തഞ്ച പനേതം ആരമ്മണം ജവനം പരിച്ഛിന്ദിതും ന സക്കോതി. ജവനഞ്ഹി ഇട്ഠേപി രജ്ജതി അനിട്ഠേപി, ഇട്ഠേപി ദുസ്സതി അനിട്ഠേപി. ഏകന്തതോ പന വിപാകചിത്തം ഇട്ഠാനിട്ഠം പരിച്ഛിന്ദതി. കിഞ്ചാപി ഹി മിച്ഛാദിട്ഠികാ ബുദ്ധം വാ സങ്ഘം വാ മഹാചേതിയാദീനി വാ ഉളാരാനി ആരമ്മണാനി ദിസ്വാ അക്ഖീനി പിദഹന്തി ദോമനസ്സം ആപജ്ജന്തി, ധമ്മസദ്ദം സുത്വാ കണ്ണേ ഥകേന്തി, ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസോതവിഞ്ഞാണാനി പന തേസം കുസലവിപാകാനേവ ഹോന്തി. കിഞ്ചാപി ഗൂഥസൂകരാദയോ ഗൂഥഗന്ധം ഘായിത്വാ ഖാദിതും ലഭിസ്സാമാതി സോമനസ്സജാതാ ഹോന്തി, ഗൂഥദസ്സനേ പന നേസം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം, തസ്സ ഗന്ധഘായനേ ഘാനവിഞ്ഞാണം, രസസായനേ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണഞ്ച അകുസലവിപാകമേവ ഹോതി. ഭഗവാ പന പുഗ്ഗലമനാപതം സന്ധായ തേ ച, മഹാരാജ, രൂപാതിആദിമാഹ.
Iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ nāma loke paṭivibhattaṃ natthi, vibhajitvā pana dassetabbaṃ. Vibhajantena ca na atiissarānaṃ mahāsammatamahāsudassanadhammāsokādīnaṃ vasena vibhajitabbaṃ. Tesañhi dippakappampi ārammaṇaṃ amanāpaṃ upaṭṭhāti. Atiduggatānaṃ dullabhannapānānaṃ vasenapi na vibhajitabbaṃ. Tesañhi kaṇājakabhattasitthānipi pūtimaṃsassa rasopi atimadhuro amatasadiso hoti. Majjhimānaṃ pana gaṇakamahāmattaseṭṭhi kuṭumbikavāṇijādīnaṃ kālena iṭṭhaṃ kālena aniṭṭhaṃ labhamānānaṃ vasena vibhajitabbaṃ. Tañca panetaṃ ārammaṇaṃ javanaṃ paricchindituṃ na sakkoti. Javanañhi iṭṭhepi rajjati aniṭṭhepi, iṭṭhepi dussati aniṭṭhepi. Ekantato pana vipākacittaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ paricchindati. Kiñcāpi hi micchādiṭṭhikā buddhaṃ vā saṅghaṃ vā mahācetiyādīni vā uḷārāni ārammaṇāni disvā akkhīni pidahanti domanassaṃ āpajjanti, dhammasaddaṃ sutvā kaṇṇe thakenti, cakkhuviññāṇasotaviññāṇāni pana tesaṃ kusalavipākāneva honti. Kiñcāpi gūthasūkarādayo gūthagandhaṃ ghāyitvā khādituṃ labhissāmāti somanassajātā honti, gūthadassane pana nesaṃ cakkhuviññāṇaṃ, tassa gandhaghāyane ghānaviññāṇaṃ, rasasāyane jivhāviññāṇañca akusalavipākameva hoti. Bhagavā pana puggalamanāpataṃ sandhāya te ca, mahārāja, rūpātiādimāha.
ചന്ദനങ്ഗലികോതി ഇദം തസ്സ ഉപാസകസ്സ നാമം. പടിഭാതി മം ഭഗവാതി ഭഗവാ മയ്ഹം ഏകം കാരണം ഉപട്ഠാതി പഞ്ഞായതി. തസ്സ തേ പഞ്ച രാജാനോ ആമുത്തമണികുണ്ഡലേ സജ്ജിതായ ആപാനഭൂമിയാ നിസിന്നവസേനേവ മഹതാ രാജാനുഭാവേന പരമേന ഇസ്സരിയവിഭവേന ആഗന്ത്വാപി ദസബലസ്സ സന്തികേ ഠിതകാലതോ പട്ഠായ ദിവാ പദീപേ വിയ ഉദകാഭിസിത്തേ അങ്ഗാരേ വിയ സൂരിയുട്ഠാനേ ഖജ്ജോപനകേ വിയ ച ഹതപ്പഭേ ഹതസോഭേ തം തഥാഗതഞ്ച തേഹി സതഗുണേന സഹസ്സഗുണേന വിരോചമാനം ദിസ്വാ, ‘‘മഹന്താ വത ഭോ ബുദ്ധാ നാമാ’’തി പടിഭാനം ഉദപാദി. തസ്മാ ഏവമാഹ.
Candanaṅgalikoti idaṃ tassa upāsakassa nāmaṃ. Paṭibhāti maṃ bhagavāti bhagavā mayhaṃ ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhāti paññāyati. Tassa te pañca rājāno āmuttamaṇikuṇḍale sajjitāya āpānabhūmiyā nisinnavaseneva mahatā rājānubhāvena paramena issariyavibhavena āgantvāpi dasabalassa santike ṭhitakālato paṭṭhāya divā padīpe viya udakābhisitte aṅgāre viya sūriyuṭṭhāne khajjopanake viya ca hatappabhe hatasobhe taṃ tathāgatañca tehi sataguṇena sahassaguṇena virocamānaṃ disvā, ‘‘mahantā vata bho buddhā nāmā’’ti paṭibhānaṃ udapādi. Tasmā evamāha.
കോകനദന്തി പദുമസ്സേവേതം വേവചനം. പാതോതി കാലസ്സേവ. സിയാതി ഭവേയ്യ. അവീതഗന്ധന്തി അവിഗതഗന്ധം. അങ്ഗീരസന്തി സമ്മാസമ്ബുദ്ധം. ഭഗവതോ ഹി അങ്ഗതോ രസ്മിയോ നിക്ഖമന്തി, തസ്മാ അങ്ഗീരസോതി വുച്ചതി. യഥാ കോകനദസങ്ഖാതം പദുമം പാതോവ ഫുല്ലം അവീതഗന്ധം സിയാ, ഏവമേവ ഭഗവന്തം അങ്ഗീരസം തപന്തം ആദിച്ചമിവ അന്തലിക്ഖേ വിരോചമാനം പസ്സാതി അയമേത്ഥ സങ്ഖേപത്ഥോ. ഭഗവന്തം അച്ഛാദേസീതി ഭഗവതോ അദാസീതി അത്ഥോ. ലോകവോഹാരതോ പനേത്ഥ ഈദിസം വചനം ഹോതി. സോ കിര ഉപാസകോ – ‘‘ഏതേ തഥാഗതസ്സ ഗുണേസു പസീദിത്വാ മയ്ഹം പഞ്ച ഉത്തരാസങ്ഗേ ദേന്തി, അഹമ്പി തേ ഭഗവതോവ ദസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ അദാസി. ദുതിയം.
Kokanadanti padumassevetaṃ vevacanaṃ. Pātoti kālasseva. Siyāti bhaveyya. Avītagandhanti avigatagandhaṃ. Aṅgīrasanti sammāsambuddhaṃ. Bhagavato hi aṅgato rasmiyo nikkhamanti, tasmā aṅgīrasoti vuccati. Yathā kokanadasaṅkhātaṃ padumaṃ pātova phullaṃ avītagandhaṃ siyā, evameva bhagavantaṃ aṅgīrasaṃ tapantaṃ ādiccamiva antalikkhe virocamānaṃ passāti ayamettha saṅkhepattho. Bhagavantaṃ acchādesīti bhagavato adāsīti attho. Lokavohārato panettha īdisaṃ vacanaṃ hoti. So kira upāsako – ‘‘ete tathāgatassa guṇesu pasīditvā mayhaṃ pañca uttarāsaṅge denti, ahampi te bhagavatova dassāmī’’ti cintetvā adāsi. Dutiyaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൨. പഞ്ചരാജസുത്തം • 2. Pañcarājasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൨. പഞ്ചരാജസുത്തവണ്ണനാ • 2. Pañcarājasuttavaṇṇanā