| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೩. ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಮಗ್ಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ
3. Pañcaviññāṇasamaṅgissa maggakathāvaṇṇanā
೫೭೬. ಇದಾನಿ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಮಗ್ಗಕಥಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಯೇಸಂ ‘‘ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸುತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ‘‘ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ’’ತಿ ಲದ್ಧಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮಹಾಸಂಘಿಕಾನಂ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ಪುಚ್ಛಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ, ಪಟಿಞ್ಞಾ ಇತರಸ್ಸ। ಅಥ ನಂ ‘‘ಸಚೇ ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಅತ್ಥಿ, ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಗತಿಕೇನ ವಾ ಮಗ್ಗೇನ, ಮಗ್ಗಗತಿಕೇಹಿ ವಾ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ನ ಚ ತಾನಿ ಮಗ್ಗಗತಿಕಾನಿ ಅನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಅಲೋಕುತ್ತರತ್ತಾ ಚ, ನ ಮಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಗತಿಕೋ ತೇಸಂ ಲಕ್ಖಣೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ’’ತಿ ಚೋದೇತುಂ ನನು ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ ಉಪ್ಪನ್ನವತ್ಥುಕಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯದಿ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಸಿಯಾ, ಯೇನ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಮಗ್ಗೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ, ತಮ್ಪಿ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಸಿಯಾ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಯದಿದಂ ‘‘ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ ಉಪ್ಪನ್ನವತ್ಥುಕಾ’’ತಿಆದಿ ಲಕ್ಖಣಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಏವಂ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ತಥಾ ಪನ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ’’ತ್ವೇವ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ವತಬ್ಬಂ ‘‘ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚೇತ್ಥ ಅಯಮೇವ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಕವಾದೀ ತಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಪರವಾದಿಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ನೋ ಚ ವತ ರೇ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾತಿ ಆಹ।
576. Idāni pañcaviññāṇasamaṅgissa maggakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hotī’’ti suttaṃ nissāya ‘‘pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā’’ti laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace tassa maggabhāvanā atthi, pañcaviññāṇagatikena vā maggena, maggagatikehi vā pañcaviññāṇehi bhavitabbaṃ, na ca tāni maggagatikāni anibbānārammaṇattā alokuttarattā ca, na maggo pañcaviññāṇagatiko tesaṃ lakkhaṇena asaṅgahitattā’’ti codetuṃ nanu pañcaviññāṇā uppannavatthukātiādimāha. Tatrāyaṃ adhippāyo – yadi pañcaviññāṇasamaṅgissa maggabhāvanā siyā, yena manoviññāṇena maggo sampayutto, tampi pañcaviññāṇasamaṅgissa siyā. Evaṃ sante yadidaṃ ‘‘pañcaviññāṇā uppannavatthukā’’tiādi lakkhaṇaṃ vuttaṃ, taṃ evaṃ avatvā ‘‘cha viññāṇā’’ti vattabbaṃ siyā. Tathā pana avatvā ‘‘pañcaviññāṇā’’tveva vuttaṃ, tasmā na vatabbaṃ ‘‘pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā’’ti. Yasmā cettha ayameva adhippāyo, tasmā sakavādī taṃ lakkhaṇaṃ paravādiṃ sampaṭicchāpetvā no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanāti āha.
ಅಪರೋ ನಯೋ – ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ ಉಪ್ಪನ್ನವತ್ಥುಕಾ, ಮಗ್ಗೋ ಅವತ್ಥುಕೋಪಿ ಹೋತಿ। ತೇ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾರಮ್ಮಣಾ, ಮಗ್ಗೋ ನವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣೋ। ತೇ ಪುರೇಜಾತವತ್ಥುಕಾವ ಮಗ್ಗೋ ಅವತ್ಥುಕೋಪಿ। ತೇ ಪುರೇಜಾತಾರಮ್ಮಣಾ, ಮಗ್ಗೋ ಅಪುರೇಜಾತಾರಮ್ಮಣೋ। ತೇ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕವತ್ಥುಕಾವ ಮಗ್ಗೋ ಅವತ್ಥುಕೋಪಿ ಹೋತಿ। ತೇ ಚ ರೂಪಾದಿವಸೇನ ಬಾಹಿರಾರಮ್ಮಣಾ, ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣೋ। ತೇ ಅನಿರುದ್ಧಂ ವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತನತೋ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನವತ್ಥುಕಾ, ಮಗ್ಗೋ ಅವತ್ಥುಕೋಪಿ। ತೇ ಅನಿರುದ್ಧಾನೇವ ರೂಪಾದೀನಿ ಆರಬ್ಭ ಪವತ್ತನತೋ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಾರಮ್ಮಣಾ, ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣೋ। ತೇ ನಾನಾವತ್ಥುಕಾ, ಮಗ್ಗೋ ಅವತ್ಥುಕೋ ವಾ ಏಕವತ್ಥುಕೋ ವಾ। ತೇ ನಾನಾರಮ್ಮಣಾ ಮಗ್ಗೋ ಏಕಾರಮ್ಮಣೋ। ತೇ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋವ ರೂಪಾದಿಗೋಚರೇ ಪವತ್ತನತೋ ನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಗೋಚರವಿಸಯಂ ಪಚ್ಚನುಭೋನ್ತಿ, ಮಗ್ಗೋ ರೂಪಾದೀಸು ಏಕಮ್ಪಿ ಗೋಚರಂ ನ ಕರೋತಿ। ತೇ ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತುಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ನ ಅಸಮನ್ನಾಹಾರಾ ನ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮಗ್ಗೋ ನಿರಾವಜ್ಜನೋವ। ತೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಾದೀಹಿ ವೋಕಿಣ್ಣಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವೋಕಾರೋಯೇವ ನತ್ಥಿ। ತೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪುಬ್ಬಚರಿಮಭಾವೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುರಿಮಪಚ್ಛಿಮತಾವ ನತ್ಥಿ, ತೇಸಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲೇ ತಿಕ್ಖವಿಪಸ್ಸನಾಸಮಯೇ, ತೇಸಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿದೇಸೇ ಆರುಪ್ಪೇಪಿ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ತೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಾದೀಹಿ ಅನ್ತರಿತತ್ತಾ ನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮನನ್ತರಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಾದೀಹಿ ಅನ್ತರಿತಭಾವೋವ ನತ್ಥಿ। ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಭಿನಿಪಾತಾ ಆಭೋಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಸಮುಗ್ಘಾತನಂ ಕಿಚ್ಚನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚೇತ್ಥ ಅಯಮ್ಪಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಕವಾದೀ ಇಮೇಹಾಕಾರೇಹಿ ಪರವಾದಿಂ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಗತಿಕಭಾವಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾಪೇತ್ವಾ ನೋ ಚ ವತ ರೇ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾತಿ ಆಹ।
Aparo nayo – pañcaviññāṇā uppannavatthukā, maggo avatthukopi hoti. Te ca uppannārammaṇā, maggo navattabbārammaṇo. Te purejātavatthukāva maggo avatthukopi. Te purejātārammaṇā, maggo apurejātārammaṇo. Te ajjhattikavatthukāva maggo avatthukopi hoti. Te ca rūpādivasena bāhirārammaṇā, maggo nibbānārammaṇo. Te aniruddhaṃ vatthuṃ nissayaṃ katvā pavattanato asambhinnavatthukā, maggo avatthukopi. Te aniruddhāneva rūpādīni ārabbha pavattanato asambhinnārammaṇā, maggo nibbānārammaṇo. Te nānāvatthukā, maggo avatthuko vā ekavatthuko vā. Te nānārammaṇā maggo ekārammaṇo. Te attano attanova rūpādigocare pavattanato na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhonti, maggo rūpādīsu ekampi gocaraṃ na karoti. Te kiriyamanodhātuṃ purecārikaṃ katvā uppajjanato na asamannāhārā na amanasikārā uppajjanti, maggo nirāvajjanova. Te sampaṭicchanādīhi vokiṇṇā uppajjanti, maggassa vokāroyeva natthi. Te aññamaññaṃ pubbacarimabhāvena uppajjanti, maggassa tehi saddhiṃ purimapacchimatāva natthi, tesaṃ anuppattikāle tikkhavipassanāsamaye, tesaṃ anuppattidese āruppepi ca uppajjanato. Te sampaṭicchanādīhi antaritattā na aññamaññassa samanantarā uppajjanti, maggassa sampaṭicchanādīhi antaritabhāvova natthi. Tesaṃ aññatra abhinipātā ābhogamattampi kiccaṃ natthi, maggassa kilesasamugghātanaṃ kiccanti. Yasmā cettha ayampi adhippāyo, tasmā sakavādī imehākārehi paravādiṃ maggassa apañcaviññāṇagatikabhāvaṃ sampaṭicchāpetvā no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanāti āha.
೫೭೭. ಸುಞ್ಞತಂ ಆರಬ್ಭಾತಿ ‘‘ಯಥಾ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋ ಸುಞ್ಞತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಬ್ಭ, ಲೋಕಿಯೋ ಸುದ್ಧಸಙ್ಖಾರಪುಞ್ಜಂ ಆರಬ್ಭ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಿಂ ತೇ ಏವಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಇತರೋ ‘‘ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ರೂಪೇ ಚಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ದುತಿಯಂ ಪುಟ್ಠೋ ‘‘ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ಯಂ ತತ್ಥ ಅನಿಮಿತ್ತಂ, ತದೇವ ಸುಞ್ಞತನ್ತಿ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚಾತಿ ಪಞ್ಹದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
577. Suññataṃ ārabbhāti ‘‘yathā lokuttaramaggo suññataṃ nibbānaṃ ārabbha, lokiyo suddhasaṅkhārapuñjaṃ ārabbha uppajjati, kiṃ te evaṃ cakkhuviññāṇa’’nti pucchati. Itaro ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe cā’’ti vacanato paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho ‘‘na nimittaggāhī’’ti vacanato yaṃ tattha animittaṃ, tadeva suññatanti sandhāya paṭijānāti. Cakkhuñca paṭiccāti pañhadvayepi eseva nayo.
೫೭೮-೫೭೯. ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತೀತಾನಾಗತಂ ಆರಬ್ಭಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಅತೀತಾನಾಗತಮ್ಪಿ ಆರಬ್ಭ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಿಂ ತೇ ಏವಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪೀತಿ। ಫಸ್ಸಂ ಆರಬ್ಭಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಜವನಕ್ಖಣೇ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹಿತಾ ವುತ್ತಾ, ನ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖಣೇ। ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಿಯಮಗ್ಗಮ್ಪಿ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ಅಸಾಧಕನ್ತಿ।
578-579. Cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbhāti ettha ayamadhippāyo – manoviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā, manoviññāṇañca atītānāgatampi ārabbha uppajjati, kiṃ te evaṃ cakkhuviññāṇampīti. Phassaṃ ārabbhātiādīsupi eseva nayo. Cakkhunārūpaṃ disvā na nimittaggāhīti ettha javanakkhaṇe na nimittaggāhitā vuttā, na cakkhuviññāṇakkhaṇe. Tasmā lokiyamaggampi sandhāyetaṃ asādhakanti.
ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಮಗ್ಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ।
Pañcaviññāṇasamaṅgissa maggakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಕಥಾವತ್ಥುಪಾಳಿ • Kathāvatthupāḷi / (೯೭) ೩. ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ಮಗ್ಗಕಥಾ • (97) 3. Pañcaviññāṇasamaṅgissa maggakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೩. ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸಮಗ್ಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ • 3. Pañcaviññāṇasamaṅgissamaggakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೩. ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸಮಗ್ಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ • 3. Pañcaviññāṇasamaṅgissamaggakathāvaṇṇanā
