| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๕. ปณฺฑิตสุตฺตวณฺณนา
5. Paṇḍitasuttavaṇṇanā
๔๕. ปญฺจเม ปณฺฑิตปญฺญตฺตานีติ ปณฺฑิเตหิ ปฐมํ ปญฺญตฺตานิฯ กถิตานีติ เสยฺยโส กถิตานิฯ มหาปุริเสหีติ พุทฺธโพธิสเตฺตหิฯ กรุณาติ กรุณาเจโตวิมุตฺติ วุตฺตาฯ ปุพฺพภาโคติ ตสฺส อุปจาโรฯ ทโมติ อินฺทฺริยสํวโร ‘‘มนจฺฉฎฺฐานํ อินฺทฺริยานํ ทมน’’นฺติ กตฺวาฯ อตฺตทมนนฺติ จิตฺตทมนํฯ ปุโณฺณวาเท (ม. นิ. ๓.๓๙๖) ‘‘สกฺขิสฺสสิ โข, ตฺวํ ปุณฺณ, อิมินา ทมูปสเมนา’’ติ อาคตตฺตา ทโมติ วุตฺตา ขนฺติปิฯ อาฬวเก อาฬวกสุเตฺต (สํ. นิ. ๑.๒๔๖; สุ. นิ. ๑๙๐) ‘‘สจฺจา ทมา จาคา’’ติ เอวํ วุตฺตา ปญฺญาปิ อิมสฺมิํ สุเตฺต ‘‘ทโม’’ติ วตฺตุํ วฎฺฎติฯ รกฺขนํ โคปนํ ปฎิชคฺคนนฺติ มาตาปิตูนํ มนุสฺสามนุสฺสกตูปทฺทวโต รกฺขนํ, พฺยาธิอาทิอนตฺถโต โคปนํ, ฆาสจฺฉาทนาทีหิ เวยฺยาวจฺจกรเณน ปฎิชคฺคนํฯ สโนฺต นาม สพฺพกิเลสทรถปริฬาหูปสเมน อุปสนฺตกายวจีสมาจารตาย จฯ อุตฺตมเฎฺฐน สนฺตานนฺติ มเตฺตยฺยตาทีหิ เสฎฺฐเฎฺฐน สนฺตานํฯ
45. Pañcame paṇḍitapaññattānīti paṇḍitehi paṭhamaṃ paññattāni. Kathitānīti seyyaso kathitāni. Mahāpurisehīti buddhabodhisattehi. Karuṇāti karuṇācetovimutti vuttā. Pubbabhāgoti tassa upacāro. Damoti indriyasaṃvaro ‘‘manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ damana’’nti katvā. Attadamananti cittadamanaṃ. Puṇṇovāde (ma. ni. 3.396) ‘‘sakkhissasi kho, tvaṃ puṇṇa, iminā damūpasamenā’’ti āgatattā damoti vuttā khantipi. Āḷavake āḷavakasutte (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 190) ‘‘saccā damā cāgā’’ti evaṃ vuttā paññāpi imasmiṃ sutte ‘‘damo’’ti vattuṃ vaṭṭati. Rakkhanaṃ gopanaṃ paṭijaggananti mātāpitūnaṃ manussāmanussakatūpaddavato rakkhanaṃ, byādhiādianatthato gopanaṃ, ghāsacchādanādīhi veyyāvaccakaraṇena paṭijagganaṃ. Santo nāma sabbakilesadarathapariḷāhūpasamena upasantakāyavacīsamācāratāya ca. Uttamaṭṭhena santānanti matteyyatādīhi seṭṭhaṭṭhena santānaṃ.
อิธ อิเมสํเยว ติณฺณํ ฐานานํ กรเณนาติ อิมสฺมิํ สุเตฺต อาคตานํ ติณฺณํ ฐานานํ กรเณน นิพฺพตฺตเนนฯ เอตานิ…เป.… การณานีติ มาตุปฎฺฐานํ ปิตุปฎฺฐานนฺติ เอตานิ เทฺว อุตฺตมปุริสานํ การณานิฯ อุตฺตมกิจฺจกรเณน หิ มาตาปิตุอุปฎฺฐากา ‘‘อุตฺตมปุริสา’’ติ วุตฺตาฯ เตนาห ‘‘มาตาปิตุ…เป.… วุโตฺต’’ติฯ อนุปทฺทวภาเวน เขมํฯ
Idha imesaṃyeva tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ karaṇenāti imasmiṃ sutte āgatānaṃ tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ karaṇena nibbattanena. Etāni…pe… kāraṇānīti mātupaṭṭhānaṃ pitupaṭṭhānanti etāni dve uttamapurisānaṃ kāraṇāni. Uttamakiccakaraṇena hi mātāpituupaṭṭhākā ‘‘uttamapurisā’’ti vuttā. Tenāha ‘‘mātāpitu…pe… vutto’’ti. Anupaddavabhāvena khemaṃ.
ปณฺฑิตสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṇḍitasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๕. ปณฺฑิตสุตฺตํ • 5. Paṇḍitasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๕. ปณฺฑิตสุตฺตวณฺณนา • 5. Paṇḍitasuttavaṇṇanā
