| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
පණ්‌ඩකවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා
Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
109. පණ්‌ඩකවත්‌ථුම්‌හි ‘‘යො කාළපක්‌ඛෙ ඉත්‌ථී හොති, ජුණ්‌හපක්‌ඛෙ පුරිසො, අයං පක්‌ඛපණ්‌ඩකො’’ති කෙචි වදන්‌ති, අට්‌ඨකථායං පන ‘‘කාළපක්‌ඛෙ පණ්‌ඩකො හොති, ජුණ්‌හපක්‌ඛෙ පනස්‌ස පරිළාහො වූපසම්‌මතී’’ති අපණ්‌ඩකපක්‌ඛෙ පරිළාහවූපසමස්‌සෙව වුත්‌තත්‌තා පණ්‌ඩකපක්‌ඛෙ උස්‌සන්‌නපරිළාහතා පණ්‌ඩකභාවාපත්‌තීති විඤ්‌ඤායති, තස්‌මා ඉදමෙවෙත්‌ථ සාරතො පච්‌චෙතබ්‌බං. ඉත්‌ථිභාවො පුම්‌භාවො වා නත්‌ථි එතස්‌සාති අභාවකො. තස්‌මිං යෙවස්‌ස පක්‌ඛෙ පබ්‌බජ්‌ජා වාරිතාති එත්‌ථ ‘‘අපණ්‌ඩකපක්‌ඛෙ පබ්‌බාජෙත්‌වා පණ්‌ඩකපක්‌ඛෙ නාසෙතබ්‌බො’’ති තීසුපි ගණ්‌ඨිපදෙසු වුත්‌තං. කෙචි පන ‘‘අපණ්‌ඩකපක්‌ඛෙ පබ්‌බජිතො සචෙ කිලෙසක්‌ඛයං පාපුණාති, න නාසෙතබ්‌බො’’ති වදන්‌ති, තං තෙසං මතිමත්‌තං පණ්‌ඩකස්‌ස කිලෙසක්‌ඛයාසම්‌භවතො ඛීණකිලෙසස්‌ස ච පණ්‌ඩකභාවානුපපත්‌තිතො. අහෙතුකපටිසන්‌ධිකථායඤ්‌හි අවිසෙසෙන පණ්‌ඩකස්‌ස අහෙතුකපටිසන්‌ධිතා වුත්‌තා. ආසිත්‌තඋසූයපක්‌ඛපණ්‌ඩකානඤ්‌ච පටිසන්‌ධිතො පට්‌ඨායෙව පණ්‌ඩකසභාවො, න පවත්‌තියංයෙවාති වදන්‌ති. තෙනෙව අහෙතුකපටිසන්‌ධිනිද්‌දෙසෙ ජච්‌චන්‌ධබධිරාදයො විය පණ්‌ඩකො ජාතිසද්‌දෙන විසෙසෙත්‌වා න නිද්‌දිට්‌ඨො. ඉධාපි චතුත්‌ථපාරාජිකසංවණ්‌ණනායං (පාරා. අට්‌ඨ. 2.233) ‘‘අභබ්‌බපුග්‌ගලෙ දස්‌සෙන්‌තෙන පණ්‌ඩකතිරච්‌ඡානගතඋභතොබ්‍යඤ්‌ජනකා තයො වත්‌ථුවිපන්‌නා අහෙතුකපටිසන්‌ධිකා, තෙසං සග්‌ගො අවාරිතො, මග්‌ගො පන වාරිතො’’ති අවිසෙසෙන වුත්‌තං.
109. Paṇḍakavatthumhi ‘‘yo kāḷapakkhe itthī hoti, juṇhapakkhe puriso, ayaṃ pakkhapaṇḍako’’ti keci vadanti, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kāḷapakkhe paṇḍako hoti, juṇhapakkhe panassa pariḷāho vūpasammatī’’ti apaṇḍakapakkhe pariḷāhavūpasamasseva vuttattā paṇḍakapakkhe ussannapariḷāhatā paṇḍakabhāvāpattīti viññāyati, tasmā idamevettha sārato paccetabbaṃ. Itthibhāvo pumbhāvo vā natthi etassāti abhāvako. Tasmiṃ yevassa pakkhe pabbajjā vāritāti ettha ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbājetvā paṇḍakapakkhe nāsetabbo’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘apaṇḍakapakkhe pabbajito sace kilesakkhayaṃ pāpuṇāti, na nāsetabbo’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ paṇḍakassa kilesakkhayāsambhavato khīṇakilesassa ca paṇḍakabhāvānupapattito. Ahetukapaṭisandhikathāyañhi avisesena paṇḍakassa ahetukapaṭisandhitā vuttā. Āsittausūyapakkhapaṇḍakānañca paṭisandhito paṭṭhāyeva paṇḍakasabhāvo, na pavattiyaṃyevāti vadanti. Teneva ahetukapaṭisandhiniddese jaccandhabadhirādayo viya paṇḍako jātisaddena visesetvā na niddiṭṭho. Idhāpi catutthapārājikasaṃvaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.233) ‘‘abhabbapuggale dassentena paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā tayo vatthuvipannā ahetukapaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito, maggo pana vārito’’ti avisesena vuttaṃ.
පණ්‌ඩකවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 47. පණ්‌ඩකවත්‌ථු • 47. Paṇḍakavatthu
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / පණ්‌ඩකවත්‌ථුකථා • Paṇḍakavatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / පණ්‌ඩකවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / පණ්‌ඩකවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Paṇḍakavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 47. පණ්‌ඩකවත්‌ථුකථා • 47. Paṇḍakavatthukathā
