| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៥. គហបតិវគ្គោ
5. Gahapativaggo
១. បញ្ចវេរភយសុត្តវណ្ណនា
1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā
៤១. យតោតិ យស្មិំ កាលេ។ អយញ្ហិ តោ-សទ្ទោ ទា-សទ្ទោ វិយ ឥធ កាលវិសយោ។ តេនាហ ‘‘យទា’’តិ។ ភយវេរចេតនាយោតិ ភាយិតព្ពដ្ឋេន ភយំ, វេរបសវនដ្ឋេន វេរន្តិ ច លទ្ធនាមា ចេតនាយោ។ បាណាតិបាតាទយោ ហិ យស្ស បវត្តន្តិ, យញ្ច ឧទ្ទិស្ស បវត្តិយន្តិ, ឧភយេ សភយភេរវាតិ តេ ឯវ ភាយិតព្ពភយវេរជនកាវាតិ។ សោតស្ស អរិយមគ្គស្ស អាទិតោ បដ្ឋាយ បដិបត្តិអធិគមោ សោតាបត្តិ , តទត្ថាយ តត្ថ បតិដ្ឋិតស្ស ច អង្គានិ សោតាបត្តិយង្គានិ, តទុភយំ សន្ធាយាហ ‘‘ទុវិធំ សោតាបត្តិយា អង្គ’’ន្តិ, សោតាបត្តិអត្ថំ អង្គន្តិ អត្ថោ។ យំ បុព្ពភាគេតិ យំ សយំ សោតាបត្តិមគ្គផលបដិលាភតោ បុព្ពភាគេ តទត្ថាយ សំវត្តតិ។ កិំ បន តន្តិ អាហ ‘‘សប្បុរិសសំសេវោ’’តិអាទិ។ សប្បុរិសានំ ពុទ្ធាទីនំ អរិយញាណសញ្ញាណជាតា បយិរុបាសនា, សទ្ធម្មស្សវនំ ចតុសច្ចធម្មស្សវនំ, យោនិសោ ឧបាយេន អនិច្ចាទិតោ មនសិ ករណំ យោនិសោ មនសិការោ, ឧស្សុក្កាបេន្តេន ធម្មស្ស និព្ពានស្ស អនុធម្មបដិបជ្ជនំ ធម្មានុធម្មបដិបត្តីតិ ឯតានិ សោតាបត្តិយា អង្គានិ។ អដ្ឋកថាយំ បន សោតាបត្តិអង្គន្តិ បទំ អបេក្ខិត្វា ‘‘ឯវំ អាគត’’ន្តិ វុត្តំ។ ឋិតស្ស បុគ្គលស្ស អង្គំ។ សោតាបន្នោ អង្គីយតិ ញាយតិ ឯតេនាតិ សោតាបន្នស្ស អង្គន្តិបិ វុច្ចតិ។ ឥទំ បច្ឆា វុត្តំ អង្គំ។ ទោសេហិ អារកាតិ អរិយោតិ អាហ ‘‘និទ្ទោសោ’’តិ។ កថំ អវិជ្ជា សង្ខារានំ បច្ចយោតិអាទិនា កេនចិបិ អនុបារម្ភិយត្តា និរុបារម្ភោ។ ញាណំ សន្ធាយ ‘‘និទ្ទោសោ’’តិ វុត្តំ, បដិច្ចសមុប្បាទំ សន្ធាយ ‘‘និរុបារម្ភោ’’តិ វទន្តិ។ ឧភយម្បិ បន សន្ធាយ ឧភយំ វុត្តន្តិ អបរេ។ បដិច្ចសមុប្បាទោ ឯត្ថ អធិប្បេតោ។ តថា ហិ វុត្តំ ‘‘អបរាបរំ ឧប្បន្នាយ វិបស្សនាបញ្ញាយា’’តិ។ ន ហិ មគ្គញាណំ វិបស្សនាបញ្ញាតិ។ សម្មា ឧបាយត្តា តស្ស បដិច្ចសមុប្បន្នេ យាថាវតោ ញាយតីតិ ញាយោ, បដិច្ចសមុប្បាទោ។ ញាណំ បន ញាយតិ សោ ឯតេនាតិ ញាយោ។
41.Yatoti yasmiṃ kāle. Ayañhi to-saddo dā-saddo viya idha kālavisayo. Tenāha ‘‘yadā’’ti. Bhayaveracetanāyoti bhāyitabbaṭṭhena bhayaṃ, verapasavanaṭṭhena veranti ca laddhanāmā cetanāyo. Pāṇātipātādayo hi yassa pavattanti, yañca uddissa pavattiyanti, ubhaye sabhayabheravāti te eva bhāyitabbabhayaverajanakāvāti. Sotassa ariyamaggassa ādito paṭṭhāya paṭipattiadhigamo sotāpatti , tadatthāya tattha patiṭṭhitassa ca aṅgāni sotāpattiyaṅgāni, tadubhayaṃ sandhāyāha ‘‘duvidhaṃ sotāpattiyā aṅga’’nti, sotāpattiatthaṃ aṅganti attho. Yaṃ pubbabhāgeti yaṃ sayaṃ sotāpattimaggaphalapaṭilābhato pubbabhāge tadatthāya saṃvattati. Kiṃ pana tanti āha ‘‘sappurisasaṃsevo’’tiādi. Sappurisānaṃ buddhādīnaṃ ariyañāṇasaññāṇajātā payirupāsanā, saddhammassavanaṃ catusaccadhammassavanaṃ, yoniso upāyena aniccādito manasi karaṇaṃ yoniso manasikāro, ussukkāpentena dhammassa nibbānassa anudhammapaṭipajjanaṃ dhammānudhammapaṭipattīti etāni sotāpattiyā aṅgāni. Aṭṭhakathāyaṃ pana sotāpattiaṅganti padaṃ apekkhitvā ‘‘evaṃ āgata’’nti vuttaṃ. Ṭhitassa puggalassa aṅgaṃ. Sotāpanno aṅgīyati ñāyati etenāti sotāpannassa aṅgantipi vuccati. Idaṃ pacchā vuttaṃ aṅgaṃ. Dosehi ārakāti ariyoti āha ‘‘niddoso’’ti. Kathaṃ avijjā saṅkhārānaṃ paccayotiādinā kenacipi anupārambhiyattā nirupārambho. Ñāṇaṃ sandhāya ‘‘niddoso’’ti vuttaṃ, paṭiccasamuppādaṃ sandhāya ‘‘nirupārambho’’ti vadanti. Ubhayampi pana sandhāya ubhayaṃ vuttanti apare. Paṭiccasamuppādo ettha adhippeto. Tathā hi vuttaṃ ‘‘aparāparaṃ uppannāya vipassanāpaññāyā’’ti. Na hi maggañāṇaṃ vipassanāpaññāti. Sammā upāyattā tassa paṭiccasamuppanne yāthāvato ñāyatīti ñāyo, paṭiccasamuppādo. Ñāṇaṃ pana ñāyati so etenāti ñāyo.
តត្ថាតិ និរយេ។ មគ្គសោតន្តិ មគ្គស្ស សោតំ។ អាបន្នោតិ អធិគតោ។ អបាយេសុ ឧប្បជ្ជនសង្ខាតោ វិនិបាតធម្មោ ឯតស្សាតិ វិនិបាតធម្មោ, ន វិនិបាតធម្មោ អវិនិបាតធម្មោ។ បរំ អយនន្តិ អតិវិយ សវិសយេ អយិតព្ពំ ពុជ្ឈិតព្ពំ។ យេសញ្ហិ ធាតូនំ គតិអត្ថោ, ពុទ្ធិបិ តេសំ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘អវស្សំ អភិសម្ពុជ្ឈនកោ’’តិ។
Tatthāti niraye. Maggasotanti maggassa sotaṃ. Āpannoti adhigato. Apāyesu uppajjanasaṅkhāto vinipātadhammo etassāti vinipātadhammo, na vinipātadhammo avinipātadhammo. Paraṃ ayananti ativiya savisaye ayitabbaṃ bujjhitabbaṃ. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho. Tenāha ‘‘avassaṃ abhisambujjhanako’’ti.
បាណាតិបាតកម្មការណាតិ បាណាតិបាតសង្ខាតស្ស បាបកម្មស្ស ករណហេតុ។ វេរំ វុច្ចតិ វិរោធោ, តទេវ ភាយិតព្ពតោ ភយន្តិ អាហ ‘‘ភយំ វេរន្តិ អត្ថតោ ឯក’’ន្តិ។ ឥទំ ពាហិរំ វេរំ នាម តស្ស វេរស្ស មូលភូតតោ វេរការបុគ្គលតោ ពហិភាវត្តា។ តេនេវ ហិ តស្ស វេរការបុគ្គលស្ស ឧប្បន្នំ វេរំ សន្ធាយ ‘‘ឥទំ អជ្ឈត្តិកវេរំ នាមា’’តិ វុត្តំ, តន្និស្សិតស្ស វេរស្ស មូលភូតា វេរការបុគ្គលចេតនា ឧប្បជ្ជតិ បហរិតុំ អសមត្ថស្សបីតិ អធិប្បាយោ។ ន ហិ នេរយិកា និរយបាលេសុ បដិបហរិតុំ សក្កោន្តិ។ និរយបាលស្ស ចេតនា ឧប្បជ្ជតីតិ ឯតេន ‘‘អត្ថិ និរយេ និរយបាលា’’តិ ទស្សេតិ។ យំ បនេតំ ពាហិរវេរន្តិ យមិទំ ទិដ្ឋធម្មិកំ សម្បរាយិកញ្ច ពាហិរំ វេរំ។ បុគ្គលវេរន្តិ វុត្តំ អត្តកិច្ចំ សាធេតុំ អសក្កោន្តោ កេវលំ បរបុគ្គលេ ឧប្បន្នមត្តំ វេរន្តិ កត្វា។ អត្ថតោ ឯកមេវ ‘‘ចេតសិក’’ន្តិ វិសេសេត្វា វុត្តត្តា។ សេសបទេសូតិ ‘‘អទិន្នាទានបច្ចយា’’តិអាទិនា អាគតេសុ សេសកោដ្ឋាសេសុ។ អត្ថោ ភគ្គោតិ អត្ថោ ធំសិតោ ។ អធិគតេនាតិ មគ្គេន អធិគតេន។ ‘‘អភិគតេនា’’តិបិ បាឋោ, អធិវុត្តេនាតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘អចលប្បសាទេនា’’តិ។
Pāṇātipātakammakāraṇāti pāṇātipātasaṅkhātassa pāpakammassa karaṇahetu. Veraṃ vuccati virodho, tadeva bhāyitabbato bhayanti āha ‘‘bhayaṃ veranti atthato eka’’nti. Idaṃ bāhiraṃ veraṃ nāma tassa verassa mūlabhūtato verakārapuggalato bahibhāvattā. Teneva hi tassa verakārapuggalassa uppannaṃ veraṃ sandhāya ‘‘idaṃ ajjhattikaveraṃ nāmā’’ti vuttaṃ, tannissitassa verassa mūlabhūtā verakārapuggalacetanā uppajjati paharituṃ asamatthassapīti adhippāyo. Na hi nerayikā nirayapālesu paṭipaharituṃ sakkonti. Nirayapālassa cetanā uppajjatīti etena ‘‘atthi niraye nirayapālā’’ti dasseti. Yaṃ panetaṃ bāhiraveranti yamidaṃ diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca bāhiraṃ veraṃ. Puggalaveranti vuttaṃ attakiccaṃ sādhetuṃ asakkonto kevalaṃ parapuggale uppannamattaṃ veranti katvā. Atthato ekameva ‘‘cetasika’’nti visesetvā vuttattā. Sesapadesūti ‘‘adinnādānapaccayā’’tiādinā āgatesu sesakoṭṭhāsesu. Attho bhaggoti attho dhaṃsito . Adhigatenāti maggena adhigatena. ‘‘Abhigatenā’’tipi pāṭho, adhivuttenāti attho. Tenāha ‘‘acalappasādenā’’ti.
បញ្ចវេរភយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. បញ្ចវេរភយសុត្តំ • 1. Pañcaverabhayasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. បញ្ចវេរភយសុត្តវណ្ណនា • 1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā
