Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာ
Pañcavaggiyakathā
၁၀. ပဏ္ဍိတောတိ ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော။ ဗ္ယတ္တောတိ ဝေယ္ယတ္တိယေန သမန္နာဂတော။ မေဓာဝီတိ ဌာနုပ္ပတ္တိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော။ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကောတိ သမာပတ္တိယာ ဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ နိက္ကိလေသဇာတိကော ဝိသုဒ္ဓသတ္တော။ အာဇာနိသ္သတီတိ သလ္လက္ခေသ္သတိ ပဋိဝိဇ္ဈိသ္သတိ။ ဘဂဝတောပိ ခော ဉာဏံ ဥဒပာဒီတိ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ ‘‘ဣတော သတ္တမဒိဝသမတ္ထကေ ကာလံကတ္ဝာ အာကိဉ္စညာယတနေ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ။ မဟာဇာနိယောတိ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ ပတ္တဗ္ဗမဂ္ဂဖလတော ပရိဟီနတ္တာ မဟတီ ဇာနိ အသ္သာတိ မဟာဇာနိယော အက္ခဏေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ။ အဘိဒောသကာလံကတောတိ ဟိယ္ယော ကာလံကတော, သောပိ နေဝသညာနာသညာယတနေ နိဗ္ဗတ္တောတိ အဒ္ဒသ။ ဗဟူကာရာတိ ဗဟူပကာရာ။ ပဓာနပဟိတတ္တံ ဥပဋ္ဌဟိံသူတိ ပဓာနတ္ထာယ ပေသိတတ္တဘာဝံ မုခောဒကဒာနာဒိနာ ဥပဋ္ဌဟိံသု။
10.Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Byattoti veyyattiyena samannāgato. Medhāvīti ṭhānuppattiyā paññāya samannāgato. Apparajakkhajātikoti samāpattiyā vikkhambhitattā nikkilesajātiko visuddhasatto. Ājānissatīti sallakkhessati paṭivijjhissati. Bhagavatopi kho ñāṇaṃ udapādīti sabbaññutaññāṇaṃ uppajji ‘‘ito sattamadivasamatthake kālaṃkatvā ākiñcaññāyatane nibbatto’’ti. Mahājāniyoti sattadivasabbhantare pattabbamaggaphalato parihīnattā mahatī jāni assāti mahājāniyo akkhaṇe nibbattattā. Abhidosakālaṃkatoti hiyyo kālaṃkato, sopi nevasaññānāsaññāyatane nibbattoti addasa. Bahūkārāti bahūpakārā. Padhānapahitattaṃ upaṭṭhahiṃsūti padhānatthāya pesitattabhāvaṃ mukhodakadānādinā upaṭṭhahiṃsu.
၁၁. အန္တရာ စ ဂယံ အန္တရာ စ ဗောဓိန္တိ ဥပကော ဗောဓိမဏ္ဍသ္သ စ ဂယာယ စ အန္တရေ ဘဂဝန္တံ အဒ္ဒသ။ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နန္တိ အဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပန္နံ။
11.Antarā ca gayaṃ antarā ca bodhinti upako bodhimaṇḍassa ca gayāya ca antare bhagavantaṃ addasa. Addhānamaggappaṭipannanti addhānamaggaṃ paṭipannaṃ.
သဗ္ဗာဘိဘူတိ သဗ္ဗံ တေဘူမကဓမ္မံ အဘိဘဝိတ္ဝာ ဌိတော။ သဗ္ဗဝိဒူတိ သဗ္ဗံ စတုဘူမကဓမ္မံ အဝေဒိံ အညာသိံ။ သဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု အနူပလိတ္တောတိ သဗ္ဗေသု တေဘူမကဓမ္မေသု ကိလေသလေပေန အလိတ္တော။ သဗ္ဗဉ္ဇဟောတိ သဗ္ဗံ တေဘူမကဓမ္မံ ဇဟိတ္ဝာ ဌိတော။ တဏ္ဟက္ခယေ ဝိမုတ္တောတိ တဏ္ဟက္ခယေ နိဗ္ဗာနေ အာရမ္မဏတော ဝိမုတ္တော။ သယံ အဘိညာယာတိ သဗ္ဗံ စတုဘူမကဓမ္မံ အတ္တနာဝ ဇာနိတ္ဝာ။ ကမုဒ္ဒိသေယ္ယန္တိ ကံ အညံ ‘‘အယံ မေ အာစရိယော’’တိ ဥဒ္ဒိသေယ္ယံ။
Sabbābhibhūti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ abhibhavitvā ṭhito. Sabbavidūti sabbaṃ catubhūmakadhammaṃ avediṃ aññāsiṃ. Sabbesu dhammesu anūpalittoti sabbesu tebhūmakadhammesu kilesalepena alitto. Sabbañjahoti sabbaṃ tebhūmakadhammaṃ jahitvā ṭhito. Taṇhakkhaye vimuttoti taṇhakkhaye nibbāne ārammaṇato vimutto. Sayaṃ abhiññāyāti sabbaṃ catubhūmakadhammaṃ attanāva jānitvā. Kamuddiseyyanti kaṃ aññaṃ ‘‘ayaṃ me ācariyo’’ti uddiseyyaṃ.
န မေ အာစရိယော အတ္ထီတိ လောကုတ္တရဓမ္မေ မယ္ဟံ အာစရိယော နာမ နတ္ထိ။ နတ္ထိ မေ ပဋိပုဂ္ဂလောတိ မယ္ဟံ ပဋိဘာဂပုဂ္ဂလော နာမ နတ္ထိ။ သီတိဘူတောတိ သဗ္ဗကိလေသဂ္ဂိနိဗ္ဗာပနေန သီတိဘူတော။ ကိလေသာနံယေဝ နိဗ္ဗုတတ္တာ နိဗ္ဗုတော။
Na me ācariyo atthīti lokuttaradhamme mayhaṃ ācariyo nāma natthi. Natthi me paṭipuggaloti mayhaṃ paṭibhāgapuggalo nāma natthi. Sītibhūtoti sabbakilesagginibbāpanena sītibhūto. Kilesānaṃyeva nibbutattā nibbuto.
ကာသီနံ ပုရန္တိ ကာသိရဋ္ဌေ နဂရံ။ အာဟဉ္ဆံ အမတဒုန္ဒုဘိန္တိ ဓမ္မစက္ကပ္ပဋိလာဘာယ အမတဘေရိံ ပဟရိသ္သာမီတိ ဂစ္ဆာမိ။
Kāsīnaṃpuranti kāsiraṭṭhe nagaraṃ. Āhañchaṃ amatadundubhinti dhammacakkappaṭilābhāya amatabheriṃ paharissāmīti gacchāmi.
အရဟသိ အနန္တဇိနောတိ အနန္တဇိနော ဘဝိတုံ ယုတ္တော။ ဟုပေယ္ယပာဝုသောတိ အာဝုသော ဧဝမ္ပိ နာမ ဘဝေယ္ယ။ သီသံ ဩကမ္ပေတ္ဝာတိ သီသံ စာလေတ္ဝာ။
Arahasi anantajinoti anantajino bhavituṃ yutto. Hupeyyapāvusoti āvuso evampi nāma bhaveyya. Sīsaṃ okampetvāti sīsaṃ cāletvā.
၁၂. သဏ္ဌပေသုန္တိ ကတိကံ အကံသု။ ဗာဟုလ္လိကောတိ စီဝရဗာဟုလ္လာဒီနံ အတ္ထာယ ပဋိပန္နော။ ပဓာနဝိဗ္ဘန္တောတိ ပဓာနတော ဝိဗ္ဘန္တော ဘဋ္ဌော ပရိဟီနော။ အာဝတ္တော ဗာဟုလ္လာယာတိ စီဝရာဒိဗဟုလဘာဝတ္ထာယ အာဝတ္တော။ ဩဒဟထ ဘိက္ခဝေ သောတန္တိ ဥပနေထ ဘိက္ခဝေ သောတံ; သောတိန္ဒ္ရိယံ ဓမ္မသဝနတ္ထံ အဘိမုခံ ကရောထာတိ အတ္ထော။ အမတမဓိဂတန္တိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ မယာ အဓိဂတန္တိ ဒသ္သေတိ။ ဣရိယာယာတိ ဒုက္ကရဣရိယာယ။ ပဋိပဒာယာတိ ဒုက္ကရပဋိပဒာယ။ အဘိဇာနာထ မေ နောတိ အဘိဇာနာထ နု မေ သမနုပသ္သထ။ ဧဝရူပံ ဘာသိတမေတန္တိ ဧတံ ဧဝရူပံ ဝာက္ယံ ဘာသိတန္တိ အတ္ထော။ အသက္ခိ ခော ဘဂဝာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ သညာပေတုန္တိ ‘‘အဟံ ဗုဒ္ဓော’’တိ ဇာနာပေတုံ အသက္ခိ။
12.Saṇṭhapesunti katikaṃ akaṃsu. Bāhullikoti cīvarabāhullādīnaṃ atthāya paṭipanno. Padhānavibbhantoti padhānato vibbhanto bhaṭṭho parihīno. Āvatto bāhullāyāti cīvarādibahulabhāvatthāya āvatto. Odahatha bhikkhave sotanti upanetha bhikkhave sotaṃ; sotindriyaṃ dhammasavanatthaṃ abhimukhaṃ karothāti attho. Amatamadhigatanti amataṃ nibbānaṃ mayā adhigatanti dasseti. Iriyāyāti dukkarairiyāya. Paṭipadāyāti dukkarapaṭipadāya. Abhijānātha me noti abhijānātha nu me samanupassatha. Evarūpaṃ bhāsitametanti etaṃ evarūpaṃ vākyaṃ bhāsitanti attho. Asakkhi kho bhagavā pañcavaggiye bhikkhū saññāpetunti ‘‘ahaṃ buddho’’ti jānāpetuṃ asakkhi.
၁၃. စက္ခုကရဏီတိ ပညာစက္ခုံ သန္ဓာယာဟ။ ဣတော ပရံ သဗ္ဗံ ပဒတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝ။ အဓိပ္ပာယာနုသန္ဓိယောဇနာဒိဘေဒတော ပန ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဟိ အတိဝိတ္ထာရဘီရုကသ္သ မဟာဇနသ္သ စိတ္တံ အနုရက္ခန္တာ သုတ္တန္တကထံ အဝဏ္ဏယိတ္ဝာ ဝိနယကထံယေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။
13.Cakkhukaraṇīti paññācakkhuṃ sandhāyāha. Ito paraṃ sabbaṃ padatthato uttānameva. Adhippāyānusandhiyojanādibhedato pana papañcasūdaniyā majjhimaṭṭhakathāyaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Ito paṭṭhāya hi ativitthārabhīrukassa mahājanassa cittaṃ anurakkhantā suttantakathaṃ avaṇṇayitvā vinayakathaṃyeva vaṇṇayissāma.
၁၈. သာဝ တသ္သ အာယသ္မတော ဥပသမ္ပဒာ အဟောသီတိ အာသာဠ္ဟီပုဏ္ဏမာယ အဋ္ဌာရသဟိ ဒေဝတာကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌိတသ္သ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝတော ဝစနေန အဘိနိပ္ဖန္နာ သာဝ တသ္သ အာယသ္မတော ဧဟိဘိက္ခူပသမ္ပဒာ အဟောသိ။
18.Sāva tassa āyasmato upasampadā ahosīti āsāḷhīpuṇṇamāya aṭṭhārasahi devatākoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhitassa ‘‘ehi bhikkhū’’ti bhagavato vacanena abhinipphannā sāva tassa āyasmato ehibhikkhūpasampadā ahosi.
၁၉. အထ ခော အာယသ္မတော စ ဝပ္ပသ္သာတိ အာဒိမ္ဟိ ဝပ္ပတ္ထေရသ္သ ပာဋိပဒဒိဝသေ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ, ဘဒ္ဒိယတ္ထေရသ္သ ဒုတိယဒိဝသေ, မဟာနာမတ္ထေရသ္သ တတိယဒိဝသေ, အသ္သဇိတ္ထေရသ္သ စတုတ္ထိယန္တိ။ ဣမေသဉ္စ ပန ဘိက္ခူနံ ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဥပ္ပန္နမလဝိသောဓနတ္ထံ ဘဂဝာ အန္တောဝိဟာရေယေဝ အဟောသိ။ ဥပ္ပန္နေ ဥပ္ပန္နေ ကမ္မဋ္ဌာနမလေ အာကာသေန ဂန္တ္ဝာ မလံ ဝိနောဒေသိ။ ပက္ခသ္သ ပန ပဉ္စမိယံ သဗ္ဗေ တေ ဧကတော သန္နိပာတေတ္ဝာ အနတ္တသုတ္တေန ဩဝဒိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အထ ခော ဘဂဝာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယေ’’တိအာဒိ။
19.Atha kho āyasmato ca vappassāti ādimhi vappattherassa pāṭipadadivase dhammacakkhuṃ udapādi, bhaddiyattherassa dutiyadivase, mahānāmattherassa tatiyadivase, assajittherassa catutthiyanti. Imesañca pana bhikkhūnaṃ kammaṭṭhānesu uppannamalavisodhanatthaṃ bhagavā antovihāreyeva ahosi. Uppanne uppanne kammaṭṭhānamale ākāsena gantvā malaṃ vinodesi. Pakkhassa pana pañcamiyaṃ sabbe te ekato sannipātetvā anattasuttena ovadi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā pañcavaggiye’’tiādi.
၂၄. တေန ခော ပန သမယေန ဆ လောကေ အရဟန္တော ဟောန္တီတိ ပဉ္စမိယာ ပက္ခသ္သ လောကသ္မိံ ဆ မနုသ္သာ အရဟန္တော ဟောန္တီတိ အတ္ထော။
24.Tenakho pana samayena cha loke arahanto hontīti pañcamiyā pakkhassa lokasmiṃ cha manussā arahanto hontīti attho.
ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Pañcavaggiyakathā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi / ၆. ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာ • 6. Pañcavaggiyakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာဝဏ္ဏနာ • Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā
ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
အနတ္တလက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ • Anattalakkhaṇasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာဝဏ္ဏနာ • Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာဝဏ္ဏနာ • Pañcavaggiyakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၆. ပဉ္စဝဂ္ဂိယကထာ • 6. Pañcavaggiyakathā