Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၅. ဂဟပတိဝဂ္ဂော
5. Gahapativaggo
၁. ပဉ္စဝေရဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā
၄၁. ယတောတိ ယသ္မိံ ကာလေ။ အယဉ္ဟိ တော-သဒ္ဒော ဒာ-သဒ္ဒော ဝိယ ဣဓ ကာလဝိသယော။ တေနာဟ ‘‘ယဒာ’’တိ။ ဘယဝေရစေတနာယောတိ ဘာယိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဘယံ, ဝေရပသဝနဋ္ဌေန ဝေရန္တိ စ လဒ္ဓနာမာ စေတနာယော။ ပာဏာတိပာတာဒယော ဟိ ယသ္သ ပဝတ္တန္တိ, ယဉ္စ ဥဒ္ဒိသ္သ ပဝတ္တိယန္တိ, ဥဘယေ သဘယဘေရဝာတိ တေ ဧဝ ဘာယိတဗ္ဗဘယဝေရဇနကာဝာတိ။ သောတသ္သ အရိယမဂ္ဂသ္သ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပဋိပတ္တိအဓိဂမော သောတာပတ္တိ , တဒတ္ထာယ တတ္ထ ပတိဋ္ဌိတသ္သ စ အင္ဂာနိ သောတာပတ္တိယင္ဂာနိ, တဒုဘယံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဒုဝိဓံ သောတာပတ္တိယာ အင္ဂ’’န္တိ, သောတာပတ္တိအတ္ထံ အင္ဂန္တိ အတ္ထော။ ယံ ပုဗ္ဗဘာဂေတိ ယံ သယံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဖလပဋိလာဘတော ပုဗ္ဗဘာဂေ တဒတ္ထာယ သံဝတ္တတိ။ ကိံ ပန တန္တိ အာဟ ‘‘သပ္ပုရိသသံသေဝော’’တိအာဒိ။ သပ္ပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓာဒီနံ အရိယဉာဏသညာဏဇာတာ ပယိရုပာသနာ, သဒ္ဓမ္မသ္သဝနံ စတုသစ္စဓမ္မသ္သဝနံ, ယောနိသော ဥပာယေန အနိစ္စာဒိတော မနသိ ကရဏံ ယောနိသော မနသိကာရော, ဥသ္သုက္ကာပေန္တေန ဓမ္မသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သ အနုဓမ္မပဋိပဇ္ဇနံ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တီတိ ဧတာနိ သောတာပတ္တိယာ အင္ဂာနိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန သောတာပတ္တိအင္ဂန္တိ ပဒံ အပေက္ခိတ္ဝာ ‘‘ဧဝံ အာဂတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဌိတသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ အင္ဂံ။ သောတာပန္နော အင္ဂီယတိ ဉာယတိ ဧတေနာတိ သောတာပန္နသ္သ အင္ဂန္တိပိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒံ ပစ္ဆာ ဝုတ္တံ အင္ဂံ။ ဒောသေဟိ အာရကာတိ အရိယောတိ အာဟ ‘‘နိဒ္ဒောသော’’တိ။ ကထံ အဝိဇ္ဇာ သင္ခာရာနံ ပစ္စယောတိအာဒိနာ ကေနစိပိ အနုပာရမ္ဘိယတ္တာ နိရုပာရမ္ဘော။ ဉာဏံ သန္ဓာယ ‘‘နိဒ္ဒောသော’’တိ ဝုတ္တံ, ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ သန္ဓာယ ‘‘နိရုပာရမ္ဘော’’တိ ဝဒန္တိ။ ဥဘယမ္ပိ ပန သန္ဓာယ ဥဘယံ ဝုတ္တန္တိ အပရေ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော ဧတ္ထ အဓိပ္ပေတော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘အပရာပရံ ဥပ္ပန္နာယ ဝိပသ္သနာပညာယာ’’တိ။ န ဟိ မဂ္ဂဉာဏံ ဝိပသ္သနာပညာတိ။ သမ္မာ ဥပာယတ္တာ တသ္သ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေ ယာထာဝတော ဉာယတီတိ ဉာယော, ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒော။ ဉာဏံ ပန ဉာယတိ သော ဧတေနာတိ ဉာယော။
41.Yatoti yasmiṃ kāle. Ayañhi to-saddo dā-saddo viya idha kālavisayo. Tenāha ‘‘yadā’’ti. Bhayaveracetanāyoti bhāyitabbaṭṭhena bhayaṃ, verapasavanaṭṭhena veranti ca laddhanāmā cetanāyo. Pāṇātipātādayo hi yassa pavattanti, yañca uddissa pavattiyanti, ubhaye sabhayabheravāti te eva bhāyitabbabhayaverajanakāvāti. Sotassa ariyamaggassa ādito paṭṭhāya paṭipattiadhigamo sotāpatti , tadatthāya tattha patiṭṭhitassa ca aṅgāni sotāpattiyaṅgāni, tadubhayaṃ sandhāyāha ‘‘duvidhaṃ sotāpattiyā aṅga’’nti, sotāpattiatthaṃ aṅganti attho. Yaṃ pubbabhāgeti yaṃ sayaṃ sotāpattimaggaphalapaṭilābhato pubbabhāge tadatthāya saṃvattati. Kiṃ pana tanti āha ‘‘sappurisasaṃsevo’’tiādi. Sappurisānaṃ buddhādīnaṃ ariyañāṇasaññāṇajātā payirupāsanā, saddhammassavanaṃ catusaccadhammassavanaṃ, yoniso upāyena aniccādito manasi karaṇaṃ yoniso manasikāro, ussukkāpentena dhammassa nibbānassa anudhammapaṭipajjanaṃ dhammānudhammapaṭipattīti etāni sotāpattiyā aṅgāni. Aṭṭhakathāyaṃ pana sotāpattiaṅganti padaṃ apekkhitvā ‘‘evaṃ āgata’’nti vuttaṃ. Ṭhitassa puggalassa aṅgaṃ. Sotāpanno aṅgīyati ñāyati etenāti sotāpannassa aṅgantipi vuccati. Idaṃ pacchā vuttaṃ aṅgaṃ. Dosehi ārakāti ariyoti āha ‘‘niddoso’’ti. Kathaṃ avijjā saṅkhārānaṃ paccayotiādinā kenacipi anupārambhiyattā nirupārambho. Ñāṇaṃ sandhāya ‘‘niddoso’’ti vuttaṃ, paṭiccasamuppādaṃ sandhāya ‘‘nirupārambho’’ti vadanti. Ubhayampi pana sandhāya ubhayaṃ vuttanti apare. Paṭiccasamuppādo ettha adhippeto. Tathā hi vuttaṃ ‘‘aparāparaṃ uppannāya vipassanāpaññāyā’’ti. Na hi maggañāṇaṃ vipassanāpaññāti. Sammā upāyattā tassa paṭiccasamuppanne yāthāvato ñāyatīti ñāyo, paṭiccasamuppādo. Ñāṇaṃ pana ñāyati so etenāti ñāyo.
တတ္ထာတိ နိရယေ။ မဂ္ဂသောတန္တိ မဂ္ဂသ္သ သောတံ။ အာပန္နောတိ အဓိဂတော။ အပာယေသု ဥပ္ပဇ္ဇနသင္ခာတော ဝိနိပာတဓမ္မော ဧတသ္သာတိ ဝိနိပာတဓမ္မော, န ဝိနိပာတဓမ္မော အဝိနိပာတဓမ္မော။ ပရံ အယနန္တိ အတိဝိယ သဝိသယေ အယိတဗ္ဗံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ။ ယေသဉ္ဟိ ဓာတူနံ ဂတိအတ္ထော, ဗုဒ္ဓိပိ တေသံ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အဝသ္သံ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈနကော’’တိ။
Tatthāti niraye. Maggasotanti maggassa sotaṃ. Āpannoti adhigato. Apāyesu uppajjanasaṅkhāto vinipātadhammo etassāti vinipātadhammo, na vinipātadhammo avinipātadhammo. Paraṃ ayananti ativiya savisaye ayitabbaṃ bujjhitabbaṃ. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ attho. Tenāha ‘‘avassaṃ abhisambujjhanako’’ti.
ပာဏာတိပာတကမ္မကာရဏာတိ ပာဏာတိပာတသင္ခာတသ္သ ပာပကမ္မသ္သ ကရဏဟေတု။ ဝေရံ ဝုစ္စတိ ဝိရောဓော, တဒေဝ ဘာယိတဗ္ဗတော ဘယန္တိ အာဟ ‘‘ဘယံ ဝေရန္တိ အတ္ထတော ဧက’’န္တိ။ ဣဒံ ဗာဟိရံ ဝေရံ နာမ တသ္သ ဝေရသ္သ မူလဘူတတော ဝေရကာရပုဂ္ဂလတော ဗဟိဘာဝတ္တာ။ တေနေဝ ဟိ တသ္သ ဝေရကာရပုဂ္ဂလသ္သ ဥပ္ပန္နံ ဝေရံ သန္ဓာယ ‘‘ဣဒံ အဇ္ဈတ္တိကဝေရံ နာမာ’’တိ ဝုတ္တံ, တန္နိသ္သိတသ္သ ဝေရသ္သ မူလဘူတာ ဝေရကာရပုဂ္ဂလစေတနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပဟရိတုံ အသမတ္ထသ္သပီတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ နေရယိကာ နိရယပာလေသု ပဋိပဟရိတုံ သက္ကောန္တိ။ နိရယပာလသ္သ စေတနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧတေန ‘‘အတ္ထိ နိရယေ နိရယပာလာ’’တိ ဒသ္သေတိ။ ယံ ပနေတံ ဗာဟိရဝေရန္တိ ယမိဒံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ သမ္ပရာယိကဉ္စ ဗာဟိရံ ဝေရံ။ ပုဂ္ဂလဝေရန္တိ ဝုတ္တံ အတ္တကိစ္စံ သာဓေတုံ အသက္ကောန္တော ကေဝလံ ပရပုဂ္ဂလေ ဥပ္ပန္နမတ္တံ ဝေရန္တိ ကတ္ဝာ။ အတ္ထတော ဧကမေဝ ‘‘စေတသိက’’န္တိ ဝိသေသေတ္ဝာ ဝုတ္တတ္တာ။ သေသပဒေသူတိ ‘‘အဒိန္နာဒာနပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ အာဂတေသု သေသကောဋ္ဌာသေသု။ အတ္ထော ဘဂ္ဂောတိ အတ္ထော ဓံသိတော ။ အဓိဂတေနာတိ မဂ္ဂေန အဓိဂတေန။ ‘‘အဘိဂတေနာ’’တိပိ ပာဌော, အဓိဝုတ္တေနာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အစလပ္ပသာဒေနာ’’တိ။
Pāṇātipātakammakāraṇāti pāṇātipātasaṅkhātassa pāpakammassa karaṇahetu. Veraṃ vuccati virodho, tadeva bhāyitabbato bhayanti āha ‘‘bhayaṃ veranti atthato eka’’nti. Idaṃ bāhiraṃ veraṃ nāma tassa verassa mūlabhūtato verakārapuggalato bahibhāvattā. Teneva hi tassa verakārapuggalassa uppannaṃ veraṃ sandhāya ‘‘idaṃ ajjhattikaveraṃ nāmā’’ti vuttaṃ, tannissitassa verassa mūlabhūtā verakārapuggalacetanā uppajjati paharituṃ asamatthassapīti adhippāyo. Na hi nerayikā nirayapālesu paṭipaharituṃ sakkonti. Nirayapālassa cetanā uppajjatīti etena ‘‘atthi niraye nirayapālā’’ti dasseti. Yaṃ panetaṃ bāhiraveranti yamidaṃ diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca bāhiraṃ veraṃ. Puggalaveranti vuttaṃ attakiccaṃ sādhetuṃ asakkonto kevalaṃ parapuggale uppannamattaṃ veranti katvā. Atthato ekameva ‘‘cetasika’’nti visesetvā vuttattā. Sesapadesūti ‘‘adinnādānapaccayā’’tiādinā āgatesu sesakoṭṭhāsesu. Attho bhaggoti attho dhaṃsito . Adhigatenāti maggena adhigatena. ‘‘Abhigatenā’’tipi pāṭho, adhivuttenāti attho. Tenāha ‘‘acalappasādenā’’ti.
ပဉ္စဝေရဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁. ပဉ္စဝေရဘယသုတ္တံ • 1. Pañcaverabhayasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. ပဉ္စဝေရဘယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Pañcaverabhayasuttavaṇṇanā