| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಪಞ್ಚವೀಸತಿಅವಹಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Pañcavīsatiavahārakathāvaṇṇanā
ಆಕುಲಾತಿ ಸಙ್ಕುಲಾ। ಲುಳಿತಾತಿ ವಿಲೋಳಿತಾ। ಕತ್ಥಚೀತಿ ಏಕಿಸ್ಸಾಯ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ। ಏಕಂ ಪಞ್ಚಕಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ‘‘ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತಞ್ಚ ಹೋತಿ, ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತಸಞ್ಞೀ ಚ, ಗರುಕೋ ಚ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಪಞ್ಚಮಾಸಕೋ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕೋ ವಾ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಞ್ಚ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಹೋತಿ, ಆಮಸತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೨೨) ಏವಂ ವುತ್ತಪಞ್ಚಅವಹಾರಙ್ಗಾನಿ ಏಕಂ ಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಂ। ದ್ವೇ ಪಞ್ಚಕಾನಿ ದಸ್ಸಿತಾನೀತಿ ‘‘ಛಹಾಕಾರೇಹಿ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ನ ಚ ಸಕಸಞ್ಞೀ, ನ ಚ ವಿಸ್ಸಾಸಗ್ಗಾಹೀ, ನ ಚ ತಾವಕಾಲಿಕಂ, ಗರುಕೋ ಚ ಹೋತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಪಞ್ಚಮಾಸಕೋ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕೋ ವಾ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಞ್ಚ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಹೋತಿ, ಆಮಸತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತೇಸು ಛಸು ಪದೇಸು ಏಕಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾನಿ ಪಞ್ಚ ಪದಾನಿ ಏಕಂ ಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಪಞ್ಚಕಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ಪಞ್ಚಕಾನಿ ದಸ್ಸಿತಾನಿ। ಏತ್ಥ ಪನಾತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದೀಸು। ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಪದೇಹೀತಿ ‘‘ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತಞ್ಚ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀಹಿ ಪದೇಹಿ। ಲಬ್ಭಮಾನಾನಿಯೇವ ಪಞ್ಚಕಾನೀತಿ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಅವಹಾರೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನಪಞ್ಚಕಾನಿ।
Ākulāti saṅkulā. Luḷitāti viloḷitā. Katthacīti ekissāya aṭṭhakathāyaṃ. Ekaṃ pañcakaṃ dassitanti ‘‘parapariggahitañca hoti, parapariggahitasaññī ca, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atirekapañcamāsako vā, theyyacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 122) evaṃ vuttapañcaavahāraṅgāni ekaṃ pañcakanti dassitaṃ. Dve pañcakāni dassitānīti ‘‘chahākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassa. Na ca sakasaññī, na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālikaṃ, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atirekapañcamāsako vā, theyyacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti evaṃ vuttesu chasu padesu ekaṃ apanetvā avasesāni pañca padāni ekaṃ pañcakanti dassetvā heṭṭhā vuttapañcakañca gahetvā dve pañcakāni dassitāni. Ettha panāti ‘‘pañcahākārehi adinnaṃ ādiyantassā’’tiādīsu. Sabbehipi padehīti ‘‘parapariggahitañca hotī’’tiādīhi padehi. Labbhamānāniyeva pañcakānīti pañcavīsatiyā avahāresu labbhamānapañcakāni.
ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅವಹಾರಾನಂ ಸಮೂಹೋ ಪಞ್ಚಕಂ, ಸಕೋ ಹತ್ಥೋ ಸಹತ್ಥೋ, ತೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೀತಿ ಸಾಹತ್ಥಿಕೋ, ಅವಹಾರೋ। ಸಾಹತ್ಥಿಕಾದಿ ಪಞ್ಚಕಂ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ಆದಿಪದವಸೇನ ನಾಮಲಾಭೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಕುಸಲಾದಿತ್ತಿಕಸ್ಸ ಕುಸಲತ್ತಿಕವೋಹಾರೋ ವಿಯ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಾದಿ ಪಞ್ಚಕಂ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಪಞ್ಚಕಂ, ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಾದಿ ಪಞ್ಚಕಂ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ನಾಮಲಾಭೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋತಿ। ತತಿಯಪಞ್ಚಮೇಸು ಪಞ್ಚಕೇಸೂತಿ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಪಞ್ಚಕೇಸು। ಲಬ್ಭಮಾನಪದವಸೇನಾತಿ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕೇ ಲಬ್ಭಮಾನಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾವಹಾರಪದಸ್ಸ ವಸೇನ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಪಞ್ಚಕೇ ಲಬ್ಭಮಾನಸ್ಸ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರಪದಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Pañcannaṃ avahārānaṃ samūho pañcakaṃ, sako hattho sahattho, tena nibbatto, tassa vā sambandhīti sāhatthiko, avahāro. Sāhatthikādi pañcakaṃ sāhatthikapañcakanti ādipadavasena nāmalābho daṭṭhabbo kusalādittikassa kusalattikavohāro viya. Imināva nayena pubbapayogādi pañcakaṃ pubbapayogapañcakaṃ, theyyāvahārādi pañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti nāmalābho daṭṭhabboti. Tatiyapañcamesu pañcakesūti sāhatthikapañcakatheyyāvahārapañcakesu. Labbhamānapadavasenāti sāhatthikapañcake labbhamānassa nissaggiyāvahārapadassa vasena theyyāvahārapañcake labbhamānassa parikappāvahārapadassa ca vasena yojetabbanti attho.
ಆಣತ್ತಿಯಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅವಹಾರೋ ಆಣತ್ತಿಕೋ। ನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ, ಸುಙ್ಕಘಾತಟ್ಠಾನೇ ಪರಿಕಪ್ಪಿತೋಕಾಸೇ ವಾ ಠತ್ವಾ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಬಹಿ ಪಾತನಂ। ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋವ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯೋ। ಕಿರಿಯಾಸಿದ್ಧಿತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಸಾಧೇತೀತಿ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ। ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಯದಾ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ತದಾ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಏವರೂಪೋ ಹಿ ಆಣಾಪನಪಯೋಗೋ ಪರಸ್ಸ ತೇಲಕುಮ್ಭಿಯಾ ಪಾದಗ್ಘನಕಂ ತೇಲಂ ಅವಸ್ಸಂ ಪಿವನಕಾನಂ ಉಪಾಹನಾದೀನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪಯೋಗೋ ಚ ಆಣತ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಗ್ಗಹಣತೋ ಉಪಾಹನಾದೀನಂ ತೇಲಪಾತನತೋ ಚ ಪುರೇತರಮೇವ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಸಾಧೇತಿ। ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಯೋಗೋಪಿ ಹಿ ಏವರೂಪೋ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ) –
Āṇattiyā nibbatto avahāro āṇattiko. Nissajjanaṃ nissaggo, suṅkaghātaṭṭhāne parikappitokāse vā ṭhatvā bhaṇḍassa bahi pātanaṃ. Nissaggova nissaggiyo. Kiriyāsiddhito puretarameva pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādhetīti atthasādhako. ‘‘Asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharā’’ti evarūpo hi āṇāpanapayogo parassa telakumbhiyā pādagghanakaṃ telaṃ avassaṃ pivanakānaṃ upāhanādīnaṃ nikkhepapayogo ca āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato upāhanādīnaṃ telapātanato ca puretarameva pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādheti. Sāhatthikapayogopi hi evarūpo atthasādhakoti vuccati. Vuttañhetaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) –
‘‘ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ ನಾಮ ‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಯದಾ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ತದಾ ತಂ ಅವಹರಾ’ತಿ ಆಣಾಪೇತಿ। ತತ್ಥ ಸಚೇ ಪರೋ ಅನನ್ತರಾಯಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ತಂ ಅವಹರತಿ, ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಪರಸ್ಸ ವಾ ಪನ ತೇಲಕುಮ್ಭಿಯಾ ಪಾದಗ್ಘನಕಂ ತೇಲಂ ಅವಸ್ಸಂ ಪಿವನಕಾನಿ ಉಪಾಹನಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ।
‘‘Atthasādhako nāma ‘asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā taṃ avaharā’ti āṇāpeti. Tattha sace paro anantarāyiko hutvā taṃ avaharati, āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva pārājikaṃ. Parassa vā pana telakumbhiyā pādagghanakaṃ telaṃ avassaṃ pivanakāni upāhanādīni pakkhipati, hatthato muttamatteyeva pārājika’’nti.
ಧುರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖಿಪನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ। ಆರಾಮಾಭಿಯುಞ್ಜನಾದೀಸು ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ದಾನಗ್ಗಹಣೇಸು ನಿರುಸ್ಸಾಹಭಾವಾಪಜ್ಜನಂ। ಸಹತ್ಥಾ ಅವಹರತೀತಿ ಸಹತ್ಥೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ। ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಆಣಾಪೇತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇಯೇವ ಆಪತ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಯದಿ ಏವಂ ಇಮಸ್ಸ, ಅತ್ಥಸಾಧಕಸ್ಸ ಚ ಕೋ ವಿಸೇಸೋತಿ? ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಗಹಣೇ ನಿಯುಞ್ಜನಂ ಆಣತ್ತಿಕಪಯೋಗೋ, ಕಾಲನ್ತರೇನ ಗಹಣತ್ಥಂ ನಿಯೋಗೋ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋತಿ ಅಯಮೇತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಯದಾ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ತದಾ ಅವಹರಾತಿ ಆಣಾಪೇತೀ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಆಣಾಪನಪಯೋಗೋವ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋತಿ ದಸ್ಸಿತೋ, ಸಾಹತ್ಥಿಕವಸೇನಪಿ ಅತ್ಥಸಾಧಕಪಯೋಗೋ ಪನ ಉಪರಿ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಪನ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಇದಂ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ। ಆರಾಮಾಭಿಯುಞ್ಜನಾದೀಸುಪಿ ತಾವಕಾಲಿಕಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಾನಂ ಅದಾನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Dhurassa nikkhipanaṃ dhuranikkhepo. Ārāmābhiyuñjanādīsu attano ca parassa ca dānaggahaṇesu nirussāhabhāvāpajjanaṃ. Sahatthā avaharatīti sahatthena gaṇhāti. ‘‘Asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpetīti etthāpi āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti daṭṭhabbā. Yadi evaṃ imassa, atthasādhakassa ca ko visesoti? Taṅkhaṇaññeva gahaṇe niyuñjanaṃ āṇattikapayogo, kālantarena gahaṇatthaṃ niyogo atthasādhakoti ayametesaṃ viseso. Tenevāha – ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharāti āṇāpetī’’ti. Ettha ca āṇāpanapayogova atthasādhakoti dassito, sāhatthikavasenapi atthasādhakapayogo pana upari āvi bhavissati. Dhuranikkhepo pana upanikkhittabhaṇḍavasena veditabboti idaṃ nidassanamattaṃ. Ārāmābhiyuñjanādīsupi tāvakālikabhaṇḍadeyyānaṃ adānepi eseva nayo.
‘‘ಆಣತ್ತಿವಸೇನ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’ತಿ ಆಣಾಪನಂ ಭಣ್ಡಗ್ಗಹಣತೋ ಪುಬ್ಬತ್ತಾ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ, ಪಯೋಗೇನ ಸಹ ವತ್ತಮಾನೋ ಅವಹಾರೋ ಸಹಪಯೋಗೋ, ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮನ್ತಯಿತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಸಂವಿದಾವಹಾರೋ। ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಿಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸಞ್ಜಾನನಕಮ್ಮಂ, ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದನತ್ಥಂ ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಾದಿನಿಮಿತ್ತಕರಣಂ। ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನ ಸಹಪಯೋಗೋತಿ ಇದಂ ಪನ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಖಿಲಸಙ್ಕಮನಾದೀಸುಪಿ ಅಸತಿ ಚ ಠಾನಾಚಾವನೇ ಸಹಪಯೋಗೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ) ‘‘ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನ ಖಿಲಾದೀನಿ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಖೇತ್ತಾದಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಚ ಸಹಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
‘‘Āṇattivasenapubbapayogo veditabbo’’ti vuttattā anantarāyena gaṇhantassa ‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’ti āṇāpanaṃ bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbapayogo, payogena saha vattamāno avahāro sahapayogo, ‘‘asukaṃ nāma bhaṇḍaṃ harissāmā’’ti saṃvidahitvā sammantayitvā avaharaṇaṃ saṃvidāvahāro. Saṅketakammaṃ nāma pubbaṇhādikālaparicchedavasena sañjānanakammaṃ, nimittakammaṃ nāma saññuppādanatthaṃ akkhinikhaṇanādinimittakaraṇaṃ. Ṭhānācāvanavasena sahapayogoti idaṃ pana nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ, khilasaṅkamanādīsupi asati ca ṭhānācāvane sahapayogo daṭṭhabbo. Vuttañhetaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) ‘‘ṭhānācāvanavasena khilādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo’’ti.
ಥೇನೋ ವುಚ್ಚತಿ ಚೋರೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಥೇಯ್ಯಂ, ತೇನ ಅವಹರಣಂ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ। ಯೋ ಹಿ ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಅದಿಸ್ಸಮಾನೋ ಅವಹರತಿ, ತುಲಾಕೂಟಮಾನಕೂಟಕೂಟಕಹಾಪಣಾದೀಹಿ ವಾ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಸ್ಸೇವಂ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರೋ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ। ಪಸಯ್ಹ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಪಸಯ್ಹಾವಹಾರೋ। ಯೋ ಹಿ ಪಸಯ್ಹ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಪರೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಗಾಮಘಾತಕಾದಯೋ ವಿಯ, ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಬಲಿತೋ ವಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಧಿಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ರಾಜಭಟಾದಯೋ ವಿಯ, ತಸ್ಸೇವಂ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರೋ ಪಸಯ್ಹಾವಹಾರೋ। ಭಣ್ಡವಸೇನ ಚ ಓಕಾಸವಸೇನ ಚ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ। ತಿಣಪಣ್ಣಾದೀಹಿ ಅಙ್ಗುಲಿಮುದ್ದಿಕಾದಿಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಸ್ಸ ಅವಹರಣಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾವಹಾರೋ। ಕುಸಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಕುಸಾವಹಾರೋ।
Theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, tena avaharaṇaṃ theyyāvahāro. Yo hi sandhicchedādīni katvā adissamāno avaharati, tulākūṭamānakūṭakūṭakahāpaṇādīhi vā vañcetvā gaṇhāti, tassevaṃ gaṇhato avahāro theyyāvahāro. Pasayha abhibhavitvā avaharaṇaṃ pasayhāvahāro. Yo hi pasayha balakkārena paresaṃ santakaṃ gaṇhāti gāmaghātakādayo viya, attano pattabalito vā vuttanayena adhikaṃ gaṇhāti rājabhaṭādayo viya, tassevaṃ gaṇhato avahāro pasayhāvahāro. Bhaṇḍavasena ca okāsavasena ca parikappetvā avaharaṇaṃ parikappāvahāro. Tiṇapaṇṇādīhi aṅgulimuddikādiṃ paṭicchādetvā pacchā tassa paṭicchannassa avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro. Kusaṃ saṅkāmetvā avaharaṇaṃ kusāvahāro.
ತುಲಯಿತ್ವಾತಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ। ಸಾಮೀಚೀತಿ ವತ್ತಂ, ಆಪತ್ತಿ ಪನ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಮಹಾಜನಸಮ್ಮದ್ದೋತಿ ಮಹಾಜನಸಙ್ಖೋಭೋ। ಭಟ್ಠೇ ಜನಕಾಯೇತಿ ಅಪಗತೇ ಜನಕಾಯೇ। ‘‘ಇದಞ್ಚ ಕಾಸಾವಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕತ್ವಾ ಏತಸ್ಸೇವ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದೇಹೀ’’ತಿ ಕಿಂಕಾರಣಾ ಏವಮಾಹ? ಚೀವರಸಾಮಿಕೇನ ಯಸ್ಮಾ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಕತೋ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಅವಹಾರಕೋಪಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚೀವರಸಾಮಿಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ವಿಚರತಿ ‘‘ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಚೀವರಸಾಮಿಕೇನ ಚ ‘‘ಮಮೇತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಏತೇನಪಿ ಅವಹಾರಕೇನ ಆಲಯೋ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಯದಿ ಏವಂ ಚೀವರಸಾಮಿಕೋಯೇವ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ನ ವುತ್ತೋತಿ? ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವಿನೋದನತ್ಥಂ। ಕಥಂ? ಅವಹಾರಕಸ್ಸ ‘‘ಮಯಾ ಸಹತ್ಥೇನ ನ ದಿನ್ನಂ, ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಮೇತ’’ನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಇತರಸ್ಸ ‘‘ಮಯಾ ಪಠಮಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಂ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅದಿನ್ನಂ ಗಹಿತ’’ನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ।
Tulayitvāti upaparikkhitvā. Sāmīcīti vattaṃ, āpatti pana natthīti adhippāyo. Mahājanasammaddoti mahājanasaṅkhobho. Bhaṭṭhe janakāyeti apagate janakāye. ‘‘Idañca kāsāvaṃ attano santakaṃ katvā etasseva bhikkhuno dehī’’ti kiṃkāraṇā evamāha? Cīvarasāmikena yasmā dhuranikkhepo kato, tasmā tassa adinnaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Avahārakopi vippaṭisārassa uppannakālato paṭṭhāya cīvarasāmikaṃ pariyesanto vicarati ‘‘dassāmī’’ti, cīvarasāmikena ca ‘‘mameta’’nti vutte etenapi avahārakena ālayo pariccatto, tasmā evamāha. Yadi evaṃ cīvarasāmikoyeva ‘‘attano santakaṃ gaṇhāhī’’ti kasmā na vuttoti? Ubhinnampi kukkuccavinodanatthaṃ. Kathaṃ? Avahārakassa ‘‘mayā sahatthena na dinnaṃ, bhaṇḍadeyyameta’’nti kukkuccaṃ uppajjeyya, itarassa ‘‘mayā paṭhamaṃ dhuranikkhepaṃ katvā pacchā adinnaṃ gahita’’nti kukkuccaṃ uppajjeyyāti.
ಸಮಗ್ಘನ್ತಿ ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ। ದಾರುಅತ್ಥಂ ಫರತೀತಿ ದಾರೂಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇತಿ। ಮಯಿ ಸನ್ತೇತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ರಞ್ಞಾ ಪಸಾದೇನ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಥೇರೇನ ಪನ ಅನನುಚ್ಛವಿಕಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ನ ಮಞ್ಞಿತಬ್ಬಂ।
Samagghanti appagghaṃ. Dāruatthaṃ pharatīti dārūhi kattabbakiccaṃ sādheti. Mayi santetiādi sabbaṃ raññā pasādena vuttaṃ, ‘‘therena pana ananucchavikaṃ kata’’nti na maññitabbaṃ.
ಏಕದಿವಸಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಚ್ಛೇದನಾದಿನಾ ಯಾ ಅಯಂ ಅಗ್ಘಹಾನಿ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಸಬ್ಬಾ ಭಣ್ಡಸಾಮಿನಾ
Ekadivasaṃ dantakaṭṭhacchedanādinā yā ayaṃ agghahāni vuttā, sā sabbā bhaṇḍasāminā
ಕಿಣಿತ್ವಾ ಗಹಿತಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಾ, ಸಬ್ಬಂ ಪನೇತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಪ್ಪಮಾಣೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಾಸಾಣಞ್ಚ ಸಕ್ಖರಞ್ಚ ಪಾಸಾಣಸಕ್ಖರಂ। ಧಾರೇಯ್ಯತ್ಥಂ ವಿಚಕ್ಖಣೋತಿ ಇಮಸ್ಸೇವ ವಿವರಣಂ ‘‘ಆಪತ್ತಿಂ ವಾ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ।
Kiṇitvā gahitameva sandhāya vuttā, sabbaṃ panetaṃ aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbaṃ. Pāsāṇañca sakkharañca pāsāṇasakkharaṃ. Dhāreyyatthaṃ vicakkhaṇoti imasseva vivaraṇaṃ ‘‘āpattiṃ vā anāpattiṃ vā’’tiādi.
ಪಞ್ಚವೀಸತಿಅವಹಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcavīsatiavahārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅಕ್ಖದಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಕ್ಖ-ಸದ್ದೇನ ಕಿರ ವಿನಿಚ್ಛಯಸಾಲಾ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ವಜ್ಜಾವಜ್ಜಂ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅಕ್ಖದಸ್ಸಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಧಮ್ಮವಿನಿಚ್ಛನಕಾ। ಹನೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹನನಂ ನಾಮ ಹತ್ಥಪಾದಾದೀಹಿ ಪೋಥನಞ್ಚೇವ ಸೀಸಾದಿಚ್ಛೇದನಞ್ಚ ಹೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಹನೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಪೋಥೇಯ್ಯುಞ್ಚೇವ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯುಞ್ಚಾ’’ತಿ। ತೇನೇವ ಪದಭಾಜನಿಯಞ್ಚ ‘‘ಹತ್ಥೇನ ವಾ ಪಾದೇನ ವಾ ಕಸಾಯ ವಾ ವೇತ್ತೇನ ವಾ ಅಡ್ಢದಣ್ಡಕೇನ ವಾ ಛೇಜ್ಜಾಯ ವಾ ಹನೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಡ್ಢದಣ್ಡಕೇನಾತಿ ದ್ವಿಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣೇನ ರಸ್ಸಮುಗ್ಗರೇನ ವೇಳುಪೇಸಿಕಾಯ ವಾ। ಛೇಜ್ಜಾಯಾತಿ ಹತ್ಥಪಾದಸೀಸಾದೀನಂ ಛೇದನೇನ। ನೀಹರೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಗಾಮನಿಗಮಾದಿತೋ ನೀಹರೇಯ್ಯುಂ। ಚೋರೋಸಿ…ಪೇ॰… ಥೇನೋಸೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪರಿಭಾಸೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಪದಂ ಅಜ್ಝಾಹರಿತ್ವಾ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ ‘‘ಚೋರೋಸೀತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಚ ವತ್ವಾ ಪರಿಭಾಸೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ।
Akkhadassāti ettha akkha-saddena kira vinicchayasālā vuccati. Tattha nisīditvā vajjāvajjaṃ passantīti akkhadassā vuccanti dhammavinicchanakā. Haneyyunti ettha hananaṃ nāma hatthapādādīhi pothanañceva sīsādicchedanañca hotīti āha – ‘‘haneyyunti potheyyuñceva chindeyyuñcā’’ti. Teneva padabhājaniyañca ‘‘hatthena vā pādena vā kasāya vā vettena vā aḍḍhadaṇḍakena vā chejjāya vā haneyyu’’nti vuttaṃ. Tattha aḍḍhadaṇḍakenāti dvihatthappamāṇena rassamuggarena veḷupesikāya vā. Chejjāyāti hatthapādasīsādīnaṃ chedanena. Nīhareyyunti gāmanigamādito nīhareyyuṃ. Corosi…pe… thenosīti ettha ‘‘paribhāseyyu’’nti padaṃ ajjhāharitvā attho veditabboti āha ‘‘corosīti evamādīni ca vatvā paribhāseyyu’’nti.
೯೩. ಯಂ ತಂ ಭಣ್ಡಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಠಿತನ್ತಿ ಭೂಮಿಆದೀಸು ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಠಿತಂ। ಯಥಾ ಯಥಾ ಆದಾನಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಭೂಮಿಆದೀಸು ಠಿತಂ ಭಣ್ಡಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಗ್ಗಹಣೇಪಿ ಯೇನ ಯೇನ ಆಕಾರೇನ ಗಹಣಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ।
93. Yaṃ taṃ bhaṇḍaṃ dassitanti sambandho. Yattha yattha ṭhitanti bhūmiādīsu yattha yattha ṭhitaṃ. Yathā yathā ādānaṃ gacchatīti bhūmiādīsu ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ sabbaso aggahaṇepi yena yena ākārena gahaṇaṃ upagacchati.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಞ್ಚವೀಸತಿಅವಹಾರಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pañcavīsatiavahārakathāvaṇṇanā
