| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สโมฺมหวิโนทนี-อฎฺฐกถา • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
๒. ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา
2. Pañhāpucchakavaṇṇanā
๒๒๑. ปญฺหาปุจฺฉเก สเพฺพสมฺปิ อินฺทฺริยานํ กุสลาทิวิภาโค ปาฬินยานุสาเรเนว เวทิตโพฺพฯ
221. Pañhāpucchake sabbesampi indriyānaṃ kusalādivibhāgo pāḷinayānusāreneva veditabbo.
๒๒๓. อารมฺมณตฺติเกสุ ปน สตฺตินฺทฺริยา อนารมฺมณาติ จกฺขุโสตฆานชิวฺหากายอิตฺถิปุริสินฺทฺริยานิ สนฺธาย วุตฺตํฯ ชีวิตินฺทฺริยํ ปน อรูปมิสฺสกตฺตา อิธ อนาภฎฺฐํฯ ทฺวินฺทฺริยาติ เทฺว อินฺทฺริยา; สุขทุกฺขทฺวยํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ตญฺหิ เอกนฺตปริตฺตารมฺมณํฯ โทมนสฺสินฺทฺริยํ สิยา ปริตฺตารมฺมณํ, สิยา มหคฺคตารมฺมณนฺติ กามาวจรธเมฺม อารพฺภ ปวตฺติกาเล ปริตฺตารมฺมณํ โหติ , รูปาวจรารูปาวจเร ปน อารพฺภ ปวตฺติกาเล มหคฺคตารมฺมณํ, ปณฺณตฺติํ อารพฺภ ปวตฺติกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณํฯ นวินฺทฺริยา สิยา ปริตฺตารมฺมณาติ มนินฺทฺริยชีวิตินฺทฺริยโสมนสฺสินฺทฺริยอุเปกฺขินฺทฺริยานิ เจว สทฺธาทิปญฺจกญฺจ สนฺธาย อิทํ วุตฺตํฯ ชีวิตินฺทฺริยญฺหิ รูปมิสฺสกตฺตา อนารมฺมเณสุ รูปธเมฺมสุ สงฺคหิตมฺปิ อรูปโกฎฺฐาเสน สิยาปเกฺข สงฺคหิตํฯ
223. Ārammaṇattikesu pana sattindriyā anārammaṇāti cakkhusotaghānajivhākāyaitthipurisindriyāni sandhāya vuttaṃ. Jīvitindriyaṃ pana arūpamissakattā idha anābhaṭṭhaṃ. Dvindriyāti dve indriyā; sukhadukkhadvayaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tañhi ekantaparittārammaṇaṃ. Domanassindriyaṃ siyā parittārammaṇaṃ, siyā mahaggatārammaṇanti kāmāvacaradhamme ārabbha pavattikāle parittārammaṇaṃ hoti , rūpāvacarārūpāvacare pana ārabbha pavattikāle mahaggatārammaṇaṃ, paṇṇattiṃ ārabbha pavattikāle navattabbārammaṇaṃ. Navindriyā siyā parittārammaṇāti manindriyajīvitindriyasomanassindriyaupekkhindriyāni ceva saddhādipañcakañca sandhāya idaṃ vuttaṃ. Jīvitindriyañhi rūpamissakattā anārammaṇesu rūpadhammesu saṅgahitampi arūpakoṭṭhāsena siyāpakkhe saṅgahitaṃ.
จตฺตาริ อินฺทฺริยานีติ สุขทุกฺขโทมนสฺสอญฺญาตาวินฺทฺริยานิฯ ตานิ หิ มคฺคารมฺมณตฺติเก น ภชนฺติฯ มคฺคเหตุกนฺติ สหชาตเหตุํ สนฺธาย วุตฺตํฯ วีริยวีมํสาเชฎฺฐกกาเล สิยา มคฺคาธิปติ, ฉนฺทจิตฺตเชฎฺฐกกาเล สิยา นวตฺตพฺพาฯ
Cattāri indriyānīti sukhadukkhadomanassaaññātāvindriyāni. Tāni hi maggārammaṇattike na bhajanti. Maggahetukanti sahajātahetuṃ sandhāya vuttaṃ. Vīriyavīmaṃsājeṭṭhakakāle siyā maggādhipati, chandacittajeṭṭhakakāle siyā navattabbā.
ทสินฺทฺริยา สิยา อุปฺปนฺนา, สิยา อุปฺปาทิโนติ สตฺต รูปินฺทฺริยานิ ตีณิ จ วิปากินฺทฺริยานิ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ทสินฺทฺริยานิ โทมนเสฺสน สทฺธิํ เหฎฺฐา วุตฺตาเนวฯ ตตฺถ โทมนสฺสินฺทฺริยํ ปณฺณตฺติํ อารพฺภ ปวตฺติกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณํ, เสสานิ นิพฺพานปจฺจเวกฺขณกาเลปิฯ ตีณินฺทฺริยานิ พหิทฺธารมฺมณานีติ ตีณิ โลกุตฺตรินฺทฺริยานิฯ จตฺตารีติ สุขทุกฺขโสมนสฺสโทมนสฺสานิฯ ตานิ หิ อชฺฌตฺตธเมฺมปิ พหิทฺธาธเมฺมปิ อารพฺภ ปวตฺตนฺติฯ อฎฺฐินฺทฺริยาติ มนินฺทฺริยชีวิตินฺทฺริยอุเปกฺขินฺทฺริยานิ เจว สทฺธาทิปญฺจกญฺจฯ ตตฺถ อากิญฺจญฺญายตนกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณตา เวทิตพฺพาฯ
Dasindriyāsiyā uppannā, siyā uppādinoti satta rūpindriyāni tīṇi ca vipākindriyāni sandhāyetaṃ vuttaṃ. Dasindriyāni domanassena saddhiṃ heṭṭhā vuttāneva. Tattha domanassindriyaṃ paṇṇattiṃ ārabbha pavattikāle navattabbārammaṇaṃ, sesāni nibbānapaccavekkhaṇakālepi. Tīṇindriyāni bahiddhārammaṇānīti tīṇi lokuttarindriyāni. Cattārīti sukhadukkhasomanassadomanassāni. Tāni hi ajjhattadhammepi bahiddhādhammepi ārabbha pavattanti. Aṭṭhindriyāti manindriyajīvitindriyaupekkhindriyāni ceva saddhādipañcakañca. Tattha ākiñcaññāyatanakāle navattabbārammaṇatā veditabbā.
อิติ อิมสฺมิมฺปิ ปญฺหาปุจฺฉเก ทสินฺทฺริยานิ กามาวจรานิ, ตีณิ โลกุตฺตรานิ, นว โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกาเนว กถิตานีติฯ อยมฺปิ อภิธมฺมภาชนีเยน สทฺธิํ เอกปริเจฺฉโทว โหติฯ อยํ ปน อินฺทฺริยวิภโงฺค เทฺวปริวฎฺฎํ นีหริตฺวา ภาเชตฺวา ทสฺสิโตติฯ
Iti imasmimpi pañhāpucchake dasindriyāni kāmāvacarāni, tīṇi lokuttarāni, nava lokiyalokuttaramissakāneva kathitānīti. Ayampi abhidhammabhājanīyena saddhiṃ ekaparicchedova hoti. Ayaṃ pana indriyavibhaṅgo dveparivaṭṭaṃ nīharitvā bhājetvā dassitoti.
สโมฺมหวิโนทนิยา วิภงฺคฎฺฐกถาย
Sammohavinodaniyā vibhaṅgaṭṭhakathāya
อินฺทฺริยวิภงฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Indriyavibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / วิภงฺคปาฬิ • Vibhaṅgapāḷi / ๕. อินฺทฺริยวิภโงฺค • 5. Indriyavibhaṅgo
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / วิภงฺค-มูลฎีกา • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ๕. อินฺทฺริยวิภโงฺค • 5. Indriyavibhaṅgo
