Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
౫. గహపతివగ్గో
5. Gahapativaggo
౧. పఞ్చవేరభయసుత్తవణ్ణనా
1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā
౪౧. గహపతివగ్గస్స పఠమే యతోతి యదా. భయాని వేరానీతి భయవేరచేతనాయో. సోతాపత్తియఙ్గేహీతి దువిధం సోతాపత్తియా అఙ్గం, (సోతాపత్తియా చ అఙ్గం,) యం పుబ్బభాగే సోతాపత్తిపటిలాభాయ సంవత్తతి, ‘‘సప్పురిససంసేవో సద్ధమ్మస్సవనం యోనిసోమనసికారో ధమ్మానుధమ్మప్పటిపత్తీ’’తి (దీ॰ ని॰ ౩.౩౧౧) ఏవం ఆగతం, పటిలద్ధగుణస్స చ సోతాపత్తిం పత్వా ఠితస్స అఙ్గం, యం సోతాపన్నస్స అఙ్గన్తిపి వుచ్చతి, బుద్ధే అవేచ్చప్పసాదాదీనం ఏతం అధివచనం. ఇదమిధ అధిప్పేతం. అరియోతి నిద్దోసో నిరుపారమ్భో. ఞాయోతి పటిచ్చసముప్పన్నం ఞత్వా ఠితఞాణమ్పి పటిచ్చసముప్పాదోపి. యథాహ – ‘‘ఞాయో వుచ్చతి పటిచ్చసముప్పాదో, అరియోపి అట్ఠఙ్గికో మగ్గో ఞాయో’’తి. పఞ్ఞాయాతి అపరాపరం ఉప్పన్నాయ విపస్సనాపఞ్ఞాయ. సుదిట్ఠో హోతీతి అపరాపరం ఉప్పజ్జిత్వా దస్సనవసేన సుట్ఠు దిట్ఠో.
41. Gahapativaggassa paṭhame yatoti yadā. Bhayāni verānīti bhayaveracetanāyo. Sotāpattiyaṅgehīti duvidhaṃ sotāpattiyā aṅgaṃ, (sotāpattiyā ca aṅgaṃ,) yaṃ pubbabhāge sotāpattipaṭilābhāya saṃvattati, ‘‘sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro dhammānudhammappaṭipattī’’ti (dī. ni. 3.311) evaṃ āgataṃ, paṭiladdhaguṇassa ca sotāpattiṃ patvā ṭhitassa aṅgaṃ, yaṃ sotāpannassa aṅgantipi vuccati, buddhe aveccappasādādīnaṃ etaṃ adhivacanaṃ. Idamidha adhippetaṃ. Ariyoti niddoso nirupārambho. Ñāyoti paṭiccasamuppannaṃ ñatvā ṭhitañāṇampi paṭiccasamuppādopi. Yathāha – ‘‘ñāyo vuccati paṭiccasamuppādo, ariyopi aṭṭhaṅgiko maggo ñāyo’’ti. Paññāyāti aparāparaṃ uppannāya vipassanāpaññāya. Sudiṭṭho hotīti aparāparaṃ uppajjitvā dassanavasena suṭṭhu diṭṭho.
ఖీణనిరయోతిఆదీసు ఆయతిం తత్థ అనుప్పజ్జనతాయ ఖీణో నిరయో మయ్హన్తి సో అహం ఖీణనిరయో. ఏస నయో సబ్బత్థ. సోతాపన్నోతి మగ్గసోతం ఆపన్నో. అవినిపాతధమ్మోతి న వినిపాతసభావో . నియతోతి పఠమమగ్గసఙ్ఖాతేన సమ్మత్తనియామేన నియతో. సమ్బోధిపరాయనోతి ఉత్తరిమగ్గత్తయసఙ్ఖాతో సమ్బోధి పరం అయనం మయ్హన్తి సోహం సమ్బోధిపరాయనో, తం సమ్బోధిం అవస్సం అభిసమ్బుజ్ఝనకోతి అత్థో.
Khīṇanirayotiādīsu āyatiṃ tattha anuppajjanatāya khīṇo nirayo mayhanti so ahaṃ khīṇanirayo. Esa nayo sabbattha. Sotāpannoti maggasotaṃ āpanno. Avinipātadhammoti na vinipātasabhāvo . Niyatoti paṭhamamaggasaṅkhātena sammattaniyāmena niyato. Sambodhiparāyanoti uttarimaggattayasaṅkhāto sambodhi paraṃ ayanaṃ mayhanti sohaṃ sambodhiparāyano, taṃ sambodhiṃ avassaṃ abhisambujjhanakoti attho.
పాణాతిపాతపచ్చయాతి పాణాతిపాతకమ్మకారణా. భయం వేరన్తి అత్థతో ఏకం. వేరఞ్చ నామేతం దువిధం హోతి బాహిరం అజ్ఝత్తికన్తి. ఏకేన హి ఏకస్స పితా మారితో హోతి, సో చిన్తేసి ‘‘ఏతేన కిర మే పితా మారితో, అహమ్పి తంయేవ మారేస్సామీ’’తి నిసితం సత్థం ఆదాయ చరతి. యా తస్స అబ్భన్తరే ఉప్పన్నవేరచేతనా, ఇదం బాహిరం వేరం నామ. యా పన ఇతరస్స ‘‘అయం కిర మం మారేస్సామీతి చరతి, అహమేవ నం పఠమతరం మారేస్సామీ’’తి చేతనా ఉప్పజ్జతి, ఇదం అజ్ఝత్తికం వేరం నామ. ఇదం తావ ఉభయమ్పి దిట్ఠధమ్మికమేవ. యా పన తం నిరయే ఉప్పన్నం దిస్వా ‘‘ఏతం పహరిస్సామీ’’తి జలితం అయముగ్గరం గణ్హతో నిరయపాలస్స చేతనా ఉప్పజ్జతి, ఇదమస్స సమ్పరాయికం బాహిరవేరం. యా చస్స ‘‘అయం నిద్దోసం మం పహరిస్సామీతి ఆగచ్ఛతి, అహమేవ నం పఠమతరం పహరిస్సామీ’’తి చేతనా ఉప్పజ్జతి, ఇదమస్స సమ్పరాయికం అజ్ఝత్తవేరం. యం పనేతం బాహిరవేరం, తం అట్ఠకథాయం ‘‘పుగ్గలవేర’’న్తి వుత్తం. దుక్ఖం దోమనస్సన్తి అత్థతో ఏకమేవ. యథా చేత్థ, ఏవం సేసపదేసుపి ‘‘ఇమినా మమ భణ్డం హటం , మయ్హం దారేసు చారిత్తం ఆపన్నం, ముసా వత్వా అత్థో భగ్గో, సురామదమత్తేన ఇదం నామ కత’’న్తిఆదినా నయేన వేరుప్పత్తి వేదితబ్బా. అవేచ్చప్పసాదేనాతి అధిగతేన అచలప్పసాదేన. అరియకన్తేహీతి పఞ్చహి సీలేహి. తాని హి అరియానం కన్తాని పియాని. భవన్తరగతాపి అరియా తాని న విజహన్తి, తస్మా ‘‘అరియకన్తానీ’’తి వుచ్చన్తి. సేసమేత్థ యం వత్తబ్బం సియా, తం సబ్బం విసుద్ధిమగ్గే అనుస్సతినిద్దేసే వుత్తమేవ. పఠమం.
Pāṇātipātapaccayāti pāṇātipātakammakāraṇā. Bhayaṃ veranti atthato ekaṃ. Verañca nāmetaṃ duvidhaṃ hoti bāhiraṃ ajjhattikanti. Ekena hi ekassa pitā mārito hoti, so cintesi ‘‘etena kira me pitā mārito, ahampi taṃyeva māressāmī’’ti nisitaṃ satthaṃ ādāya carati. Yā tassa abbhantare uppannaveracetanā, idaṃ bāhiraṃ veraṃ nāma. Yā pana itarassa ‘‘ayaṃ kira maṃ māressāmīti carati, ahameva naṃ paṭhamataraṃ māressāmī’’ti cetanā uppajjati, idaṃ ajjhattikaṃ veraṃ nāma. Idaṃ tāva ubhayampi diṭṭhadhammikameva. Yā pana taṃ niraye uppannaṃ disvā ‘‘etaṃ paharissāmī’’ti jalitaṃ ayamuggaraṃ gaṇhato nirayapālassa cetanā uppajjati, idamassa samparāyikaṃ bāhiraveraṃ. Yā cassa ‘‘ayaṃ niddosaṃ maṃ paharissāmīti āgacchati, ahameva naṃ paṭhamataraṃ paharissāmī’’ti cetanā uppajjati, idamassa samparāyikaṃ ajjhattaveraṃ. Yaṃ panetaṃ bāhiraveraṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘puggalavera’’nti vuttaṃ. Dukkhaṃ domanassanti atthato ekameva. Yathā cettha, evaṃ sesapadesupi ‘‘iminā mama bhaṇḍaṃ haṭaṃ , mayhaṃ dāresu cārittaṃ āpannaṃ, musā vatvā attho bhaggo, surāmadamattena idaṃ nāma kata’’ntiādinā nayena veruppatti veditabbā. Aveccappasādenāti adhigatena acalappasādena. Ariyakantehīti pañcahi sīlehi. Tāni hi ariyānaṃ kantāni piyāni. Bhavantaragatāpi ariyā tāni na vijahanti, tasmā ‘‘ariyakantānī’’ti vuccanti. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge anussatiniddese vuttameva. Paṭhamaṃ.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౧. పఞ్చవేరభయసుత్తం • 1. Pañcaverabhayasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ౧. పఞ్చవేరభయసుత్తవణ్ణనా • 1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā