| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi |
๑๐. ทสมวโคฺค
10. Dasamavaggo
(๙๘) ๔. ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปีติกถา
(98) 4. Pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpītikathā
๕๘๐. ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปีติ? อามนฺตาฯ นนุ ปญฺจวิญฺญาณา อุปฺปนฺนวตฺถุกา อุปฺปนฺนารมฺมณาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปญฺจวิญฺญาณา อุปฺปนฺนวตฺถุกา อุปฺปนฺนารมฺมณา, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปี’’ติฯ นนุ ปญฺจวิญฺญาณา ปุเรชาตวตฺถุกา ปุเรชาตารมฺมณา อชฺฌตฺติกวตฺถุกา พาหิรารมฺมณา อสมฺภินฺนวตฺถุกา อสมฺภินฺนารมฺมณา นานาวตฺถุกา นานารมฺมณา น อญฺญมญฺญสฺส โคจรวิสยํ ปจฺจนุโภนฺติ, น อสมนฺนาหารา อุปฺปชฺชนฺติ, น อมนสิการา อุปฺปชฺชนฺติ, น อโพฺพกิณฺณา อุปฺปชฺชนฺติ, น อปุพฺพํ อจริมํ อุปฺปชฺชนฺติ, น อญฺญมญฺญสฺส สมนนฺตรา อุปฺปชฺชนฺติ, นนุ ปญฺจวิญฺญาณา อนาโภคาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปญฺจวิญฺญาณา อนาโภคา, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปี’’ติฯ
580. Pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpīti? Āmantā. Nanu pañcaviññāṇā uppannavatthukā uppannārammaṇāti? Āmantā. Hañci pañcaviññāṇā uppannavatthukā uppannārammaṇā, no ca vata re vattabbe – ‘‘pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpī’’ti. Nanu pañcaviññāṇā purejātavatthukā purejātārammaṇā ajjhattikavatthukā bāhirārammaṇā asambhinnavatthukā asambhinnārammaṇā nānāvatthukā nānārammaṇā na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhonti, na asamannāhārā uppajjanti, na amanasikārā uppajjanti, na abbokiṇṇā uppajjanti, na apubbaṃ acarimaṃ uppajjanti, na aññamaññassa samanantarā uppajjanti, nanu pañcaviññāṇā anābhogāti? Āmantā. Hañci pañcaviññāṇā anābhogā, no ca vata re vattabbe – ‘‘pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpī’’ti.
๕๘๑. จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฎิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ จกฺขุญฺจ ปฎิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฎิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? นตฺถิฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฎิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฎิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อเตฺถว สุตฺตโนฺต, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฎิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติฯ
581. Cakkhuviññāṇaṃ kusalanti? Āmantā. Cakkhuviññāṇaṃ suññataṃ ārabbha uppajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… cakkhuviññāṇaṃ suññataṃ ārabbha uppajjatīti? Āmantā. Cakkhuñca paṭicca suññatañca uppajjati cakkhuviññāṇanti? Na hevaṃ vattabbe. Cakkhuñca paṭicca suññatañca uppajjati cakkhuviññāṇanti? Āmantā. Cakkhuñca paṭicca suññatañca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti – attheva suttantoti? Natthi. ‘‘Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti – attheva suttantoti? Āmantā . Hañci ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti – attheva suttanto, no ca vata re vattabbe – ‘‘cakkhuñca paṭicca suññatañca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti.
๕๘๒. จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… จิตฺตํ อารพฺภ… จกฺขุํ อารพฺภ…เป.… กายํ อารพฺภ… สทฺทํ อารพฺภ…เป.… โผฎฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
582. Cakkhuviññāṇaṃ kusalampi akusalampīti? Āmantā. Cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbha uppajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe…. Cakkhuviññāṇaṃ kusalampi akusalampīti? Āmantā. Cakkhuviññāṇaṃ phassaṃ ārabbha…pe… cittaṃ ārabbha… cakkhuṃ ārabbha…pe… kāyaṃ ārabbha… saddaṃ ārabbha…pe… phoṭṭhabbaṃ ārabbha uppajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
มโนวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, มโนวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… มโนวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, มโนวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, จกฺขุวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… มโนวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, มโนวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… จิตฺตํ อารพฺภ…เป.… กายํ อารพฺภ … สทฺทํ อารพฺภ …เป.… โผฎฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, จกฺขุวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… โผฎฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Manoviññāṇaṃ kusalampi akusalampi, manoviññāṇaṃ suññataṃ ārabbha uppajjatīti? Āmantā. Cakkhuviññāṇaṃ kusalampi akusalampi, cakkhuviññāṇaṃ suññataṃ ārabbha uppajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… manoviññāṇaṃ kusalampi akusalampi, manoviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbha uppajjatīti? Āmantā. Cakkhuviññāṇaṃ kusalampi akusalampi, cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbha uppajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… manoviññāṇaṃ kusalampi akusalampi, manoviññāṇaṃ phassaṃ ārabbha…pe… cittaṃ ārabbha…pe… kāyaṃ ārabbha … saddaṃ ārabbha …pe… phoṭṭhabbaṃ ārabbha uppajjatīti? Āmantā. Cakkhuviññāṇaṃ kusalampi akusalampi, cakkhuviññāṇaṃ phassaṃ ārabbha…pe… phoṭṭhabbaṃ ārabbha uppajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๕๘๓. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… โสเตน สทฺทํ สุตฺวา…เป.… กาเยน โผฎฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… น นิมิตฺตคฺคาหี โหตี’’ติ! อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปีติฯ
583. Na vattabbaṃ – ‘‘pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpī’’ti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti…pe… na nimittaggāhī hoti…pe… sotena saddaṃ sutvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā nimittaggāhī hoti…pe… na nimittaggāhī hotī’’ti! Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpīti.
ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปีติกถา นิฎฺฐิตาฯ
Pañcaviññāṇā kusalāpi akusalāpītikathā niṭṭhitā.
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๔. ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปีติกถาวณฺณนา • 4. Pañcaviññāṇā kusalāpītikathāvaṇṇanā
