| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
५. पण्डितसुत्तवण्णना
5. Paṇḍitasuttavaṇṇanā
४५. पञ्चमे पण्डितपञ्ञत्तानीति पण्डितेहि पञ्ञत्तानि कथितानि पसत्थानि। सप्पुरिसपञ्ञत्तानीति सप्पुरिसेहि महापुरिसेहि पञ्ञत्तानि कथितानि पसत्थानि। अहिंसाति करुणा चेव करुणापुब्बभागो च। संयमोति सीलसंयमो। दमोति इन्द्रियसंवरो, उपोसथवसेन वा अत्तदमनं, पुण्णोवादे (म॰ नि॰ ३.३९५ आदयो; सं॰ नि॰ ४.८८ आदयो) दमोति वुत्ता खन्तिपि आळवके (सं॰ नि॰ १.२४६; सु॰ नि॰ १८३ आदयो) वुत्ता पञ्ञापि इमस्मिं सुत्ते वट्टतियेव। मातापितु उपट्ठानन्ति मातापितूनं रक्खनं गोपनं पटिजग्गनं। सन्तानन्ति अञ्ञत्थ बुद्धपच्चेकबुद्धअरियसावका सन्तो नाम, इध पन मातापितुउपट्ठाका अधिप्पेता। तस्मा उत्तमट्ठेन सन्तानं , सेट्ठचरियट्ठेन ब्रह्मचारीनं। इदं मातापितुउपट्ठानं सब्भि उपञ्ञातन्ति एवमेत्थ अत्थो दट्ठब्बो। सतं एतानि ठानानीति सन्तानं उत्तमपुरिसानं एतानि ठानानि कारणानि। अरियो दस्सनसम्पन्नोति इध इमेसंयेव तिण्णं ठानानं कारणेन अरियो चेव दस्सनसम्पन्नो च वेदितब्बो, न बुद्धादयो न सोतापन्ना। अथ वा सतं एतानि ठानानीति मातुपट्ठानं पितुपट्ठानन्ति एतानि ठानानि सन्तानं उत्तमपुरिसानं कारणानीति एवं मातापितुउपट्ठाकवसेन इमिस्सा गाथाय अत्थो वेदितब्बो। मातापितुउपट्ठाकोयेव हि इध ‘‘अरियो दस्सनसम्पन्नो’’ति वुत्तो। स लोकं भजते सिवन्ति सो खेमं देवलोकं गच्छतीति।
45. Pañcame paṇḍitapaññattānīti paṇḍitehi paññattāni kathitāni pasatthāni. Sappurisapaññattānīti sappurisehi mahāpurisehi paññattāni kathitāni pasatthāni. Ahiṃsāti karuṇā ceva karuṇāpubbabhāgo ca. Saṃyamoti sīlasaṃyamo. Damoti indriyasaṃvaro, uposathavasena vā attadamanaṃ, puṇṇovāde (ma. ni. 3.395 ādayo; saṃ. ni. 4.88 ādayo) damoti vuttā khantipi āḷavake (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 183 ādayo) vuttā paññāpi imasmiṃ sutte vaṭṭatiyeva. Mātāpitu upaṭṭhānanti mātāpitūnaṃ rakkhanaṃ gopanaṃ paṭijagganaṃ. Santānanti aññattha buddhapaccekabuddhaariyasāvakā santo nāma, idha pana mātāpituupaṭṭhākā adhippetā. Tasmā uttamaṭṭhena santānaṃ , seṭṭhacariyaṭṭhena brahmacārīnaṃ. Idaṃ mātāpituupaṭṭhānaṃ sabbhi upaññātanti evamettha attho daṭṭhabbo. Sataṃ etāni ṭhānānīti santānaṃ uttamapurisānaṃ etāni ṭhānāni kāraṇāni. Ariyo dassanasampannoti idha imesaṃyeva tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ kāraṇena ariyo ceva dassanasampanno ca veditabbo, na buddhādayo na sotāpannā. Atha vā sataṃ etāni ṭhānānīti mātupaṭṭhānaṃ pitupaṭṭhānanti etāni ṭhānāni santānaṃ uttamapurisānaṃ kāraṇānīti evaṃ mātāpituupaṭṭhākavasena imissā gāthāya attho veditabbo. Mātāpituupaṭṭhākoyeva hi idha ‘‘ariyo dassanasampanno’’ti vutto. Sa lokaṃ bhajate sivanti so khemaṃ devalokaṃ gacchatīti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. पण्डितसुत्तं • 5. Paṇḍitasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ५. पण्डितसुत्तवण्णना • 5. Paṇḍitasuttavaṇṇanā
