| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ปณฺฑกวตฺถุกถาวณฺณนา
Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
๑๐๙. ปณฺฑกวตฺถุมฺหิ ‘‘โย กาฬปเกฺข อิตฺถี โหติ, ชุณฺหปเกฺข ปุริโส, อยํ ปกฺขปณฺฑโก’’ติ เกจิ วทนฺติ, อฎฺฐกถายํ ปน ‘‘กาฬปเกฺข ปณฺฑโก โหติ, ชุณฺหปเกฺข ปนสฺส ปริฬาโห วูปสมฺมตี’’ติ อปณฺฑกปเกฺข ปริฬาหวูปสมเสฺสว วุตฺตตฺตา ปณฺฑกปเกฺข อุสฺสนฺนปริฬาหตา ปณฺฑกภาวาปตฺตีติ วิญฺญายติ, ตสฺมา อิทเมเวตฺถ สารโต ปเจฺจตพฺพํฯ อิตฺถิภาโว ปุมฺภาโว วา นตฺถิ เอตสฺสาติ อภาวโกฯ ตสฺมิํ เยวสฺส ปเกฺข ปพฺพชฺชา วาริตาติ เอตฺถ ‘‘อปณฺฑกปเกฺข ปพฺพาเชตฺวา ปณฺฑกปเกฺข นาเสตโพฺพ’’ติ ตีสุปิ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ เกจิ ปน ‘‘อปณฺฑกปเกฺข ปพฺพชิโต สเจ กิเลสกฺขยํ ปาปุณาติ, น นาเสตโพฺพ’’ติ วทนฺติ, ตํ เตสํ มติมตฺตํ ปณฺฑกสฺส กิเลสกฺขยาสมฺภวโต ขีณกิเลสสฺส จ ปณฺฑกภาวานุปปตฺติโตฯ อเหตุกปฎิสนฺธิกถายญฺหิ อวิเสเสน ปณฺฑกสฺส อเหตุกปฎิสนฺธิตา วุตฺตาฯ อาสิตฺตอุสูยปกฺขปณฺฑกานญฺจ ปฎิสนฺธิโต ปฎฺฐาเยว ปณฺฑกสภาโว, น ปวตฺติยํเยวาติ วทนฺติฯ เตเนว อเหตุกปฎิสนฺธินิเทฺทเส ชจฺจนฺธพธิราทโย วิย ปณฺฑโก ชาติสเทฺทน วิเสเสตฺวา น นิทฺทิโฎฺฐฯ อิธาปิ จตุตฺถปาราชิกสํวณฺณนายํ (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๒๓๓) ‘‘อภพฺพปุคฺคเล ทเสฺสเนฺตน ปณฺฑกติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนกา ตโย วตฺถุวิปนฺนา อเหตุกปฎิสนฺธิกา, เตสํ สโคฺค อวาริโต, มโคฺค ปน วาริโต’’ติ อวิเสเสน วุตฺตํฯ
109. Paṇḍakavatthumhi ‘‘yo kāḷapakkhe itthī hoti, juṇhapakkhe puriso, ayaṃ pakkhapaṇḍako’’ti keci vadanti, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kāḷapakkhe paṇḍako hoti, juṇhapakkhe panassa pariḷāho vūpasammatī’’ti apaṇḍakapakkhe pariḷāhavūpasamasseva vuttattā paṇḍakapakkhe ussannapariḷāhatā paṇḍakabhāvāpattīti viññāyati, tasmā idamevettha sārato paccetabbaṃ. Itthibhāvo pumbhāvo vā natthi etassāti abhāvako. Tasmiṃ yevassa pakkhe pabbajjā vāritāti ettha ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbājetvā paṇḍakapakkhe nāsetabbo’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbajito sace kilesakkhayaṃ pāpuṇāti, na nāsetabbo’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ paṇḍakassa kilesakkhayāsambhavato khīṇakilesassa ca paṇḍakabhāvānupapattito. Ahetukapaṭisandhikathāyañhi avisesena paṇḍakassa ahetukapaṭisandhitā vuttā. Āsittausūyapakkhapaṇḍakānañca paṭisandhito paṭṭhāyeva paṇḍakasabhāvo, na pavattiyaṃyevāti vadanti. Teneva ahetukapaṭisandhiniddese jaccandhabadhirādayo viya paṇḍako jātisaddena visesetvā na niddiṭṭho. Idhāpi catutthapārājikasaṃvaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.233) ‘‘abhabbapuggale dassentena paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā tayo vatthuvipannā ahetukapaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito, maggo pana vārito’’ti avisesena vuttaṃ.
ปณฺฑกวตฺถุกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๔๗. ปณฺฑกวตฺถุ • 47. Paṇḍakavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ปณฺฑกวตฺถุกถา • Paṇḍakavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปณฺฑกวตฺถุกถาวณฺณนา • Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปณฺฑกวตฺถุกถาวณฺณนา • Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๔๗. ปณฺฑกวตฺถุกถา • 47. Paṇḍakavatthukathā
