| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๕. ปณฺฑิตสุตฺตวณฺณนา
5. Paṇḍitasuttavaṇṇanā
๔๕. ปญฺจเม ปณฺฑิตปญฺญตฺตานีติ ปณฺฑิเตหิ ปญฺญตฺตานิ กถิตานิ ปสตฺถานิฯ สปฺปุริสปญฺญตฺตานีติ สปฺปุริเสหิ มหาปุริเสหิ ปญฺญตฺตานิ กถิตานิ ปสตฺถานิฯ อหิํสาติ กรุณา เจว กรุณาปุพฺพภาโค จฯ สํยโมติ สีลสํยโมฯ ทโมติ อินฺทฺริยสํวโร, อุโปสถวเสน วา อตฺตทมนํ, ปุโณฺณวาเท (ม. นิ. ๓.๓๙๕ อาทโย; สํ. นิ. ๔.๘๘ อาทโย) ทโมติ วุตฺตา ขนฺติปิ อาฬวเก (สํ. นิ. ๑.๒๔๖; สุ. นิ. ๑๘๓ อาทโย) วุตฺตา ปญฺญาปิ อิมสฺมิํ สุเตฺต วฎฺฎติเยวฯ มาตาปิตุ อุปฎฺฐานนฺติ มาตาปิตูนํ รกฺขนํ โคปนํ ปฎิชคฺคนํฯ สนฺตานนฺติ อญฺญตฺถ พุทฺธปเจฺจกพุทฺธอริยสาวกา สโนฺต นาม, อิธ ปน มาตาปิตุอุปฎฺฐากา อธิเปฺปตาฯ ตสฺมา อุตฺตมเฎฺฐน สนฺตานํ , เสฎฺฐจริยเฎฺฐน พฺรหฺมจารีนํฯ อิทํ มาตาปิตุอุปฎฺฐานํ สพฺภิ อุปญฺญาตนฺติ เอวเมตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ สตํ เอตานิ ฐานานีติ สนฺตานํ อุตฺตมปุริสานํ เอตานิ ฐานานิ การณานิฯ อริโย ทสฺสนสมฺปโนฺนติ อิธ อิเมสํเยว ติณฺณํ ฐานานํ การเณน อริโย เจว ทสฺสนสมฺปโนฺน จ เวทิตโพฺพ, น พุทฺธาทโย น โสตาปนฺนาฯ อถ วา สตํ เอตานิ ฐานานีติ มาตุปฎฺฐานํ ปิตุปฎฺฐานนฺติ เอตานิ ฐานานิ สนฺตานํ อุตฺตมปุริสานํ การณานีติ เอวํ มาตาปิตุอุปฎฺฐากวเสน อิมิสฺสา คาถาย อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ มาตาปิตุอุปฎฺฐาโกเยว หิ อิธ ‘‘อริโย ทสฺสนสมฺปโนฺน’’ติ วุโตฺตฯ ส โลกํ ภชเต สิวนฺติ โส เขมํ เทวโลกํ คจฺฉตีติฯ
45. Pañcame paṇḍitapaññattānīti paṇḍitehi paññattāni kathitāni pasatthāni. Sappurisapaññattānīti sappurisehi mahāpurisehi paññattāni kathitāni pasatthāni. Ahiṃsāti karuṇā ceva karuṇāpubbabhāgo ca. Saṃyamoti sīlasaṃyamo. Damoti indriyasaṃvaro, uposathavasena vā attadamanaṃ, puṇṇovāde (ma. ni. 3.395 ādayo; saṃ. ni. 4.88 ādayo) damoti vuttā khantipi āḷavake (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 183 ādayo) vuttā paññāpi imasmiṃ sutte vaṭṭatiyeva. Mātāpitu upaṭṭhānanti mātāpitūnaṃ rakkhanaṃ gopanaṃ paṭijagganaṃ. Santānanti aññattha buddhapaccekabuddhaariyasāvakā santo nāma, idha pana mātāpituupaṭṭhākā adhippetā. Tasmā uttamaṭṭhena santānaṃ , seṭṭhacariyaṭṭhena brahmacārīnaṃ. Idaṃ mātāpituupaṭṭhānaṃ sabbhi upaññātanti evamettha attho daṭṭhabbo. Sataṃ etāni ṭhānānīti santānaṃ uttamapurisānaṃ etāni ṭhānāni kāraṇāni. Ariyo dassanasampannoti idha imesaṃyeva tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ kāraṇena ariyo ceva dassanasampanno ca veditabbo, na buddhādayo na sotāpannā. Atha vā sataṃ etāni ṭhānānīti mātupaṭṭhānaṃ pitupaṭṭhānanti etāni ṭhānāni santānaṃ uttamapurisānaṃ kāraṇānīti evaṃ mātāpituupaṭṭhākavasena imissā gāthāya attho veditabbo. Mātāpituupaṭṭhākoyeva hi idha ‘‘ariyo dassanasampanno’’ti vutto. Sa lokaṃ bhajate sivanti so khemaṃ devalokaṃ gacchatīti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๕. ปณฺฑิตสุตฺตํ • 5. Paṇḍitasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๕. ปณฺฑิตสุตฺตวณฺณนา • 5. Paṇḍitasuttavaṇṇanā
