Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੪੯੦] ੭. ਪਞ੍ਚੁਪੋਸਥਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[490] 7. Pañcuposathajātakavaṇṇanā
ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਦਾਨਿ ਤੁવਂ ਕਪੋਤਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਪੋਸਥਿਕੇ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਉਪਾਸਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਅਲਙ੍ਕਤਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਕਥਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦੇਸਨਾ ਸਮੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਉਪੋਸਥਿਕਤ੍ਥ ਉਪਾਸਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ , ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ વੋ ਕਤਂ, ਉਪੋਸਥੋ ਨਾਮੇਸ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਂਸੋ, ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹਿ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਉਪੋਸਥવਾਸਂ વਸਿਂਸੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Appossukko dāni tuvaṃ kapotāti idaṃ satthā jetavane viharanto uposathike pañcasate upāsake ārabbha kathesi. Tadā hi satthā dhammasabhāyaṃ catuparisamajjhe alaṅkatabuddhāsane nisīditvā muducittena parisaṃ oloketvā ‘‘ajja upāsakānaṃ kathaṃ paṭicca desanā samuṭṭhahissatī’’ti ñatvā upāsake āmantetvā ‘‘uposathikattha upāsakā’’ti pucchitvā ‘‘āma , bhante’’ti vutte ‘‘sādhu vo kataṃ, uposatho nāmesa porāṇakapaṇḍitānaṃ vaṃso, porāṇakapaṇḍitā hi rāgādikilesaniggahatthaṃ uposathavāsaṃ vasiṃsū’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟવੀ ਅਹੋਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਟવਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਸ੍ਸਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વੇਲ਼ੁਗਹਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਪੋਤਸਕੁਣੋ વਸਤਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਮ੍ਮਿਕੇ ਅਹਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਨਗੁਮ੍ਬੇ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਨਗੁਮ੍ਬੇ ਅਚ੍ਛੋ। ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਇਸਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ।
Atīte magadharaṭṭhādīnaṃ tiṇṇaṃ raṭṭhānaṃ antare aṭavī ahosi. Bodhisatto magadharaṭṭhe brāhmaṇamahāsālakule nibbattitvā vayappatto kāme pahāya nikkhamitvā taṃ aṭaviṃ pavisitvā assamaṃ katvā isipabbajjaṃ pabbajitvā vāsaṃ kappesi. Tassa pana assamassa avidūre ekasmiṃ veḷugahane attano bhariyāya saddhiṃ kapotasakuṇo vasati, ekasmiṃ vammike ahi, ekasmiṃ vanagumbe siṅgālo, ekasmiṃ vanagumbe accho. Te cattāropi kālena kālaṃ isiṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ suṇanti.
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਕਪੋਤੋ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੁਲਾવਕਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ ਕਪੋਤਿਂ ਏਕੋ ਸੇਨੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ। ਤਸ੍ਸਾ વਿਰવਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਪੋਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਤੇਨ ਹਰਿਯਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿ। ਸੇਨੋਪਿ ਨਂ વਿਰવਨ੍ਤਿਂਯੇવ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿ। ਕਪੋਤੋ ਤਾਯ વਿਯੋਗੇਨ ਰਾਗਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਰਾਗੋ ਮਂ ਅਤਿવਿਯ ਕਿਲਮੇਤਿ, ਨ ਇਦਾਨਿ ਇਮਂ ਅਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਗੋਚਰਪਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਗਨਿਗ੍ਗਹਾਯ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
Athekadivasaṃ kapoto bhariyāya saddhiṃ kulāvakā nikkhamitvā gocarāya pakkāmi. Tassa pacchato gacchantiṃ kapotiṃ eko seno gahetvā palāyi. Tassā viravasaddaṃ sutvā kapoto nivattitvā olokento taṃ tena hariyamānaṃ passi. Senopi naṃ viravantiṃyeva māretvā khādi. Kapoto tāya viyogena rāgapariḷāhena pariḍayhamāno cintesi ‘‘ayaṃ rāgo maṃ ativiya kilameti, na idāni imaṃ aniggahetvā gocarāya pakkamissāmī’’ti. So gocarapathaṃ pacchinditvā tāpasassa santikaṃ gantvā rāganiggahāya uposathaṃ samādiyitvā ekamantaṃ nipajji.
ਸਪ੍ਪੋਪਿ ‘‘ਗੋਚਰਂ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਸਨਟ੍ਠਾਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮੇ ਗਾવੀਨਂ વਿਚਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਗੋਚਰਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ। ਤਦਾ ਗਾਮਭੋਜਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਮਙ੍ਗਲਉਸਭੋ ਗੋਚਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਮ੍ਮਿਕਪਾਦੇ ਜਣ੍ਣੁਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਿਙ੍ਗੇਹਿ ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਸਪ੍ਪੋ ਗਾવੀਨਂ ਪਦਸਦ੍ਦੇਨ ਭੀਤੋ ਤਂ વਮ੍ਮਿਕਂ ਪવਿਸਿਤੁਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਅਥ ਨਂ ਉਸਭੋ ਪਾਦੇਨ ਅਕ੍ਕਮਿ। ਸੋ ਤਂ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਡਂਸਿ, ਉਸਭੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਗਾਮવਾਸਿਨੋ ‘‘ਉਸਭੋ ਕਿਰ ਮਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਆવਾਟੇ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਸਪ੍ਪੋ ਤੇਸਂ ਗਤਕਾਲੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਕੋਧਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਮਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਹਦਯੇ ਸੋਕਂ ਪવੇਸੇਸਿਂ, ਨ ਦਾਨਿ ਇਮਂ ਕੋਧਂ ਅਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੋਧਨਿਗ੍ਗਹਾਯ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
Sappopi ‘‘gocaraṃ pariyesissāmī’’ti vasanaṭṭhānā nikkhamitvā paccantagāme gāvīnaṃ vicaraṇaṭṭhāne gocaraṃ pariyesati. Tadā gāmabhojakassa sabbaseto maṅgalausabho gocaraṃ gahetvā ekasmiṃ vammikapāde jaṇṇunā patiṭṭhāya siṅgehi mattikaṃ gaṇhanto kīḷati, sappo gāvīnaṃ padasaddena bhīto taṃ vammikaṃ pavisituṃ pakkanto. Atha naṃ usabho pādena akkami. So taṃ kujjhitvā ḍaṃsi, usabho tattheva jīvitakkhayaṃ patto. Gāmavāsino ‘‘usabho kira mato’’ti sutvā sabbe ekato āgantvā roditvā kanditvā taṃ gandhamālādīhi pūjetvā āvāṭe nikhaṇitvā pakkamiṃsu. Sappo tesaṃ gatakāle nikkhamitvā ‘‘ahaṃ kodhaṃ nissāya imaṃ jīvitā voropetvā mahājanassa hadaye sokaṃ pavesesiṃ, na dāni imaṃ kodhaṃ aniggahetvā gocarāya pakkamissāmī’’ti cintetvā nivattitvā taṃ assamaṃ gantvā kodhaniggahāya uposathaṃ samādiyitvā ekamantaṃ nipajji.
ਸਿਙ੍ਗਾਲੋਪਿ ਗੋਚਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਮਤਹਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾ ਮੇ ਗੋਚਰੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੋਣ੍ਡਾਯਂ ਡਂਸਿ, ਥਮ੍ਭੇ ਦਟ੍ਠਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤੇ ਡਂਸਿ, ਪਾਸਾਣੇ ਦਟ੍ਠਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਡਂਸਿ, ਕੁਸੁਲੇ ਦਟ੍ਠਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਡਂਸਿ, ਅਯਸਲਾਕੇ ਦਟ੍ਠਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇ ਡਂਸਿ, ਘਤਪੂવੇ ਦਟ੍ਠਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਲੋਭવਸੇਨ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਾવਿਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਛਾਤਕਾਲੇ ਮਂਸਂ ਖਾਦਤਿ, ਪਿਪਾਸਿਤਕਾਲੇ ਲੋਹਿਤਂ ਪਿવਤਿ, ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਅਨ੍ਤਾਨਿ ਚ ਪਪ੍ਫਾਸਞ੍ਚ ਅવਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਇਧੇવ ਮੇ ਅਨ੍ਨਪਾਨਞ੍ਚ ਸਯਨਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਭਿਰਤੋ ਬਹਿ ਅਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਯਂਯੇવ વਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ વਾਤਾਤਪੇਨ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪੇ ਸੁਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗੋ ਪਿਹਿਤੋ, ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਨਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤੋ ਪਣ੍ਡੁਸਰੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨਮਗ੍ਗਂ ਨ ਪਸ੍ਸਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਅਕਾਲਮੇਘੋ વਸ੍ਸਿ, ਕਰੀਸਮਗ੍ਗੋ ਤੇਮਿਯਮਾਨੋ ਮੁਦੁ ਹੁਤ੍વਾ વਿવਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਛਿਦ੍ਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਤਿਚਿਰਮ੍ਹਿ ਕਿਲਨ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗਂ ਸੀਸੇਨ ਪਹਰਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਾਧਟ੍ਠਾਨੇਨ વੇਗੇਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਨ੍ਨਸਰੀਰਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਲੋਮਾਨਿ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗੇ ਲਗ੍ਗਾਨਿ, ਤਾਲਕਨ੍ਦੋ વਿਯ ਨਿਲ੍ਲੋਮਸਰੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਸੋ ‘‘ਲੋਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਾ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੂਤਂ, ਨ ਦਾਨਿ ਇਮਂ ਅਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੋਚਰਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲੋਭਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
Siṅgālopi gocaraṃ pariyesanto ekaṃ matahatthiṃ disvā ‘‘mahā me gocaro laddho’’ti tuṭṭho gantvā soṇḍāyaṃ ḍaṃsi, thambhe daṭṭhakālo viya ahosi. Tattha assādaṃ alabhitvā dante ḍaṃsi, pāsāṇe daṭṭhakālo viya ahosi. Kucchiyaṃ ḍaṃsi, kusule daṭṭhakālo viya ahosi. Naṅguṭṭhe ḍaṃsi, ayasalāke daṭṭhakālo viya ahosi. Vaccamagge ḍaṃsi, ghatapūve daṭṭhakālo viya ahosi. So lobhavasena khādanto antokucchiyaṃ pāvisi, tattha chātakāle maṃsaṃ khādati, pipāsitakāle lohitaṃ pivati, nipajjanakāle antāni ca papphāsañca avattharitvā nipajji. So ‘‘idheva me annapānañca sayanañca nipphannaṃ, aññattha kiṃ karissāmī’’ti cintetvā tattheva abhirato bahi anikkhamitvā antokucchiyaṃyeva vasi. Aparabhāge vātātapena hatthikuṇape sukkhante karīsamaggo pihito, siṅgālo antokucchiyaṃ nipajjamāno appamaṃsalohito paṇḍusarīro hutvā nikkhamanamaggaṃ na passi. Athekadivasaṃ akālamegho vassi, karīsamaggo temiyamāno mudu hutvā vivaraṃ dassesi. Siṅgālo chiddaṃ disvā ‘‘aticiramhi kilanto, iminā chiddena palāyissāmī’’ti karīsamaggaṃ sīsena pahari. Tassa sambādhaṭṭhānena vegena nikkhantassa sinnasarīrassa sabbāni lomāni karīsamagge laggāni, tālakando viya nillomasarīro hutvā nikkhami. So ‘‘lobhaṃ nissāya mayā idaṃ dukkhaṃ anubhūtaṃ, na dāni imaṃ aniggahetvā gocaraṃ gaṇhissāmī’’ti cintetvā taṃ assamaṃ gantvā lobhaniggahatthāya uposathaṃ samādiyitvā ekamantaṃ nipajji.
ਅਚ੍ਛੋਪਿ ਅਰਞ੍ਞਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਾਭਿਭੂਤੋ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਂ ਗਤੋ। ਗਾਮવਾਸਿਨੋ ‘‘ਅਚ੍ਛੋ ਕਿਰ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਧਨੁਦਣ੍ਡਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਗੁਮ੍ਬਂ ਪਰਿવਾਰੇਸੁਂ। ਸੋ ਮਹਾਜਨੇਨ ਪਰਿવਾਰਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ, ਪਲਾਯਨ੍ਤਮੇવ ਤਂ ਧਨੂਹਿ ਚੇવ ਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਚ ਪੋਥੇਸੁਂ। ਸੋ ਭਿਨ੍ਨੇਨ ਸੀਸੇਨ ਲੋਹਿਤੇਨ ਗਲਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਮਮ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਾਲੋਭવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨ ਦਾਨਿ ਇਮਂ ਅਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੋਚਰਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਾਨਿਗ੍ਗਹਾਯ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
Acchopi araññā nikkhamitvā atricchābhibhūto mallaraṭṭhe paccantagāmaṃ gato. Gāmavāsino ‘‘accho kira āgato’’ti dhanudaṇḍādihatthā nikkhamitvā tena paviṭṭhaṃ gumbaṃ parivāresuṃ. So mahājanena parivāritabhāvaṃ ñatvā nikkhamitvā palāyi, palāyantameva taṃ dhanūhi ceva daṇḍādīhi ca pothesuṃ. So bhinnena sīsena lohitena galantena attano vasanaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘idaṃ dukkhaṃ mama atricchālobhavasena uppannaṃ, na dāni imaṃ aniggahetvā gocaraṃ gaṇhissāmī’’ti cintetvā taṃ assamaṃ gantvā atricchāniggahāya uposathaṃ samādiyitvā ekamantaṃ nipajji.
ਤਾਪਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਾਨવਸਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸ ਮਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਨ ਲਾਮਕਸਤ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਙ੍ਕੁਰੋ ਏਸ, ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਮਾਨਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਯੇવ ਉਤ੍ਤਰਹਿਮવਨ੍ਤਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤਭਾવੇਨ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਸ੍ਸ, વਸਲ, ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿ, ਮੁਣ੍ਡਕ, ਸਮਣਕ, ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਮਮ ਨਿਸਿਨ੍ਨਫਲਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ, ਕਸ੍ਮਾ ਮਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤੋਸਿ, ਅਹਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣੋ, ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਙ੍ਕੁਰੋਸਿ, ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਨਾਮਞ੍ਚ ਗੋਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕੁਲਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਦਯੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਤ੍વਂ ਮਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਫਰੁਸੋ ਹੋਸਿ, ਨਯਿਦਂ ਤવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਓવਾਦਮਦਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋਪਿ ਨੇવ ਨਂ વਨ੍ਦਿ, ਨ ਚ ‘‘ਕਦਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਤવ ਜਾਤਿਯਾ ਮਮ ਗੁਣਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਜਾਨ, ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਅਹਂ વਿਯ ਆਕਾਸੇ વਿਚਰਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਪਂਸੁਂ ਤਸ੍ਸ ਜਟਾਮਣ੍ਡਲੇ વਿਕਿਰਨ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਹਿਮવਨ੍ਤਮੇવ ਗਤੋ।
Tāpasopi attano jātiṃ nissāya mānavasiko hutvā jhānaṃ uppādetuṃ na sakkoti. Atheko paccekabuddho tassa mānanissitabhāvaṃ ñatvā ‘‘ayaṃ na lāmakasatto, buddhaṅkuro esa, imasmiṃyeva bhaddakappe sabbaññutaṃ pāpuṇissati, imassa mānaniggahaṃ katvā samāpattinibbattanākāraṃ karissāmī’’ti tasmiṃ paṇṇasālāya nisinneyeva uttarahimavantato āgantvā tassa pāsāṇaphalake nisīdi. So nikkhamitvā taṃ attano āsane nisinnaṃ disvā mānanissitabhāvena anattamano hutvā taṃ upasaṅkamitvā accharaṃ paharitvā ‘‘nassa, vasala, kāḷakaṇṇi, muṇḍaka, samaṇaka, kimatthaṃ mama nisinnaphalake nisinnosī’’ti āha. Atha naṃ so ‘‘sappurisa, kasmā mānanissitosi, ahaṃ paṭividdhapaccekabodhiñāṇo, tvaṃ imasmiṃyeva bhaddakappe sabbaññubuddho bhavissasi, buddhaṅkurosi, pāramiyo pūretvā āgato aññaṃ ettakaṃ nāma kālaṃ atikkamitvā buddho bhavissasi, buddhattabhāve ṭhito siddhattho nāma bhavissasī’’ti nāmañca gottañca kulañca aggasāvakādayo ca sabbe ācikkhitvā ‘‘kimatthaṃ tvaṃ mānanissito hutvā pharuso hosi, nayidaṃ tava anucchavika’’nti ovādamadāsi. So tena evaṃ vuttopi neva naṃ vandi, na ca ‘‘kadāhaṃ buddho bhavissāmī’’tiādīni pucchi. Atha naṃ paccekabuddho ‘‘tava jātiyā mama guṇānaṃ mahantabhāvaṃ jāna, sace sakkosi, ahaṃ viya ākāse vicarāhī’’ti vatvā ākāse uppatitvā attano pādapaṃsuṃ tassa jaṭāmaṇḍale vikiranto uttarahimavantameva gato.
ਤਾਪਸੋ ਤਸ੍ਸ ਗਤਕਾਲੇ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਏવਂ ਗਰੁਸਰੀਰੋ વਾਤਮੁਖੇ ਖਿਤ੍ਤਤੂਲਪਿਚੁ વਿਯ ਆਕਾਸੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ, ਅਹਂ ਜਾਤਿਮਾਨੇਨ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨੇવ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਂ, ਨ ਚ ‘‘ਕਦਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂ, ਜਾਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਸੀਲਚਰਣਮੇવ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਮਾਨੋ વਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਨਿਰਯਂ ਉਪਨੇਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਇਦਾਨਿ ਇਮਂ ਮਾਨਂ ਅਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਾਨਨਿਗ੍ਗਹਾਯ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਾਯ ਕਟ੍ਠਤ੍ਥਰਿਕਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਹਾਞਾਣੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਮਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਸਿਣਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਕਪੋਤਾਦਯੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਕਪੋਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਤ੍વਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਨ ਇਮਾਯ વੇਲਾਯ ਆਗਚ੍ਛਸਿ, ਗੋਚਰਂ ਪਰਿਯੇਸਸਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਉਪੋਸਥਿਕੋ ਜਾਤੋਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Tāpaso tassa gatakāle saṃvegappatto hutvā ‘‘ayaṃ samaṇo evaṃ garusarīro vātamukhe khittatūlapicu viya ākāse pakkhando, ahaṃ jātimānena evarūpassa paccekabuddhassa neva pāde vandiṃ, na ca ‘‘kadāhaṃ buddho bhavissāmī’ti pucchiṃ, jāti nāmesā kiṃ karissati, imasmiṃ loke sīlacaraṇameva mahantaṃ, ayaṃ kho pana me māno vaḍḍhanto nirayaṃ upanessati, na idāni imaṃ mānaṃ aniggahetvā phalāphalatthāya gamissāmī’’ti paṇṇasālaṃ pavisitvā mānaniggahāya uposathaṃ samādāya kaṭṭhattharikāya nisinno mahāñāṇo kulaputto mānaṃ niggahetvā kasiṇaṃ vaḍḍhetvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā nikkhamitvā caṅkamanakoṭiyaṃ pāsāṇaphalake nisīdi. Atha naṃ kapotādayo upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Mahāsatto kapotaṃ pucchi ‘‘tvaṃ aññesu divasesu na imāya velāya āgacchasi, gocaraṃ pariyesasi, kiṃ nu kho ajja uposathiko jātosī’’ti? ‘‘Āma bhante’’ti. Atha naṃ ‘‘kena kāraṇenā’’ti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
੧੨੭.
127.
‘‘ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਦਾਨਿ ਤੁવਂ ਕਪੋਤ, વਿਹਙ੍ਗਮ ਨ ਤવ ਭੋਜਨਤ੍ਥੋ।
‘‘Appossukko dāni tuvaṃ kapota, vihaṅgama na tava bhojanattho;
ਖੁਦਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਧਿવਾਸਯਨ੍ਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਭવਂਪੋਸਥਿਕੋ ਕਪੋਤਾ’’ਤਿ॥
Khudaṃ pipāsaṃ adhivāsayanto, kasmā bhavaṃposathiko kapotā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ ਨਿਰਾਲਯੋ। ਨ ਤવ ਭੋਜਨਤ੍ਥੋਤਿ ਕਿਂ ਅਜ੍ਜ ਤવ ਭੋਜਨੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ।
Tattha appossukkoti nirālayo. Na tava bhojanatthoti kiṃ ajja tava bhojanena attho natthi.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਪੋਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
Taṃ sutvā kapoto dve gāthā abhāsi –
੧੨੮.
128.
‘‘ਅਹਂ ਪੁਰੇ ਗਿਦ੍ਧਿਗਤੋ ਕਪੋਤਿਯਾ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸਸ੍ਮਿਮੁਭੋ ਰਮਾਮ।
‘‘Ahaṃ pure giddhigato kapotiyā, asmiṃ padesasmimubho ramāma;
ਅਥਗ੍ਗਹੀ ਸਾਕੁਣਿਕੋ ਕਪੋਤਿਂ, ਅਕਾਮਕੋ ਤਾਯ વਿਨਾ ਅਹੋਸਿਂ॥
Athaggahī sākuṇiko kapotiṃ, akāmako tāya vinā ahosiṃ.
੧੨੯.
129.
‘‘ਨਾਨਾਭવਾ વਿਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਤਸ੍ਸਾ, ਮਨੋਮਯਂ વੇਦਨ વੇਦਯਾਮਿ।
‘‘Nānābhavā vippayogena tassā, manomayaṃ vedana vedayāmi;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂਪੋਸਥਂ ਪਾਲਯਾਮਿ, ਰਾਗੋ ਮਮਂ ਮਾ ਪੁਨਰਾਗਮਾਸੀ’’ਤਿ॥
Tasmā ahaṃposathaṃ pālayāmi, rāgo mamaṃ mā punarāgamāsī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਰਮਾਮਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਕਾਮਰਤਿਯਾ ਰਮਾਮ। ਸਾਕੁਣਿਕੋਤਿ ਸੇਨਸਕੁਣੋ।
Tattha ramāmāti imasmiṃ bhūmibhāge kāmaratiyā ramāma. Sākuṇikoti senasakuṇo.
ਕਪੋਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮੇ વਣ੍ਣਿਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੇਪਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ –
Kapotena attano uposathakamme vaṇṇite mahāsatto sappādīsu ekekaṃ pucchi. Tepi yathābhūtaṃ byākariṃsu –
੧੩੦.
130.
‘‘ਅਨੁਜ੍ਜੁਗਾਮੀ ਉਰਗਾ ਦੁਜਿવ੍ਹ, ਦਾਠਾવੁਧੋ ਘੋਰવਿਸੋਸਿ ਸਪ੍ਪ।
‘‘Anujjugāmī uragā dujivha, dāṭhāvudho ghoravisosi sappa;
ਖੁਦਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਧਿવਾਸਯਨ੍ਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਭવਂਪੋਸਥਿਕੋ ਨੁ ਦੀਘ॥
Khudaṃ pipāsaṃ adhivāsayanto, kasmā bhavaṃposathiko nu dīgha.
੧੩੧.
131.
‘‘ਉਸਭੋ ਅਹੂ ਬਲવਾ ਗਾਮਿਕਸ੍ਸ, ਚਲਕ੍ਕਕੂ વਣ੍ਣਬਲੂਪਪਨ੍ਨੋ।
‘‘Usabho ahū balavā gāmikassa, calakkakū vaṇṇabalūpapanno;
ਸੋ ਮਂ ਅਕ੍ਕਮਿ ਤਂ ਕੁਪਿਤੋ ਅਡਂਸਿਂ, ਦੁਕ੍ਖਾਭਿਤੁਣ੍ਣੋ ਮਰਣਂ ਉਪਾਗਾ॥
So maṃ akkami taṃ kupito aḍaṃsiṃ, dukkhābhituṇṇo maraṇaṃ upāgā.
੧੩੨.
132.
‘‘ਤਤੋ ਜਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਨ ਗਾਮਾ, ਕਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰੋਦਿਤ੍વਾ ਅਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
‘‘Tato janā nikkhamitvāna gāmā, kanditvā roditvā apakkamiṃsu;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂਪੋਸਥਂ ਪਾਲਯਾਮਿ, ਕੋਧੋ ਮਮਂ ਮਾ ਪੁਨਰਾਗਮਾਸਿ॥
Tasmā ahaṃposathaṃ pālayāmi, kodho mamaṃ mā punarāgamāsi.
੧੩੩.
133.
‘‘ਮਤਾਨ ਮਂਸਾਨਿ ਬਹੂ ਸੁਸਾਨੇ, ਮਨੁਞ੍ਞਰੂਪਂ ਤવ ਭੋਜਨੇ ਤਂ।
‘‘Matāna maṃsāni bahū susāne, manuññarūpaṃ tava bhojane taṃ;
ਖੁਦਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਧਿવਾਸਯਨ੍ਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਭવਂਪੋਸਥਿਕੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲ॥
Khudaṃ pipāsaṃ adhivāsayanto, kasmā bhavaṃposathiko siṅgāla.
੧੩੪.
134.
‘‘ਪવਿਸਿ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਮਹਤੋ ਗਜਸ੍ਸ, ਕੁਣਪੇ ਰਤੋ ਹਤ੍ਥਿਮਂਸੇਸੁ ਗਿਦ੍ਧੋ।
‘‘Pavisi kucchiṃ mahato gajassa, kuṇape rato hatthimaṃsesu giddho;
ਉਣ੍ਹੋ ਚ વਾਤੋ ਤਿਖਿਣਾ ਚ ਰਸ੍ਮਿਯੋ, ਤੇ ਸੋਸਯੁਂ ਤਸ੍ਸ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗਂ॥
Uṇho ca vāto tikhiṇā ca rasmiyo, te sosayuṃ tassa karīsamaggaṃ.
੧੩੫.
135.
‘‘ਕਿਸੋ ਚ ਪਣ੍ਡੂ ਚ ਅਹਂ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਨ ਮੇ ਅਹੂ ਨਿਕ੍ਖਮਨਾਯ ਮਗ੍ਗੋ।
‘‘Kiso ca paṇḍū ca ahaṃ bhadante, na me ahū nikkhamanāya maggo;
ਮਹਾ ਚ ਮੇਘੋ ਸਹਸਾ ਪવਸ੍ਸਿ, ਸੋ ਤੇਮਯੀ ਤਸ੍ਸ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗਂ॥
Mahā ca megho sahasā pavassi, so temayī tassa karīsamaggaṃ.
੧੩੬.
136.
‘‘ਤਤੋ ਅਹਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸਂ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਚਨ੍ਦੋ ਯਥਾ ਰਾਹੁਮੁਖਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ।
‘‘Tato ahaṃ nikkhamisaṃ bhadante, cando yathā rāhumukhā pamutto;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂਪੋਸਥਂ ਪਾਲਯਾਮਿ, ਲੋਭੋ ਮਮਂ ਮਾ ਪੁਨਰਾਗਮਾਸਿ॥
Tasmā ahaṃposathaṃ pālayāmi, lobho mamaṃ mā punarāgamāsi.
੧੩੭.
137.
‘‘વਮ੍ਮੀਕਥੂਪਸ੍ਮਿਂ ਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਨਿ, ਨਿਪ੍ਪੋਥਯਨ੍ਤੋ ਤੁવਂ ਪੁਰੇ ਚਰਾਸਿ।
‘‘Vammīkathūpasmiṃ kipillikāni, nippothayanto tuvaṃ pure carāsi;
ਖੁਦਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਧਿવਾਸਯਨ੍ਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਭવਂਪੋਸਥਿਕੋ ਨੁ ਅਚ੍ਛ॥
Khudaṃ pipāsaṃ adhivāsayanto, kasmā bhavaṃposathiko nu accha.
੧੩੮.
138.
‘‘ਸਕਂ ਨਿਕੇਤਂ ਅਤਿਹੀਲ਼ਯਾਨੋ, ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾ ਮਲ੍ਲਗਾਮਂ ਅਗਚ੍ਛਿਂ।
‘‘Sakaṃ niketaṃ atihīḷayāno, atricchatā mallagāmaṃ agacchiṃ;
ਤਤੋ ਜਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਨ ਗਾਮਾ, ਕੋਦਣ੍ਡਕੇਨ ਪਰਿਪੋਥਯਿਂਸੁ ਮਂ॥
Tato janā nikkhamitvāna gāmā, kodaṇḍakena paripothayiṃsu maṃ.
੧੩੯.
139.
‘‘ਸੋ ਭਿਨ੍ਨਸੀਸੋ ਰੁਹਿਰਮਕ੍ਖਿਤਙ੍ਗੋ, ਪਚ੍ਚਾਗਮਾਸਿਂ ਸਕਂ ਨਿਕੇਤਂ।
‘‘So bhinnasīso ruhiramakkhitaṅgo, paccāgamāsiṃ sakaṃ niketaṃ;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂਪੋਸਥਂ ਪਾਲਯਾਮਿ, ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾ ਮਾ ਪੁਨਰਾਗਮਾਸੀ’’ਤਿ॥
Tasmā ahaṃposathaṃ pālayāmi, atricchatā mā punarāgamāsī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਜ੍ਜੁਗਾਮੀਤਿਆਦੀਹਿ ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਚਲਕ੍ਕਕੂਤਿ ਚਲਮਾਨਕਕੁਧੋ। ਦੁਕ੍ਖਾਭਿਤੁਣ੍ਣੋਤਿ ਸੋ ਉਸਭੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਭਿਤੁਣ੍ਣੋ ਆਤੁਰੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਬਹੂਤਿ ਬਹੂਨਿ। ਪવਿਸੀਤਿ ਪਾવਿਸਿਂ। ਰਸ੍ਮਿਯੋਤਿ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਯੋ। ਨਿਕ੍ਖਮਿਸਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂ। ਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਨੀਤਿ ਉਪਚਿਕਾਯੋ। ਨਿਪ੍ਪੋਥਯਨ੍ਤੋਤਿ ਖਾਦਮਾਨੋ। ਅਤਿਹੀਲ਼ਯਾਨੋਤਿ ਅਤਿਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਰਹਨ੍ਤੋ। ਕੋਦਣ੍ਡਕੇਨਾਤਿ ਧਨੁਦਣ੍ਡਕੇਹਿ ਚੇવ ਮੁਗ੍ਗਰੇਹਿ ਚ।
Tattha anujjugāmītiādīhi taṃ ālapati. Calakkakūti calamānakakudho. Dukkhābhituṇṇoti so usabho dukkhena abhituṇṇo āturo hutvā. Bahūti bahūni. Pavisīti pāvisiṃ. Rasmiyoti sūriyarasmiyo. Nikkhamisanti nikkhamiṃ. Kipillikānīti upacikāyo. Nippothayantoti khādamāno. Atihīḷayānoti atimaññanto nindanto garahanto. Kodaṇḍakenāti dhanudaṇḍakehi ceva muggarehi ca.
ਏવਂ ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਇਮਾਯ વੇਲਾਯ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਜ੍ਜ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪੋਸਥਿਕਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ –
Evaṃ te cattāropi attano uposathakammaṃ vaṇṇetvā uṭṭhāya mahāsattaṃ vanditvā ‘‘bhante, tumhe aññesu divasesu imāya velāya phalāphalatthāya gacchatha, ajja agantvā kasmā uposathikatthā’’ti pucchantā gāthamāhaṃsu –
੧੪੦.
140.
‘‘ਯਂ ਨੋ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥ ਤੁવਂ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਸਬ੍ਬੇવ ਬ੍ਯਾਕਰਿਮ੍ਹ ਯਥਾਪਜਾਨਂ।
‘‘Yaṃ no apucchittha tuvaṃ bhadante, sabbeva byākarimha yathāpajānaṃ;
ਮਯਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮ ਤੁવਂ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਕਸ੍ਮਾ ਭવਂਪੋਸਥਿਕੋ ਨੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’ਤਿ॥
Mayampi pucchāma tuvaṃ bhadante, kasmā bhavaṃposathiko nu brahme’’ti.
ਸੋਪਿ ਨੇਸਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ –
Sopi nesaṃ byākāsi –
੧੪੧.
141.
‘‘ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ ਮਮ ਅਸ੍ਸਮਮ੍ਹਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ।
‘‘Anūpalitto mama assamamhi, paccekabuddho muhuttaṃ nisīdi;
ਸੋ ਮਂ ਅવੇਦੀ ਗਤਿਮਾਗਤਿਞ੍ਚ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਗੋਤ੍ਤਂ ਚਰਣਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ॥
So maṃ avedī gatimāgatiñca, nāmañca gottaṃ caraṇañca sabbaṃ.
੧੪੨.
142.
‘‘ਏવਮ੍ਪਹਂ ਨ વਨ੍ਦਿ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ, ਨ ਚਾਪਿ ਨਂ ਮਾਨਗਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਂ।
‘‘Evampahaṃ na vandi tassa pāde, na cāpi naṃ mānagatena pucchiṃ;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂਪੋਸਥਂ ਪਾਲਯਾਮਿ, ਮਾਨੋ ਮਮਂ ਮਾ ਪੁਨਰਾਗਮਾਸੀ’’ਤਿ॥
Tasmā ahaṃposathaṃ pālayāmi, māno mamaṃ mā punarāgamāsī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਨੋਤਿ ਯਂ ਅਤ੍ਥਂ ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਹੇ ਅਪੁਚ੍ਛਿ। ਯਥਾਪਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਜਾਨਨਨਿਯਾਮੇਨ ਤਂ ਮਯਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਮ੍ਹ। ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਲਿਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਮਂ ਅવੇਦੀਤਿ ਸੋ ਮਮ ਇਦਾਨਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਗਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਤ੍વਂ ਏવਂਨਾਮੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ, ਏવਰੂਪਂ ਤੇ ਸੀਲਚਰਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਗੋਤ੍ਤਞ੍ਚ ਚਰਣਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਮਂ ਅવੇਦਿ ਜਾਨਾਪੇਸਿ, ਕਥੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਮ੍ਪਹਂ ਨ વਨ੍ਦੀਤਿ ਏવਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਤਸ੍ਸ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਦੇ ਨ વਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ।
Tattha yaṃ noti yaṃ atthaṃ tvaṃ amhe apucchi. Yathāpajānanti attano pajānananiyāmena taṃ mayaṃ byākarimha. Anūpalittoti sabbakilesehi alitto. So maṃ avedīti so mama idāni gantabbaṭṭhānañca gataṭṭhānañca ‘‘anāgate tvaṃ evaṃnāmo buddho bhavissasi evaṃgotto, evarūpaṃ te sīlacaraṇaṃ bhavissatī’’ti evaṃ nāmañca gottañca caraṇañca sabbaṃ maṃ avedi jānāpesi, kathesīti attho. Evampahaṃ na vandīti evaṃ kathentassapi tassa ahaṃ attano mānaṃ nissāya pāde na vandinti.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪੋਸਥਕਾਰਣਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤੇ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਾવਿਸਿ, ਇਤਰੇਪਿ ਯਥਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਗਮਂਸੁ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਇਤਰੇ ਚ ਤਸ੍ਸੋવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗਪਰਾਯਣਾ ਅਹੇਸੁਂ।
Evaṃ mahāsatto attano uposathakāraṇaṃ kathetvā te ovaditvā uyyojetvā paṇṇasālaṃ pāvisi, itarepi yathāṭṭhānāni agamaṃsu. Mahāsatto aparihīnajjhāno brahmalokaparāyaṇo ahosi, itare ca tassovāde ṭhatvā saggaparāyaṇā ahesuṃ.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਉਪਾਸਕਾ, ਉਪੋਸਥੋ ਨਾਮੇਸ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਂਸੋ, ਉਪવਸਿਤਬ੍ਬੋ ਉਪੋਸਥવਾਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਕਪੋਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਚ੍ਛੋ ਕਸ੍ਸਪੋ, ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ, ਸਪ੍ਪੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਾਪਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘evaṃ upāsakā, uposatho nāmesa porāṇakapaṇḍitānaṃ vaṃso, upavasitabbo uposathavāso’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kapoto anuruddho ahosi, accho kassapo, siṅgālo moggallāno, sappo sāriputto, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
ਪਞ੍ਚੁਪੋਸਥਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਸਤ੍ਤਮਾ।
Pañcuposathajātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੯੦. ਪਞ੍ਚੁਪੋਸਥਿਕਜਾਤਕਂ • 490. Pañcuposathikajātakaṃ