Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൫൧൮] ൮. പണ്ഡരനാഗരാജജാതകവണ്ണനാ

    [518] 8. Paṇḍaranāgarājajātakavaṇṇanā

    വികിണ്ണവാചന്തി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ മുസാവാദം കത്വാ ദേവദത്തസ്സ പഥവിപ്പവേസനം ആരബ്ഭ കഥേസി. തദാ ഹി സത്ഥാ ഭിക്ഖൂഹി തസ്സ അവണ്ണേ കഥിതേ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി ദേവദത്തോ മുസാവാദം കത്വാ പഥവിം പവിട്ഠോയേവാ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.

    Vikiṇṇavācanti idaṃ satthā jetavane viharanto musāvādaṃ katvā devadattassa pathavippavesanaṃ ārabbha kathesi. Tadā hi satthā bhikkhūhi tassa avaṇṇe kathite ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi devadatto musāvādaṃ katvā pathaviṃ paviṭṭhoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ പഞ്ചസതവാണിജാ നാവായ സമുദ്ദം പക്ഖന്ദിത്വാ സത്തമേ ദിവസേ അതീരദസ്സനിയാ നാവായ സമുദ്ദപിട്ഠേ ഭിന്നായ ഠപേത്വാ ഏകം അവസേസാ മച്ഛകച്ഛപഭക്ഖാ അഹേസും, ഏകോ പന വാതവേഗേന കരമ്പിയപട്ടനം നാമ പാപുണി. സോ സമുദ്ദതോ ഉത്തരിത്വാ നഗ്ഗഭോഗോ തസ്മിം പട്ടനേയേവ ഭിക്ഖായ ചരി. തമേനം മനുസ്സാ ‘‘അയം സമണോ അപ്പിച്ഛോ സന്തുട്ഠോ’’തി സമ്ഭാവേത്വാ സക്കാരം കരിംസു. സോ ‘‘ലദ്ധോ മേ ജീവികൂപായോ’’തി തേസു നിവാസനപാരുപനം ദേന്തേസുപി ന ഇച്ഛി. തേ ‘‘നത്ഥി ഇതോ ഉത്തരി അപ്പിച്ഛോ സമണോ’’തി ഭിയ്യോ ഭിയ്യോ പസീദിത്വാ തസ്സ അസ്സമപദം കത്വാ തത്ഥ നം നിവാസാപേസും. സോ ‘‘കരമ്പിയഅചേലോ’’തി പഞ്ഞായി. തസ്സ തത്ഥ വസന്തസ്സ മഹാലാഭസക്കാരോ ഉദപാദി.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente pañcasatavāṇijā nāvāya samuddaṃ pakkhanditvā sattame divase atīradassaniyā nāvāya samuddapiṭṭhe bhinnāya ṭhapetvā ekaṃ avasesā macchakacchapabhakkhā ahesuṃ, eko pana vātavegena karampiyapaṭṭanaṃ nāma pāpuṇi. So samuddato uttaritvā naggabhogo tasmiṃ paṭṭaneyeva bhikkhāya cari. Tamenaṃ manussā ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho’’ti sambhāvetvā sakkāraṃ kariṃsu. So ‘‘laddho me jīvikūpāyo’’ti tesu nivāsanapārupanaṃ dentesupi na icchi. Te ‘‘natthi ito uttari appiccho samaṇo’’ti bhiyyo bhiyyo pasīditvā tassa assamapadaṃ katvā tattha naṃ nivāsāpesuṃ. So ‘‘karampiyaacelo’’ti paññāyi. Tassa tattha vasantassa mahālābhasakkāro udapādi.

    ഏകോ നാഗരാജാപിസ്സ സുപണ്ണരാജാ ച ഉപട്ഠാനം ആഗച്ഛന്തി. തേസു നാഗരാജാ നാമേന പണ്ഡരോ നാമ. അഥേകദിവസം സുപണ്ണരാജാ തസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഏവമാഹ – ‘‘ഭന്തേ, അമ്ഹാകം ഞാതകാ നാഗേ ഗണ്ഹന്താ ബഹൂ വിനസ്സന്തി, ഏതേസം നാഗാനം ഗഹണനിയാമം മയം ന ജാനാമ, ഗുയ്ഹകാരണം കിര തേസം അത്ഥി, സക്കുണേയ്യാഥ നു ഖോ തുമ്ഹേ ഏതേ പിയായമാനാ വിയ തം കാരണം പുച്ഛിതു’’ന്തി. സോ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛിത്വാ സുപണ്ണരാജേ വന്ദിത്വാ പക്കന്തേ നാഗരാജസ്സ ആഗതകാലേ വന്ദിത്വാ നിസിന്നം നാഗരാജാനം പുച്ഛി – ‘‘നാഗരാജ, സുപണ്ണാ കിര തുമ്ഹേ ഗണ്ഹന്താ ബഹൂ വിനസ്സന്തി, തുമ്ഹേ ഗണ്ഹന്താ കഥം ഗണ്ഹിതും ന സക്കോന്തീ’’തി. ഭന്തേ, ഇദം അമ്ഹാകം ഗുയ്ഹം രഹസ്സം, മയാ ഇമം കഥേന്തേന ഞാതിസങ്ഘസ്സ മരണം ആഹടം ഹോതീതി. കിം പന ത്വം, ആവുസോ, ‘‘അയം അഞ്ഞസ്സ കഥേസ്സതീ’’തി ഏവംസഞ്ഞീ ഹോസി, നാഹം അഞ്ഞസ്സ കഥേസ്സാമി, അത്തനാ പന ജാനിതുകാമതായ പുച്ഛാമി, ത്വം മയ്ഹം സദ്ദഹിത്വാ നിബ്ഭയോ ഹുത്വാ കഥേഹീതി. നാഗരാജാ ‘‘ന കഥേസ്സാമി, ഭന്തേ’’തി വന്ദിത്വാ പക്കാമി. പുനദിവസേപി പുച്ഛി, തഥാപിസ്സ ന കഥേസി.

    Eko nāgarājāpissa supaṇṇarājā ca upaṭṭhānaṃ āgacchanti. Tesu nāgarājā nāmena paṇḍaro nāma. Athekadivasaṃ supaṇṇarājā tassa santikaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ nisinno evamāha – ‘‘bhante, amhākaṃ ñātakā nāge gaṇhantā bahū vinassanti, etesaṃ nāgānaṃ gahaṇaniyāmaṃ mayaṃ na jānāma, guyhakāraṇaṃ kira tesaṃ atthi, sakkuṇeyyātha nu kho tumhe ete piyāyamānā viya taṃ kāraṇaṃ pucchitu’’nti. So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā supaṇṇarāje vanditvā pakkante nāgarājassa āgatakāle vanditvā nisinnaṃ nāgarājānaṃ pucchi – ‘‘nāgarāja, supaṇṇā kira tumhe gaṇhantā bahū vinassanti, tumhe gaṇhantā kathaṃ gaṇhituṃ na sakkontī’’ti. Bhante, idaṃ amhākaṃ guyhaṃ rahassaṃ, mayā imaṃ kathentena ñātisaṅghassa maraṇaṃ āhaṭaṃ hotīti. Kiṃ pana tvaṃ, āvuso, ‘‘ayaṃ aññassa kathessatī’’ti evaṃsaññī hosi, nāhaṃ aññassa kathessāmi, attanā pana jānitukāmatāya pucchāmi, tvaṃ mayhaṃ saddahitvā nibbhayo hutvā kathehīti. Nāgarājā ‘‘na kathessāmi, bhante’’ti vanditvā pakkāmi. Punadivasepi pucchi, tathāpissa na kathesi.

    അഥ നം തതിയദിവസേ ആഗന്ത്വാ നിസിന്നം, ‘‘നാഗരാജ, അജ്ജ തതിയോ ദിവസോ, മമ പുച്ഛന്തസ്സ കിമത്ഥം ന കഥേസീ’’തി ആഹ. ‘‘തുമ്ഹേ അഞ്ഞസ്സ ആചിക്ഖിസ്സഥാ’’തി ഭയേന, ഭന്തേതി. കസ്സചി ന കഥേസ്സാമി, നിബ്ഭയോ കഥേഹീതി. ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ, അഞ്ഞസ്സ മാ കഥയിത്ഥാ’’തി പടിഞ്ഞം ഗഹേത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, മയം മഹന്തേ മഹന്തേ പാസാണേ ഗിലിത്വാ ഭാരിയാ ഹുത്വാ നിപജ്ജിത്വാ സുപണ്ണാനം ആഗമനകാലേ മുഖം നിബ്ബാഹേത്വാ ദന്തേ വിവരിത്വാ സുപണ്ണേ ഡംസിതും അച്ഛാമ, തേ ആഗന്ത്വാ അമ്ഹാകം സീസം ഗണ്ഹന്തി, തേസം അമ്ഹേ ഗരുഭാരേ ഹുത്വാ നിപന്നേ ഉദ്ധരിതും വായമന്താനഞ്ഞേവ ഉദകം ഓത്ഥരതി. തേ സീദന്താ അന്തോഉദകേയേവ മരന്തി, ഇമിനാ കാരണേന ബഹൂ സുപണ്ണാ വിനസ്സന്തി, തേസം അമ്ഹേ ഗണ്ഹന്താനം കിം സീസേന ഗഹിതേന, ബാലാ നങ്ഗുട്ഠേ ഗഹേത്വാ അമ്ഹേ ഹേട്ഠാസീസകേ കത്വാ ഗഹിതം ഗോചരം മുഖേന ഛഡ്ഡാപേത്വാ ലഹുകേ കത്വാ ഗന്തും സക്കോന്തീ’’തി സോ അത്തനോ രഹസ്സകാരണം തസ്സ ദുസ്സീലസ്സ കഥേസി.

    Atha naṃ tatiyadivase āgantvā nisinnaṃ, ‘‘nāgarāja, ajja tatiyo divaso, mama pucchantassa kimatthaṃ na kathesī’’ti āha. ‘‘Tumhe aññassa ācikkhissathā’’ti bhayena, bhanteti. Kassaci na kathessāmi, nibbhayo kathehīti. ‘‘Tena hi, bhante, aññassa mā kathayitthā’’ti paṭiññaṃ gahetvā, ‘‘bhante, mayaṃ mahante mahante pāsāṇe gilitvā bhāriyā hutvā nipajjitvā supaṇṇānaṃ āgamanakāle mukhaṃ nibbāhetvā dante vivaritvā supaṇṇe ḍaṃsituṃ acchāma, te āgantvā amhākaṃ sīsaṃ gaṇhanti, tesaṃ amhe garubhāre hutvā nipanne uddharituṃ vāyamantānaññeva udakaṃ ottharati. Te sīdantā antoudakeyeva maranti, iminā kāraṇena bahū supaṇṇā vinassanti, tesaṃ amhe gaṇhantānaṃ kiṃ sīsena gahitena, bālā naṅguṭṭhe gahetvā amhe heṭṭhāsīsake katvā gahitaṃ gocaraṃ mukhena chaḍḍāpetvā lahuke katvā gantuṃ sakkontī’’ti so attano rahassakāraṇaṃ tassa dussīlassa kathesi.

    അഥ തസ്മിം പക്കന്തേ സുപണ്ണരാജാ ആഗന്ത്വാ കരമ്പിയഅചേലം വന്ദിത്വാ ‘‘കിം, ഭന്തേ, പുച്ഛിതം തേ നാഗരാജസ്സ ഗുയ്ഹകാരണ’’ന്തി ആഹ. സോ ‘‘ആമാവുസോ’’തി വത്വാ സബ്ബം തേന കഥിതനിയാമേനേവ കഥേസി. തം സുത്വാ സുപണ്ണോ ‘‘നാഗരാജേന അയുത്തം കതം, ഞാതീനം നാമ നസ്സനനിയാമോ പരസ്സ ന കഥേതബ്ബോ, ഹോതു, അജ്ജേവ മയാ സുപണ്ണവാതം കത്വാ പഠമം ഏതമേവ ഗഹേതും വട്ടതീ’’തി സുപണ്ണവാതം കത്വാ പണ്ഡരനാഗരാജാനം നങ്ഗുട്ഠേ ഗഹേത്വാ ഹേട്ഠാസീസം കത്വാ ഗഹിതഗോചരം ഛഡ്ഡാപേത്വാ ഉപ്പതിത്വാ ആകാസം പക്ഖന്ദി. പണ്ഡരോ ആകാസേ ഹേട്ഠാസീസകം ഓലമ്ബന്തോ ‘‘മയാവ മമ ദുക്ഖം ആഭത’’ന്തി പരിദേവന്തോ ആഹ –

    Atha tasmiṃ pakkante supaṇṇarājā āgantvā karampiyaacelaṃ vanditvā ‘‘kiṃ, bhante, pucchitaṃ te nāgarājassa guyhakāraṇa’’nti āha. So ‘‘āmāvuso’’ti vatvā sabbaṃ tena kathitaniyāmeneva kathesi. Taṃ sutvā supaṇṇo ‘‘nāgarājena ayuttaṃ kataṃ, ñātīnaṃ nāma nassananiyāmo parassa na kathetabbo, hotu, ajjeva mayā supaṇṇavātaṃ katvā paṭhamaṃ etameva gahetuṃ vaṭṭatī’’ti supaṇṇavātaṃ katvā paṇḍaranāgarājānaṃ naṅguṭṭhe gahetvā heṭṭhāsīsaṃ katvā gahitagocaraṃ chaḍḍāpetvā uppatitvā ākāsaṃ pakkhandi. Paṇḍaro ākāse heṭṭhāsīsakaṃ olambanto ‘‘mayāva mama dukkhaṃ ābhata’’nti paridevanto āha –

    ൨൫൮.

    258.

    ‘‘വികിണ്ണവാചം അനിഗുയ്ഹമന്തം, അസഞ്ഞതം അപരിചക്ഖിതാരം;

    ‘‘Vikiṇṇavācaṃ aniguyhamantaṃ, asaññataṃ aparicakkhitāraṃ;

    ഭയം തമന്വേതി സയം അബോധം, നാഗം യഥാ പണ്ഡരകം സുപണ്ണോ.

    Bhayaṃ tamanveti sayaṃ abodhaṃ, nāgaṃ yathā paṇḍarakaṃ supaṇṇo.

    ൨൫൯.

    259.

    ‘‘യോ ഗുയ്ഹമന്തം പരിരക്ഖണേയ്യം, മോഹാ നരോ സംസതി ഹാസമാനോ;

    ‘‘Yo guyhamantaṃ parirakkhaṇeyyaṃ, mohā naro saṃsati hāsamāno;

    തം ഭിന്നമന്തം ഭയമന്വേതി ഖിപ്പം, നാഗം യഥാ പണ്ഡരകം സുപണ്ണോ.

    Taṃ bhinnamantaṃ bhayamanveti khippaṃ, nāgaṃ yathā paṇḍarakaṃ supaṇṇo.

    ൨൬൦.

    260.

    ‘‘നാനുമിത്തോ ഗരും അത്ഥം, ഗുയ്ഹം വേദിതുമരഹതി;

    ‘‘Nānumitto garuṃ atthaṃ, guyhaṃ veditumarahati;

    സുമിത്തോ ച അസമ്ബുദ്ധം, സമ്ബുദ്ധം വാ അനത്ഥവാ.

    Sumitto ca asambuddhaṃ, sambuddhaṃ vā anatthavā.

    ൨൬൧.

    261.

    ‘‘വിസ്സാസമാപജ്ജിമഹം അചേലം, സമണോ അയം സമ്മതോ ഭാവിതത്തോ;

    ‘‘Vissāsamāpajjimahaṃ acelaṃ, samaṇo ayaṃ sammato bhāvitatto;

    തസ്സാഹമക്ഖിം വിവരിം ഗുയ്ഹമത്ഥം, അതീതമത്ഥോ കപണം രുദാമി.

    Tassāhamakkhiṃ vivariṃ guyhamatthaṃ, atītamattho kapaṇaṃ rudāmi.

    ൨൬൨.

    262.

    ‘‘തസ്സാഹം പരമം ബ്രഹ്മേ ഗുയ്ഹം, വാചം ഹിമം നാസക്ഖിം സംയമേതും;

    ‘‘Tassāhaṃ paramaṃ brahme guyhaṃ, vācaṃ himaṃ nāsakkhiṃ saṃyametuṃ;

    തപ്പക്ഖതോ ഹി ഭയമാഗതം മമം, അതീതമത്ഥോ കപണം രുദാമി.

    Tappakkhato hi bhayamāgataṃ mamaṃ, atītamattho kapaṇaṃ rudāmi.

    ൨൬൩.

    263.

    ‘‘യോ വേ നരോ സുഹദം മഞ്ഞമാനോ, ഗുയ്ഹമത്ഥം സംസതി ദുക്കുലീനേ;

    ‘‘Yo ve naro suhadaṃ maññamāno, guyhamatthaṃ saṃsati dukkulīne;

    ദോസാ ഭയാ അഥവാ രാഗരത്താ, പല്ലത്ഥിതോ ബാലോ അസംസയം സോ.

    Dosā bhayā athavā rāgarattā, pallatthito bālo asaṃsayaṃ so.

    ൨൬൪.

    264.

    ‘‘തിരോക്ഖവാചോ അസതം പവിട്ഠോ, യോ സങ്ഗതീസു മുദീരേതി വാക്യം;

    ‘‘Tirokkhavāco asataṃ paviṭṭho, yo saṅgatīsu mudīreti vākyaṃ;

    ആസീവിസോ ദുമ്മുഖോത്യാഹു തം നരം, ആരാ ആരാ സംയമേ താദിസമ്ഹാ.

    Āsīviso dummukhotyāhu taṃ naraṃ, ārā ārā saṃyame tādisamhā.

    ൨൬൫.

    265.

    ‘‘അന്നം പാനം കാസികചന്ദനഞ്ച, മനാപിത്ഥിയോ മാലമുച്ഛാദനഞ്ച;

    ‘‘Annaṃ pānaṃ kāsikacandanañca, manāpitthiyo mālamucchādanañca;

    ഓഹായ ഗച്ഛാമസേ സബ്ബകാമേ, സുപണ്ണ പാണൂപഗതാവ ത്യമ്ഹാ’’തി.

    Ohāya gacchāmase sabbakāme, supaṇṇa pāṇūpagatāva tyamhā’’ti.

    തത്ഥ വികിണ്ണവാചന്തി പത്ഥടവചനം. അനിഗുയ്ഹമന്തന്തി അപ്പടിച്ഛന്നമന്തം. അസഞ്ഞതന്തി കായദ്വാരാദീനി രക്ഖിതും അസക്കോന്തം. അപരിചക്ഖിതാരന്തി ‘‘അയം മയാ കഥിതമന്തം രക്ഖിതും സക്ഖിസ്സതി, ന സക്ഖിസ്സതീ’’തി പുഗ്ഗലം ഓലോകേതും ഉപപരിക്ഖിതും അസക്കോന്തം. ഭയം തമന്വേതീതി തം ഇമേഹി ചതൂഹി അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതം അബോധം ദുപ്പഞ്ഞം പുഗ്ഗലം സയംകതമേവ ഭയം അന്വേതി, യഥാ മം പണ്ഡരകനാഗം സുപണ്ണോ അന്വാഗതോതി. സംസതി ഹാസമാനോതി രക്ഖിതും അസമത്ഥസ്സ പാപപുരിസസ്സ ഹാസമാനോ കഥേതി. നാനുമിത്തോതി അനുവത്തനമത്തേന യോ മിത്തോ, ന ഹദയേന, സോ ഗുയ്ഹം അത്ഥം ജാനിതും നാരഹതീതി പരിദേവതി. അസമ്ബുദ്ധന്തി അസമ്ബുദ്ധന്തോ അജാനന്തോ, അപ്പഞ്ഞോതി അത്ഥോ. സമ്ബുദ്ധന്തി സമ്ബുദ്ധന്തോ ജാനന്തോ, സപ്പഞ്ഞോതി അത്ഥോ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – ‘‘യോപി സുഹദയോ മിത്തോ വാ അമിത്തോ വാ അപ്പഞ്ഞോ സപ്പഞ്ഞോപി വാ യോ അനത്ഥവാ അനത്ഥചരോ, സോപി ഗുയ്ഹം വേദിതും നാരഹതേ’’തി.

    Tattha vikiṇṇavācanti patthaṭavacanaṃ. Aniguyhamantanti appaṭicchannamantaṃ. Asaññatanti kāyadvārādīni rakkhituṃ asakkontaṃ. Aparicakkhitāranti ‘‘ayaṃ mayā kathitamantaṃ rakkhituṃ sakkhissati, na sakkhissatī’’ti puggalaṃ oloketuṃ upaparikkhituṃ asakkontaṃ. Bhayaṃ tamanvetīti taṃ imehi catūhi aṅgehi samannāgataṃ abodhaṃ duppaññaṃ puggalaṃ sayaṃkatameva bhayaṃ anveti, yathā maṃ paṇḍarakanāgaṃ supaṇṇo anvāgatoti. Saṃsati hāsamānoti rakkhituṃ asamatthassa pāpapurisassa hāsamāno katheti. Nānumittoti anuvattanamattena yo mitto, na hadayena, so guyhaṃ atthaṃ jānituṃ nārahatīti paridevati. Asambuddhanti asambuddhanto ajānanto, appaññoti attho. Sambuddhanti sambuddhanto jānanto, sappaññoti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘yopi suhadayo mitto vā amitto vā appañño sappaññopi vā yo anatthavā anatthacaro, sopi guyhaṃ vedituṃ nārahate’’ti.

    സമണോ അയന്തി അയം സമണോതി ച ലോകസമ്മതോതി ച ഭാവിതത്തോതി ച മഞ്ഞമാനോ അഹം ഏതസ്മിം വിസ്സാസമാപജ്ജിം. അക്ഖിന്തി കഥേസിം. അതീതമത്ഥോതി അതീതത്ഥോ, അതിക്കന്തത്ഥോ ഹുത്വാ ഇദാനി കപണം രുദാമീതി പരിദേവതി. തസ്സാതി തസ്സ അചേലകസ്സ. ബ്രഹ്മേതി സുപണ്ണം ആലപതി. സംയമേതുന്തി ഇമം ഗുയ്ഹവാചം രഹസ്സകാരണം രക്ഖിതും നാസക്ഖിം. തപ്പക്ഖതോ ഹീതി ഇദാനി ഇദം ഭയം മമ തസ്സ അചേലകസ്സ പക്ഖതോ കോട്ഠാസതോ സന്തികാ ആഗതം, ഇതി അതീതത്ഥോ കപണം രുദാമീതി. സുഹദന്തി ‘‘സുഹദോ മമ അയ’’ന്തി മഞ്ഞമാനോ. ദുക്കുലീനേതി അകുലജേ നീചേ. ദോസാതി ഏതേഹി ദോസാദീഹി കാരണേഹി യോ ഏവരൂപം ഗുയ്ഹം സംസതി, സോ ബാലോ അസംസയം പല്ലത്ഥിതോ പരിവത്തേത്വാ പാപിതോ, ഹതോയേവ നാമാതി അത്ഥോ.

    Samaṇo ayanti ayaṃ samaṇoti ca lokasammatoti ca bhāvitattoti ca maññamāno ahaṃ etasmiṃ vissāsamāpajjiṃ. Akkhinti kathesiṃ. Atītamatthoti atītattho, atikkantattho hutvā idāni kapaṇaṃ rudāmīti paridevati. Tassāti tassa acelakassa. Brahmeti supaṇṇaṃ ālapati. Saṃyametunti imaṃ guyhavācaṃ rahassakāraṇaṃ rakkhituṃ nāsakkhiṃ. Tappakkhato hīti idāni idaṃ bhayaṃ mama tassa acelakassa pakkhato koṭṭhāsato santikā āgataṃ, iti atītattho kapaṇaṃ rudāmīti. Suhadanti ‘‘suhado mama aya’’nti maññamāno. Dukkulīneti akulaje nīce. Dosāti etehi dosādīhi kāraṇehi yo evarūpaṃ guyhaṃ saṃsati, so bālo asaṃsayaṃ pallatthito parivattetvā pāpito, hatoyeva nāmāti attho.

    തിരോക്ഖവാചോതി അത്തനോ യം വാചം കഥേതുകാമോ, തസ്സാ തിരോക്ഖകതത്താ പടിച്ഛന്നവാചോ. അസതം പവിട്ഠോതി അസപ്പുരിസാനം അന്തരം പവിട്ഠോ അസപ്പുരിസേസു പരിയാപന്നോ. സങ്ഗതീസു മുദീരേതീതി യോ ഏവരൂപോ പരേസം രഹസ്സം സുത്വാവ പരിസമജ്ഝേസു ‘‘അസുകേന അസുകം നാമ കതം വാ വുത്തം വാ’’തി വാക്യം ഉദീരേതി, തം നരം ‘‘ആസീവിസോ ദുമ്മുഖോ പൂതിമുഖോ’’തി ആഹു, താദിസമ്ഹാ പുരിസാ ആരാ ആരാ സംയമേ, ദൂരതോ ദൂരതോവ വിരമേയ്യ, പരിവജ്ജേയ്യ നന്തി അത്ഥോ. മാലമുച്ഛാദനഞ്ചാതി മാലഞ്ച ദിബ്ബം ചതുജ്ജാതിയഗന്ധഞ്ച ഉച്ഛാദനഞ്ച. ഓഹായാതി ഏതേ ദിബ്ബഅന്നാദയോ സബ്ബകാമേ അജ്ജ മയം ഓഹായ ഛഡ്ഡേത്വാ ഗമിസ്സാമ. സുപണ്ണ, പാണൂപഗതാവ ത്യമ്ഹാതി, ഭോ സുപണ്ണ, പാണേഹി ഉപഗതാവ തേ അമ്ഹാ, സരണം നോ ഹോഹീതി.

    Tirokkhavācoti attano yaṃ vācaṃ kathetukāmo, tassā tirokkhakatattā paṭicchannavāco. Asataṃ paviṭṭhoti asappurisānaṃ antaraṃ paviṭṭho asappurisesu pariyāpanno. Saṅgatīsu mudīretīti yo evarūpo paresaṃ rahassaṃ sutvāva parisamajjhesu ‘‘asukena asukaṃ nāma kataṃ vā vuttaṃ vā’’ti vākyaṃ udīreti, taṃ naraṃ ‘‘āsīviso dummukho pūtimukho’’ti āhu, tādisamhā purisā ārā ārā saṃyame, dūrato dūratova virameyya, parivajjeyya nanti attho. Mālamucchādanañcāti mālañca dibbaṃ catujjātiyagandhañca ucchādanañca. Ohāyāti ete dibbaannādayo sabbakāme ajja mayaṃ ohāya chaḍḍetvā gamissāma. Supaṇṇa, pāṇūpagatāva tyamhāti, bho supaṇṇa, pāṇehi upagatāva te amhā, saraṇaṃ no hohīti.

    ഏവം പണ്ഡരകോ ആകാസേ ഹേട്ഠാസീസകോ ഓലമ്ബന്തോ അട്ഠഹി ഗാഥാഹി പരിദേവി. സുപണ്ണോ തസ്സ പരിദേവനസദ്ദം സുത്വാ, ‘‘നാഗരാജ അത്തനോ രഹസ്സം അചേലകസ്സ കഥേത്വാ ഇദാനി കിമത്ഥം പരിദേവസീ’’തി തം ഗരഹിത്വാ ഗാഥമാഹ –

    Evaṃ paṇḍarako ākāse heṭṭhāsīsako olambanto aṭṭhahi gāthāhi paridevi. Supaṇṇo tassa paridevanasaddaṃ sutvā, ‘‘nāgarāja attano rahassaṃ acelakassa kathetvā idāni kimatthaṃ paridevasī’’ti taṃ garahitvā gāthamāha –

    ൨൬൬.

    266.

    ‘‘കോ നീധ തിണ്ണം ഗരഹം ഉപേതി, അസ്മിംധ ലോകേ പാണഭൂ നാഗരാജ;

    ‘‘Ko nīdha tiṇṇaṃ garahaṃ upeti, asmiṃdha loke pāṇabhū nāgarāja;

    സമണോ സുപണ്ണോ അഥവാ ത്വമേവ, കിംകാരണാ പണ്ഡരകഗ്ഗഹീതോ’’തി.

    Samaṇo supaṇṇo athavā tvameva, kiṃkāraṇā paṇḍarakaggahīto’’ti.

    തത്ഥ കോ നീധാതി ഇധ അമ്ഹേസു തീസു ജനേസു കോ നു. അസ്മിംധാതി ഏത്ഥ ഇധാതി നിപാതമത്തം, അസ്മിം ലോകേതി അത്ഥോ. പാണഭൂതി പാണഭൂതോ. അഥവാ ത്വമേവാതി ഉദാഹു ത്വംയേവ. തത്ഥ സമണം താവ മാ ഗരഹ, സോ ഹി ഉപായേന തം രഹസ്സം പുച്ഛി. സുപണ്ണമ്പി മാ ഗരഹ, അഹഞ്ഹി തവ പച്ചത്ഥികോവ. പണ്ഡരകഗ്ഗഹീതോതി, സമ്മ പണ്ഡരക, ‘‘അഹം കിംകാരണാ സുപണ്ണേന ഗഹിതോ’’തി ചിന്തേത്വാ ച പന അത്താനമേവ ഗരഹ, തയാ ഹി രഹസ്സം കഥേന്തേന അത്തനാവ അത്തനോ അനത്ഥോ കതോതി അയമേത്ഥ അധിപ്പായോ.

    Tattha ko nīdhāti idha amhesu tīsu janesu ko nu. Asmiṃdhāti ettha idhāti nipātamattaṃ, asmiṃ loketi attho. Pāṇabhūti pāṇabhūto. Athavā tvamevāti udāhu tvaṃyeva. Tattha samaṇaṃ tāva mā garaha, so hi upāyena taṃ rahassaṃ pucchi. Supaṇṇampi mā garaha, ahañhi tava paccatthikova. Paṇḍarakaggahītoti, samma paṇḍaraka, ‘‘ahaṃ kiṃkāraṇā supaṇṇena gahito’’ti cintetvā ca pana attānameva garaha, tayā hi rahassaṃ kathentena attanāva attano anattho katoti ayamettha adhippāyo.

    തം സുത്വാ പണ്ഡരകോ ഇതരം ഗാഥമാഹ –

    Taṃ sutvā paṇḍarako itaraṃ gāthamāha –

    ൨൬൭.

    267.

    ‘‘സമണോതി മേ സമ്മതത്തോ അഹോസി, പിയോ ച മേ മനസാ ഭാവിതത്തോ;

    ‘‘Samaṇoti me sammatatto ahosi, piyo ca me manasā bhāvitatto;

    തസ്സാഹമക്ഖിം വിവരിം ഗുയ്ഹമത്ഥം, അതീതമത്ഥോ കപണം രുദാമീ’’തി.

    Tassāhamakkhiṃ vivariṃ guyhamatthaṃ, atītamattho kapaṇaṃ rudāmī’’ti.

    തത്ഥ സമ്മതത്തോതി സോ സമണോ മയ്ഹം ‘‘സപ്പുരിസോ അയ’’ന്തി സമ്മതഭാവോ അഹോസി. ഭാവിതത്തോതി സമ്ഭാവിതഭാവോ ച മേ അഹോസീതി.

    Tattha sammatattoti so samaṇo mayhaṃ ‘‘sappuriso aya’’nti sammatabhāvo ahosi. Bhāvitattoti sambhāvitabhāvo ca me ahosīti.

    തതോ സുപണ്ണോ ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Tato supaṇṇo catasso gāthā abhāsi –

    ൨൬൮.

    268.

    ‘‘ന ചത്ഥി സത്തോ അമരോ പഥബ്യാ, പഞ്ഞാവിധാ നത്ഥി ന നിന്ദിതബ്ബാ;

    ‘‘Na catthi satto amaro pathabyā, paññāvidhā natthi na ninditabbā;

    സച്ചേന ധമ്മേന ധിതിയാ ദമേന, അലബ്ഭമബ്യാഹരതീ നരോ ഇധ.

    Saccena dhammena dhitiyā damena, alabbhamabyāharatī naro idha.

    ൨൬൯.

    269.

    ‘‘മാതാ പിതാ പരമാ ബന്ധവാനം, നാസ്സ തതിയോ അനുകമ്പകത്ഥി;

    ‘‘Mātā pitā paramā bandhavānaṃ, nāssa tatiyo anukampakatthi;

    തേസമ്പി ഗുയ്ഹം പരമം ന സംസേ, മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ.

    Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse, mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

    ൨൭൦.

    270.

    ‘‘മാതാ പിതാ ഭഗിനീ ഭാതരോ ച, സഹായാ വാ യസ്സ ഹോന്തി സപക്ഖാ;

    ‘‘Mātā pitā bhaginī bhātaro ca, sahāyā vā yassa honti sapakkhā;

    തേസമ്പി ഗുയ്ഹം പരമം ന സംസേ, മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ.

    Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse, mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

    ൨൭൧.

    271.

    ‘‘ഭരിയാ ചേ പുരിസം വജ്ജാ, കോമാരീ പിയഭാണിനീ;

    ‘‘Bhariyā ce purisaṃ vajjā, komārī piyabhāṇinī;

    പുത്തരൂപയസൂപേതാ, ഞാതിസങ്ഘപുരക്ഖതാ;

    Puttarūpayasūpetā, ñātisaṅghapurakkhatā;

    തസ്സാപി ഗുയ്ഹം പരമം ന സംസേ, മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ’’തി.

    Tassāpi guyhaṃ paramaṃ na saṃse, mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno’’ti.

    തത്ഥ അമരോതി അമരണസഭാവോ സത്തോ നാമ നത്ഥി. പഞ്ഞാവിധാ നത്ഥീതി -കാരോ പദസന്ധികരോ, പഞ്ഞാവിധാ അത്ഥീതി അത്ഥോ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – നാഗരാജ , ലോകേ അമരോപി നത്ഥി, പഞ്ഞാവിധാപി അത്ഥി, സാ അഞ്ഞേസം പഞ്ഞാകോട്ഠാസസങ്ഖാതാ പഞ്ഞാവിധാ അത്തനോ ജീവിതഹേതു ന നിന്ദിതബ്ബാതി. അഥ വാ പഞ്ഞാവിധാതി പഞ്ഞാസദിസാ ന നിന്ദിതബ്ബാ നാമ അഞ്ഞാ ധമ്മജാതി നത്ഥി, തം കസ്മാ നിന്ദസീതി. യേസം പന ‘‘പഞ്ഞാവിധാനമ്പി ന നിന്ദിതബ്ബ’’ന്തിപി പാഠോ, തേസം ഉജുകമേവ. സച്ചേനാതിആദീസു വചീസച്ചേന ച സുചരിതധമ്മേന ച പഞ്ഞാസങ്ഖാതായ ധിതിയാ ച ഇന്ദ്രിയദമേന ച അലബ്ഭം ദുല്ലഭം അട്ഠസമാപത്തിമഗ്ഗഫലനിബ്ബാനസങ്ഖാതമ്പി വിസേസം അബ്യാഹരതി ആവഹതി തം നിപ്ഫാദേതി നരോ ഇധ, തസ്മാ നാരഹസി അചേലം നിന്ദിതും, അത്താനമേവ ഗരഹ. അചേലേന ഹി അത്തനോ പഞ്ഞവന്തതായ ഉപായകുസലതായ ച വഞ്ചേത്വാ ത്വം രഹസ്സം ഗുയ്ഹം മന്തം പുച്ഛിതോതി അത്ഥോ.

    Tattha amaroti amaraṇasabhāvo satto nāma natthi. Paññāvidhā natthīti na-kāro padasandhikaro, paññāvidhā atthīti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – nāgarāja , loke amaropi natthi, paññāvidhāpi atthi, sā aññesaṃ paññākoṭṭhāsasaṅkhātā paññāvidhā attano jīvitahetu na ninditabbāti. Atha vā paññāvidhāti paññāsadisā na ninditabbā nāma aññā dhammajāti natthi, taṃ kasmā nindasīti. Yesaṃ pana ‘‘paññāvidhānampi na ninditabba’’ntipi pāṭho, tesaṃ ujukameva. Saccenātiādīsu vacīsaccena ca sucaritadhammena ca paññāsaṅkhātāya dhitiyā ca indriyadamena ca alabbhaṃ dullabhaṃ aṭṭhasamāpattimaggaphalanibbānasaṅkhātampi visesaṃ abyāharati āvahati taṃ nipphādeti naro idha, tasmā nārahasi acelaṃ nindituṃ, attānameva garaha. Acelena hi attano paññavantatāya upāyakusalatāya ca vañcetvā tvaṃ rahassaṃ guyhaṃ mantaṃ pucchitoti attho.

    പരമാതി ഏതേ ഉഭോ ബന്ധവാനം ഉത്തമബന്ധവാ നാമ. നാസ്സ തതിയോതി അസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ മാതാപിതൂഹി അഞ്ഞോ തതിയോ സത്തോ അനുകമ്പകോ നാമ നത്ഥി, മന്തസ്സ ഭേദം പരിസങ്കമാനോ പണ്ഡിതോ തേസം മാതാപിതൂനമ്പി പരമം ഗുയ്ഹം ന സംസേയ്യ, ത്വം പന മാതാപിതൂനമ്പി അകഥേതബ്ബം അചേലകസ്സ കഥേസീതി അത്ഥോ. സഹായാ വാതി സുഹദയമിത്താ വാ. സപക്ഖാതി പേത്തേയ്യമാതുലപിതുച്ഛാദയോ സമാനപക്ഖാ ഞാതയോ. തേസമ്പീതി ഏതേസമ്പി ഞാതിമിത്താനം ന കഥേയ്യ, ത്വം പന അചേലകസ്സ കഥേസി, അത്തനോവ കുജ്ഝസ്സൂതി ദീപേതി. ഭരിയാ ചേതി കോമാരീ പിയഭാണിനീ പുത്തേഹി ച രൂപേന ച യസേന ച ഉപേതാ ഏവരൂപാ ഭരിയാപി ചേ ‘‘ആചിക്ഖാഹി മേ തവ ഗുയ്ഹ’’ന്തി വദേയ്യ, തസ്സാപി ന സംസേയ്യ.

    Paramāti ete ubho bandhavānaṃ uttamabandhavā nāma. Nāssa tatiyoti assa puggalassa mātāpitūhi añño tatiyo satto anukampako nāma natthi, mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno paṇḍito tesaṃ mātāpitūnampi paramaṃ guyhaṃ na saṃseyya, tvaṃ pana mātāpitūnampi akathetabbaṃ acelakassa kathesīti attho. Sahāyā vāti suhadayamittā vā. Sapakkhāti petteyyamātulapitucchādayo samānapakkhā ñātayo. Tesampīti etesampi ñātimittānaṃ na katheyya, tvaṃ pana acelakassa kathesi, attanova kujjhassūti dīpeti. Bhariyā ceti komārī piyabhāṇinī puttehi ca rūpena ca yasena ca upetā evarūpā bhariyāpi ce ‘‘ācikkhāhi me tava guyha’’nti vadeyya, tassāpi na saṃseyya.

    തതോ പരാ –

    Tato parā –

    ൨൭൨.

    272.

    ‘‘ന ഗുയ്ഹമത്ഥം വിവരേയ്യ, രക്ഖേയ്യ നം യഥാ നിധിം;

    ‘‘Na guyhamatthaṃ vivareyya, rakkheyya naṃ yathā nidhiṃ;

    ന ഹി പാതുകതോ സാധു, ഗുയ്ഹോ അത്ഥോ പജാനതാ.

    Na hi pātukato sādhu, guyho attho pajānatā.

    ൨൭൩.

    273.

    ‘‘ഥിയാ ഗുയ്ഹം ന സംസേയ്യ, അമിത്തസ്സ ച പണ്ഡിതോ;

    ‘‘Thiyā guyhaṃ na saṃseyya, amittassa ca paṇḍito;

    യോ ചാമിസേന സംഹീരോ, ഹദയത്ഥേനോ ച യോ നരോ.

    Yo cāmisena saṃhīro, hadayattheno ca yo naro.

    ൨൭൪.

    274.

    ‘‘ഗുയ്ഹമത്ഥം അസമ്ബുദ്ധം, സമ്ബോധയതി യോ നരോ;

    ‘‘Guyhamatthaṃ asambuddhaṃ, sambodhayati yo naro;

    മന്തഭേദഭയാ തസ്സ, ദാസഭൂതോ തിതിക്ഖതി.

    Mantabhedabhayā tassa, dāsabhūto titikkhati.

    ൨൭൫.

    275.

    ‘‘യാവന്തോ പുരിസസ്സത്ഥം, ഗുയ്ഹം ജാനന്തി മന്തിനം;

    ‘‘Yāvanto purisassatthaṃ, guyhaṃ jānanti mantinaṃ;

    താവന്തോ തസ്സ ഉബ്ബേഗാ, തസ്മാ ഗുയ്ഹം ന വിസ്സജേ;

    Tāvanto tassa ubbegā, tasmā guyhaṃ na vissaje;

    ൨൭൬.

    276.

    ‘‘വിവിച്ച ഭാസേയ്യ ദിവാ രഹസ്സം, രത്തിം ഗിരം നാതിവേലം പമുഞ്ചേ;

    ‘‘Vivicca bhāseyya divā rahassaṃ, rattiṃ giraṃ nātivelaṃ pamuñce;

    ഉപസ്സുതികാ ഹി സുണന്തി മന്തം, തസ്മാ മന്തോ ഖിപ്പമുപേതി ഭേദ’’ന്തി. –

    Upassutikā hi suṇanti mantaṃ, tasmā manto khippamupeti bheda’’nti. –

    പഞ്ച ഗാഥാ ഉമങ്ഗജാതകേ പഞ്ചപണ്ഡിതപഞ്ഹേ ആവി ഭവിസ്സന്തി.

    Pañca gāthā umaṅgajātake pañcapaṇḍitapañhe āvi bhavissanti.

    തതോ പരാസു –

    Tato parāsu –

    ൨൭൭.

    277.

    ‘‘യഥാപി അസ്സ നഗരം മഹന്തം, അദ്വാരകം ആയസം ഭദ്ദസാലം;

    ‘‘Yathāpi assa nagaraṃ mahantaṃ, advārakaṃ āyasaṃ bhaddasālaṃ;

    സമന്തഖാതാപരിഖാഉപേതം , ഏവമ്പി മേ തേ ഇധ ഗുയ്ഹമന്താ.

    Samantakhātāparikhāupetaṃ , evampi me te idha guyhamantā.

    ൨൭൮.

    278.

    ‘‘യേ ഗുയ്ഹമന്താ അവികിണ്ണവാചാ, ദള്ഹാ സദത്ഥേസു നരാ ദുജിവ്ഹ;

    ‘‘Ye guyhamantā avikiṇṇavācā, daḷhā sadatthesu narā dujivha;

    ആരാ അമിത്താ ബ്യവജന്തി തേഹി, ആസീവിസാ വാ രിവ സത്തുസങ്ഘാ’’തി. –

    Ārā amittā byavajanti tehi, āsīvisā vā riva sattusaṅghā’’ti. –

    ദ്വീസു ഗാഥാസു ഭദ്ദസാലന്തി ആപണാദീഹി സാലാഹി സമ്പന്നം. സമന്തഖാതാപരിഖാഉപേതന്തി സമന്തഖാതാഹി തീഹി പരിഖാഹി ഉപഗതം. ഏവമ്പി മേതി ഏവമ്പി മയ്ഹം തേ പുരിസാ ഖായന്തി. കതരേ? യേ ഇധ ഗുയ്ഹമന്താ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യഥാ അദ്വാരകസ്സ അയോമയനഗരസ്സ മനുസ്സാനം ഉപഭോഗപരിഭോഗോ അന്തോവ ഹോതി, ന അബ്ഭന്തരിമാ ബഹി നിക്ഖമന്തി, ന ബാഹിരാ അന്തോ പവിസന്തി, അപരാപരം സഞ്ചാരോ ഛിജ്ജതി, ഗുയ്ഹമന്താ പുരിസാ ഏവരൂപാ ഹോന്തി, അത്തനോ ഗുയ്ഹം അത്തനോ അന്തോയേവ ജീരാപേന്തി, ന അഞ്ഞസ്സ കഥേന്തീതി. ദള്ഹാ സദത്ഥേസൂതി അത്തനോ അത്ഥേസു ഥിരാ. ദുജിവ്ഹാതി പണ്ഡരകനാഗം ആലപതി. ബ്യവജന്തീതി പടിക്കമന്തി. ആസീവിസാ വാ രിവ സത്തുസങ്ഘാതി ഏത്ഥ വാതി നിപാതമത്തം, ആസീവിസാ സത്തുസങ്ഘാ രിവാതി അത്ഥോ. യഥാ ആസീവിസതോ സത്തുസങ്ഘാ ജീവിതുകാമാ മനുസ്സാ ആരാ പടിക്കമന്തി, ഏവം തേഹി ഗുയ്ഹമന്തേഹി നരേഹി ആരാ അമിത്താ പടിക്കമന്തി, ഉപഗന്തും ഓകാസം ന ലഭന്തീതി വുത്തം ഹോതി.

    Dvīsu gāthāsu bhaddasālanti āpaṇādīhi sālāhi sampannaṃ. Samantakhātāparikhāupetanti samantakhātāhi tīhi parikhāhi upagataṃ. Evampi meti evampi mayhaṃ te purisā khāyanti. Katare? Ye idha guyhamantā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā advārakassa ayomayanagarassa manussānaṃ upabhogaparibhogo antova hoti, na abbhantarimā bahi nikkhamanti, na bāhirā anto pavisanti, aparāparaṃ sañcāro chijjati, guyhamantā purisā evarūpā honti, attano guyhaṃ attano antoyeva jīrāpenti, na aññassa kathentīti. Daḷhā sadatthesūti attano atthesu thirā. Dujivhāti paṇḍarakanāgaṃ ālapati. Byavajantīti paṭikkamanti. Āsīvisā vā riva sattusaṅghāti ettha ti nipātamattaṃ, āsīvisā sattusaṅghā rivāti attho. Yathā āsīvisato sattusaṅghā jīvitukāmā manussā ārā paṭikkamanti, evaṃ tehi guyhamantehi narehi ārā amittā paṭikkamanti, upagantuṃ okāsaṃ na labhantīti vuttaṃ hoti.

    ഏവം സുപണ്ണേന ധമ്മേ കഥിതേ പണ്ഡരകോ ആഹ –

    Evaṃ supaṇṇena dhamme kathite paṇḍarako āha –

    ൨൭൯.

    279.

    ‘‘ഹിത്വാ ഘരം പബ്ബജിതോ അചേലോ, നഗ്ഗോ മുണ്ഡോ ചരതി ഘാസഹേതു;

    ‘‘Hitvā gharaṃ pabbajito acelo, naggo muṇḍo carati ghāsahetu;

    തമ്ഹി നു ഖോ വിവരിം ഗുയ്ഹമത്ഥം, അത്ഥാ ച ധമ്മാ ച അപഗ്ഗതാമ്ഹാ.

    Tamhi nu kho vivariṃ guyhamatthaṃ, atthā ca dhammā ca apaggatāmhā.

    ൨൮൦.

    280.

    ‘‘കഥംകരോ ഹോതി സുപണ്ണരാജ, കിംസീലോ കേന വതേന വത്തം;

    ‘‘Kathaṃkaro hoti supaṇṇarāja, kiṃsīlo kena vatena vattaṃ;

    സമണോ ചരം ഹിത്വാ മമായിതാനി, കഥംകരോ സഗ്ഗമുപേതി ഠാന’’ന്തി.

    Samaṇo caraṃ hitvā mamāyitāni, kathaṃkaro saggamupeti ṭhāna’’nti.

    തത്ഥ ഘാസഹേതൂതി നിസ്സിരികോ കുച്ഛിപൂരണത്ഥായ ഖാദനീയഭോജനീയേ പരിയേസന്തോ ചരതി. അപഗ്ഗതാമ്ഹാതി അപഗതാ പരിഹീനാമ്ഹാ. കഥംകരോതി ഇദം നാഗരാജാ തസ്സ നഗ്ഗസ്സ സമണഭാവം ഞത്വാ സമണപടിപത്തിം പുച്ഛന്തോ ആഹ. തത്ഥ കിംസീലോതി കതരേന ആചാരേന സമന്നാഗതോ. കേന വതേനാതി കതരേന വതസമാദാനേന വത്തന്തോ. സമണോ ചരന്തി പബ്ബജ്ജായ ചരന്തോ തണ്ഹാമമായിതാനി ഹിത്വാ കഥം സമിതപാപസമണോ നാമ ഹോതി. സഗ്ഗന്തി കഥം കരോന്തോ ച സുട്ഠു അഗ്ഗം ദേവനഗരം സോ സമണോ ഉപേതീതി.

    Tattha ghāsahetūti nissiriko kucchipūraṇatthāya khādanīyabhojanīye pariyesanto carati. Apaggatāmhāti apagatā parihīnāmhā. Kathaṃkaroti idaṃ nāgarājā tassa naggassa samaṇabhāvaṃ ñatvā samaṇapaṭipattiṃ pucchanto āha. Tattha kiṃsīloti katarena ācārena samannāgato. Kena vatenāti katarena vatasamādānena vattanto. Samaṇo caranti pabbajjāya caranto taṇhāmamāyitāni hitvā kathaṃ samitapāpasamaṇo nāma hoti. Sagganti kathaṃ karonto ca suṭṭhu aggaṃ devanagaraṃ so samaṇo upetīti.

    സുപണ്ണോ ആഹ –

    Supaṇṇo āha –

    ൨൮൧.

    281.

    ‘‘ഹിരിയാ തിതിക്ഖായ ദമേനുപേതോ, അക്കോധനോ പേസുണിയം പഹായ;

    ‘‘Hiriyā titikkhāya damenupeto, akkodhano pesuṇiyaṃ pahāya;

    സമണോ ചരം ഹിത്വാ മമായിതാനി, ഏവംകരോ സഗ്ഗമുപേതി ഠാന’’ന്തി.

    Samaṇo caraṃ hitvā mamāyitāni, evaṃkaro saggamupeti ṭhāna’’nti.

    തത്ഥ ഹിരിയാതി, സമ്മ നാഗരാജ, അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാസമുട്ഠാനേഹി ഹിരോത്തപ്പേഹി തിതിക്ഖാസങ്ഖാതായ അധിവാസനഖന്തിയാ ഇന്ദ്രിയദമേന ച ഉപേതോ അകുജ്ഝനസീലോ പിസുണവാചം പഹായ തണ്ഹാമമായിതാനി ച ഹിത്വാ പബ്ബജ്ജായ ചരന്തോ സമണോ നാമ ഹോതി, ഏവംകരോയേവ ച ഏതാനി ഹിരീആദീനി കുസലാനി കരോന്തോ സഗ്ഗമുപേതി ഠാനന്തി.

    Tattha hiriyāti, samma nāgarāja, ajjhattabahiddhāsamuṭṭhānehi hirottappehi titikkhāsaṅkhātāya adhivāsanakhantiyā indriyadamena ca upeto akujjhanasīlo pisuṇavācaṃ pahāya taṇhāmamāyitāni ca hitvā pabbajjāya caranto samaṇo nāma hoti, evaṃkaroyeva ca etāni hirīādīni kusalāni karonto saggamupeti ṭhānanti.

    ഇദം സുപണ്ണരാജസ്സ ധമ്മകഥം സുത്വാ പണ്ഡരകോ ജീവിതം യാചന്തോ ഗാഥമാഹ –

    Idaṃ supaṇṇarājassa dhammakathaṃ sutvā paṇḍarako jīvitaṃ yācanto gāthamāha –

    ൨൮൨.

    282.

    ‘‘മാതാവ പുത്തം തരുണം തനുജ്ജം, സമ്ഫസ്സതാ സബ്ബഗത്തം ഫരേതി;

    ‘‘Mātāva puttaṃ taruṇaṃ tanujjaṃ, samphassatā sabbagattaṃ phareti;

    ഏവമ്പി മേ ത്വം പാതുരഹു ദിജിന്ദ, മാതാവ പുത്തം അനുകമ്പമാനോ’’തി.

    Evampi me tvaṃ pāturahu dijinda, mātāva puttaṃ anukampamāno’’ti.

    തസ്സത്ഥോ – യഥാ മാതാ തനുജം അത്തനോ സരീരജാതം തരുണം പുത്തം സമ്ഫസ്സതം ദിസ്വാ തം ഉരേ നിപജ്ജാപേത്വാ ഥഞ്ഞം പായേന്തീ പുത്തസമ്ഫസ്സേന സബ്ബം അത്തനോ ഗത്തം ഫരേതി, നപി മാതാ പുത്തതോ ഭായതി നപി പുത്തോ മാതിതോ, ഏവമ്പി മേ ത്വം പാതുരഹു പാതുഭൂതോ ദിജിന്ദ ദിജരാജ, തസ്മാ മാതാവ പുത്തം മുദുകേന ഹദയേന അനുകമ്പമാനോ മം പസ്സ, ജീവിതം മേ ദേഹീതി.

    Tassattho – yathā mātā tanujaṃ attano sarīrajātaṃ taruṇaṃ puttaṃ samphassataṃ disvā taṃ ure nipajjāpetvā thaññaṃ pāyentī puttasamphassena sabbaṃ attano gattaṃ phareti, napi mātā puttato bhāyati napi putto mātito, evampi me tvaṃ pāturahu pātubhūto dijinda dijarāja, tasmā mātāva puttaṃ mudukena hadayena anukampamāno maṃ passa, jīvitaṃ me dehīti.

    അഥസ്സ സുപണ്ണോ ജീവിതം ദേന്തോ ഇതരം ഗാഥമാഹ –

    Athassa supaṇṇo jīvitaṃ dento itaraṃ gāthamāha –

    ൨൮൩.

    283.

    ‘‘ഹന്ദജ്ജ ത്വം മുഞ്ച വധാ ദുജിവ്ഹ, തയോ ഹി പുത്താ ന ഹി അഞ്ഞോ അത്ഥി;

    ‘‘Handajja tvaṃ muñca vadhā dujivha, tayo hi puttā na hi añño atthi;

    അന്തേവാസീ ദിന്നകോ അത്രജോ ച, രജ്ജസ്സു പുത്തഞ്ഞതരോ മേ അഹോസീ’’തി.

    Antevāsī dinnako atrajo ca, rajjassu puttaññataro me ahosī’’ti.

    തത്ഥ മുഞ്ചാതി മുച്ച, അയമേവ വാ പാഠോ. ദുജിവ്ഹാതി തം ആലപതി. അഞ്ഞോതി അഞ്ഞോ ചതുത്ഥോ പുത്തോ നാമ നത്ഥി. അന്തേവാസീതി സിപ്പം വാ ഉഗ്ഗണ്ഹമാനോ പഞ്ഹം വാ സുണന്തോ സന്തികേ നിവുത്ഥോ. ദിന്നകോതി ‘‘അയം തേ പുത്തോ ഹോതൂ’’തി പരേഹി ദിന്നോ. രജ്ജസ്സൂതി അഭിരമസ്സു. അഞ്ഞതരോതി തീസു പുത്തേസു അഞ്ഞതരോ അന്തേവാസീ പുത്തോ മേ ത്വം ജാതോതി ദീപേതി.

    Tattha muñcāti mucca, ayameva vā pāṭho. Dujivhāti taṃ ālapati. Aññoti añño catuttho putto nāma natthi. Antevāsīti sippaṃ vā uggaṇhamāno pañhaṃ vā suṇanto santike nivuttho. Dinnakoti ‘‘ayaṃ te putto hotū’’ti parehi dinno. Rajjassūti abhiramassu. Aññataroti tīsu puttesu aññataro antevāsī putto me tvaṃ jātoti dīpeti.

    ഏവഞ്ച പന വത്വാ ആകാസാ ഓതരിത്വാ തം ഭൂമിയം പതിട്ഠാപേസി. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –

    Evañca pana vatvā ākāsā otaritvā taṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhāpesi. Tamatthaṃ pakāsento satthā dve gāthā abhāsi –

    ൨൮൪.

    284.

    ‘‘ഇച്ചേവ വാക്യം വിസജ്ജീ സുപണ്ണോ, ഭുമ്യം പതിട്ഠായ ദിജോ ദുജിവ്ഹം;

    ‘‘Icceva vākyaṃ visajjī supaṇṇo, bhumyaṃ patiṭṭhāya dijo dujivhaṃ;

    മുത്തജ്ജ ത്വം സബ്ബഭയാതിവത്തോ, ഥലൂദകേ ഹോഹി മയാഭിഗുത്തോ.

    Muttajja tvaṃ sabbabhayātivatto, thalūdake hohi mayābhigutto.

    ൨൮൫.

    285.

    ‘‘ആതങ്കിനം യഥാ കുസലോ ഭിസക്കോ, പിപാസിതാനം രഹദോവ സീതോ;

    ‘‘Ātaṅkinaṃ yathā kusalo bhisakko, pipāsitānaṃ rahadova sīto;

    വേസ്മം യഥാ ഹിമസീതട്ടിതാനം, ഏവമ്പി തേ സരണമഹം ഭവാമീ’’തി.

    Vesmaṃ yathā himasītaṭṭitānaṃ, evampi te saraṇamahaṃ bhavāmī’’ti.

    തത്ഥ ഇച്ചേവ വാക്യന്തി ഇതി ഏവം വചനം വത്വാ തം നാഗരാജം വിസ്സജ്ജി. ഭുമ്യന്തി സോ സയമ്പി ഭൂമിയം പതിട്ഠായ ദിജോ തം ദുജിവ്ഹം സമസ്സാസേന്തോ മുത്തോ അജ്ജ ത്വം ഇതോ പട്ഠായ സബ്ബഭയാനി അതിവത്തോ ഥലേ ച ഉദകേ ച മയാ അഭിഗുത്തോ രക്ഖിതോ ഹോഹീതി ആഹ. ആതങ്കിനന്തി ഗിലാനാനം. ഏവമ്പി തേതി ഏവം അഹം തവ സരണം ഭവാമി.

    Tattha icceva vākyanti iti evaṃ vacanaṃ vatvā taṃ nāgarājaṃ vissajji. Bhumyanti so sayampi bhūmiyaṃ patiṭṭhāya dijo taṃ dujivhaṃ samassāsento mutto ajja tvaṃ ito paṭṭhāya sabbabhayāni ativatto thale ca udake ca mayā abhigutto rakkhito hohīti āha. Ātaṅkinanti gilānānaṃ. Evampi teti evaṃ ahaṃ tava saraṇaṃ bhavāmi.

    ഗച്ഛ ത്വന്തി ഉയ്യോജേസി. സോ നാഗരാജാ നാഗഭവനം പാവിസി. ഇതരോപി സുപണ്ണഭവനം ഗന്ത്വാ ‘‘മയാ പണ്ഡരകനാഗോ സപഥം കത്വാ സദ്ദഹാപേത്വാ വിസ്സജ്ജിതോ, കീദിസം നു ഖോ മയി തസ്സ ഹദയം, വീമംസിസ്സാമി ന’’ന്തി നാഗഭവനം ഗന്ത്വാ സുപണ്ണവാതം അകാസി. തം ദിസ്വാ നാഗോ ‘‘സുപണ്ണരാജാ മം ഗഹേതും ആഗതോ ഭവിസ്സതീ’’തി മഞ്ഞമാനോ ബ്യാമസഹസ്സമത്തം അത്തഭാവം മാപേത്വാ പാസാണേ ച വാലുകഞ്ച ഗിലിത്വാ ഭാരിയോ ഹുത്വാ നങ്ഗുട്ഠം ഹേട്ഠാകത്വാ ഭോഗമത്ഥകേ ഫണം ധാരയമാനോ നിപജ്ജിത്വാ സുപണ്ണരാജാനം ഡംസിതുകാമോ വിയ അഹോസി. തം ദിസ്വാ സുപണ്ണോ ഇതരം ഗാഥമാഹ –

    Gaccha tvanti uyyojesi. So nāgarājā nāgabhavanaṃ pāvisi. Itaropi supaṇṇabhavanaṃ gantvā ‘‘mayā paṇḍarakanāgo sapathaṃ katvā saddahāpetvā vissajjito, kīdisaṃ nu kho mayi tassa hadayaṃ, vīmaṃsissāmi na’’nti nāgabhavanaṃ gantvā supaṇṇavātaṃ akāsi. Taṃ disvā nāgo ‘‘supaṇṇarājā maṃ gahetuṃ āgato bhavissatī’’ti maññamāno byāmasahassamattaṃ attabhāvaṃ māpetvā pāsāṇe ca vālukañca gilitvā bhāriyo hutvā naṅguṭṭhaṃ heṭṭhākatvā bhogamatthake phaṇaṃ dhārayamāno nipajjitvā supaṇṇarājānaṃ ḍaṃsitukāmo viya ahosi. Taṃ disvā supaṇṇo itaraṃ gāthamāha –

    ൨൮൬.

    286.

    ‘‘സന്ധിം കത്വാ അമിത്തേന, അണ്ഡജേന ജലാബുജ;

    ‘‘Sandhiṃ katvā amittena, aṇḍajena jalābuja;

    വിവരിയ ദാഠം സേസി, കുതോ തം ഭയമാഗത’’ന്തി.

    Vivariya dāṭhaṃ sesi, kuto taṃ bhayamāgata’’nti.

    തം സുത്വാ നാഗരാജാ തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Taṃ sutvā nāgarājā tisso gāthā abhāsi –

    ൨൮൭.

    287.

    ‘‘സങ്കേഥേവ അമിത്തസ്മിം, മിത്തസ്മിമ്പി ന വിസ്സസേ;

    ‘‘Saṅketheva amittasmiṃ, mittasmimpi na vissase;

    അഭയാ ഭയമുപ്പന്നം, അപി മൂലാനി കന്തതി.

    Abhayā bhayamuppannaṃ, api mūlāni kantati.

    ൨൮൮.

    288.

    ‘‘കഥം നു വിസ്സസേ ത്യമ്ഹി, യേനാസി കലഹോ കതോ;

    ‘‘Kathaṃ nu vissase tyamhi, yenāsi kalaho kato;

    നിച്ചയത്തേന ഠാതബ്ബം, സോ ദിസബ്ഭി ന രജ്ജതി.

    Niccayattena ṭhātabbaṃ, so disabbhi na rajjati.

    ൨൮൯.

    289.

    ‘‘വിസ്സാസയേ ന ച തം വിസ്സയേയ്യ, അസങ്കിതോ സങ്കിതോ ച ഭവേയ്യ;

    ‘‘Vissāsaye na ca taṃ vissayeyya, asaṅkito saṅkito ca bhaveyya;

    തഥാ തഥാ വിഞ്ഞൂ പരക്കമേയ്യ, യഥാ യഥാ ഭാവം പരോ ന ജഞ്ഞാ’’തി.

    Tathā tathā viññū parakkameyya, yathā yathā bhāvaṃ paro na jaññā’’ti.

    തത്ഥ അഭയാതി അഭയട്ഠാനഭൂതാ മിത്തമ്ഹാ ഭയം ഉപ്പന്നം ജീവിതസങ്ഖാതാനി മൂലാനേവ കന്തതി. ത്യമ്ഹീതി തസ്മിം. യേനാസീതി യേന സദ്ധിം കലഹോ കതോ അഹോസി. നിച്ചയത്തേനാതി നിച്ചപടിയത്തേന. സോ ദിസബ്ഭി ന രജ്ജതീതി യോ നിച്ചയത്തേന അഭിതിട്ഠതി, സോ അത്തനോ സത്തൂഹി സദ്ധിം വിസ്സാസവസേന ന രജ്ജതി, തതോ തേസം യഥാകാമകരണീയോ ന ഹോതീതി അത്ഥോ. വിസ്സാസയേതി പരം അത്തനി വിസ്സാസയേ, തം പന സയം ന വിസ്സസേയ്യ. പരേന അസങ്കിതോ അത്തനാ ച സോ സങ്കിതോ ഭവേയ്യ. ഭാവം പരോതി യഥാ യഥാ പണ്ഡിതോ പരക്കമതി, തഥാ തഥാ തസ്സ പരോ ഭാവം ന ജാനാതി, തസ്മാ പണ്ഡിതേന വീരിയം കാതബ്ബമേവാതി ദീപേതി.

    Tattha abhayāti abhayaṭṭhānabhūtā mittamhā bhayaṃ uppannaṃ jīvitasaṅkhātāni mūlāneva kantati. Tyamhīti tasmiṃ. Yenāsīti yena saddhiṃ kalaho kato ahosi. Niccayattenāti niccapaṭiyattena. So disabbhi na rajjatīti yo niccayattena abhitiṭṭhati, so attano sattūhi saddhiṃ vissāsavasena na rajjati, tato tesaṃ yathākāmakaraṇīyo na hotīti attho. Vissāsayeti paraṃ attani vissāsaye, taṃ pana sayaṃ na vissaseyya. Parena asaṅkito attanā ca so saṅkito bhaveyya. Bhāvaṃ paroti yathā yathā paṇḍito parakkamati, tathā tathā tassa paro bhāvaṃ na jānāti, tasmā paṇḍitena vīriyaṃ kātabbamevāti dīpeti.

    ഇതി തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം സല്ലപിത്വാ സമഗ്ഗാ സമ്മോദമാനാ ഉഭോപി അചേലകസ്സ അസ്സമം അഗമിംസു. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ ആഹ –

    Iti te aññamaññaṃ sallapitvā samaggā sammodamānā ubhopi acelakassa assamaṃ agamiṃsu. Tamatthaṃ pakāsento satthā āha –

    ൨൯൦.

    290.

    ‘‘തേ ദേവവണ്ണാ സുഖുമാലരൂപാ, ഉഭോ സമാ സുജയാ പുഞ്ഞഖന്ധാ;

    ‘‘Te devavaṇṇā sukhumālarūpā, ubho samā sujayā puññakhandhā;

    ഉപാഗമും കരമ്പിയം അചേലം, മിസ്സീഭൂതാ അസ്സവാഹാവ നാഗാ’’തി.

    Upāgamuṃ karampiyaṃ acelaṃ, missībhūtā assavāhāva nāgā’’ti.

    തത്ഥ സമാതി സമാനരൂപാ സദിസസണ്ഠാനാ ഹുത്വാ. സുജയാതി സുവയാ പരിസുദ്ധാ, അയമേവ വാ പാഠോ. പുഞ്ഞഖന്ധാതി കതകുസലതായ പുഞ്ഞക്ഖന്ധാ വിയ. മിസ്സീഭൂതാതി ഹത്ഥേന ഹത്ഥം ഗഹേത്വാ കായമിസ്സീഭാവം ഉപഗതാ. അസ്സവാഹാവ നാഗാതി ധുരേ യുത്തകാ രഥവാഹാ ദ്വേ അസ്സാ വിയ പുരിസനാഗാ തസ്സ അസ്സമം അഗമിംസു.

    Tattha samāti samānarūpā sadisasaṇṭhānā hutvā. Sujayāti suvayā parisuddhā, ayameva vā pāṭho. Puññakhandhāti katakusalatāya puññakkhandhā viya. Missībhūtāti hatthena hatthaṃ gahetvā kāyamissībhāvaṃ upagatā. Assavāhāva nāgāti dhure yuttakā rathavāhā dve assā viya purisanāgā tassa assamaṃ agamiṃsu.

    ഗന്ത്വാ ച പന സുപണ്ണരാജാ ചിന്തേസി – ‘‘അയം നാഗരാജാ അചേലകസ്സ ജീവിതം ന ദസ്സതി, ഏതം ദുസ്സീലം ന വന്ദിസ്സാമീ’’തി. സോ ബഹി ഠത്വാ നാഗരാജാനമേവ തസ്സ സന്തികം പേസേസി. തം സന്ധായ സത്ഥാ ഇതരം ഗാഥമാഹ.

    Gantvā ca pana supaṇṇarājā cintesi – ‘‘ayaṃ nāgarājā acelakassa jīvitaṃ na dassati, etaṃ dussīlaṃ na vandissāmī’’ti. So bahi ṭhatvā nāgarājānameva tassa santikaṃ pesesi. Taṃ sandhāya satthā itaraṃ gāthamāha.

    ൨൯൧.

    291.

    ‘‘തതോ ഹവേ പണ്ഡരകോ അചേലം, സയമേവുപാഗമ്മ ഇദം അവോച;

    ‘‘Tato have paṇḍarako acelaṃ, sayamevupāgamma idaṃ avoca;

    മുത്തജ്ജഹം സബ്ബഭയാതിവത്തോ, ന ഹി നൂന തുയ്ഹം മനസോ പിയമ്ഹാ’’തി.

    Muttajjahaṃ sabbabhayātivatto, na hi nūna tuyhaṃ manaso piyamhā’’ti.

    തത്ഥ പിയമ്ഹാതി ദുസ്സീലനഗ്ഗഭോഗ്ഗമുസാവാദി നൂന മയം തവ മനസോ ന പിയാ അഹുമ്ഹാതി പരിഭാസി.

    Tattha piyamhāti dussīlanaggabhoggamusāvādi nūna mayaṃ tava manaso na piyā ahumhāti paribhāsi.

    തതോ അചേലോ ഇതരം ഗാഥമാഹ –

    Tato acelo itaraṃ gāthamāha –

    ൨൯൨.

    292.

    ‘‘പിയോ ഹി മേ ആസി സുപണ്ണരാജാ, അസംസയം പണ്ഡരകേന സച്ചം;

    ‘‘Piyo hi me āsi supaṇṇarājā, asaṃsayaṃ paṇḍarakena saccaṃ;

    സോ രാഗരത്തോവ അകാസിമേതം, പാപകമ്മം സമ്പജാനോ ന മോഹാ’’തി.

    So rāgarattova akāsimetaṃ, pāpakammaṃ sampajāno na mohā’’ti.

    തത്ഥ പണ്ഡരകേനാതി തയാ പണ്ഡരകേന സോ മമ പിയതരോ അഹോസി, സച്ചമേതം. സോതി സോ അഹം തസ്മിം സുപണ്ണേ രാഗേന രത്തോ ഹുത്വാ ഏതം പാപകമ്മം ജാനന്തോവ അകാസിം, ന മോഹേന അജാനന്തോതി.

    Tattha paṇḍarakenāti tayā paṇḍarakena so mama piyataro ahosi, saccametaṃ. Soti so ahaṃ tasmiṃ supaṇṇe rāgena ratto hutvā etaṃ pāpakammaṃ jānantova akāsiṃ, na mohena ajānantoti.

    തം സുത്വാ നാഗരാജാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –

    Taṃ sutvā nāgarājā dve gāthā abhāsi –

    ൨൯൩.

    293.

    ‘‘ന മേ പിയം അപ്പിയം വാപി ഹോതി, സമ്പസ്സതോ ലോകമിമം പരഞ്ച;

    ‘‘Na me piyaṃ appiyaṃ vāpi hoti, sampassato lokamimaṃ parañca;

    സുസഞ്ഞതാനഞ്ഹി വിയഞ്ജനേന, അസഞ്ഞതോ ലോകമിമം ചരാസി.

    Susaññatānañhi viyañjanena, asaññato lokamimaṃ carāsi.

    ൨൯൪.

    294.

    ‘‘അരിയാവകാസോസി അനരിയോവാസി, അസഞ്ഞതോ സഞ്ഞതസന്നികാസോ;

    ‘‘Ariyāvakāsosi anariyovāsi, asaññato saññatasannikāso;

    കണ്ഹാഭിജാതികോസി അനരിയരൂപോ, പാപം ബഹും ദുച്ചരിതം അചാരീ’’തി.

    Kaṇhābhijātikosi anariyarūpo, pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ acārī’’ti.

    തത്ഥ ന മേതി അമ്ഭോ ദുസ്സീലനഗ്ഗമുസാവാദി പബ്ബജിതസ്സ ഹി ഇമഞ്ച പരഞ്ച ലോകം സമ്പസ്സതോ പിയം വാ മേ അപ്പിയം വാപി മേതി ന ഹോതി, ത്വം പന സുസഞ്ഞതാനം സീലവന്താനം ബ്യഞ്ജനേന പബ്ബജിതലിങ്ഗേന അസഞ്ഞതോ ഹുത്വാ ഇമം ലോകം വഞ്ചേന്തോ ചരസി. അരിയാവകാസോസീതി അരിയപടിരൂപകോസി . അസഞ്ഞതോതി കായാദീഹി അസഞ്ഞതോസി. കണ്ഹാഭിജാതികോതി കാളകസഭാവോ. അനരിയരൂപോതി അഹിരികസഭാവോ. അചാരീതി അകാസി.

    Tattha na meti ambho dussīlanaggamusāvādi pabbajitassa hi imañca parañca lokaṃ sampassato piyaṃ vā me appiyaṃ vāpi meti na hoti, tvaṃ pana susaññatānaṃ sīlavantānaṃ byañjanena pabbajitaliṅgena asaññato hutvā imaṃ lokaṃ vañcento carasi. Ariyāvakāsosīti ariyapaṭirūpakosi . Asaññatoti kāyādīhi asaññatosi. Kaṇhābhijātikoti kāḷakasabhāvo. Anariyarūpoti ahirikasabhāvo. Acārīti akāsi.

    ഇതി തം ഗരഹിത്വാ ഇദാനി അഭിസപന്തോ ഇമം ഗാഥമാഹ –

    Iti taṃ garahitvā idāni abhisapanto imaṃ gāthamāha –

    ൨൯൫.

    295.

    ‘‘അദുട്ഠസ്സ തുവം ദുബ്ഭി, ദുബ്ഭീ ച പിസുണോ ചസി;

    ‘‘Aduṭṭhassa tuvaṃ dubbhi, dubbhī ca pisuṇo casi;

    ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, മുദ്ധാ തേ ഫലതു സത്തധാ’’തി.

    Etena saccavajjena, muddhā te phalatu sattadhā’’ti.

    തസ്സത്ഥോ – അമ്ഭോ ദുബ്ഭി ത്വം അദുട്ഠസ്സ മിത്തസ്സ ദുബ്ഭീ ചാസി, പിസുണോ ചാസി, ഏതേന സച്ചവജ്ജേന മുദ്ധാ തേ സത്തധാ ഫലതൂതി.

    Tassattho – ambho dubbhi tvaṃ aduṭṭhassa mittassa dubbhī cāsi, pisuṇo cāsi, etena saccavajjena muddhā te sattadhā phalatūti.

    ഇതി നാഗരാജസ്സ സപന്തസ്സേവ അചേലകസ്സ സീസം സത്തധാ ഫലി. നിസിന്നട്ഠാനേയേവസ്സ ഭൂമി വിവരം അദാസി. സോ പഥവിം പവിസിത്വാ അവീചിമ്ഹി നിബ്ബത്തി, നാഗരാജസുപണ്ണരാജാനോപി അത്തനോ ഭവനമേവ അഗമിംസു. സത്ഥാ തസ്സ പഥവിം പവിട്ഠഭാവം പകാസേന്തോ ഓസാനഗാഥമാഹ –

    Iti nāgarājassa sapantasseva acelakassa sīsaṃ sattadhā phali. Nisinnaṭṭhāneyevassa bhūmi vivaraṃ adāsi. So pathaviṃ pavisitvā avīcimhi nibbatti, nāgarājasupaṇṇarājānopi attano bhavanameva agamiṃsu. Satthā tassa pathaviṃ paviṭṭhabhāvaṃ pakāsento osānagāthamāha –

    ൨൯൬.

    296.

    ‘‘തസ്മാ ഹി മിത്താനം ന ദുബ്ഭിതബ്ബം, മിത്തദുബ്ഭാ പാപിയോ നത്ഥി അഞ്ഞോ;

    ‘‘Tasmā hi mittānaṃ na dubbhitabbaṃ, mittadubbhā pāpiyo natthi añño;

    ആസിത്തസത്തോ നിഹതോ പഥബ്യാ, ഇന്ദസ്സ വാക്യേന ഹി സംവരോ ഹതോ’’തി.

    Āsittasatto nihato pathabyā, indassa vākyena hi saṃvaro hato’’ti.

    തത്ഥ തസ്മാതി യസ്മാ മിത്തദുബ്ഭികമ്മസ്സ ഫരുസോ വിപാകോ, തസ്മാ. ആസിത്തസത്തോതി ആസിത്തവിസേന സത്തോ. ഇന്ദസ്സാതി നാഗിന്ദസ്സ വാക്യേന. സംവരോതി ‘‘അഹം സംവരേ ഠിതോസ്മീ’’തി പടിഞ്ഞായ ഏവം പഞ്ഞാതോ ആജീവകോ ഹതോതി.

    Tattha tasmāti yasmā mittadubbhikammassa pharuso vipāko, tasmā. Āsittasattoti āsittavisena satto. Indassāti nāgindassa vākyena. Saṃvaroti ‘‘ahaṃ saṃvare ṭhitosmī’’ti paṭiññāya evaṃ paññāto ājīvako hatoti.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി ദേവദത്തോ മുസാവാദം കത്വാ പഥവിം പവിട്ഠോയേവാ’’തി വത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ അചേലകോ ദേവദത്തോ അഹോസി, നാഗരാജാ സാരിപുത്തോ, സുപണ്ണരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi devadatto musāvādaṃ katvā pathaviṃ paviṭṭhoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā acelako devadatto ahosi, nāgarājā sāriputto, supaṇṇarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    പണ്ഡരനാഗരാജജാതകവണ്ണനാ അട്ഠമാ.

    Paṇḍaranāgarājajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൫൧൮. പണ്ഡരനാഗരാജജാതകം • 518. Paṇḍaranāgarājajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact