| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಪಞ್ಚತ್ತಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Pañcattayasuttavaṇṇanā
೨೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಪಞ್ಚತ್ತಯಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏಕೇತಿ ಏಕಚ್ಚೇ। ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಪರಿಬ್ಬಜುಪಗತಭಾವೇನ ಸಮಣಾ ಜಾತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಲೋಕೇನ ವಾ ಸಮಣಾತಿ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಚ ಏವಂ ಸಮ್ಮತಾ। ಅಪರನ್ತಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ವಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಅಪರನ್ತಕಪ್ಪಿಕಾ। ಅಪರನ್ತಕಪ್ಪೋ ವಾ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿಪಿ ಅಪರನ್ತಕಪ್ಪಿಕಾ। ಏತ್ಥ ಚ ಅನ್ತೋತಿ ‘‘ಸಕ್ಕಾಯೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಏಕೋ ಅನ್ತೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೧) ವಿಯ ಇಧ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಕಪ್ಪೋತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಯೋ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ಕಪ್ಪೋತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಚಾ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಅನಾಗತಂ ಖನ್ಧಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಠಿತಾತಿ ಅಪರನ್ತಕಪ್ಪಿಕಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತೇಸಂ ಏವಂ ಅಪರನ್ತಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಠಿತಾನಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಸೇನ ಅಪರನ್ತಮೇವ ಅನುಗತಾ ದಿಟ್ಠೀತಿ ಅಪರನ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿನೋ। ತೇ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ ತಂ ಅಪರನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಆಗಮ್ಮ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಜನಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಂ ಕರೋನ್ತಾ ಅನೇಕವಿಹಿತಾನಿ ಅಧಿವುತ್ತಿಪದಾನಿ ಅಭಿವದನ್ತಿ। ಅನೇಕವಿಹಿತಾನೀತಿ ಅನೇಕವಿಧಾನಿ। ಅಧಿವುತ್ತಿಪದಾನೀತಿ ಅಧಿವಚನಪದಾನಿ। ಅಥ ವಾ ಭೂತಮತ್ಥಂ ಅಧಿಭವಿತ್ವಾ ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವತ್ತನತೋ ಅಧಿವುತ್ತಿಯೋತಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಅಧಿವುತ್ತೀನಂ ಪದಾನಿ ಅಧಿವುತ್ತಿಪದಾನಿ, ದಿಟ್ಠಿದೀಪಕಾನಿ ವಚನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
21.Evaṃme sutanti pañcattayasuttaṃ. Tattha eketi ekacce. Samaṇabrāhmaṇāti paribbajupagatabhāvena samaṇā jātiyā brāhmaṇā, lokena vā samaṇāti ca brāhmaṇāti ca evaṃ sammatā. Aparantaṃ kappetvā vikappetvā gaṇhantīti aparantakappikā. Aparantakappo vā etesaṃ atthītipi aparantakappikā. Ettha ca antoti ‘‘sakkāyo kho, āvuso, eko anto’’tiādīsu (a. ni. 6.61) viya idha koṭṭhāso adhippeto. Kappoti taṇhādiṭṭhiyo. Vuttampi cetaṃ ‘‘kappoti uddānato dve kappā taṇhākappo ca diṭṭhikappo cā’’ti. Tasmā taṇhādiṭṭhivasena anāgataṃ khandhakoṭṭhāsaṃ kappetvā ṭhitāti aparantakappikāti evamettha attho daṭṭhabbo. Tesaṃ evaṃ aparantaṃ kappetvā ṭhitānaṃ punappunaṃ uppajjanavasena aparantameva anugatā diṭṭhīti aparantānudiṭṭhino. Te evaṃdiṭṭhino taṃ aparantaṃ ārabbha āgamma paṭicca aññampi janaṃ diṭṭhigatikaṃ karontā anekavihitāni adhivuttipadāni abhivadanti. Anekavihitānīti anekavidhāni. Adhivuttipadānīti adhivacanapadāni. Atha vā bhūtamatthaṃ adhibhavitvā yathāsabhāvato aggahetvā vattanato adhivuttiyoti diṭṭhiyo vuccanti, adhivuttīnaṃ padāni adhivuttipadāni, diṭṭhidīpakāni vacanānīti attho.
ಸಞ್ಞೀತಿ ಸಞ್ಞಾಸಮಙ್ಗೀ। ಅರೋಗೋತಿ ನಿಚ್ಚೋ। ಇತ್ಥೇಕೇತಿ ಇತ್ಥಂ ಏಕೇ, ಏವಮೇಕೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಸೋಳಸ ಸಞ್ಞೀವಾದಾ ಕಥಿತಾ, ಅಸಞ್ಞೀತಿ ಇಮಿನಾ ಅಟ್ಠ ಅಸಞ್ಞೀವಾದಾ, ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀತಿ ಇಮಿನಾ ಅಟ್ಠ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀವಾದಾ, ಸತೋ ವಾ ಪನ ಸತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸತ್ತ ಉಚ್ಛೇದವಾದಾ। ತತ್ಥ ಸತೋತಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ। ಉಚ್ಛೇದನ್ತಿ ಉಪಚ್ಛೇದಂ। ವಿನಾಸನ್ತಿ ಅದಸ್ಸನಂ। ವಿಭವನ್ತಿ ಭವವಿಗಮಂ। ಸಬ್ಬಾನೇತಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನೇವ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಂ ವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನವಾದಾ ಕಥಿತಾ। ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಧಮ್ಮೋ ವುಚ್ಚತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಟಿಲದ್ಧಅತ್ತಭಾವಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಂ, ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ದುಕ್ಖವೂಪಸಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ತಂ ವಾತಿ ಸಞ್ಞೀತಿಆದಿವಸೇನ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಸನ್ತಂ। ತೀಣಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ಸಞ್ಞೀ ಅತ್ತಾತಿಆದೀನಿ ಸನ್ತಅತ್ತವಸೇನ ಏಕಂ, ಇತರಾನಿ ದ್ವೇತಿ ಏವಂ ತೀಣಿ।
Saññīti saññāsamaṅgī. Arogoti nicco. Ittheketi itthaṃ eke, evameketi attho. Iminā soḷasa saññīvādā kathitā, asaññīti iminā aṭṭha asaññīvādā, nevasaññīnāsaññīti iminā aṭṭha nevasaññīnāsaññīvādā, sato vā pana sattassāti iminā satta ucchedavādā. Tattha satoti vijjamānassa. Ucchedanti upacchedaṃ. Vināsanti adassanaṃ. Vibhavanti bhavavigamaṃ. Sabbānetāni aññamaññavevacanāneva. Diṭṭhadhammanibbānaṃvāti iminā pañca diṭṭhadhammanibbānavādā kathitā. Tattha diṭṭhadhammoti paccakkhadhammo vuccati, tattha tattha paṭiladdhaattabhāvassetaṃ adhivacanaṃ. Diṭṭhadhamme nibbānaṃ diṭṭhadhammanibbānaṃ, imasmiṃyeva attabhāve dukkhavūpasamanti attho. Santaṃ vāti saññītiādivasena tīhākārehi santaṃ. Tīṇi hontīti saññī attātiādīni santaattavasena ekaṃ, itarāni dveti evaṃ tīṇi.
೨೨. ರೂಪಿಂ ವಾತಿ ಕರಜರೂಪೇನ ವಾ ಕಸಿಣರೂಪೇನ ವಾ ರೂಪಿಂ। ತತ್ಥ ಲಾಭೀ ಕಸಿಣರೂಪಂ ಅತ್ತಾತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಕ್ಕೀ ಉಭೋಪಿ ರೂಪಾನಿ ಗಣ್ಹಾತಿಯೇವ। ಅರೂಪಿನ್ತಿ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ, ಠಪೇತ್ವಾ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂ ಸೇಸಅರೂಪಧಮ್ಮೇ ವಾ ಅತ್ತಾತಿ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಾ ಲಾಭಿನೋಪಿ ತಕ್ಕಿಕಾಪಿ ಏವಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ತತಿಯದಿಟ್ಠಿ ಪನ ಮಿಸ್ಸಕಗಾಹವಸೇನ ಪವತ್ತಾ, ಚತುತ್ಥಾ ತಕ್ಕಗಾಹೇನೇವ। ದುತಿಯಚತುಕ್ಕೇ ಪಠಮದಿಟ್ಠಿ ಸಮಾಪನ್ನಕವಾರೇನ ಕಥಿತಾ, ದುತಿಯದಿಟ್ಠಿ ಅಸಮಾಪನ್ನಕವಾರೇನ, ತತಿಯದಿಟ್ಠಿ ಸುಪ್ಪಮತ್ತೇನ ವಾ ಸರಾವಮತ್ತೇನ ವಾ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮವಸೇನ, ಚತುತ್ಥದಿಟ್ಠಿ ವಿಪುಲಕಸಿಣವಸೇನ ಕಥಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
22.Rūpiṃvāti karajarūpena vā kasiṇarūpena vā rūpiṃ. Tattha lābhī kasiṇarūpaṃ attāti gaṇhāti, takkī ubhopi rūpāni gaṇhātiyeva. Arūpinti arūpasamāpattinimittaṃ vā, ṭhapetvā saññākkhandhaṃ sesaarūpadhamme vā attāti paññapentā lābhinopi takkikāpi evaṃ paññapenti. Tatiyadiṭṭhi pana missakagāhavasena pavattā, catutthā takkagāheneva. Dutiyacatukke paṭhamadiṭṭhi samāpannakavārena kathitā, dutiyadiṭṭhi asamāpannakavārena, tatiyadiṭṭhi suppamattena vā sarāvamattena vā kasiṇaparikammavasena, catutthadiṭṭhi vipulakasiṇavasena kathitāti veditabbā.
ಏತಂ ವಾ ಪನೇಕೇಸಂ ಉಪಾತಿವತ್ತತನ್ತಿ ಸಞ್ಞೀತಿಪದೇನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಂ ಸಞ್ಞಾಸತ್ತಕಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪರೇ ಅಟ್ಠಕನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ತದುಭಯಂ ಪರತೋ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಕೇಚಿ ಹಿ ಏತಾ ಸತ್ತ ವಾ ಅಟ್ಠ ವಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಪನ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯೇ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತೇವ ಗಹಿತಾ। ತೇಸಂ ಪನ ಏಕೇಸಂ ಉಪಾತಿವತ್ತತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಾನಂ ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಗಙ್ಗಂ ಉತ್ತಿಣ್ಣೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಏಕೋ ದೀಘವಾಪಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಏಕೋ ತತೋ ಪರಂ ಮಹಾಗಾಮಂ; ಏವಮೇವ ಏಕೇ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಆನೇಞ್ಜನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಏಕೇ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ। ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ತಾವ ದಸ್ಸೇತುಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕಸಿಣಮೇಕೇತಿ ವುತ್ತಂ। ಪರತೋ ‘‘ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಮೇಕೇ’’ತಿ ವಕ್ಖತಿ। ತಯಿದನ್ತಿ ತಂ ಇದಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಞ್ಚ। ತಥಾಗತೋ ಅಭಿಜಾನಾತೀತಿ। ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಚಯೇನ ಇದಂ ನಾಮ ದಸ್ಸನಂ ಗಹಿತನ್ತಿ ಅಭಿವಿಸಿಟ್ಠೇನ ಞಾಣೇನ ಜಾನಾತಿ।
Etaṃ vā panekesaṃ upātivattatanti saññītipadena saṅkhepato vuttaṃ saññāsattakaṃ atikkantānanti attho. Apare aṭṭhakanti vadanti. Tadubhayaṃ parato āvibhavissati. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – keci hi etā satta vā aṭṭha vā saññā samatikkamituṃ sakkonti, keci pana na sakkonti. Tattha ye sakkonti, teva gahitā. Tesaṃ pana ekesaṃ upātivattataṃ atikkamituṃ sakkontānaṃ yathāpi nāma gaṅgaṃ uttiṇṇesu manussesu eko dīghavāpiṃ gantvā tiṭṭheyya, eko tato paraṃ mahāgāmaṃ; evameva eke viññāṇañcāyatanaṃ appamāṇaṃ āneñjanti vatvā tiṭṭhanti, eke ākiñcaññāyatanaṃ. Tattha viññāṇañcāyatanaṃ tāva dassetuṃ viññāṇakasiṇameketi vuttaṃ. Parato ‘‘ākiñcaññāyatanameke’’ti vakkhati. Tayidanti taṃ idaṃ diṭṭhigatañca diṭṭhipaccayañca diṭṭhārammaṇañca. Tathāgato abhijānātīti. Iminā paccayena idaṃ nāma dassanaṃ gahitanti abhivisiṭṭhena ñāṇena jānāti.
ಇದಾನಿ ತದೇವ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಯೇ ಖೋ ತೇ ಭೋನ್ತೋತಿಆದಿಮಾಹ। ಯಾ ವಾ ಪನ ಏತಾಸಂ ಸಞ್ಞಾನನ್ತಿ ಯಾ ವಾ ಪನ ಏತಾಸಂ ‘‘ಯದಿ ರೂಪಸಞ್ಞಾನ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ। ಪರಿಸುದ್ಧಾತಿ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಾ। ಪರಮಾತಿ ಉತ್ತಮಾ। ಅಗ್ಗಾತಿ ಸೇಟ್ಠಾ। ಅನುತ್ತರಿಯಾ ಅಕ್ಖಾಯತೀತಿ ಅಸದಿಸಾ ಕಥೀಯತಿ। ಯದಿ ರೂಪಸಞ್ಞಾನನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಚತಸ್ಸೋ ರೂಪಾವಚರಸಞ್ಞಾ ಕಥಿತಾ। ಯದಿ ಅರೂಪಸಞ್ಞಾನನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾ। ಇತರೇಹಿ ಪನ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಮಾಪನ್ನಕವಾರೋ ಚ ಅಸಮಾಪನ್ನಕವಾರೋ ಚ ಕಥಿತೋತಿ ಏವಮೇತಾ ಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಅಟ್ಠ, ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಸತ್ತ ಸಞ್ಞಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸಮಾಪನ್ನಕವಾರೋ ಹಿ ಪುರಿಮಾಹಿ ಛಹಿಸಙ್ಗಹಿತೋಯೇವ। ತಯಿದಂ ಸಙ್ಖತನ್ತಿ ತಂ ಇದಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಞ್ಞಾಗತಂ ಸದ್ಧಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತೇನ ಸಙ್ಖತಂ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಕತಂ। ಓಳಾರಿಕನ್ತಿ ಸಙ್ಖತತ್ತಾವ ಓಳಾರಿಕಂ। ಅತ್ಥಿ ಖೋ ಪನ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ನಿರೋಧೋತಿ ಏತೇಸಂ ಪನ ಸಙ್ಖತನ್ತಿ ವುತ್ತಾನಂ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ನಿರೋಧಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ಅತ್ಥೇತನ್ತಿ ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ತಂ ಖೋ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಏತ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಜಾನಿತ್ವಾ। ತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣದಸ್ಸಾವೀತಿ ತಸ್ಸ ಸಙ್ಖತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣದಸ್ಸೀ ನಿಬ್ಬಾನದಸ್ಸೀ। ತಥಾಗತೋ ತದುಪಾತಿವತ್ತೋತಿ ತಂ ಸಙ್ಖತಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Idāni tadeva vitthārento ye kho te bhontotiādimāha. Yā vā pana etāsaṃ saññānanti yā vā pana etāsaṃ ‘‘yadi rūpasaññāna’’nti evaṃ vuttasaññānaṃ. Parisuddhāti nirupakkilesā. Paramāti uttamā. Aggāti seṭṭhā. Anuttariyā akkhāyatīti asadisā kathīyati. Yadi rūpasaññānanti iminā catasso rūpāvacarasaññā kathitā. Yadi arūpasaññānanti iminā ākāsānañcāyatanaviññāṇañcāyatanasaññā. Itarehi pana dvīhi padehi samāpannakavāro ca asamāpannakavāro ca kathitoti evametā koṭṭhāsato aṭṭha, atthato pana satta saññā honti. Samāpannakavāro hi purimāhi chahisaṅgahitoyeva. Tayidaṃ saṅkhatanti taṃ idaṃ sabbampi saññāgataṃ saddhiṃ diṭṭhigatena saṅkhataṃ paccayehi samāgantvā kataṃ. Oḷārikanti saṅkhatattāva oḷārikaṃ. Atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodhoti etesaṃ pana saṅkhatanti vuttānaṃ saṅkhārānaṃ nirodhasaṅkhātaṃ nibbānaṃ nāma atthi. Atthetanti iti viditvāti taṃ kho pana nibbānaṃ ‘‘atthi eta’’nti evaṃ jānitvā. Tassa nissaraṇadassāvīti tassa saṅkhatassa nissaraṇadassī nibbānadassī. Tathāgato tadupātivattoti taṃ saṅkhataṃ atikkanto samatikkantoti attho.
೨೩. ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ಅಟ್ಠಸು ಅಸಞ್ಞೀವಾದೇಸು। ರೂಪಿಂ ವಾತಿಆದೀನಿ ಸಞ್ಞೀವಾದೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅಯಞ್ಚ ಯಸ್ಮಾ ಅಸಞ್ಞೀವಾದೋ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ದುತಿಯಚತುಕ್ಕಂ ನ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿಕ್ಕೋಸನ್ತೀತಿ ಪಟಿಬಾಹನ್ತಿ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತಿ। ಸಞ್ಞಾ ರೋಗೋತಿಆದೀಸು ಆಬಾಧಟ್ಠೇನ ರೋಗೋ, ಸದೋಸಟ್ಠೇನ ಗಣ್ಡೋ, ಅನುಪವಿಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಸಲ್ಲಂ। ಆಗತಿಂ ವಾ ಗತಿಂ ವಾತಿಆದೀಸು ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಆಗತಿಂ, ಚುತಿವಸೇನ ಗತಿಂ, ಚವನವಸೇನ ಚುತಿಂ, ಉಪಪಜ್ಜನವಸೇನ ಉಪಪತ್ತಿಂ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ವಡ್ಢನವಸೇನ ವುಡ್ಢಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ। ಕಾಮಞ್ಚ ಚತುವೋಕಾರಭವೇ ರೂಪಂ ವಿನಾಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪವತ್ತಿ ಅತ್ಥಿ, ಸೇಸೇ ಪನ ತಯೋ ಖನ್ಧೇ ವಿನಾ ನತ್ಥಿ। ಅಯಂ ಪನ ಪಞ್ಹೋ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವವಸೇನ ಕಥಿತೋ। ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಹಿ ಏತ್ತಕೇ ಖನ್ಧೇ ವಿನಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪವತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರ ರೂಪಾತಿಆದಿವಚನತೋ ಅರೂಪಭವೇಪಿ ರೂಪಂ, ಅಸಞ್ಞಾಭವೇ ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ಥಿ, ತಥಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸಾ’’ತಿ ವದತಿ। ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ಬ್ಯಞ್ಜನಚ್ಛಾಯಾಯ ಚೇ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಬಾಹಸಿ, ಆಗತಿಂ ವಾತಿಆದಿವಚನತೋ ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಕ್ಖಿದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದಾ ವಿಯ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಪದಸಾಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಗೋವಿಸಾಣವಲ್ಲಿಆದೀನಿ ವಿಯ ಚ ವಡ್ಢತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯೇ ಚ ಭಗವತಾ ಅನೇಕಸತೇಸು ಸುತ್ತೇಸು ತಯೋ ಭವಾ ವುತ್ತಾ, ತೇ ಅರೂಪಭವಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ದ್ವೇವ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಮಾ ಏವಂ ಅವಚ, ಯಥಾ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಧಾರೇಹೀತಿ।
23.Tatrāti tesu aṭṭhasu asaññīvādesu. Rūpiṃ vātiādīni saññīvāde vuttanayeneva veditabbāni. Ayañca yasmā asaññīvādo, tasmā idha dutiyacatukkaṃ na vuttaṃ. Paṭikkosantīti paṭibāhanti paṭisedhenti. Saññārogotiādīsu ābādhaṭṭhena rogo, sadosaṭṭhena gaṇḍo, anupaviṭṭhaṭṭhena sallaṃ. Āgatiṃ vā gatiṃ vātiādīsu paṭisandhivasena āgatiṃ, cutivasena gatiṃ, cavanavasena cutiṃ, upapajjanavasena upapattiṃ, punappunaṃ uppajjitvā aparāparaṃ vaḍḍhanavasena vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ. Kāmañca catuvokārabhave rūpaṃ vināpi viññāṇassa pavatti atthi, sese pana tayo khandhe vinā natthi. Ayaṃ pana pañho pañcavokārabhavavasena kathito. Pañcavokāre hi ettake khandhe vinā viññāṇassa pavatti nāma natthi. Vitaṇḍavādī panettha ‘‘aññatra rūpātiādivacanato arūpabhavepi rūpaṃ, asaññābhave ca viññāṇaṃ atthi, tathā nirodhasamāpannassā’’ti vadati. So vattabbo – byañjanacchāyāya ce atthaṃ paṭibāhasi, āgatiṃ vātiādivacanato taṃ viññāṇaṃ pakkhidvipadacatuppadā viya uppatitvāpi gacchati, padasāpi gacchati, govisāṇavalliādīni viya ca vaḍḍhatīti āpajjati. Ye ca bhagavatā anekasatesu suttesu tayo bhavā vuttā, te arūpabhavassa abhāvā dveva āpajjanti. Tasmā mā evaṃ avaca, yathā vuttamatthaṃ dhārehīti.
೨೪. ತತ್ರಾತಿ ಅಟ್ಠಸು ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀವಾದೇಸು ಭುಮ್ಮಂ। ಇಧಾಪಿ ರೂಪಿಂ ವಾತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅಸಞ್ಞಾ ಸಮ್ಮೋಹೋತಿ ನಿಸ್ಸಞ್ಞಭಾವೋ ನಾಮೇಸ ಸಮ್ಮೋಹಟ್ಠಾನಂ। ಯೋ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಂ ಅಸಞ್ಞೀ ಏಸೋತಿ ವದನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಮತ್ತೇನಾತಿ ದಿಟ್ಠವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಮತ್ತೇನ ಸುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಮತ್ತೇನ ಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಮತ್ತೇನ। ಏತ್ಥ ಚ ವಿಜಾನಾತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಂ, ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಮತ್ತೇನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕಸಞ್ಞಾಪವತ್ತಿಮತ್ತೇನಾತಿ ಅಯಞ್ಹಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಸಙ್ಖಾರಮತ್ತೇನಾತಿ ಓಳಾರಿಕಸಙ್ಖಾರಪವತ್ತಿಮತ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತಸ್ಸ ಆಯತನಸ್ಸಾತಿ ಏತಸ್ಸ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸ್ಸ । ಉಪಸಮ್ಪದನ್ತಿ ಪಟಿಲಾಭಂ। ಬ್ಯಸನಂ ಹೇತನ್ತಿ ವಿನಾಸೋ ಹೇಸ, ವುಟ್ಠಾನಂ ಹೇತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕಸಞ್ಞಾಪವತ್ತಞ್ಹಿ ಓಳಾರಿಕಸಙ್ಖಾರಪವತ್ತಂ ವಾ ಅಪ್ಪವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸ ಪನ ಪವತ್ತೇನ ತತೋ ವುಟ್ಠಾನಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಙ್ಖಾರಸಮಾಪತ್ತಿಪತ್ತಬ್ಬಮಕ್ಖಾಯತೀತಿ ಓಳಾರಿಕಸಙ್ಖಾರಪವತ್ತಿಯಾ ಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ನ ಅಕ್ಖಾಯತಿ। ಸಙ್ಖಾರಾವಸೇಸಸಮಾಪತ್ತಿಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂಯೇವ ಅವಸೇಸಾ ಭಾವನಾವಸೇನ ಸಬ್ಬಸುಖುಮಭಾವಂ ಪತ್ತಾ ಸಙ್ಖಾರಾ, ತೇಸಂ ಪವತ್ತಿಯಾ ಏತಂ ಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವರೂಪೇಸು ಹಿ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಪವತ್ತೇಸು ಏತಂ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಯಿದನ್ತಿ ತಂ ಇದಂ ಏತಂ ಸುಖುಮಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ಸಙ್ಖತಂ ಸಙ್ಖತತ್ತಾ ಚ ಓಳಾರಿಕಂ।
24.Tatrāti aṭṭhasu nevasaññīnāsaññīvādesu bhummaṃ. Idhāpi rūpiṃ vātiādīni vuttanayeneva veditabbāni. Asaññā sammohoti nissaññabhāvo nāmesa sammohaṭṭhānaṃ. Yo hi kiñci na jānāti, taṃ asaññī esoti vadanti. Diṭṭhasutamutaviññātabbasaṅkhāramattenāti diṭṭhaviññātabbamattena sutaviññātabbamattena mutaviññātabbamattena. Ettha ca vijānātīti viññātabbaṃ, diṭṭhasutamutaviññātabbamattena pañcadvārikasaññāpavattimattenāti ayañhi ettha attho. Saṅkhāramattenāti oḷārikasaṅkhārapavattimattenāti attho. Etassaāyatanassāti etassa nevasaññānāsaññāyatanassa . Upasampadanti paṭilābhaṃ. Byasanaṃ hetanti vināso hesa, vuṭṭhānaṃ hetanti attho. Pañcadvārikasaññāpavattañhi oḷārikasaṅkhārapavattaṃ vā appavattaṃ katvā taṃ samāpajjitabbaṃ. Tassa pana pavattena tato vuṭṭhānaṃ hotīti dasseti. Saṅkhārasamāpattipattabbamakkhāyatīti oḷārikasaṅkhārapavattiyā pattabbanti na akkhāyati. Saṅkhārāvasesasamāpattipattabbanti saṅkhārānaṃyeva avasesā bhāvanāvasena sabbasukhumabhāvaṃ pattā saṅkhārā, tesaṃ pavattiyā etaṃ pattabbanti attho. Evarūpesu hi saṅkhāresu pavattesu etaṃ pattabbaṃ nāma hoti. Tayidanti taṃ idaṃ etaṃ sukhumampi samānaṃ saṅkhataṃ saṅkhatattā ca oḷārikaṃ.
೨೫. ತತ್ರಾತಿ ಸತ್ತಸು ಉಚ್ಛೇದವಾದೇಸು ಭುಮ್ಮಂ। ಉದ್ಧಂ ಸರನ್ತಿ ಉದ್ಧಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅನಾಗತಸಂಸಾರವಾದೋ, ಅನಾಗತಂ ಸಂಸಾರವಾದಂ ಸರನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಸತ್ತಿಂಯೇವ ಅಭಿವದನ್ತಿ ಲಗ್ಗನಕಂಯೇವ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಆಸತ್ತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ತಣ್ಹಂಯೇವ ವದನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏವಂ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮ। ಖತ್ತಿಯಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ನಯೋ ನೇತಬ್ಬೋ। ವಾಣಿಜೂಪಮಾ ಮಞ್ಞೇತಿ ವಾಣಿಜೂಪಮಾ ವಿಯ ವಾಣಿಜಪಟಿಭಾಗಾ ವಾಣಿಜಸದಿಸಾ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ಸಕ್ಕಾಯಭಯಾತಿ ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಸ ಭಯಾ। ತೇ ಹಿ ಯಥೇವ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಭಯಸ್ಸ ಭಾಯನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಗಣ್ಡುಪ್ಪಾದೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಯಾ ಪಥವಿಂ ನ ಖಾದತಿ ‘ಮಾ ಪಥವೀ ಖಿಯೀ’ತಿ, ಕೋನ್ತೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಏಕಪಾದೇನ ತಿಟ್ಠತಿ ‘ಮಾ ಪಥವೀ ಓಸೀದೀ’ತಿ, ಕಿಕೀ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಉತ್ತಾನಾ ಸೇತಿ ‘ಮಾ ಅಮ್ಭಾ ಉನ್ದ್ರಿಯೀ’ತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಧಮ್ಮಿಕೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ನ ಚರತಿ ‘ಮಾ ಲೋಕೋ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜೀ’ತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಅಭಯಸ್ಸ ಭಾಯನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಸ ಭಾಯನ್ತಿ’’। ಸಕ್ಕಾಯಪರಿಜೇಗುಚ್ಛಾತಿ ತಮೇವ ತೇಭೂಮಕಸಙ್ಖಾತಂ ಸಕ್ಕಾಯಂ ಪರಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಾ। ಸಾ ಗದ್ದುಲಬದ್ಧೋತಿ ದಣ್ಡಕೇ ರಜ್ಜುಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಬದ್ಧಸುನಖೋ। ಏವಮೇವಿಮೇತಿ ಏತ್ಥ ದಳ್ಹತ್ಥಮ್ಭೋ ವಿಯ ಖೀಲೋ ವಿಯ ಚ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತೋ ಸಕ್ಕಾಯೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ಸಾ ವಿಯ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೋ, ದಣ್ಡಕೋ ವಿಯ ದಿಟ್ಠಿ, ರಜ್ಜು ವಿಯ ತಣ್ಹಾ, ಗದ್ದುಲೇನ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಥಮ್ಭೇ ವಾ ಖೀಲೇ ವಾ ಉಪನಿಬದ್ಧಸುನಖಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗನ್ತುಂ ಅಸಮತ್ಥಸ್ಸ ಅನುಪರಿಧಾವನಂ ವಿಯ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿದಣ್ಡಕೇ ಪವೇಸಿತಾಯ ತಣ್ಹಾರಜ್ಜುಯಾ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾಯೇ ಉಪನಿಬದ್ಧಸ್ಸ ಅನುಪರಿಧಾವನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
25.Tatrāti sattasu ucchedavādesu bhummaṃ. Uddhaṃ saranti uddhaṃ vuccati anāgatasaṃsāravādo, anāgataṃ saṃsāravādaṃ sarantīti attho. Āsattiṃyeva abhivadanti lagganakaṃyeva vadanti. ‘‘Āsatta’’ntipi pāṭho, taṇhaṃyeva vadantīti attho. Iti pecca bhavissāmāti evaṃ pecca bhavissāma. Khattiyā bhavissāma, brāhmaṇā bhavissāmāti evamettha nayo netabbo. Vāṇijūpamāmaññeti vāṇijūpamā viya vāṇijapaṭibhāgā vāṇijasadisā mayhaṃ upaṭṭhahanti. Sakkāyabhayāti sakkāyassa bhayā. Te hi yatheva ‘‘cattāro kho, mahārāja, abhayassa bhāyanti. Katame cattāro? Gaṇḍuppādo kho, mahārāja, bhayā pathaviṃ na khādati ‘mā pathavī khiyī’ti, konto kho, mahārāja, ekapādena tiṭṭhati ‘mā pathavī osīdī’ti, kikī kho, mahārāja, uttānā seti ‘mā ambhā undriyī’ti, brāhmaṇadhammiko kho, mahārāja, brahmacariyaṃ na carati ‘mā loko ucchijjī’ti ime cattāro abhayassa bhāyanti, evaṃ sakkāyassa bhāyanti’’. Sakkāyaparijegucchāti tameva tebhūmakasaṅkhātaṃ sakkāyaṃ parijigucchamānā. Sā gaddulabaddhoti daṇḍake rajjuṃ pavesetvā baddhasunakho. Evamevimeti ettha daḷhatthambho viya khīlo viya ca tebhūmakadhammasaṅkhāto sakkāyo daṭṭhabbo, sā viya diṭṭhigatiko, daṇḍako viya diṭṭhi, rajju viya taṇhā, gaddulena bandhitvā thambhe vā khīle vā upanibaddhasunakhassa attano dhammatāya chinditvā gantuṃ asamatthassa anuparidhāvanaṃ viya diṭṭhigatikassa diṭṭhidaṇḍake pavesitāya taṇhārajjuyā bandhitvā sakkāye upanibaddhassa anuparidhāvanaṃ veditabbaṃ.
೨೬. ಇಮಾನೇವ ಪಞ್ಚಾಯತನಾನೀತಿ ಇಮಾನೇವ ಪಞ್ಚ ಕಾರಣಾನಿ। ಇತಿ ಮಾತಿಕಂ ಠಪೇನ್ತೇನಪಿ ಪಞ್ಚೇವ ಠಪಿತಾನಿ, ನಿಗಮೇನ್ತೇನಪಿ ಪಞ್ಚೇವ ನಿಗಮಿತಾನಿ, ಭಾಜೇನ್ತೇನ ಪನ ಚತ್ತಾರಿ ಭಾಜಿತಾನಿ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಂ ಕುಹಿಂ ಪವಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಏಕತ್ತನಾನತ್ತವಸೇನ ದ್ವೀಸು ಪದೇಸು ಪವಿಟ್ಠನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
26.Imāneva pañcāyatanānīti imāneva pañca kāraṇāni. Iti mātikaṃ ṭhapentenapi pañceva ṭhapitāni, nigamentenapi pañceva nigamitāni, bhājentena pana cattāri bhājitāni. Diṭṭhadhammanibbānaṃ kuhiṃ paviṭṭhanti. Ekattanānattavasena dvīsu padesu paviṭṭhanti veditabbaṃ.
೨೭. ಏವಞ್ಚ ಚತುಚತ್ತಾಲೀಸ ಅಪರನ್ತಕಪ್ಪಿಕೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪುಬ್ಬನ್ತಕಪ್ಪಿಕೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತೀತಕೋಟ್ಠಾಸಸಙ್ಖಾತಂ ಪುಬ್ಬನ್ತಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ವಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಪುಬ್ಬನ್ತಕಪ್ಪಿಕಾ। ಪುಬ್ಬನ್ತಕಪ್ಪೋ ವಾ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಬ್ಬನ್ತಕಪ್ಪಿಕಾ। ಏವಂ ಸೇಸಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಸ್ಸತೋ ಅತ್ತಾ ಚ ಲೋಕೋ ಚಾತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಅತ್ತಾತಿ ಚ ಲೋಕೋತಿ ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಸ್ಸತೋ ಅಮರೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋತಿ ಅಭಿವದನ್ತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ರೂಪಂ ಅತ್ತಾ ಚೇವ ಲೋಕೋ ಚ ಸಸ್ಸತೋ ಚಾತಿ ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಲೋಕಞ್ಚ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೀ’’ತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ। ಅಸಸ್ಸತಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಪಠಮವಾದೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಸಸ್ಸತವಾದಾ ವುತ್ತಾ, ದುತಿಯವಾದೇನ ಸತ್ತ ಉಚ್ಛೇದವಾದಾ।
27. Evañca catucattālīsa aparantakappike dassetvā idāni aṭṭhārasa pubbantakappike dassetuṃ santi, bhikkhavetiādimāha. Tattha atītakoṭṭhāsasaṅkhātaṃ pubbantaṃ kappetvā vikappetvā gaṇhantīti pubbantakappikā. Pubbantakappo vā etesaṃ atthīti pubbantakappikā. Evaṃ sesampi pubbe vuttappakāraṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Sassato attā ca loko cāti rūpādīsu aññataraṃ attāti ca lokoti ca gahetvā sassato amaro nicco dhuvoti abhivadanti. Yathāha ‘‘rūpaṃ attā ceva loko ca sassato cāti attānañca lokañca paññapentī’’ti vitthāro. Asassatādīsupi eseva nayo. Ettha ca paṭhamavādena cattāro sassatavādā vuttā, dutiyavādena satta ucchedavādā.
ನನು ಚೇತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಆಗತಾ, ಇಧ ಕಸ್ಮಾ ಪುನ ಗಹಿತಾತಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಮತೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಆಗತಾ। ಇಧ ಪನ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಲಾಭೀ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೋ ಅತೀತಂ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ಅನಾಗತಂ, ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಪುಬ್ಬನ್ತತೋ ಆಗತೋ ಅತ್ತಾ ಇಧೇವ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ, ಇತೋ ಪರಂ ನ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಗಹಿತಾ। ತತಿಯವಾದೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತವಾದಾ ವುತ್ತಾ, ಚತುತ್ಥವಾದೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಿಕಾ ವುತ್ತಾ। ಅನ್ತವಾತಿ ಸಪರಿಯನ್ತೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ ಪರಿವಟುಮೋ। ಅವಡ್ಢಿತಕಸಿಣಸ್ಸ ತಂ ಕಸಿಣಂ ಅತ್ತಾತಿ ಚ ಲೋಕೋತಿ ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಂ ಹೋತಿ। ದುತಿಯವಾದೋ ವಡ್ಢಿತಕಸಿಣಸ್ಸ ವಸೇನ ವುತ್ತೋ, ತತಿಯವಾದೋ ತಿರಿಯಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಉದ್ಧಮಧೋ ಅವಡ್ಢಿತಕಸಿಣಸ್ಸ, ಚತುತ್ಥವಾದೋ ತಕ್ಕಿವಸೇನ ವುತ್ತೋ। ಅನನ್ತರಚತುಕ್ಕಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Nanu cete heṭṭhā āgatā, idha kasmā puna gahitāti. Heṭṭhā tattha tattha mato tattha tattheva ucchijjatīti dassanatthaṃ āgatā. Idha pana pubbenivāsalābhī diṭṭhigatiko atītaṃ passati, na anāgataṃ, tassa evaṃ hoti ‘‘pubbantato āgato attā idheva ucchijjati, ito paraṃ na gacchatī’’ti imassatthassa dassanatthaṃ gahitā. Tatiyavādena cattāro ekaccasassatavādā vuttā, catutthavādena cattāro amarāvikkhepikā vuttā. Antavāti sapariyanto paricchinno parivaṭumo. Avaḍḍhitakasiṇassa taṃ kasiṇaṃ attāti ca lokoti ca gahetvā evaṃ hoti. Dutiyavādo vaḍḍhitakasiṇassa vasena vutto, tatiyavādo tiriyaṃ vaḍḍhetvā uddhamadho avaḍḍhitakasiṇassa, catutthavādo takkivasena vutto. Anantaracatukkaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ಏಕನ್ತಸುಖೀತಿ ನಿರನ್ತರಸುಖೀ। ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿ ಲಾಭೀಜಾತಿಸ್ಸರತಕ್ಕೀನಂ ವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಲಾಭಿನೋ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣೇನ ಖತ್ತಿಯಾದಿಕುಲೇ ಏಕನ್ತಸುಖಮೇವ ಅತ್ತನೋ ಜಾತಿಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಥಾ ಜಾತಿಸ್ಸರಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಮನುಭವತೋ ಅತೀತಾಸು ಸತ್ತಸು ಜಾತೀಸು ತಾದಿಸಮೇವ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ। ತಕ್ಕಿಸ್ಸ ಪನ ಇಧ ಸುಖಸಮಙ್ಗಿನೋ ‘‘ಅತೀತೇಪಾಹಂ ಏವಮೇವ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ತಕ್ಕೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ।
Ekantasukhīti nirantarasukhī. Ayaṃ diṭṭhi lābhījātissaratakkīnaṃ vasena uppajjati. Lābhino hi pubbenivāsañāṇena khattiyādikule ekantasukhameva attano jātiṃ anussarantassa evaṃ diṭṭhi uppajjati. Tathā jātissarassa paccuppannaṃ sukhamanubhavato atītāsu sattasu jātīsu tādisameva attabhāvaṃ anussarantassa. Takkissa pana idha sukhasamaṅgino ‘‘atītepāhaṃ evameva ahosi’’nti takkeneva uppajjati.
ಏಕನ್ತದುಕ್ಖೀತಿ ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿ ಲಾಭಿನೋ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಸೋ ಹಿ ಏಕನ್ತೇನೇವ ಇಧ ಝಾನಸುಖೇನ ಸುಖೀ ಹೋತಿ। ಇಧ ದುಕ್ಖೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಪನ ಜಾತಿಸ್ಸರಸ್ಸ ತಕ್ಕಿಸ್ಸೇವ ಚ ಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತತಿಯಾ ಇಧ ವೋಕಿಣ್ಣಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಲಾಭಿನೋ ಹಿ ಇದಾನಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನವಸೇನ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಸ್ಸ, ಪುಬ್ಬೇ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಮೇವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ । ಜಾತಿಸ್ಸರಸ್ಸಾಪಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಮಜ್ಝತ್ತಸ್ಸ, ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಮಜ್ಝತ್ತಭೂತಟ್ಠಾನಮೇವ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ, ತಕ್ಕಿನೋಪಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಮಜ್ಝತ್ತಸ್ಸ, ಅತೀತೇಪಿ ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ತಕ್ಕೇನೇವ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಏಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಸ್ಸತವಾದಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಿಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅನ್ತಾನನ್ತಿಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಿಕಾ , ದ್ವೇ ಅಧಿಚ್ಚ-ಸಮುಪ್ಪನ್ನಿಕಾತಿ ಅಟ್ಠಾರಸಪಿ ಪುಬ್ಬನ್ತಕಪ್ಪಿಕಾ ಕಥಿತಾ ಹೋನ್ತಿ।
Ekantadukkhīti ayaṃ diṭṭhi lābhino nuppajjati. So hi ekanteneva idha jhānasukhena sukhī hoti. Idha dukkhena phuṭṭhassa pana jātissarassa takkisseva ca sā uppajjati. Tatiyā idha vokiṇṇasukhadukkhānaṃ sabbesampi tesaṃ uppajjati, tathā catutthā diṭṭhi. Lābhino hi idāni catutthajjhānavasena adukkhamasukhassa, pubbe catutthajjhānikameva brahmalokaṃ anussarantassa . Jātissarassāpi paccuppanne majjhattassa, anussarantassāpi majjhattabhūtaṭṭhānameva anussarantassa, takkinopi paccuppanne majjhattassa, atītepi evaṃ bhavissatīti takkeneva gaṇhantassa esā diṭṭhi uppajjati. Ettāvatā cattāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā , dve adhicca-samuppannikāti aṭṭhārasapi pubbantakappikā kathitā honti.
೨೮. ಇದಾನಿ ದಿಟ್ಠುದ್ಧಾರಂ ಉದ್ಧರನ್ತೋ ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಚ್ಚತ್ತಂಯೇವ ಞಾಣನ್ತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಞಾಣಂ। ಪರಿಸುದ್ಧನ್ತಿ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ। ಪರಿಯೋದಾತನ್ತಿ ಪಭಸ್ಸರಂ। ಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂಯೇವ ಕಥಿತಂ। ಸದ್ಧಾದಯೋ ಹಿ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಬಾಹಿರಸಮಯಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ಸಾಸನಸ್ಮಿಂಯೇವ। ತತ್ಥ ಞಾಣಭಾಗಮತ್ತಮೇವ ಪರಿಯೋದಪೇನ್ತೀತಿ ಮಯಮಿದಂ ಜಾನಾಮಾತಿ ಏವಂ ತತ್ಥ ಞಾಣಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಓತಾರೇನ್ತಿಯೇವ। ಉಪಾದಾನಮಕ್ಖಾಯತೀತಿ ನ ತಂ ಞಾಣಂ, ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಂ ನಾಮೇತಂ, ತಸ್ಮಾ ತದಪಿ ತೇಸಂ ಭವನ್ತಾನಂ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಅಕ್ಖಾಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥಾಪಿ ತಂ ಜಾನನಮತ್ತಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ಞಾಣಭಾಗಮತ್ತಮೇವ, ತಥಾಪಿ ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಸ್ಸ ಅನುಪಾತಿವತ್ತನತೋ ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯತೋ ಚ ಉಪಾದಾನಮೇವ। ತದುಪಾತಿವತ್ತೋತಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಸ್ಸತವಾದಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಿಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅನ್ತಾನನ್ತಿಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಿಕಾ, ದ್ವೇ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಿಕಾ, ಸೋಳಸ ಸಞ್ಞೀವಾದಾ, ಅಟ್ಠ ಅಸಞ್ಞೀವಾದಾ, ಅಟ್ಠ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀವಾದಾ, ಸತ್ತ ಉಚ್ಛೇದವಾದಾ, ಪಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನವಾದಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲೇ ಆಗತಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿಪಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಕಥಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲೇ ಪನ ಕಥಿತೇ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಅಕಥಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಇಧ ತತೋ ಅತಿರೇಕಾಯ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಆಗತತ್ತಾ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಕಥಿತೇ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಂ ಕಥಿತಮೇವ ಹೋತಿ।
28. Idāni diṭṭhuddhāraṃ uddharanto tatra, bhikkhavetiādimāha. Tattha paccattaṃyeva ñāṇanti paccakkhañāṇaṃ. Parisuddhanti nirupakkilesaṃ. Pariyodātanti pabhassaraṃ. Sabbapadehi vipassanāñāṇaṃyeva kathitaṃ. Saddhādayo hi pañca dhammā bāhirasamayasmimpi honti, vipassanāñāṇaṃ sāsanasmiṃyeva. Tattha ñāṇabhāgamattameva pariyodapentīti mayamidaṃ jānāmāti evaṃ tattha ñāṇakoṭṭhāsaṃ otārentiyeva. Upādānamakkhāyatīti na taṃ ñāṇaṃ, micchādassanaṃ nāmetaṃ, tasmā tadapi tesaṃ bhavantānaṃ diṭṭhupādānaṃ akkhāyatīti attho. Athāpi taṃ jānanamattalakkhaṇattā ñāṇabhāgamattameva, tathāpi tassa dassanassa anupātivattanato upādānapaccayato ca upādānameva. Tadupātivattoti taṃ diṭṭhiṃ atikkanto. Ettāvatā cattāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā, dve adhiccasamuppannikā, soḷasa saññīvādā, aṭṭha asaññīvādā, aṭṭha nevasaññīnāsaññīvādā, satta ucchedavādā, pañca diṭṭhadhammanibbānavādāti brahmajāle āgatā dvāsaṭṭhipi diṭṭhiyo kathitā honti. Brahmajāle pana kathite idaṃ suttaṃ akathitameva hoti. Kasmā? Idha tato atirekāya sakkāyadiṭṭhiyā āgatattā. Imasmiṃ pana kathite brahmajālaṃ kathitameva hoti.
೩೦. ಇದಾನಿ ಇಮಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪಮುಖೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾತಿ ಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ। ಕಾಮಸಂಯೋಜನಾನಂ ಅನಧಿಟ್ಠಾನಾತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣತಣ್ಹಾನಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ। ಪವಿವೇಕಂ ಪೀತಿನ್ತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕಜ್ಝಾನದ್ವಯಪೀತಿಂ। ನಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಝಾನನಿರೋಧೇನ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ಪನ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ನಿರುದ್ಧಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯಥೇವ ಹಿ ‘‘ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ನಿರೋಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಿರಾಮಿಸಂ ಸುಖಂ, ನಿರಾಮಿಸಸುಖಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ನ ಅಯಮತ್ಥೋ ಹೋತಿ – ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನನಿರೋಧಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಾ ವುಟ್ಠಾಯ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತತಿಯಜ್ಝಾನಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ, ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಹೀನಜ್ಝಾನಪರಿಯಾದಾನಕದೋಮನಸ್ಸಂ। ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಕಮ್ಮನೀಯಭಾವೋ ಕಥಿತೋ।
30. Idāni imā dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo uppajjamānā sakkāyadiṭṭhipamukheneva uppajjantīti dassetuṃ idha, bhikkhave, ekaccotiādimāha. Tattha paṭinissaggāti pariccāgena. Kāmasaṃyojanānaṃanadhiṭṭhānāti pañcakāmaguṇataṇhānaṃ nissaṭṭhattā. Pavivekaṃ pītinti sappītikajjhānadvayapītiṃ. Nirujjhatīti jhānanirodhena nirujjhati. Samāpattito pana vuṭṭhitassa niruddhā nāma hoti. Yatheva hi ‘‘adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā uppajjati nirāmisaṃ sukhaṃ, nirāmisasukhassa nirodhā uppajjati adukkhamasukhā vedanā’’ti ettha na ayamattho hoti – catutthajjhānanirodhā tatiyajjhānaṃ upasampajja viharatīti. Ayaṃ panettha attho – catutthajjhānā vuṭṭhāya tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjati, tatiyajjhānā vuṭṭhāya catutthaṃ jhānaṃ samāpajjatīti, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Uppajjati domanassanti hīnajjhānapariyādānakadomanassaṃ. Samāpattito vuṭṭhitacittassa pana kammanīyabhāvo kathito.
ಪವಿವೇಕಾ ಪೀತೀತಿ ಸಾ ಏವ ಝಾನದ್ವಯಪೀತಿ। ಯಂ ಛಾಯಾ ಜಹತೀತಿ ಯಂ ಠಾನಂ ಛಾಯಾ ಜಹತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಛಾಯಾ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಆತಪೋ ನತ್ಥಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಆತಪೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಛಾಯಾ ನತ್ಥೀತಿ।
Pavivekā pītīti sā eva jhānadvayapīti. Yaṃ chāyā jahatīti yaṃ ṭhānaṃ chāyā jahati. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yasmiṃ ṭhāne chāyā atthi, tasmiṃ ātapo natthi. Yasmiṃ ātapo atthi, tasmiṃ chāyā natthīti.
೩೧. ನಿರಾಮಿಸಂ ಸುಖನ್ತಿ ತತಿಯಜ್ಝಾನಸುಖಂ।
31.Nirāmisaṃ sukhanti tatiyajjhānasukhaṃ.
೩೨. ಅದುಕ್ಖಮಸುಖನ್ತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನವೇದನಂ।
32.Adukkhamasukhanti catutthajjhānavedanaṃ.
೩೩. ಅನುಪಾದಾನೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ನಿಗ್ಗಹಣೋ ಅಹಮಸ್ಮಿ। ನಿಬ್ಬಾನಸಪ್ಪಾಯನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಯಂ ಉಪಕಾರಭೂತಂ । ನನು ಚ ಮಗ್ಗದಸ್ಸನಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬತ್ಥ ನಿಕನ್ತಿಯಾ ಸುಕ್ಖಾಪಿತಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಥಮೇತಂ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಉಪಕಾರಪಟಿಪದಾ ನಾಮ ಜಾತನ್ತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನುಪಾದಿಯನವಸೇನ ಅಗ್ಗಣ್ಹನವಸೇನ ಉಪಕಾರಪಟಿಪದಾ ನಾಮ ಜಾತಂ। ಅಭಿವದತೀತಿ ಅಭಿಮಾನೇನ ಉಪವದತಿ। ಪುಬ್ಬನ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿನ್ತಿ ಅಟ್ಠಾರಸವಿಧಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬನ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿಂ। ಅಪರನ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿನ್ತಿ ಚತುಚತ್ತಾರೀಸವಿಧಮ್ಪಿ ಅಪರನ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿಂ। ಉಪಾದಾನಮಕ್ಖಾಯತೀತಿ ಅಹಮಸ್ಮೀತಿ ಗಹಣಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಅಕ್ಖಾಯತಿ।
33.Anupādānohamasmīti niggahaṇo ahamasmi. Nibbānasappāyanti nibbānassa sappāyaṃ upakārabhūtaṃ . Nanu ca maggadassanaṃ nāma sabbattha nikantiyā sukkhāpitāya uppajjati, kathametaṃ nibbānassa upakārapaṭipadā nāma jātanti, sabbattha anupādiyanavasena aggaṇhanavasena upakārapaṭipadā nāma jātaṃ. Abhivadatīti abhimānena upavadati. Pubbantānudiṭṭhinti aṭṭhārasavidhampi pubbantānudiṭṭhiṃ. Aparantānudiṭṭhinti catucattārīsavidhampi aparantānudiṭṭhiṃ. Upādānamakkhāyatīti ahamasmīti gahaṇassa sakkāyadiṭṭhipariyāpannattā diṭṭhupādānaṃ akkhāyati.
ಸನ್ತಿವರಪದನ್ತಿ ವೂಪಸನ್ತಕಿಲೇಸತ್ತಾ ಸನ್ತಂ ಉತ್ತಮಪದಂ। ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನನ್ತಿ ಭಗವತಾ ‘‘ಯತ್ಥ ಚಕ್ಖು ಚ ನಿರುಜ್ಝತಿ ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಚ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಸೋ ಆಯತನೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವಿನ್ನಂ ಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಸ್ಸಿತಂ।
Santivarapadanti vūpasantakilesattā santaṃ uttamapadaṃ. Channaṃ phassāyatanānanti bhagavatā ‘‘yattha cakkhu ca nirujjhati rūpasaññā ca nirujjhati so āyatano veditabbo’’ti ettha dvinnaṃ āyatanānaṃ paṭikkhepena nibbānaṃ dassitaṃ.
‘‘ಯತ್ಥ ಆಪೋ ಚ ಪಥವೀ, ತೇಜೋ ವಾಯೋ ನ ಗಾಧತಿ।
‘‘Yattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;
ಅತೋ ಸರಾ ನಿವತ್ತನ್ತಿ, ಏತ್ಥ ವಟ್ಟಂ ನ ವತ್ತತಿ।
Ato sarā nivattanti, ettha vaṭṭaṃ na vattati;
ಏತ್ಥ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ, ಅಸೇಸಂ ಉಪರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭) –
Ettha nāmañca rūpañca, asesaṃ uparujjhatī’’ti. (saṃ. ni. 1.27) –
ಏತ್ಥ ಪನ ಸಙ್ಖಾರಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಸ್ಸಿತಂ।
Ettha pana saṅkhārapaṭikkhepena nibbānaṃ dassitaṃ.
‘‘ಕತ್ಥ ಆಪೋ ಚ ಪಥವೀ, ತೇಜೋ ವಾಯೋ ನ ಗಾಧತಿ।
‘‘Kattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;
ಕತ್ಥ ದೀಘಞ್ಚ ರಸ್ಸಞ್ಚ, ಅಣುಂ ಥೂಲಂ ಸುಭಾಸುಭಂ।
Kattha dīghañca rassañca, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;
ಕತ್ಥ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ, ಅಸೇಸಂ ಉಪರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೪೯೮)।
Kattha nāmañca rūpañca, asesaṃ uparujjhatī’’ti. (dī. ni. 1.498);
ತತ್ರ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಭವತಿ –
Tatra veyyākaraṇaṃ bhavati –
‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅನಿದಸ್ಸನಂ, ಅನನ್ತಂ ಸಬ್ಬತೋ ಪಭ’’ನ್ತಿ –
‘‘Viññāṇaṃ anidassanaṃ, anantaṃ sabbato pabha’’nti –
ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸುತ್ತೇ ಛಆಯತನಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ದಸ್ಸಿತಂ। ಅಞ್ಞತ್ಥ ಚ ಅನುಪಾದಾವಿಮೋಕ್ಖೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ದಸ್ಸಿತಂ, ಇಧ ಪನ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Ettha saṅkhārapaṭikkhepena nibbānaṃ dassitaṃ. Imasmiṃ pana sutte chaāyatanapaṭikkhepena dassitaṃ. Aññattha ca anupādāvimokkhoti nibbānameva dassitaṃ, idha pana arahattaphalasamāpatti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಪಞ್ಚತ್ತಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcattayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ಪಞ್ಚತ್ತಯಸುತ್ತಂ • 2. Pañcattayasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೨. ಪಞ್ಚತ್ತಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Pañcattayasuttavaṇṇanā
