| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
7. பஞ்ஹாவாரவிப⁴ங்க³வண்ணனா
7. Pañhāvāravibhaṅgavaṇṇanā
401-403. தே பச்சயேதி தே ஹேதுஆதி³கே பச்சயே. படிபாடியாதி எத்த² பச்சயபடிபாடியா குஸலாதி³பத³படிபாடியா வாதி ஆஸங்காயங் உப⁴யவஸேனபி அத்தோ² யுஜ்ஜதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ பட²மங் தாவ ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘யதா²க்கமேனா’’திஆதி³. தஸ்ஸத்தோ² – ‘‘ஹேதுபச்சயோ ஆரம்மணபச்சயோ’’திஆதி³னா நயேன தே³ஸனாக்கமேன யாய படிபாடியா படிச்சவாரே பச்சயா ஆக³தா, தத³னுரூபங் தே த³ஸ்ஸேதுந்தி. து³தியங் பன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸா’’திஆதி³ வுத்தங். ஸா பனாயங் பத³படிபாடி யஸ்மா ந குஸலபத³த³ஸ்ஸனமத்தேன த³ஸ்ஸிதா ஹோதி, தஸ்மா தங் ஏகதே³ஸேன ஸகலங் நயதோ த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸாதி…பே॰… ஹோதீ’’தி. தேனாதி நித³ஸ்ஸனமத்தேன ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸா’’தி பதே³ன. ஸப்³போ³ பபே⁴தோ³தி யங் தத்த² தத்த² பச்சயே ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸா’’திஆதி³கோ யத்தகோ பபே⁴தோ³ விஸ்ஸஜ்ஜனங் லப⁴தி, ஸோ ஸப்³போ³ பபே⁴தோ³தி அத்தோ². தே பச்சயே படிபாடியா த³ஸ்ஸேதுந்தி தே ஹேதுஆதி³பச்சயே குஸலாதி³பத³படிபாடியா த³ஸ்ஸேதுங்.
401-403. Tepaccayeti te hetuādike paccaye. Paṭipāṭiyāti ettha paccayapaṭipāṭiyā kusalādipadapaṭipāṭiyā vāti āsaṅkāyaṃ ubhayavasenapi attho yujjatīti dassento paṭhamaṃ tāva sandhāyāha ‘‘yathākkamenā’’tiādi. Tassattho – ‘‘hetupaccayo ārammaṇapaccayo’’tiādinā nayena desanākkamena yāya paṭipāṭiyā paṭiccavāre paccayā āgatā, tadanurūpaṃ te dassetunti. Dutiyaṃ pana dassetuṃ ‘‘kusalo kusalassā’’tiādi vuttaṃ. Sā panāyaṃ padapaṭipāṭi yasmā na kusalapadadassanamattena dassitā hoti, tasmā taṃ ekadesena sakalaṃ nayato dassento āha ‘‘kusalo kusalassāti…pe… hotī’’ti. Tenāti nidassanamattena ‘‘kusalo kusalassā’’ti padena. Sabbo pabhedoti yaṃ tattha tattha paccaye ‘‘kusalo kusalassā’’tiādiko yattako pabhedo vissajjanaṃ labhati, so sabbo pabhedoti attho. Te paccaye paṭipāṭiyā dassetunti te hetuādipaccaye kusalādipadapaṭipāṭiyā dassetuṃ.
404. ப²லவிஸேஸங் ஆகங்க²ந்தா படிக்³கா³ஹகதோ விய தா³யகதோபி யதா² த³க்கி²ணா விஸுஜ்ஜ²தி, ஏவங் தா³னங் தெ³ந்தீதி ஆஹ ‘‘விஸுத்³த⁴ங் கத்வா’’தி. தேஸந்தி வத்தப்³ப³தாரஹந்தி இமினா வோதா³னஸ்ஸ ஸகதா³கா³மிஆதீ³னங் ஆவேணிகதங் த³ஸ்ஸேதி. காமங் அக்³க³மக்³க³புரேசாரிகம்பி வோதா³னமேவ, அஸெக்கோ² பன ஹுத்வா தங் பச்சவெக்க²தீதி ந தங் இத⁴ க³ஹிதங். தந்தி வோதா³னங். கொ³த்ரபு⁴சித்தந்தி அட்ட²மகஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனகாலே ‘‘கொ³த்ரபூ⁴’’தி வத்தப்³ப³தாரஹங் சித்தங். கொ³த்ரபு⁴ஸதி³ஸந்தி வா ஸோதாபன்னாதி³கொ³த்ராபி⁴பா⁴வீதி வா கொ³த்ரபு⁴சித்தந்தி ஏவமெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. பச்சயுப்பன்னங் பூ⁴மிதோ வவத்த²பேதி, ‘‘தேபூ⁴மககுஸலமேவா’’தி எத்த² விய ந பச்சயத⁴ம்மந்தி அத்தோ². தே³ஸனந்தரத்தாதி ‘‘குஸலசித்தஸமங்கி³ஸ்ஸா’’திஆதி³னா புக்³க³லாமஸனதே³ஸனதோ அஞ்ஞத்தா, அஞ்ஞதா² க³ஹிதங் புன ந க³ண்ஹெய்யாதி அதி⁴ப்பாயோ.
404. Phalavisesaṃ ākaṅkhantā paṭiggāhakato viya dāyakatopi yathā dakkhiṇā visujjhati, evaṃ dānaṃ dentīti āha ‘‘visuddhaṃ katvā’’ti. Tesanti vattabbatārahanti iminā vodānassa sakadāgāmiādīnaṃ āveṇikataṃ dasseti. Kāmaṃ aggamaggapurecārikampi vodānameva, asekkho pana hutvā taṃ paccavekkhatīti na taṃ idha gahitaṃ. Tanti vodānaṃ. Gotrabhucittanti aṭṭhamakassa uppajjanakāle ‘‘gotrabhū’’ti vattabbatārahaṃ cittaṃ. Gotrabhusadisanti vā sotāpannādigotrābhibhāvīti vā gotrabhucittanti evamettha attho veditabbo. Paccayuppannaṃ bhūmito vavatthapeti, ‘‘tebhūmakakusalamevā’’ti ettha viya na paccayadhammanti attho. Desanantarattāti ‘‘kusalacittasamaṅgissā’’tiādinā puggalāmasanadesanato aññattā, aññathā gahitaṃ puna na gaṇheyyāti adhippāyo.
405. ராக³ரஹிதஸ்ஸ விய ஸோமனஸ்ஸரஹிதஸ்ஸ ச ராக³ஸ்ஸ ந ஆரம்மணே அஸ்ஸாத³னவஸேன பவத்தி அஜ்ஜு²பெக்க²னதோதி வுத்தங் ‘‘அஸ்ஸாத³னங்…பே॰… கிச்ச’’ந்தி. ஸஹஸாகாரப்பவத்தாய உப்பிலாவிதஸபா⁴வாய பீதியா ஆஹிதவிஸேஸாய தண்ஹாய தங் தண்ஹாபி⁴னந்த³னந்தி வுச்சதீதி தங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘பீதிகிச்சஸஹிதாய தண்ஹாய கிச்ச’’ந்தி. யதா² ச யதா²வுத்தகிச்சவிஸேஸாய பீதியா ஆஹிதவிஸேஸா தண்ஹா தண்ஹாபி⁴னந்த³னா, ஏவங் தி³ட்டா²பி⁴னந்த³னா வேதி³தப்³பா³. யஸ்மா பன ஸா அத்த²தோ பச்சயவிஸேஸவிஸிட்டா² தி³ட்டி²யேவ, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘தி³ட்டா²பி⁴னந்த³னா தி³ட்டி²யேவா’’தி. எத்த² பனாதி ‘‘அபி⁴னந்த³தீ’’தி பத³ஸ்ஸ தண்ஹாதி³ட்டி²வஸேன வுத்தேஸு ஏதேஸு பன த்³வீஸு அத்தே²ஸு. அபி⁴னந்த³ந்தஸ்ஸாதி இத³ங் தி³ட்டா²பி⁴னந்த³னங்யேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயேன ‘‘பச்சி²மத்த²மேவ க³ஹெத்வா’’தி வுத்தங். அபி⁴னந்த³ந்தஸ்ஸாதி பன அவிஸேஸதோ வுத்தத்தா தண்ஹாவஸேன தி³ட்டி²வஸேன அபி⁴னந்த³ந்தஸ்ஸாதி அயமெத்த² அத்தோ² அதி⁴ப்பேதோ, தஸ்மா ‘‘அபி⁴னந்த³னா…பே॰… ந ஸக்கா வத்து’’ந்தி இத³மித⁴ வசனமனோகாஸங். கஸ்மா? தி³ட்டி²ரஹிதேபி ஸந்தானே அபி⁴னந்த³னஸ்ஸ வுத்தத்தா. தண்ஹாவஸேன நந்த³தீதி தண்ஹாபி⁴னந்த³னவஸேனேவ வுத்தோ அத்தோ² புரிமோ அத்தோ². த்³வீஸு பன ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தசித்துப்பாதே³ஸூதி தி³ட்டி²ரஹிதானி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தசித்தானி ஸந்தா⁴யாஹ. யதா²வுத்தேனாதி ‘‘ஸராக³ஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸஸ்ஸா’’திஆதி³னா வுத்தேன ஸோமனஸ்ஸேன அஸ்ஸாதெ³ந்தஸ்ஸ, ராகே³ன ச தேஸுயேவ யதா²வுத்தேஸு த்³வீஸு சித்தேஸு அஸ்ஸாதெ³ந்தஸ்ஸ, சதூஸுபி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தசித்தேஸு ஸப்பீதிகதண்ஹாய அபி⁴னந்த³ந்தஸ்ஸ, சதூஸுபி தி³ட்டி²ஸம்பயுத்தேஸு தி³ட்டா²பி⁴னந்த³னாய அபி⁴னந்த³ந்தஸ்ஸ தி³ட்டி² உப்பஜ்ஜதீதி ஏவமெத்த² யோஜனா வேதி³தப்³பா³. தேன வுத்தங் ‘‘இதிபி ஸக்கா யோஜேது’’ந்தி. யதா² தி³ட்டூ²பனிஸ்ஸயதோ தி³ட்டா²பி⁴னந்த³னா ஸம்ப⁴வதி, ஏவங் தண்ஹூபனிஸ்ஸயதோ தண்ஹாபி⁴னந்த³னாபி ஸம்ப⁴வதீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ‘‘அபி⁴னந்த³தி ராகோ³ உப்பஜ்ஜதீ’’தி வசனதோ ஸப்பீதிகதண்ஹாய அபி⁴னந்த³ந்தஸ்ஸ ராகு³ப்பத்திபி வத்தப்³பா³, ந வா வத்தப்³பா³ தண்ஹாபி⁴னந்த³னாய ஏவ ராகு³ப்பத்தியா வுத்தத்தா.
405. Rāgarahitassa viya somanassarahitassa ca rāgassa na ārammaṇe assādanavasena pavatti ajjhupekkhanatoti vuttaṃ ‘‘assādanaṃ…pe… kicca’’nti. Sahasākārappavattāya uppilāvitasabhāvāya pītiyā āhitavisesāya taṇhāya taṃ taṇhābhinandananti vuccatīti taṃ sandhāyāha ‘‘pītikiccasahitāya taṇhāya kicca’’nti. Yathā ca yathāvuttakiccavisesāya pītiyā āhitavisesā taṇhā taṇhābhinandanā, evaṃ diṭṭhābhinandanā veditabbā. Yasmā pana sā atthato paccayavisesavisiṭṭhā diṭṭhiyeva, tasmā vuttaṃ ‘‘diṭṭhābhinandanā diṭṭhiyevā’’ti. Ettha panāti ‘‘abhinandatī’’ti padassa taṇhādiṭṭhivasena vuttesu etesu pana dvīsu atthesu. Abhinandantassāti idaṃ diṭṭhābhinandanaṃyeva sandhāya vuttanti adhippāyena ‘‘pacchimatthameva gahetvā’’ti vuttaṃ. Abhinandantassāti pana avisesato vuttattā taṇhāvasena diṭṭhivasena abhinandantassāti ayamettha attho adhippeto, tasmā ‘‘abhinandanā…pe… na sakkā vattu’’nti idamidha vacanamanokāsaṃ. Kasmā? Diṭṭhirahitepi santāne abhinandanassa vuttattā. Taṇhāvasena nandatīti taṇhābhinandanavaseneva vutto attho purimo attho. Dvīsu pana somanassasahagatacittuppādesūti diṭṭhirahitāni somanassasahagatacittāni sandhāyāha. Yathāvuttenāti ‘‘sarāgassa somanassassā’’tiādinā vuttena somanassena assādentassa, rāgena ca tesuyeva yathāvuttesu dvīsu cittesu assādentassa, catūsupi somanassasahagatacittesu sappītikataṇhāya abhinandantassa, catūsupi diṭṭhisampayuttesu diṭṭhābhinandanāya abhinandantassa diṭṭhi uppajjatīti evamettha yojanā veditabbā. Tena vuttaṃ ‘‘itipi sakkā yojetu’’nti. Yathā diṭṭhūpanissayato diṭṭhābhinandanā sambhavati, evaṃ taṇhūpanissayato taṇhābhinandanāpi sambhavatīti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Abhinandati rāgo uppajjatī’’ti vacanato sappītikataṇhāya abhinandantassa rāguppattipi vattabbā, na vā vattabbā taṇhābhinandanāya eva rāguppattiyā vuttattā.
406. ‘‘ததா³ரம்மணதாயா’’தி வத்தப்³பே³ ‘‘ததா³ரம்மணதா’’தி வுத்தந்தி ஆஹ ‘‘விப⁴த்திலோபோ ஹெத்த² கதோ’’தி. ததா³ரம்மணதாதி எத்த² தா-ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யோ அத்தோ² பா⁴வோ நாம, ஸோ பன ததா³ரம்மணஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யதோ அஞ்ஞோ நத்தீ²தி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘பா⁴வவந்ததோ வா அஞ்ஞோ பா⁴வோ நாம நத்தீ²’’தி. ஏதேன ஸகத்தே² அயங் தா-ஸத்³தோ³தி த³ஸ்ஸேதி. தேனாஹ ‘‘விபாகோ ததா³ரம்மணபா⁴வபூ⁴தோதி அத்தோ²’’தி. ஏதஸ்மிஞ்சத்தே² ‘‘ததா³ரம்மணதா’’தி பச்சத்தேகவசனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். விஞ்ஞாணஞ்சாயதன…பே॰… ந வுத்தந்தி யதி³பி காமாவசரவிபாகானம்பி கம்மங் ஆரம்மணங் லப்³ப⁴தி, தங் பன விஞ்ஞாணஞ்சாயதனநேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனவிபாகானங் விய ந ஏகந்தேன இமஸ்ஸ விபாகசித்தஸ்ஸ இத³ங் கம்மங் ஆரம்மணந்தி வவத்தி²தங் காமாவசரவிபாகசித்தானங் ப³ஹுபே⁴த³த்தா, தஸ்மா தங் லப்³ப⁴மானம்பி ந வுத்தந்தி அத்தோ². யதி³ ஏவங் கிங் தங் லப்³ப⁴மானம்பி ந த³ஸ்ஸிதமேவாதி ஆஸங்காயங் ஆஹ ‘‘ததா³ரம்மணேன பனா’’திஆதி³. அனுலோமதோ ஸமாபஜ்ஜனே யேபு⁴ய்யேன ஆஸன்னஸமாபத்தியா ஆரம்மணபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ, அஞ்ஞதா² ‘‘படிலோமதோ வா ஏகந்தரிகவஸேன வா’’தி வசனங் நிரத்த²கங் ஸியாதி அதி⁴ப்பாயோ. ப⁴வெய்யாதி அனாஸன்னாபி ஸமாபத்தி ஆரம்மணங் ப⁴வெய்ய, ந ஸக்கா படிக்கி²பிதுந்தி அத்தோ². தேனேவ ஹி ‘‘யேபு⁴ய்யேனா’’தி வுத்தங். ஏவங் ஸதீதி யதி³ ஆவஜ்ஜனாய ஏவ ஆரம்மணபா⁴வேன குஸலானங் க²ந்தா⁴னங் அப்³யாகதாரம்மணதா அதி⁴ப்பேதா, ஏவங் ஸந்தே. வத்தப்³ப³ங் ஸியாதி ‘‘இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸா’’தி ச பாளியங் வத்தப்³ப³ங் ஸியா தஸ்ஸாபி ஆவஜ்ஜனாய ஆரம்மணபா⁴வதோ. தங் ந வுத்தந்தி தங் அப்³யாகதங் இத்³தி⁴வித⁴ஞாணங் ‘‘குஸலா க²ந்தா⁴ இத்³தி⁴வித⁴ஞாணஸ்ஸா’’தி ந வுத்தங். ஹொந்தீதி ஆரம்மணங் ஹொந்தி. தானீதி சேதோபரியஞாணாதீ³னி. யாய காயசீதி சேதோபரியஞாணாதீ³னங் அஞ்ஞேஸஞ்ச குஸலானங் ஆரம்மணகரணவஸேன ஆவஜ்ஜந்தியா.
406. ‘‘Tadārammaṇatāyā’’ti vattabbe ‘‘tadārammaṇatā’’ti vuttanti āha ‘‘vibhattilopo hettha kato’’ti. Tadārammaṇatāti ettha tā-saddābhidheyyo attho bhāvo nāma, so pana tadārammaṇasaddābhidheyyato añño natthīti dassento āha ‘‘bhāvavantato vā añño bhāvo nāma natthī’’ti. Etena sakatthe ayaṃ tā-saddoti dasseti. Tenāha ‘‘vipāko tadārammaṇabhāvabhūtoti attho’’ti. Etasmiñcatthe ‘‘tadārammaṇatā’’ti paccattekavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Viññāṇañcāyatana…pe… na vuttanti yadipi kāmāvacaravipākānampi kammaṃ ārammaṇaṃ labbhati, taṃ pana viññāṇañcāyatananevasaññānāsaññāyatanavipākānaṃ viya na ekantena imassa vipākacittassa idaṃ kammaṃ ārammaṇanti vavatthitaṃ kāmāvacaravipākacittānaṃ bahubhedattā, tasmā taṃ labbhamānampi na vuttanti attho. Yadi evaṃ kiṃ taṃ labbhamānampi na dassitamevāti āsaṅkāyaṃ āha ‘‘tadārammaṇena panā’’tiādi. Anulomato samāpajjane yebhuyyena āsannasamāpattiyā ārammaṇabhāvo dassito, aññathā ‘‘paṭilomato vā ekantarikavasena vā’’ti vacanaṃ niratthakaṃ siyāti adhippāyo. Bhaveyyāti anāsannāpi samāpatti ārammaṇaṃ bhaveyya, na sakkā paṭikkhipitunti attho. Teneva hi ‘‘yebhuyyenā’’ti vuttaṃ. Evaṃ satīti yadi āvajjanāya eva ārammaṇabhāvena kusalānaṃ khandhānaṃ abyākatārammaṇatā adhippetā, evaṃ sante. Vattabbaṃ siyāti ‘‘iddhividhañāṇassā’’ti ca pāḷiyaṃ vattabbaṃ siyā tassāpi āvajjanāya ārammaṇabhāvato. Taṃ na vuttanti taṃ abyākataṃ iddhividhañāṇaṃ ‘‘kusalā khandhā iddhividhañāṇassā’’ti na vuttaṃ. Hontīti ārammaṇaṃ honti. Tānīti cetopariyañāṇādīni. Yāya kāyacīti cetopariyañāṇādīnaṃ aññesañca kusalānaṃ ārammaṇakaraṇavasena āvajjantiyā.
407-409. ஆதீ³னவத³ஸ்ஸனேன ஸபா⁴வதோ ச அனிட்ட²தாமத்தவஸேன ச தோ³மனஸ்ஸஸ்ஸ உப்பத்தி வேதி³தப்³பா³தி யோஜேதப்³ப³ங். ஆகா⁴தவத்து²ஆதி³பே⁴தே³ன அக்க²ந்திபே⁴தா³ வேதி³தப்³பா³.
407-409. Ādīnavadassanena sabhāvato ca aniṭṭhatāmattavasena ca domanassassa uppatti veditabbāti yojetabbaṃ. Āghātavatthuādibhedena akkhantibhedā veditabbā.
410. ஸப்³ப³ஸ்ஸாதி பகரணபரிச்சி²ன்னே க³ய்ஹமானே ஸப்³ப³ஸ்ஸ அப்³யாகதஸ்ஸ, அத்த²ந்தரவஸேன பன க³ய்ஹமானே ஸப்³ப³ஸ்ஸ ஞெய்யஸ்ஸாதி அத்தோ². அஸக்குணெய்யத்தாதி இத³ங் வத்தப்³ப³ஸ்ஸ அனந்தாபரிமெய்யதாய வுத்தங், ந அஞ்ஞாணபடிகா⁴ததோ.
410. Sabbassāti pakaraṇaparicchinne gayhamāne sabbassa abyākatassa, atthantaravasena pana gayhamāne sabbassa ñeyyassāti attho. Asakkuṇeyyattāti idaṃ vattabbassa anantāparimeyyatāya vuttaṃ, na aññāṇapaṭighātato.
417. வோதா³னஸங்கா²தங் வுட்டா²னங் அபுப்³ப³தோ ந ஹோதீதி வுத்தங் ‘‘அபுப்³ப³தோ சித்தஸந்தானதோ வுட்டா²னங் ப⁴வங்க³மேவா’’தி. தஞ்ஹி யதா²லத்³த⁴ஸ்ஸ விஸேஸஸ்ஸ வோதா³பனங் பகு³ணபா⁴வாபாத³னங் அபுப்³ப³ங் நாம ந ஹோதி. ததா² ஹி வுத்தங் ‘‘ஹெட்டி²மங் ஹெட்டி²மஞ்ஹி பகு³ணஜ்ஜா²னங் உபரிமஸ்ஸ உபரிமஸ்ஸ பத³ட்டா²னங் ஹோதி, தஸ்மா வோதா³னம்பி வுட்டா²னந்தி வுத்த’’ந்தி. அவஜ்ஜேதப்³ப³த்தா வத்தப்³ப³ங் நத்தீ²தி குஸலபா⁴வேன ஸமானத்தா வஜ்ஜேதப்³ப³தாய அபா⁴வதோ விப⁴ஜித்வா வத்தப்³ப³ங் நத்தி², தஸ்மா யதெ³த்த² விஸேஸனங் லப்³ப⁴தி, தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘நேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனங்…பே॰… ஸமாபத்தியா’’தி ஆஹ. சித்துப்பாத³கண்டே³ வுத்தமேவாதி பட்டா²னே பன ‘‘குஸலே நிருத்³தே⁴ விபாகோ ததா³ரம்மணதா உப்பஜ்ஜதீ’’திஆதி³னா ‘‘கிரியானந்தரங் ததா³ரம்மணபா⁴வே’’தி யங் வத்தப்³ப³ங், தங் சித்துப்பாத³கண்ட³வண்ணனாயங் வுத்தமேவ.
417. Vodānasaṅkhātaṃ vuṭṭhānaṃ apubbato na hotīti vuttaṃ ‘‘apubbato cittasantānato vuṭṭhānaṃ bhavaṅgamevā’’ti. Tañhi yathāladdhassa visesassa vodāpanaṃ paguṇabhāvāpādanaṃ apubbaṃ nāma na hoti. Tathā hi vuttaṃ ‘‘heṭṭhimaṃ heṭṭhimañhi paguṇajjhānaṃ uparimassa uparimassa padaṭṭhānaṃ hoti, tasmā vodānampi vuṭṭhānanti vutta’’nti. Avajjetabbattā vattabbaṃ natthīti kusalabhāvena samānattā vajjetabbatāya abhāvato vibhajitvā vattabbaṃ natthi, tasmā yadettha visesanaṃ labbhati, taṃ dassento ‘‘nevasaññānāsaññāyatanaṃ…pe… samāpattiyā’’ti āha. Cittuppādakaṇḍe vuttamevāti paṭṭhāne pana ‘‘kusale niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’tiādinā ‘‘kiriyānantaraṃ tadārammaṇabhāve’’ti yaṃ vattabbaṃ, taṃ cittuppādakaṇḍavaṇṇanāyaṃ vuttameva.
தா உபோ⁴பீதி யா ‘‘குஸலவிபாகாஹேதுகஸோமனஸ்ஸஸஹக³தா உபெக்கா²ஸஹக³தா சா’’தி த்³வே மனோவிஞ்ஞாணதா⁴துயோ வுத்தா, தா உபோ⁴பி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தமனோவிஞ்ஞாணதா⁴துவஸேன வுத்தா. கஸ்மா? த³ஸன்னங் காமாவசரப⁴வங்கா³னங் அத்தனோ ததா³ரம்மணகாலே ஸந்தீரணகாலே ச வொட்ட²ப்³ப³னஸ்ஸ அனந்தரபச்சயபா⁴வதோ. உபெக்கா²ஸஹக³தா பன யதா²வுத்தானங் த³ஸன்னங் விபாகானங் மனோவிஞ்ஞாணதா⁴தூனங் அத்தனோ ததா³ரம்மணாதி³காலே வொட்ட²ப்³ப³னகிரியஸ்ஸ ஸந்தீரணகாலே மனோதா⁴துகிரியஸ்ஸ ப⁴வங்க³காலேதி யோஜேதப்³ப³ங்.
Tā ubhopīti yā ‘‘kusalavipākāhetukasomanassasahagatā upekkhāsahagatā cā’’ti dve manoviññāṇadhātuyo vuttā, tā ubhopi somanassasahagatamanoviññāṇadhātuvasena vuttā. Kasmā? Dasannaṃ kāmāvacarabhavaṅgānaṃ attano tadārammaṇakāle santīraṇakāle ca voṭṭhabbanassa anantarapaccayabhāvato. Upekkhāsahagatā pana yathāvuttānaṃ dasannaṃ vipākānaṃ manoviññāṇadhātūnaṃ attano tadārammaṇādikāle voṭṭhabbanakiriyassa santīraṇakāle manodhātukiriyassa bhavaṅgakāleti yojetabbaṃ.
423. படிவிஜ்ஜி²த்வாதி ஜானித்வா. த³ள்ஹங் ந க³ஹேதப்³ப³ந்தி த³ள்ஹக்³கா³ஹங் ந க³ஹேதப்³ப³ங். ப³லவதோ…பே॰… விபச்சனதோதி ஏதேன ப³லவதா து³ப்³ப³லதா ச அப்பமாணங், கதோகாஸதா பமாணந்தி த³ஸ்ஸேதி. கதோகாஸதா ச அவஸேஸபச்சயஸமவாயே விபாகாபி⁴முக²தாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். யங் கிஞ்சீதி ச ப³லவங் து³ப்³ப³லங் வாதி அத்தோ². விபாகஜனகம்பி கிஞ்சி கம்மங் உபனிஸ்ஸயபச்சயோ ந ஹோதீதி ஸக்கா வத்துங். ஸதி ஹி கம்மஉபனிஸ்ஸயபச்சயானங் அவினாபா⁴வே விபாகத்திகே உபனிஸ்ஸயபச்சயே க³ஹிதே கம்மபச்சயோ விஸுங் ந உத்³த⁴ரிதப்³போ³ ஸியா, வேத³னாத்திகே ச உபனிஸ்ஸயே பச்சனீயதோ டி²தே கம்மபச்சயேன ஸத்³தி⁴ங் அட்டா²தி ந வத்தப்³ப³ங் ஸியாதி அதி⁴ப்பாயோ. பச்சயத்³வயஸ்ஸ பன லப்³ப⁴மானதப்பராய தே³ஸனாய உபனிஸ்ஸயே க³ஹிதேபி கம்மபச்சயோ உத்³த⁴ரிதப்³போ³யேவாதி ஸக்கா வத்துங். லப்³ப⁴மானஸ்ஸ ஹி உத்³த⁴ரணங் ஞாயாக³தங், ததா² உபனிஸ்ஸயே பச்சனீயதோ டி²தேபி கம்மபச்சயோ வத்தப்³போ³வ உபனிஸ்ஸயஸ்ஸ அனேகபே⁴த³த்தா, விபாகங் ஜனெந்தங் கம்மங் விபாகஸ்ஸ உபனிஸ்ஸயோ ந ஹோதீதி ந வத்தப்³ப³மேவாதி வேதி³தப்³ப³ங்.
423. Paṭivijjhitvāti jānitvā. Daḷhaṃ na gahetabbanti daḷhaggāhaṃ na gahetabbaṃ. Balavato…pe… vipaccanatoti etena balavatā dubbalatā ca appamāṇaṃ, katokāsatā pamāṇanti dasseti. Katokāsatā ca avasesapaccayasamavāye vipākābhimukhatāti daṭṭhabbaṃ. Yaṃ kiñcīti ca balavaṃ dubbalaṃ vāti attho. Vipākajanakampi kiñci kammaṃ upanissayapaccayo na hotīti sakkā vattuṃ. Sati hi kammaupanissayapaccayānaṃ avinābhāve vipākattike upanissayapaccaye gahite kammapaccayo visuṃ na uddharitabbo siyā, vedanāttike ca upanissaye paccanīyato ṭhite kammapaccayena saddhiṃ aṭṭhāti na vattabbaṃ siyāti adhippāyo. Paccayadvayassa pana labbhamānatapparāya desanāya upanissaye gahitepi kammapaccayo uddharitabboyevāti sakkā vattuṃ. Labbhamānassa hi uddharaṇaṃ ñāyāgataṃ, tathā upanissaye paccanīyato ṭhitepi kammapaccayo vattabbova upanissayassa anekabhedattā, vipākaṃ janentaṃ kammaṃ vipākassa upanissayo na hotīti na vattabbamevāti veditabbaṃ.
பரஸ்ஸ பவத்தங் ஓமானந்தி பரஸந்தானே அத்தானங் உத்³தி³ஸ்ஸ பவத்தங் அவமானங். தேஸூதி யோ அனேன புப்³பே³ ஹதோ, தஸ்ஸ ஞாதிமித்தேஸு. மாதுகா⁴தனத்த²ங் பவத்திததாய புரிமசேதனாய மாதுகா⁴தகம்மேன ஸதி³ஸதா, யதா² ச ஆணத்தியங் பஹாரேபி ஏஸேவ நயோ. தேன வுத்தங் ‘‘ஏஸ நயோ த்³வீஹி பகாரேஹீதி எத்தா²பீ’’தி.
Parassapavattaṃ omānanti parasantāne attānaṃ uddissa pavattaṃ avamānaṃ. Tesūti yo anena pubbe hato, tassa ñātimittesu. Mātughātanatthaṃ pavattitatāya purimacetanāya mātughātakammena sadisatā, yathā ca āṇattiyaṃ pahārepi eseva nayo. Tena vuttaṃ ‘‘esa nayo dvīhi pakārehīti etthāpī’’ti.
வட்டனிஸ்ஸிதோ தா³னாதி³வஸேன ஸத்³த⁴ங் உப்பாதெ³ந்தோ ராக³ங் உபனிஸ்ஸாய தா³னாதி³வஸேன ஸத்³த⁴ங் உப்பாதே³தி நாம, ந விவட்டனிஸ்ஸிதோ அவிஸேஸேன வுத்தத்தாதி ஆஹ ‘‘இமினா அதி⁴ப்பாயேன வத³தீ’’தி. ஏதேஸந்தி காயிகஸுக²து³க்கா²னங். ஏகதோபீதி இத³ங் யதி³பி ஏகஸ்மிங் ஸந்தானே ஸுக²து³க்கா²னங் ஏகஸ்மிங் க²ணே உப்பத்தி நத்தி², பச்சயஸமாயோகோ³ பன தேஸங் ஏகஜ்ஜ²ம்பி ஹோதீதி கத்வா வுத்தங்.
Vaṭṭanissito dānādivasena saddhaṃ uppādento rāgaṃ upanissāya dānādivasena saddhaṃ uppādeti nāma, na vivaṭṭanissito avisesena vuttattāti āha ‘‘iminā adhippāyena vadatī’’ti. Etesanti kāyikasukhadukkhānaṃ. Ekatopīti idaṃ yadipi ekasmiṃ santāne sukhadukkhānaṃ ekasmiṃ khaṇe uppatti natthi, paccayasamāyogo pana tesaṃ ekajjhampi hotīti katvā vuttaṃ.
425. புரிமவாரேஸு வியாதி படிச்சவாராதீ³ஸு புரிமேஸு விய. இமஸ்மிந்தி பஞ்ஹாவாரே. பச்சயேன உப்பத்தி வுச்சதீதி ஹேதுஆதி³னா தேன தேன பச்சயேன தங்தங்பச்சயுப்பன்னஸ்ஸ உப்பத்தி ந வுச்சதி . தேஸங் தேஸங் த⁴ம்மானந்தி ஹேதுஆதீ³னங் தேஸங் தேஸங் பச்சயத⁴ம்மானங். தங்தங்பச்சயபா⁴வோதி ஹேதுஆதீ³னங் தங்தங்பச்சயபா⁴வோ வுச்சதி. தேனேவ புரிமேஸு ச²ஸு வாரேஸு ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதீ’’திஆதி³னா தத்த² தத்த² உப்பாத³க்³க³ஹணங் கதங், இத⁴ பன ‘‘குஸலஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஹேதுபச்சயேன பச்சயோ’’திஆதி³னா பச்சயபா⁴வோ க³ஹிதோ. தேனாதி உபத்த²ம்ப⁴கத்தேன பச்சயபா⁴வேன. இதா⁴தி பஞ்ஹாவாரே.
425. Purimavāresu viyāti paṭiccavārādīsu purimesu viya. Imasminti pañhāvāre. Paccayena uppatti vuccatīti hetuādinā tena tena paccayena taṃtaṃpaccayuppannassa uppatti na vuccati . Tesaṃ tesaṃ dhammānanti hetuādīnaṃ tesaṃ tesaṃ paccayadhammānaṃ. Taṃtaṃpaccayabhāvoti hetuādīnaṃ taṃtaṃpaccayabhāvo vuccati. Teneva purimesu chasu vāresu ‘‘kusalo dhammo uppajjatī’’tiādinā tattha tattha uppādaggahaṇaṃ kataṃ, idha pana ‘‘kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’tiādinā paccayabhāvo gahito. Tenāti upatthambhakattena paccayabhāvena. Idhāti pañhāvāre.
427. பதிட்டா²பூ⁴தஸ்ஸாதி நிஸ்ஸயபூ⁴தஸ்ஸ. கம்மபச்சயோதி ஸஹஜாதகம்மபச்சயோ. து³கமூலகது³காவஸானாதி ‘‘குஸலோ ச அப்³யாகதோ ச த⁴ம்மா குஸலஸ்ஸ ச அப்³யாகதஸ்ஸ ச த⁴ம்மஸ்ஸா’’தி ஏவங் து³கமூலகது³காவஸானா கத்வா வுத்தபஞ்ஹா. தத்தா²தி பச்சயவாரே. குஸலோ ச அப்³யாகதோ ச த⁴ம்மாதி குஸலாப்³யாகதப்பபே⁴தா³ பச்சயுப்பன்னா த⁴ம்மா. யதோ ததோ வாதி பச்சயத⁴ம்மனியமங் அகத்வா யதோ ததோ வா குஸலாப்³யாகதவஸேன உப⁴யபச்சயதோ உப்பத்திமத்தமேவ தத்த² பச்சயவாரே அதி⁴ப்பேதங், உப⁴யஸ்ஸ யதா²வுத்தஸ்ஸ பச்சயுப்பன்னஸ்ஸ உபி⁴ன்னங் யதா²வுத்தானங்யேவ பச்சயத⁴ம்மானங் பச்சயபா⁴வோ ந அதி⁴ப்பேதோ உப்பாத³பதா⁴னத்தா தஸ்ஸா தே³ஸனாயாதி அதி⁴ப்பாயோ. நிஸ்ஸயாதி³பூ⁴தாதி நிஸ்ஸயஅத்தி²அவிக³தபூ⁴தா பச்சயத⁴ம்மா ந லப்³ப⁴ந்தி, தஸ்மா குஸலோ ச…பே॰… ந வுத்தந்தி யோஜனா.
427. Patiṭṭhābhūtassāti nissayabhūtassa. Kammapaccayoti sahajātakammapaccayo. Dukamūlakadukāvasānāti ‘‘kusalo ca abyākato ca dhammā kusalassa ca abyākatassa ca dhammassā’’ti evaṃ dukamūlakadukāvasānā katvā vuttapañhā. Tatthāti paccayavāre. Kusalo ca abyākato ca dhammāti kusalābyākatappabhedā paccayuppannā dhammā. Yato tato vāti paccayadhammaniyamaṃ akatvā yato tato vā kusalābyākatavasena ubhayapaccayato uppattimattameva tattha paccayavāre adhippetaṃ, ubhayassa yathāvuttassa paccayuppannassa ubhinnaṃ yathāvuttānaṃyeva paccayadhammānaṃ paccayabhāvo na adhippeto uppādapadhānattā tassā desanāyāti adhippāyo. Nissayādibhūtāti nissayaatthiavigatabhūtā paccayadhammā na labbhanti, tasmā kusalo ca…pe… na vuttanti yojanā.
பஞ்ஹாவாரவிப⁴ங்க³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Pañhāvāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
பஞ்ஹாவாரஸ்ஸ க⁴டனே அனுலோமக³ணனா
Pañhāvārassa ghaṭane anulomagaṇanā
439. எத்தா²தி அப்³யாகதமூலகே. யதி³ ஏவந்தி யதி³ குஸலாகுஸலமூலேஹி அலப்³ப⁴மானம்பி லப்³ப⁴தி, ஏவங் ஸந்தே. க³ணனமத்தஸாமஞ்ஞதோ, ந பச்சயஸாமஞ்ஞதோதி அதி⁴ப்பாயோ.
439. Etthāti abyākatamūlake. Yadi evanti yadi kusalākusalamūlehi alabbhamānampi labbhati, evaṃ sante. Gaṇanamattasāmaññato, na paccayasāmaññatoti adhippāyo.
440. நித³ஸ்ஸனவஸேன த³ட்ட²ப்³போ³ யேபு⁴ய்யேன இந்த்³ரியமக்³க³பச்சயானஞ்ச ஹேதுபச்சயஸ்ஸ விஸபா⁴க³த்தா. இந்த்³ரியமக்³க³பச்சயா ச விஸபா⁴கா³தி விஸேஸனேன யோ தத்த² ஸபா⁴க³பா⁴வோ, தங் நிவத்தேதி. ததா² பா⁴வாபா⁴வதோதி தஸ்மிங் ஹேதுபச்சயாகாரே ஸதி பா⁴வதோ, ஹேதுத⁴ம்மானங் ஹேதுபச்சயபா⁴வே ஸதி ஸஹஜாதாதி³பச்சயபா⁴வதோதி அத்தோ². அதி⁴பதிபச்சயாதீ³னந்தி அதி⁴பதிந்த்³ரியமக்³க³பச்சயானங். விஸபா⁴க³தா ஹேதுபச்சயஸ்ஸ. குஸலாதி³ஹேதூனந்தி குஸலாகுஸலகிரியாப்³யாகதஹேதூனங். ஹேதுபச்சயபா⁴வேதி ஹேதுபச்சயத்தே ஹேதுபா⁴வேன உபகாரகத்தே. விபாகபச்சயபா⁴வாபா⁴வதோதி விபாகபச்சயபா⁴வஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ந ஹி விபாகானங் விபாகபச்சயதா அத்தி². விபாகஹேதூனங் இதரஹேதூஹி ஹேதுபச்சயதாய அத்தி² ஸபா⁴க³தாதி ஆஹ ‘‘ஹேதுவஜ்ஜான’’ந்தி. விபாகானங் விஸபா⁴க³தாய ப⁴விதப்³ப³ங், ந ஹி விபாகத⁴ம்மத⁴ம்மனேவவிபாகனவிபாகத⁴ம்மத⁴ம்மானங் விபாகேஹி ஸபா⁴க³தா அத்தி² ராஸந்தரபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. உப⁴யபச்சயஸஹிதேதி ஹேதுவிபாகபச்சயஸஹிதே. ஹேதுபச்சயபா⁴வே விபாகம்ஹீதி ஹேதுபச்சயபா⁴வேன வத்தமானே விபாகத⁴ம்மே. விபாகபச்சயத்தாபா⁴வாபா⁴வதோதி விபாகபச்சயபா⁴வாபா⁴வஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ந ஹி விபாகோ விபாகஸ்ஸ விபாகபச்சயோ ந ஹோதி, தஸ்மா நத்தி² ஹேதுவிபாகபச்சயானங் விஸபா⁴க³தாதி அதி⁴ப்பாயோ.
440. Nidassanavasena daṭṭhabbo yebhuyyena indriyamaggapaccayānañca hetupaccayassa visabhāgattā. Indriyamaggapaccayā ca visabhāgāti visesanena yo tattha sabhāgabhāvo, taṃ nivatteti. Tathā bhāvābhāvatoti tasmiṃ hetupaccayākāre sati bhāvato, hetudhammānaṃ hetupaccayabhāve sati sahajātādipaccayabhāvatoti attho. Adhipatipaccayādīnanti adhipatindriyamaggapaccayānaṃ. Visabhāgatā hetupaccayassa. Kusalādihetūnanti kusalākusalakiriyābyākatahetūnaṃ. Hetupaccayabhāveti hetupaccayatte hetubhāvena upakārakatte. Vipākapaccayabhāvābhāvatoti vipākapaccayabhāvassa abhāvato. Na hi vipākānaṃ vipākapaccayatā atthi. Vipākahetūnaṃ itarahetūhi hetupaccayatāya atthi sabhāgatāti āha ‘‘hetuvajjāna’’nti. Vipākānaṃ visabhāgatāya bhavitabbaṃ, na hi vipākadhammadhammanevavipākanavipākadhammadhammānaṃ vipākehi sabhāgatā atthi rāsantarabhāvatoti adhippāyo. Ubhayapaccayasahiteti hetuvipākapaccayasahite. Hetupaccayabhāve vipākamhīti hetupaccayabhāvena vattamāne vipākadhamme. Vipākapaccayattābhāvābhāvatoti vipākapaccayabhāvābhāvassa abhāvato. Na hi vipāko vipākassa vipākapaccayo na hoti, tasmā natthi hetuvipākapaccayānaṃ visabhāgatāti adhippāyo.
இதா³னி வுத்தமேவத்த²ங் உதா³ஹரணேன ஸமத்தெ²ந்தோ ‘‘யதா² ஹீ’’திஆதி³மாஹ. ஹேதுஸஹஜாதபச்சயஸஹிதேதி ஹேதுபச்சயஸஹஜாதபச்சயஸஹிதே, உப⁴யபச்சயயுத்தேதி அத்தோ². ஹேதூனந்தி இத³ங் ‘‘ஸஹஜாதபச்சயத்தாபா⁴வோ’’தி இமினாபி ஸம்ப³ந்தி⁴தப்³ப³ங். ஹேதூனஞ்ஹி ஹேதுபச்சயஸஹிதே ராஸிம்ஹி ஹேதுபச்சயபா⁴வோ விய ஸஹஜாதபச்சயபா⁴வோபி அத்தீ²தி. தத்த² ஹேதுவஜ்ஜானங் ஸஹஜாதத⁴ம்மானங் ஹேதுத⁴ம்மஸ்ஸ ச ந ஸபா⁴க³தா வுச்சதி ஸஹஜாதபச்சயேன ஸபா⁴க³பா⁴வதோ. ஏவமிதா⁴பீதி யதா² ஹேதுஸஹஜாதபச்சயேஸு வுத்தப்பகாரேன நத்தி² விஸபா⁴க³தா, ஏவமிதா⁴பி ஹேதுவிபாகபச்சயேஸு நத்தி² விஸபா⁴க³தாதி அத்தோ². ஏஸ நயோ விப்பயுத்தபச்சயேபீதி ய்வாயங் நயோ ஹேதுஸஹஜாதபச்சயேஸு விஸபா⁴க³தாபா⁴வோ வுத்தோ, ஏஸ நயோ ஹேதுஸஹிதே விப்பயுத்தபச்சயேபீதி அத்தோ². தத்தா²பி ஹி ‘‘ஹேதுவிப்பயுத்தபச்சயஸஹிதே ராஸிம்ஹீ’’திஆதி³ ஸக்கா யோஜேதுந்தி. பச்சுப்பன்னோ ஏவ பச்சயுப்பன்னோ, பச்சயோ பன அதீதோபி அனாக³தோபி காலவினிமுத்தோபி ஹோதீதி பச்சுப்பன்னக்க²ணே ஹேதுபச்சயபா⁴வே ஸஹஜாதாதி³பச்சயபா⁴வங் ஸந்தா⁴ய ததா²பா⁴வாபா⁴வவஸேன ஸபா⁴க³தாய வுச்சமானாய நானாக்க²ணிகானங் குஸலாதீ³னங் ஹேதூனங் விபாகானஞ்ச வஸேன விஸபா⁴க³தா தஸ்ஸேவ ஹேதுஸ்ஸ ந வத்தப்³பா³தி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘அபிசா’’திஆதி³னா.
Idāni vuttamevatthaṃ udāharaṇena samatthento ‘‘yathā hī’’tiādimāha. Hetusahajātapaccayasahiteti hetupaccayasahajātapaccayasahite, ubhayapaccayayutteti attho. Hetūnanti idaṃ ‘‘sahajātapaccayattābhāvo’’ti imināpi sambandhitabbaṃ. Hetūnañhi hetupaccayasahite rāsimhi hetupaccayabhāvo viya sahajātapaccayabhāvopi atthīti. Tattha hetuvajjānaṃ sahajātadhammānaṃ hetudhammassa ca na sabhāgatā vuccati sahajātapaccayena sabhāgabhāvato. Evamidhāpīti yathā hetusahajātapaccayesu vuttappakārena natthi visabhāgatā, evamidhāpi hetuvipākapaccayesu natthi visabhāgatāti attho. Esa nayo vippayuttapaccayepīti yvāyaṃ nayo hetusahajātapaccayesu visabhāgatābhāvo vutto, esa nayo hetusahite vippayuttapaccayepīti attho. Tatthāpi hi ‘‘hetuvippayuttapaccayasahite rāsimhī’’tiādi sakkā yojetunti. Paccuppanno eva paccayuppanno, paccayo pana atītopi anāgatopi kālavinimuttopi hotīti paccuppannakkhaṇe hetupaccayabhāve sahajātādipaccayabhāvaṃ sandhāya tathābhāvābhāvavasena sabhāgatāya vuccamānāya nānākkhaṇikānaṃ kusalādīnaṃ hetūnaṃ vipākānañca vasena visabhāgatā tasseva hetussa na vattabbāti imamatthaṃ dasseti ‘‘apicā’’tiādinā.
அக்³க³ஹிதவிஸேஸதோ ஸாமஞ்ஞதோ விஸேஸோ ந ஸுவிஞ்ஞெய்யோ ஹோதீதி அதி⁴ப்பாயேனாஹ ‘‘குஸலா வீமங்ஸாதி⁴பதீதி ஏவங் வத்தப்³ப³’’ந்தி.
Aggahitavisesato sāmaññato viseso na suviññeyyo hotīti adhippāyenāha ‘‘kusalā vīmaṃsādhipatīti evaṃ vattabba’’nti.
441-443. ‘‘இதரானி த்³வே லப⁴தீ’’தி ஏவங் வத்துங் ந ஸக்கா, ஹேதாதி⁴பதிது³கேஹி த³ஸ்ஸிதானி யானி ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ குஸலஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ, குஸலோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸ, குஸலோ த⁴ம்மோ குஸலஸ்ஸ ச அப்³யாகதஸ்ஸ ச, அப்³யாகதோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸா’’தி சத்தாரி விஸ்ஸஜ்ஜனானி, தேஸு ஹேதுஸஹஜாதனிஸ்ஸயஅத்தி²அவிக³தஇந்த்³ரியமக்³க³பச்சயேஸு ஸம்பயுத்தபச்சயே பவிட்டே² ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ குஸலஸ்ஸ, அப்³யாகதோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸா’’தி இமானி த்³வே லப⁴தி. யங் ஸந்தா⁴ய அட்ட²கதா²யங் வுத்தங் ‘‘ஸசே தேஹி ஸத்³தி⁴ங்…பே॰… தானேவ த்³வே லப⁴தீ’’தி, தேஹி பன இதரானி நாம ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸ, குஸலோ த⁴ம்மோ குஸலஸ்ஸ ச அப்³யாகதஸ்ஸ சா’’தி இமானி த்³வேபி ஸியுங். ந ஹி குஸலோ த⁴ம்மோ குஸலஸ்ஸ விப்பயுத்தபச்சயேன பச்சயோ ஹோதி. தேன வுத்தங் ‘‘இதரானி த்³வே லப⁴தீதி புரிமபாடோ²’’திஆதி³. இதரானி த்³வேதி வா அஞ்ஞானி த்³வே, யானி ஸம்பயுத்தபச்சயவஸேன த்³வே விஸ்ஸஜ்ஜனானி, விப்பயுத்தபவேஸே பன ததோ அஞ்ஞானி அஞ்ஞதா²பூ⁴தானி த்³வே விஸ்ஸஜ்ஜனானி. யானி ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘குஸலோ அப்³யாகதஸ்ஸ, அப்³யாகதோ அப்³யாகதஸ்ஸாதி த்³வே லப⁴தீதி பட²ந்தீ’’தி. தேஸூதி ஊனதரக³ணனாஹேதூஸு விபாகஅஞ்ஞமஞ்ஞாதீ³ஸு.
441-443. ‘‘Itarānidve labhatī’’ti evaṃ vattuṃ na sakkā, hetādhipatidukehi dassitāni yāni ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa, kusalo dhammo abyākatassa, kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa ca, abyākato dhammo abyākatassā’’ti cattāri vissajjanāni, tesu hetusahajātanissayaatthiavigataindriyamaggapaccayesu sampayuttapaccaye paviṭṭhe ‘‘kusalo dhammo kusalassa, abyākato dhammo abyākatassā’’ti imāni dve labhati. Yaṃ sandhāya aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘sace tehi saddhiṃ…pe… tāneva dve labhatī’’ti, tehi pana itarāni nāma ‘‘kusalo dhammo abyākatassa, kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa cā’’ti imāni dvepi siyuṃ. Na hi kusalo dhammo kusalassa vippayuttapaccayena paccayo hoti. Tena vuttaṃ ‘‘itarāni dve labhatīti purimapāṭho’’tiādi. Itarāni dveti vā aññāni dve, yāni sampayuttapaccayavasena dve vissajjanāni, vippayuttapavese pana tato aññāni aññathābhūtāni dve vissajjanāni. Yāni sandhāya vuttaṃ ‘‘kusalo abyākatassa, abyākato abyākatassāti dve labhatīti paṭhantī’’ti. Tesūti ūnataragaṇanāhetūsu vipākaaññamaññādīsu.
அனாமட்ட²விபாகானீதி அக்³க³ஹிதவிபாகபச்சயானி, க⁴டனங் அபெக்கி²த்வா அயங் நபுங்ஸகனித்³தே³ஸோ. ந விபாகஹேதுரஹிதானி ஸாதா⁴ரணவஸேன வுத்தத்தா. தேன வுத்தங் அட்ட²கதா²யங் ‘‘ஸாமஞ்ஞதோ நவன்னம்பி ஹேதூனங் வஸேன வுத்தானீ’’தி, ‘‘விபாகஹேதுபி லப்³ப⁴தீ’’தி ச.
Anāmaṭṭhavipākānīti aggahitavipākapaccayāni, ghaṭanaṃ apekkhitvā ayaṃ napuṃsakaniddeso. Na vipākaheturahitāni sādhāraṇavasena vuttattā. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sāmaññato navannampi hetūnaṃ vasena vuttānī’’ti, ‘‘vipākahetupi labbhatī’’ti ca.
தத்தா²தி பஞ்சமக⁴டனதோ பட்டா²ய பஞ்சஸு க⁴டனேஸு. தேன விபாகேன ஸஹ, ஸமங் வா உட்டா²னங் ஏதஸ்ஸாதி ஸமுட்டா²னந்தி அயம்பி அத்தோ² ஸம்ப⁴வதீதி வுத்தங் ‘‘படிஸந்தி⁴யங் கடத்தாரூபம்பி தங்ஸமுட்டா²னக்³க³ஹணேனேவ ஸங்க³ண்ஹாதீ’’தி. ஏஸேவ நயோதி இமினா கடத்தாரூபம்பி தங்ஸமுட்டா²னக்³க³ஹணேனேவ ஸங்க³ண்ஹாதீதி இமமேவத்த²ங் அதிதி³ஸதி.
Tatthāti pañcamaghaṭanato paṭṭhāya pañcasu ghaṭanesu. Tena vipākena saha, samaṃ vā uṭṭhānaṃ etassāti samuṭṭhānanti ayampi attho sambhavatīti vuttaṃ ‘‘paṭisandhiyaṃ kaṭattārūpampi taṃsamuṭṭhānaggahaṇeneva saṅgaṇhātī’’ti. Eseva nayoti iminā kaṭattārūpampi taṃsamuṭṭhānaggahaṇeneva saṅgaṇhātīti imamevatthaṃ atidisati.
ஏவம்பீதி ‘‘ஏதேஸு பனா’’திஆதி³னா ஸங்கே²பதோ வுத்தப்பகாரேபீதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘ஏதேஸு பன…பே॰… வுத்தனயேனபீ’’தி. யோ யோ பச்சயோதி யோ யோ ஹேதுஆதி³பச்சயோ மூலபா⁴வேன டி²தோ பரேஸங் பச்சயானங். தப்பச்சயத⁴ம்மானந்தி தேஹி ஹேதுஆதி³பச்சயேஹி பச்சயபூ⁴தானங் ஹேதுஆதி³த⁴ம்மானங். நிரவஸேஸஊனஊனதரஊனதமலாப⁴க்கமேனாதி தே த⁴ம்மா யேஸு விஸ்ஸஜ்ஜனேஸு யதா²ரஹங் நிரவஸேஸா லப்³ப⁴ந்தி , யேஸு ஊனா ஊனதரா ஊனதமா ச லப்³ப⁴ந்தி, தேன கமேன க⁴டனாவசனதோ பச்சயுப்பன்னாபி யதா²க்கமங் நிரவஸேஸாதி³க்கமேனேவ லப்³ப⁴ந்தி. தேனாஹ ‘‘நிரவஸேஸலாபே⁴ ச…பே॰… வேதி³தப்³போ³’’தி.
Evampīti ‘‘etesu panā’’tiādinā saṅkhepato vuttappakārepīti attho. Tenāha ‘‘etesu pana…pe… vuttanayenapī’’ti. Yo yo paccayoti yo yo hetuādipaccayo mūlabhāvena ṭhito paresaṃ paccayānaṃ. Tappaccayadhammānanti tehi hetuādipaccayehi paccayabhūtānaṃ hetuādidhammānaṃ. Niravasesaūnaūnataraūnatamalābhakkamenāti te dhammā yesu vissajjanesu yathārahaṃ niravasesā labbhanti , yesu ūnā ūnatarā ūnatamā ca labbhanti, tena kamena ghaṭanāvacanato paccayuppannāpi yathākkamaṃ niravasesādikkameneva labbhanti. Tenāha ‘‘niravasesalābhe ca…pe… veditabbo’’ti.
ஹேதுமூலகங் நிட்டி²தங்.
Hetumūlakaṃ niṭṭhitaṃ.
445. பஞ்சமே ஏகந்தி ஸனிஸ்ஸயதோ அப்³யாகதமூலங் அகுஸலந்தி இத³ங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘வத்து²வஸேன ஸனிஸ்ஸயங் வக்க²தீ’’தி. ந இத³ந்தி இத³ங் சதுத்த²ங் க⁴டனங் லப்³ப⁴மானஸ்ஸபி வத்து²ஸ்ஸ வஸேன க⁴டனங் ந ஹோதி தஸ்ஸ வக்க²மானத்தா, தஸ்மா ‘‘ஆரம்மணவஸேனேவா’’தி ஏகங்ஸோ க³ஹிதோதி அத்த²யோஜனா.
445. Pañcame ekanti sanissayato abyākatamūlaṃ akusalanti idaṃ sandhāyāha ‘‘vatthuvasena sanissayaṃ vakkhatī’’ti. Na idanti idaṃ catutthaṃ ghaṭanaṃ labbhamānassapi vatthussa vasena ghaṭanaṃ na hoti tassa vakkhamānattā, tasmā ‘‘ārammaṇavasenevā’’ti ekaṃso gahitoti atthayojanā.
446. ஸஹஜாதபுரேஜாதா ஏகோ நிஸ்ஸயபச்சயோதி இமினா ஸதிபி பச்சயத⁴ம்மபே⁴தே³ பச்சயபா⁴வபே⁴தோ³ நத்தீ²தி த³ஸ்ஸேதி, ததா² ‘‘அத்தி²பச்சயோ’’தி இமினாபி. அவிக³தபச்சயோபெத்த² அத்தி²பச்சயேனேவ ஸங்க³ஹிதோதி த³ட்ட²ப்³போ³. ‘‘அத்தி²அவிக³தபச்சயோ’’தி பாடோ². ஸஹஜாதாரம்மணாதி⁴பதி பன ந கேவலங் பச்சயத⁴ம்மப்பபே⁴தோ³வ, அத² கோ² பச்சயபா⁴வபே⁴தோ³பி அத்தே²வாதி ஆஹ ‘‘ஏவங்…பே॰… அபா⁴வதோ’’தி. வுத்தமேவத்த²ங் பாகடதரங் காதுங் ‘‘நிஸ்ஸயபா⁴வோ ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸஹஜாதபுரேஜாதனிஸ்ஸயாதீ³னந்தி ஸஹஜாதனிஸ்ஸயபுரேஜாதனிஸ்ஸயாதீ³னங். ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஸஹஜாதபுரேஜாதஅத்தி²அவிக³தபா⁴வே ஸங்க³ண்ஹாதி. ந பனேவந்திஆதி³னா வுத்தமேவத்த²ங் விவரந்தோ ‘‘ஸஹஜாதோ ஹீ’’திஆதி³மாஹ. பி⁴ன்னஸபா⁴வாதி ஸமானேபி அதி⁴பதிஸத்³த³வசனீயபா⁴வே பச்சயபா⁴வவிஸிட்டே²ன ஸபா⁴வேன பி⁴ன்னஸபா⁴வா, ந ஹேதுபச்சயாத³யோ விய ஸபா⁴வமத்தேன. தேனேவாதி பி⁴ன்னஸபா⁴வத்தா ஏவ. அஞ்ஞதா² ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸ ஸஹஜாதவஸேன, அப்³யாகதோ ஆரம்மணவஸேன அதி⁴பதிபச்சயேன பச்சயோ ஹோதீ’’தி தது³ப⁴யங் ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந ச வுத்தந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘பஞ்ஹாவாரவிப⁴ங்கே³…பே॰… ந வுத்த’’ந்தி.
446. Sahajātapurejātā eko nissayapaccayoti iminā satipi paccayadhammabhede paccayabhāvabhedo natthīti dasseti, tathā ‘‘atthipaccayo’’ti imināpi. Avigatapaccayopettha atthipaccayeneva saṅgahitoti daṭṭhabbo. ‘‘Atthiavigatapaccayo’’ti pāṭho. Sahajātārammaṇādhipati pana na kevalaṃ paccayadhammappabhedova, atha kho paccayabhāvabhedopi atthevāti āha ‘‘evaṃ…pe… abhāvato’’ti. Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘nissayabhāvo hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha sahajātapurejātanissayādīnanti sahajātanissayapurejātanissayādīnaṃ. Ādi-saddena sahajātapurejātaatthiavigatabhāve saṅgaṇhāti. Na panevantiādinā vuttamevatthaṃ vivaranto ‘‘sahajāto hī’’tiādimāha. Bhinnasabhāvāti samānepi adhipatisaddavacanīyabhāve paccayabhāvavisiṭṭhena sabhāvena bhinnasabhāvā, na hetupaccayādayo viya sabhāvamattena. Tenevāti bhinnasabhāvattā eva. Aññathā ‘‘kusalo kusalassa sahajātavasena, abyākato ārammaṇavasena adhipatipaccayena paccayo hotī’’ti tadubhayaṃ ekajjhaṃ katvā vattabbaṃ siyā, na ca vuttanti dassento āha ‘‘pañhāvāravibhaṅge…pe… na vutta’’nti.
447-452. ஸாதா⁴ரணவஸேனாதி அதி⁴பதிந்த்³ரியபா⁴வஸாமஞ்ஞேன. ததா² சேவ ச² க⁴டனானி யோஜெத்வா த³ஸ்ஸேதி ‘‘அதி⁴பதீ’’திஆதி³னா. த்³வே பச்சயத⁴ம்மாதி வீரியவீமங்ஸானங் வஸேன த்³வே பச்சயத⁴ம்மா, ஏகோயேவ சித்தாதி⁴பதிவஸேன. ஸமக்³க³கானி புப்³பே³ வத்தப்³பா³னி ஸியுங் அதி⁴பதிபடிபாடியாதி அதி⁴ப்பாயோ. பட²மஞ்ஹி வீரியாதி⁴பதி பச்சா² சித்தாதி⁴பதீதி. தேஸங் ஆஹாரமக்³க³பச்சயானங் பச்சா² வுத்தானி ஸமக்³க³கானி. ஸதி³ஸத்தாதி இத³ங் பரதோ ‘‘ஹேதுவஸேன வுத்தக⁴டனேஹி ஸதி³ஸத்தா’’திஆதி³வசனங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங்.
447-452. Sādhāraṇavasenāti adhipatindriyabhāvasāmaññena. Tathā ceva cha ghaṭanāni yojetvā dasseti ‘‘adhipatī’’tiādinā. Dve paccayadhammāti vīriyavīmaṃsānaṃ vasena dve paccayadhammā, ekoyeva cittādhipativasena. Samaggakāni pubbe vattabbāni siyuṃ adhipatipaṭipāṭiyāti adhippāyo. Paṭhamañhi vīriyādhipati pacchā cittādhipatīti. Tesaṃ āhāramaggapaccayānaṃ pacchā vuttāni samaggakāni. Sadisattāti idaṃ parato ‘‘hetuvasena vuttaghaṭanehi sadisattā’’tiādivacanaṃ sandhāya vuttaṃ.
457-460. து³மூலகந்தி குஸலாப்³யாகதமூலகங். தங் குஸலமூலகேஸு கஸ்மா வுத்தந்தி சோத³னாயங் ஆஹ ‘‘அப்³யாகதஸஹிதஸ்ஸ குஸலஸ்ஸ பச்சயபா⁴வத³ஸ்ஸனவஸேனா’’தி. எத்தா²தி அனுலோமக³ணனே. யதா²வுத்தேஸூதி ‘‘ஸஹஜாதஅஞ்ஞமஞ்ஞனிஸ்ஸயவிபாகஸம்பயுத்தவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தமூலகேஸூ’’தி ஏவங் வுத்தேஸு ஸஹஜாதாதி³மூலகேஸு. அத்தி²அவிக³தமூலகவஜ்ஜேஸூதி அத்தி²அவிக³தமூலகானி ட²பெத்வா அவஸேஸேஸு ஆஹாரேன ஆஹாரபச்சயேன க⁴டனானி ந யோஜிதானீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அதி⁴பதிந்த்³ரியேஹி ச நிஸ்ஸயாதி³வஜ்ஜேஸு ஸஹஜாதாதீ³ஸு க⁴டனானி ந யோஜிதானீதி யோஜனா. தேஸூதி ஹேதுகம்மஜா²னமக்³கே³ஸு ஆஹாரே அதி⁴பதிந்த்³ரியேஸு ச தங்தங்க⁴டனவஸேன யதா²வுத்தேஸு யோஜியமானேஸு. தேனாதி ஹேதுஆதி³அரூபத⁴ம்மானங்யேவ லப்³ப⁴னதோ. தேஹி க⁴டனானீதி ஹேதுஆதீ³ஹி யோஜியமானானி க⁴டனானி. ரூபமிஸ்ஸகத்தாபா⁴வேனாதி இத³ங் வுத்தஸதி³ஸதாய காரணவசனங். கஸ்மா பனெத்த² அத்தி²அவிக³தமூலகானி நிஸ்ஸயவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தானி தேஹி வஜ்ஜிதானீதி ஆஹ ‘‘அத்தி²அவிக³தேஹி பனா’’திஆதி³. நிஸ்ஸயாதீ³ஹி யோஜியமானானி அதி⁴பதிந்த்³ரியானி ரூபமிஸ்ஸகானி ஹொந்தீதி ந வுத்தானீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. யதி³ ஏவங் கஸ்மா அத்தி²அவிக³தமூலகேஸு ஆஹாரேன, நிஸ்ஸயாதி³மூலகேஸு ச அதி⁴பதிந்த்³ரியேஹி யோஜனா கதாதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘அதி⁴பதாஹாரிந்த்³ரியமூலகேஸூ’’திஆதி³.
457-460. Dumūlakanti kusalābyākatamūlakaṃ. Taṃ kusalamūlakesu kasmā vuttanti codanāyaṃ āha ‘‘abyākatasahitassa kusalassa paccayabhāvadassanavasenā’’ti. Etthāti anulomagaṇane. Yathāvuttesūti ‘‘sahajātaaññamaññanissayavipākasampayuttavippayuttaatthiavigatamūlakesū’’ti evaṃ vuttesu sahajātādimūlakesu. Atthiavigatamūlakavajjesūti atthiavigatamūlakāni ṭhapetvā avasesesu āhārena āhārapaccayena ghaṭanāni na yojitānīti sambandho. Adhipatindriyehi ca nissayādivajjesu sahajātādīsu ghaṭanāni na yojitānīti yojanā. Tesūti hetukammajhānamaggesu āhāre adhipatindriyesu ca taṃtaṃghaṭanavasena yathāvuttesu yojiyamānesu. Tenāti hetuādiarūpadhammānaṃyeva labbhanato. Tehi ghaṭanānīti hetuādīhi yojiyamānāni ghaṭanāni. Rūpamissakattābhāvenāti idaṃ vuttasadisatāya kāraṇavacanaṃ. Kasmā panettha atthiavigatamūlakāni nissayavippayuttaatthiavigatāni tehi vajjitānīti āha ‘‘atthiavigatehi panā’’tiādi. Nissayādīhi yojiyamānāni adhipatindriyāni rūpamissakāni hontīti na vuttānīti sambandho. Yadi evaṃ kasmā atthiavigatamūlakesu āhārena, nissayādimūlakesu ca adhipatindriyehi yojanā katāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘adhipatāhārindriyamūlakesū’’tiādi.
473-477. ஏதி³ஸேஸு டா²னேஸு க²ந்த⁴-ஸத்³தோ³ அரூபெஸ்வேவ நிருள்ஹோதி கத்வா வுத்தங் ‘‘ந பவத்தே விய க²ந்தா⁴யேவ பச்சயுப்பன்னபா⁴வேன க³ஹேதப்³பா³’’தி. கடத்தாரூபம்பி பன லப்³ப⁴தீதி இமினா ‘‘ஏகக்க²ணிககம்மவஸேன வுத்தானீ’’தி வசனங் படிக்கி²பதி. யமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய ‘‘கஸ்மா ந வுத்த’’ந்தி வுத்தங், தங் பாகடதரங் கரொந்தோ ‘‘நனூ’’திஆதி³ங் வத்வா புன தங் உதா³ஹரணேன விபா⁴வேதுங் ‘‘யதா²சா’’திஆதி³ வுத்தங். ஆரம்மணனிஸ்ஸயபச்சயபா⁴வேனாதி ஆரம்மணபச்சயபா⁴வேன நிஸ்ஸயபச்சயபா⁴வேன ச. கம்மஸ்ஸ ச பச்சயபா⁴வோ பாகடோயேவாதி ஆஹ ‘‘கம்மம்பி ஆரம்மணபச்சயபா⁴வேன வத்தப்³ப³’’ந்தி. த்³வின்னங் பச்சயபா⁴வானந்தி கம்மாரம்மணபச்சயபா⁴வானங். அஞ்ஞமஞ்ஞபடிக்கே²பதோதி இமினா த்³வின்னங் பச்சயபா⁴வானங் பி⁴ன்னத்தா பவத்திஆகாரஸ்ஸ ஏகக்க²ணே ஏகஸ்மிங் பச்சயத⁴ம்மே அயுஜ்ஜமானதங் த³ஸ்ஸேதி. யதா²த³ஸ்ஸிதஸ்ஸ நித³ஸ்ஸிதப்³பே³ன அஸமானதங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘பச்சுப்பன்னஞ்ஹி…பே॰… யுத்தங் வத்து’’ந்தி ஆஹ. கம்மங் பனாதிஆதி³னா கம்மாரம்மணபச்சயானங் பவத்திஆகாரஸ்ஸ பி⁴ன்னத்தா ஏகஜ்ஜ²ங் ஹுத்வா அப்பவத்திமேவ விபா⁴வேதி. யதோ தே அஞ்ஞமஞ்ஞங் படிக்கே²பகா வுத்தா, கஸ்மா பன தங்யேவ வத்து² ஆரம்மணபச்சயோ ஹோதி நிஸ்ஸயபச்சயோ ச, ந தங்யேவ கம்மங் ஆரம்மணபச்சயோ ச கம்மபச்சயோ சாதி? ந சோதே³தப்³ப³மேதங், த⁴ம்மஸபா⁴வோ ஏஸோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஏஸ ச ஸபா⁴வோ’’திஆதி³மாஹ. தத்த² வத்தமானானந்தி பச்சுப்பன்னானங். யந்தி இத³ங் ‘‘வத்தப்³ப³தா’’தி இமினா ஸம்ப³ந்தி⁴யமானங் ‘‘யா’’தி இத்தி²லிங்க³வஸேன விபரிணாமேதப்³ப³ங். யதா²திஆதி³னா தமேவத்த²ங் உதா³ஹரணத³ஸ்ஸனேன விபா⁴வேதி.
473-477. Edisesu ṭhānesu khandha-saddo arūpesveva niruḷhoti katvā vuttaṃ ‘‘na pavatte viya khandhāyeva paccayuppannabhāvena gahetabbā’’ti. Kaṭattārūpampi pana labbhatīti iminā ‘‘ekakkhaṇikakammavasena vuttānī’’ti vacanaṃ paṭikkhipati. Yamatthaṃ sandhāya ‘‘kasmā na vutta’’nti vuttaṃ, taṃ pākaṭataraṃ karonto ‘‘nanū’’tiādiṃ vatvā puna taṃ udāharaṇena vibhāvetuṃ ‘‘yathācā’’tiādi vuttaṃ. Ārammaṇanissayapaccayabhāvenāti ārammaṇapaccayabhāvena nissayapaccayabhāvena ca. Kammassa ca paccayabhāvo pākaṭoyevāti āha ‘‘kammampi ārammaṇapaccayabhāvena vattabba’’nti. Dvinnaṃ paccayabhāvānanti kammārammaṇapaccayabhāvānaṃ. Aññamaññapaṭikkhepatoti iminā dvinnaṃ paccayabhāvānaṃ bhinnattā pavattiākārassa ekakkhaṇe ekasmiṃ paccayadhamme ayujjamānataṃ dasseti. Yathādassitassa nidassitabbena asamānataṃ dassento ‘‘paccuppannañhi…pe… yuttaṃ vattu’’nti āha. Kammaṃ panātiādinā kammārammaṇapaccayānaṃ pavattiākārassa bhinnattā ekajjhaṃ hutvā appavattimeva vibhāveti. Yato te aññamaññaṃ paṭikkhepakā vuttā, kasmā pana taṃyeva vatthu ārammaṇapaccayo hoti nissayapaccayo ca, na taṃyeva kammaṃ ārammaṇapaccayo ca kammapaccayo cāti? Na codetabbametaṃ, dhammasabhāvo esoti dassento ‘‘esa ca sabhāvo’’tiādimāha. Tattha vattamānānanti paccuppannānaṃ. Yanti idaṃ ‘‘vattabbatā’’ti iminā sambandhiyamānaṃ ‘‘yā’’ti itthiliṅgavasena vipariṇāmetabbaṃ. Yathātiādinā tamevatthaṃ udāharaṇadassanena vibhāveti.
478-483. யங் விஞ்ஞாணங் அதி⁴பதிபச்சயோ ந ஹோதி, தங் அனாமட்டா²தி⁴பதிபா⁴வங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். வத்து²ஸ்ஸ வஸேனாதி ஹாபேதப்³ப³ஸ்ஸ வத்து²ஸ்ஸ வஸேன.
478-483. Yaṃ viññāṇaṃ adhipatipaccayo na hoti, taṃ anāmaṭṭhādhipatibhāvaṃ daṭṭhabbaṃ. Vatthussa vasenāti hāpetabbassa vatthussa vasena.
484-495. அரூபிந்த்³ரியானி ரூபானங் பச்சயத்தேன லப்³ப⁴ந்தீதி யோஜனா. யதி³பி ஏவங் வுத்தங் ரூபிந்த்³ரியானங் அரூபானங் பச்சயத்தஞ்ச லப்³ப⁴தீதி ஆஹ ‘‘சக்கா²தீ³னி ச பன சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னங் லப்³ப⁴ந்தீ’’தி. தங்ஸமானக³திகாதி வீரியேன ஸமானக³திகா மக்³க³பச்சயதாய.
484-495. Arūpindriyāni rūpānaṃ paccayattena labbhantīti yojanā. Yadipi evaṃ vuttaṃ rūpindriyānaṃ arūpānaṃ paccayattañca labbhatīti āha ‘‘cakkhādīni ca pana cakkhuviññāṇādīnaṃ labbhantī’’ti. Taṃsamānagatikāti vīriyena samānagatikā maggapaccayatāya.
511-514. விப்பயுத்தமூலகே ‘‘த³ஸமே குஸலாத³யோ சித்தஸமுட்டா²னான’’ந்தி இத³ங் பவத்திவஸேன அட்ட²கதா²யங் வுத்தந்தி ஆஹ ‘‘படிஸந்தி⁴யங் பன ‘க²ந்தா⁴ கடத்தாரூபானங் வத்து² ச க²ந்தா⁴ன’ந்தி இத³ம்பி லப்³ப⁴தீ’’தி. தஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேனாதி தஸ்ஸ வத்து²ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேன, ந அனவஸேஸதோ பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ த³ஸ்ஸனவஸேன. தேனாஹ ‘‘க²ந்தா⁴ ச வத்து²ஸ்ஸாதி இத³ம்பி பன லப்³ப⁴தேவா’’தி. ந வஜ்ஜேதப்³பா³னீதி தேஸம்பி பச்சயுப்பன்னபா⁴வேன யோஜேதப்³ப³த்தா.
511-514. Vippayuttamūlake ‘‘dasame kusalādayo cittasamuṭṭhānāna’’nti idaṃ pavattivasena aṭṭhakathāyaṃ vuttanti āha ‘‘paṭisandhiyaṃ pana ‘khandhā kaṭattārūpānaṃ vatthu ca khandhāna’nti idampi labbhatī’’ti. Tassa dassanavasenāti tassa vatthussa dassanavasena, na anavasesato paccayadhammassa dassanavasena. Tenāha ‘‘khandhā ca vatthussāti idampi pana labbhatevā’’ti. Na vajjetabbānīti tesampi paccayuppannabhāvena yojetabbattā.
515-518. அரூபவத்தா²ரம்மணமஹாபூ⁴தஇந்த்³ரியாஹாரானங் பச்சயத⁴ம்மானந்தி அத்தோ². ‘‘ஆஹாரிந்த்³ரியபச்சயா சா’’திபி பன வத்தப்³ப³ங். கஸ்மா? ந ஹி இந்த்³ரியாஹாரானங் வஸேன ஸஹஜாதாத³யோ லப்³ப⁴ந்தி, இந்த்³ரியாஹாரானங் பன வஸேன இந்த்³ரியாஹாரபச்சயாவ லப்³ப⁴ந்தி. ‘‘ஸஹஜாதங் புரேஜாதங் பச்சா²ஜாதங் ஆஹாரங் இந்த்³ரிய’’ந்தி ஹி உத்³தி³ஸித்வா அத்தி²பச்சயோ விப⁴த்தோதி. கேசி பனெத்த² ‘‘ஆஹாரக்³க³ஹணேன கப³ளீகாரோ ஆஹாரோவ க³ஹிதோ, இந்த்³ரியக்³க³ஹணேன ச ரூபஜீவிதிந்த்³ரியமேவ, ஸேஸாஹாரிந்த்³ரியானி ஸஹஜாதாதீ³ஸ்வேவ அந்தோக³தா⁴னி கதானி. யானி தத³ந்தோக³தா⁴னி, தே ஸந்தா⁴ய அட்ட²கதா²யங் ‘அரூபவத்தா²ரம்மணமஹாபூ⁴தஇந்த்³ரியாஹாரானங் வஸேனா’தி எத்த² இந்த்³ரியாஹாரக்³க³ஹணங் கதந்தி ‘ஸஹஜாதபுரேஜாதபச்சா²ஜாதபச்சயா லப்³ப⁴ந்தீ’தி வுத்த’’ந்தி வத³ந்தி.
515-518. Arūpavatthārammaṇamahābhūtaindriyāhārānaṃ paccayadhammānanti attho. ‘‘Āhārindriyapaccayā cā’’tipi pana vattabbaṃ. Kasmā? Na hi indriyāhārānaṃ vasena sahajātādayo labbhanti, indriyāhārānaṃ pana vasena indriyāhārapaccayāva labbhanti. ‘‘Sahajātaṃ purejātaṃ pacchājātaṃ āhāraṃ indriya’’nti hi uddisitvā atthipaccayo vibhattoti. Keci panettha ‘‘āhāraggahaṇena kabaḷīkāro āhārova gahito, indriyaggahaṇena ca rūpajīvitindriyameva, sesāhārindriyāni sahajātādīsveva antogadhāni katāni. Yāni tadantogadhāni, te sandhāya aṭṭhakathāyaṃ ‘arūpavatthārammaṇamahābhūtaindriyāhārānaṃ vasenā’ti ettha indriyāhāraggahaṇaṃ katanti ‘sahajātapurejātapacchājātapaccayā labbhantī’ti vutta’’nti vadanti.
தத்த² அரூபானங் ஸஹஜாதபச்சா²ஜாதாஹாரிந்த்³ரியபச்சயபா⁴வோ யதா²ரஹங் வேதி³தப்³போ³. வத்து² ஸஹஜாதங் புரேஜாதஞ்ச, ஆரம்மணங் புரேஜாதமேவ, அபி⁴ஞ்ஞாஞாணஸ்ஸ பன கதா³சி ஸஹஜாதம்பி ஆரம்மணபச்சயோ ஹோதியேவ. ஸஹஜாதக்³க³ஹணேன பனெத்த² ஸஹஜாதபச்சயபூ⁴தோவ க³ய்ஹதி, ஸோ ச ஏகுப்பாதா³தி³லக்க²ணயுத்தோவாதி யோ த⁴ம்மோ ஸஹஜாதோ ஹுத்வா ஆரம்மணங் ஹோதி, ந ஸோ இத⁴ அதி⁴ப்பேதோ. யதி³ ஸஹஜாதோபி ஆரம்மணங் ஹோதி, கஸ்மா பாளியங் ததா² ந விப⁴த்தந்தி? ஏககலாபபரியாபன்னஸ்ஸ ஏகுப்பாதா³தி³லக்க²ணயுத்தஸ்ஸ பி⁴ன்னகலாபபரியாபன்னதோ ஸங்கரமோசனத்த²ங். அபிச அப்பசுரபா⁴வதோ அபாகடபா⁴வதோ ச தங் ந க³ஹிதங் . ததோதி நவமதோதி அத்தோ², ந த³ஸமதோதி அதி⁴ப்பாயோ. ந ஹி ஏகாத³ஸமே அதி⁴பதி அத்தீ²தி. ததா² சுத்³த³ஸமேதி எத்த² ததா²-ஸத்³தே³ன வத்து²க்³க³ஹணேன சக்கா²தி³வத்தூ²னிபி க³ஹிதானீதி இமமத்த²ங் உபஸங்ஹரதி. ததே³வாதி ஆரம்மணமேவ.
Tattha arūpānaṃ sahajātapacchājātāhārindriyapaccayabhāvo yathārahaṃ veditabbo. Vatthu sahajātaṃ purejātañca, ārammaṇaṃ purejātameva, abhiññāñāṇassa pana kadāci sahajātampi ārammaṇapaccayo hotiyeva. Sahajātaggahaṇena panettha sahajātapaccayabhūtova gayhati, so ca ekuppādādilakkhaṇayuttovāti yo dhammo sahajāto hutvā ārammaṇaṃ hoti, na so idha adhippeto. Yadi sahajātopi ārammaṇaṃ hoti, kasmā pāḷiyaṃ tathā na vibhattanti? Ekakalāpapariyāpannassa ekuppādādilakkhaṇayuttassa bhinnakalāpapariyāpannato saṅkaramocanatthaṃ. Apica appacurabhāvato apākaṭabhāvato ca taṃ na gahitaṃ . Tatoti navamatoti attho, na dasamatoti adhippāyo. Na hi ekādasame adhipati atthīti. Tathā cuddasameti ettha tathā-saddena vatthuggahaṇena cakkhādivatthūnipi gahitānīti imamatthaṃ upasaṃharati. Tadevāti ārammaṇameva.
519. ஸஹஜாதானி வியாதி ஸஹஜாதபச்சயஸஹிதானி விய க⁴டனானி. ஸஹஜாதேனாதி ஸஹஜாதபச்சயேன. தானீதி ‘‘பகிண்ணகக⁴டனானீ’’தி வுத்தக⁴டனானி. யானி ஹி ஸஹஜாதபச்சயேன ந யோஜிதானி, தானெத்த² பகிண்ணகக⁴டனானீதி வுத்தானி. புரேஜாத…பே॰… வஸேனாதி எத்த² அயங் யோஜனா – புரேஜாதஸ்ஸ பச்சா²ஜாதஸ்ஸ ஆஹாரஸ்ஸ இந்த்³ரியஸ்ஸ ச ஸஹஜாதேன அஞ்ஞமஞ்ஞஞ்ச ஸாமஞ்ஞவஸேன, தேஸங்யேவ ஸஹஜாதேன அஞ்ஞமஞ்ஞஞ்ச அஸாமஞ்ஞவஸேன சாதி வுத்தங் ஹோதி. யதா² புரேஜாதஸ்ஸ பச்சா²ஜாதஸ்ஸ ச ஸஹஜாதேன அஸாமஞ்ஞங் பி⁴ன்னஸபா⁴வத்தா, ததோ ஏவ ஆஹாரிந்த்³ரியானம்பி தேன அஸாமஞ்ஞங், ஏவங் புரேஜாதாதீ³னங் சதுன்னம்பி அஞ்ஞமஞ்ஞங் அஸாமஞ்ஞங் பி⁴ன்னஸபா⁴வத்தா. ஏவங் அஸாமஞ்ஞவஸேன அஸமானதாவஸேன யதா²வுத்தானி க⁴டனானி விப்பகிண்ணானி. யதா² பன ஸஹஜாதபச்சயத⁴ம்மா அரூபக்க²ந்தா⁴த³யோ தேனேவ ஸஹஜாதபச்சயதாஸங்கா²தேன மிதூ²னங் ஸமானபா⁴வேன அஞ்ஞேஹி அஸங்கிண்ணா அத்தனோ பச்சயுப்பன்னானங் பச்சயோ ஹொந்தீதி அஸாமஞ்ஞவஸேன தேஸங் பவத்தி, ஏவங் புரேஜாதாதி³பச்சயத⁴ம்மாபீதி தேஸங் ஸஹஜாதேன அஞ்ஞமஞ்ஞஞ்ச யதா²வுத்தஸ்ஸ ஸாமஞ்ஞஸ்ஸ அஸாமஞ்ஞஸ்ஸ ச வஸேன தானி க⁴டனானி விப்பகிண்ணானீதி பகிண்ணகானி வுத்தானி. ஏவங் ஸந்தே ஸஹஜாதானம்பி க⁴டனானங் பகிண்ணகபா⁴வோ ஆபஜ்ஜதீதி? நாபஜ்ஜதி, தேஸங் ஸஹஜாததாய ஏவ அவிப்பகிண்ணபா⁴வஸித்³தி⁴தோ. தேன வுத்தங் ‘‘ஸஹஜாதங் அக்³க³ஹெத்வா வுத்தானி பகிண்ணகானி நாமா’’தி.
519. Sahajātāni viyāti sahajātapaccayasahitāni viya ghaṭanāni. Sahajātenāti sahajātapaccayena. Tānīti ‘‘pakiṇṇakaghaṭanānī’’ti vuttaghaṭanāni. Yāni hi sahajātapaccayena na yojitāni, tānettha pakiṇṇakaghaṭanānīti vuttāni. Purejāta…pe… vasenāti ettha ayaṃ yojanā – purejātassa pacchājātassa āhārassa indriyassa ca sahajātena aññamaññañca sāmaññavasena, tesaṃyeva sahajātena aññamaññañca asāmaññavasena cāti vuttaṃ hoti. Yathā purejātassa pacchājātassa ca sahajātena asāmaññaṃ bhinnasabhāvattā, tato eva āhārindriyānampi tena asāmaññaṃ, evaṃ purejātādīnaṃ catunnampi aññamaññaṃ asāmaññaṃ bhinnasabhāvattā. Evaṃ asāmaññavasena asamānatāvasena yathāvuttāni ghaṭanāni vippakiṇṇāni. Yathā pana sahajātapaccayadhammā arūpakkhandhādayo teneva sahajātapaccayatāsaṅkhātena mithūnaṃ samānabhāvena aññehi asaṃkiṇṇā attano paccayuppannānaṃ paccayo hontīti asāmaññavasena tesaṃ pavatti, evaṃ purejātādipaccayadhammāpīti tesaṃ sahajātena aññamaññañca yathāvuttassa sāmaññassa asāmaññassa ca vasena tāni ghaṭanāni vippakiṇṇānīti pakiṇṇakāni vuttāni. Evaṃ sante sahajātānampi ghaṭanānaṃ pakiṇṇakabhāvo āpajjatīti? Nāpajjati, tesaṃ sahajātatāya eva avippakiṇṇabhāvasiddhito. Tena vuttaṃ ‘‘sahajātaṃ aggahetvā vuttāni pakiṇṇakāni nāmā’’ti.
தானீதி பகிண்ணகக⁴டனானி. குஸலவிபாகாதி குஸலா ச விபாகா ச, யே அபி⁴ன்னலக்க²ணா ஹுத்வா குஸலஸபா⁴வா விபாகஸபா⁴வா சாதி அத்தோ². ஏவங்ஸபா⁴வஞ்ச ஏகங் அஞ்ஞிந்த்³ரியமேவாதி ஆஹ ‘‘இத³ங்…பே॰… லப்³ப⁴தீ’’தி. நனு ச ஸத்³தி⁴ந்த்³ரியாதி³வஸேனபி அயமத்தோ² லப்³ப⁴தீதி? தேஸங் கிரியஸபா⁴வதாபி அத்தே²வாதி. து³க்க²ந்தி சேதஸிகது³க்க²ங். தேனாஹ ‘‘அகுஸலமேவா’’தி. விபாகஸ்ஸ து³க்க²ஸ்ஸாதி யோஜனா. தேன வுத்தங் ‘‘அஜா²னங்க³த்தா’’தி. அகுஸலவிபாககிரியாதி விசிகிச்சா²சித்தபஞ்சவிஞ்ஞாணகிரியாமனோதா⁴தூஸு பவத்தனதோ அகுஸலவிபாககிரியாவ ஹோதி சித்தட்டி²தீதி அத்தோ². யஸ்மா அகுஸலவிபாகாதி ஏவமத்தே² க³ய்ஹமானே து³க்க²ஸ்ஸ சித்தட்டி²தியா ச வஸேன யதா² ஜா²னேஸு, ஏவங் அஞ்ஞேஸங் வஸேன அஞ்ஞேஸு ச ந லப்³ப⁴தி, தஸ்மா அகுஸலஸ்ஸ விபாகாதி ஏவமத்தே² க³ய்ஹமானே து³க்கி²ந்த்³ரியஸ்ஸ வஸேன இந்த்³ரியேஸு லப்³ப⁴தீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘அகுஸலஸ்ஸ…பே॰… லப்³பெ⁴ய்யா’’தி. இமஸ்மிங் குஸலத்திகே விபாகோ விபாகாப்³யாகதமிச்சேவ க³ய்ஹதி, ந அகுஸலாதி³பதே³ஹி விஸேஸெத்வாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘குஸலவிபாகா…பே॰… நத்தீ²’’தி ஆஹ.
Tānīti pakiṇṇakaghaṭanāni. Kusalavipākāti kusalā ca vipākā ca, ye abhinnalakkhaṇā hutvā kusalasabhāvā vipākasabhāvā cāti attho. Evaṃsabhāvañca ekaṃ aññindriyamevāti āha ‘‘idaṃ…pe… labbhatī’’ti. Nanu ca saddhindriyādivasenapi ayamattho labbhatīti? Tesaṃ kiriyasabhāvatāpi atthevāti. Dukkhanti cetasikadukkhaṃ. Tenāha ‘‘akusalamevā’’ti. Vipākassa dukkhassāti yojanā. Tena vuttaṃ ‘‘ajhānaṅgattā’’ti. Akusalavipākakiriyāti vicikicchācittapañcaviññāṇakiriyāmanodhātūsu pavattanato akusalavipākakiriyāva hoti cittaṭṭhitīti attho. Yasmā akusalavipākāti evamatthe gayhamāne dukkhassa cittaṭṭhitiyā ca vasena yathā jhānesu, evaṃ aññesaṃ vasena aññesu ca na labbhati, tasmā akusalassa vipākāti evamatthe gayhamāne dukkhindriyassa vasena indriyesu labbhatīti dassento āha ‘‘akusalassa…pe… labbheyyā’’ti. Imasmiṃ kusalattike vipāko vipākābyākatamicceva gayhati, na akusalādipadehi visesetvāti imamatthaṃ dassento ‘‘kusalavipākā…pe… natthī’’ti āha.
பஞ்ஹாவாரஸ்ஸ க⁴டனே அனுலோமக³ணனா நிட்டி²தா.
Pañhāvārassa ghaṭane anulomagaṇanā niṭṭhitā.
பச்சனீயுத்³தா⁴ரவண்ணனா
Paccanīyuddhāravaṇṇanā
527. நஹேதுபச்சயேனாதி எத்த² ந-காரோ அஞ்ஞத்தோ²தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஹேதுபச்சயதோ அஞ்ஞேன பச்சயேனா’’தி ஆஹ. அக்³க³ஹிதக்³க³ஹணேனாஹி ஸஹஜாதாதி³ஸங்க³ஹவஸேன அக்³க³ஹிதானங் க³ஹணேன. அட்ட² ஹொந்தீதி இமிஸ்ஸா பாளியா ஆக³தா ஆரம்மணாத³யோ அட்ட² பச்சயா ஹொந்தி. தேஸூதி அட்ட²ஸு பச்சயேஸு. தீஹீதி ஆரம்மணஸஹஜாதஉபனிஸ்ஸயபச்சயேஹி. த்³வீஹீதி ஆரம்மணபச்சயஉபனிஸ்ஸயபச்சயேஹி. தஸ்மிங் தஸ்மிங் பச்சயேதி தஸ்மிங் தஸ்மிங் ஹேதுஆதி³கே பச்சயே. ததோ ஹேதுஆதி³பச்சயதோ. யதா²யோக³ங் யோஜேதப்³பா³தி யஸ்மிங் பச்சயே பச்சனீயதோ டி²தே யே பச்சயா அனுலோமதோ யோஜனங் லப⁴ந்தி, தே யோஜேதப்³பா³தி அத்தோ².
527. Nahetupaccayenāti ettha na-kāro aññatthoti dassento ‘‘hetupaccayato aññena paccayenā’’ti āha. Aggahitaggahaṇenāhi sahajātādisaṅgahavasena aggahitānaṃ gahaṇena. Aṭṭha hontīti imissā pāḷiyā āgatā ārammaṇādayo aṭṭha paccayā honti. Tesūti aṭṭhasu paccayesu. Tīhīti ārammaṇasahajātaupanissayapaccayehi. Dvīhīti ārammaṇapaccayaupanissayapaccayehi. Tasmiṃ tasmiṃ paccayeti tasmiṃ tasmiṃ hetuādike paccaye. Tato hetuādipaccayato. Yathāyogaṃ yojetabbāti yasmiṃ paccaye paccanīyato ṭhite ye paccayā anulomato yojanaṃ labhanti, te yojetabbāti attho.
த்³வின்னந்தி அனந்தரூபனிஸ்ஸயஸ்ஸ பகதூபனிஸ்ஸயஸ்ஸாதி இமேஸங் த்³வின்னங். வத்து²புரேஜாதஸ்ஸ வஸேன புரேஜாதங் ஆரம்மணபுரேஜாதஸ்ஸ ஆரம்மணேன ஸங்க³ஹிதத்தா. அஞ்ஞிஸ்ஸா சேதனாயாதி நானாக்க²ணிககம்மபச்சயபா⁴வேனேவ பவத்தாய சேதனாய. அரூபாஹாரா அபரிச்சத்தஸஹஜாதபா⁴வா ஏவ ஆஹாரபச்சயோ ஹொந்தி, ரூபாஹாரோ டி²திப்பத்தோயேவாதி வுத்தங் ‘‘ஸஹஜாததோ அஞ்ஞஸ்ஸ கப³ளீகாராஹாரஸ்ஸ வஸேன ஆஹாரோ’’தி. ஸஹஜாததோ அஞ்ஞஸ்ஸாதி ச இத³ங் அரூபாஹாரனிவத்தனத்த²ங் வுத்தங், ந கப³ளீகாராஹாரவிஸேஸனிவத்தனத்த²ங் தாதி³ஸஸ்ஸேவ தஸ்ஸ அபா⁴வதோ. ந ஹி ரூபாஹாரோ ஸஹஜாதபச்சயோ ஹோதி, நாபி புரேஜாதபச்சயோ ஹோதி . யதா² ஸஹஜாதானங் ஸஹஜாதபச்சயோ ந ஹோதி, ஏவங் புரேஜாதானங் பச்சா²ஜாதபச்சயோ ந ஹோதி, பச்சா²ஜாதானஞ்ச புரேஜாதபச்சயோ ந ஹோதி. கஸ்மா? தாதி³ஸஸ்ஸ பச்சயலக்க²ணஸ்ஸ அபா⁴வதோ. யேஸஞ்ஹி யோ ஜனகோ, ந தேஹி தஸ்ஸ ஸஹஜாததா அத்தி², நாபி புரேஜாததா புரேஜாதபச்சயலக்க²ணயுத்தா, பச்சா²ஜாதபச்சயதாய பன வத்தப்³ப³மேவ நத்தி² ரூபத⁴ம்மத்தா. உபத்த²ம்ப⁴கத்தேபி ஏஸேவ நயோ, தஸ்மா ஸஹஜாதாதி³விது⁴ரோ ஏவ தஸ்ஸ பச்சயபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. தேனேவ ஹி ‘‘ஸஹஜாதங் புரேஜாதங் பச்சா²ஜாதங் ஆஹாரங் இந்த்³ரிய’’ந்தி எத்த² ரூபஜீவிதிந்த்³ரியங் விய ரூபாஹாரோ விஸுங் க³ஹிதோ. ததா² சாஹ ‘‘ரூபாஹாரோ…பே॰… ஆஹாரபச்சயோவ ஹோதீ’’தி. ஸஹஜாததோ புரேஜாததோ ச அஞ்ஞஸ்ஸ ரூபஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸாதி எத்த² ரூபாஹாரே வுத்தனயேனேவ அத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
Dvinnanti anantarūpanissayassa pakatūpanissayassāti imesaṃ dvinnaṃ. Vatthupurejātassa vasena purejātaṃ ārammaṇapurejātassa ārammaṇena saṅgahitattā. Aññissā cetanāyāti nānākkhaṇikakammapaccayabhāveneva pavattāya cetanāya. Arūpāhārā apariccattasahajātabhāvā eva āhārapaccayo honti, rūpāhāro ṭhitippattoyevāti vuttaṃ ‘‘sahajātato aññassa kabaḷīkārāhārassa vasena āhāro’’ti. Sahajātato aññassāti ca idaṃ arūpāhāranivattanatthaṃ vuttaṃ, na kabaḷīkārāhāravisesanivattanatthaṃ tādisasseva tassa abhāvato. Na hi rūpāhāro sahajātapaccayo hoti, nāpi purejātapaccayo hoti . Yathā sahajātānaṃ sahajātapaccayo na hoti, evaṃ purejātānaṃ pacchājātapaccayo na hoti, pacchājātānañca purejātapaccayo na hoti. Kasmā? Tādisassa paccayalakkhaṇassa abhāvato. Yesañhi yo janako, na tehi tassa sahajātatā atthi, nāpi purejātatā purejātapaccayalakkhaṇayuttā, pacchājātapaccayatāya pana vattabbameva natthi rūpadhammattā. Upatthambhakattepi eseva nayo, tasmā sahajātādividhuro eva tassa paccayabhāvo veditabbo. Teneva hi ‘‘sahajātaṃ purejātaṃ pacchājātaṃ āhāraṃ indriya’’nti ettha rūpajīvitindriyaṃ viya rūpāhāro visuṃ gahito. Tathā cāha ‘‘rūpāhāro…pe… āhārapaccayova hotī’’ti. Sahajātato purejātato ca aññassa rūpajīvitindriyassāti ettha rūpāhāre vuttanayeneva attho veditabbo.
ஏவஞ்ச கத்வாதி புரிமபுரிமேஹி அஸங்க³ஹிதஸங்க³ண்ஹனவஸேன பச்சி²மபச்சி²மானங் க³ஹிதத்தா ததா² ரூபாஹாரஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ ச வஸேன இத⁴ ஆஹாரிந்த்³ரியபச்சயானங் க³ஹிதத்தாதி அத்தோ², அஞ்ஞதா² ‘‘ஆஹாரபச்சயேன பச்சயோ, இந்த்³ரியபச்சயேன பச்சயோ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியாதி அதி⁴ப்பாயோ. தேனேவாஹ ‘‘ஆரம்மண…பே॰… இச்சேவ வுத்த’’ந்தி. தத³ஞ்ஞாபா⁴வாதி ததோ ஆரம்மணாதி³பச்சயதோ அஞ்ஞஸ்ஸ இதா⁴தி⁴ப்பேதகம்மாதி³பச்சயஸ்ஸ குஸலே அபா⁴வா. தஸ்மாதி யஸ்மா ஆரம்மணதோ அஞ்ஞேஸங் த்³வின்னங் வஸேன உபனிஸ்ஸயோ வுத்தோ, தஸ்மா ‘‘ஆரம்மணாதி⁴பதி ஆரம்மணபச்சயே ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²தீ’’தி வத்தப்³ப³ங், ந ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயேதி அதி⁴ப்பாயோ. யதி³ ஏவங் கஸ்மா பரித்தத்திகபஞ்ஹாவாரபச்சனீயே ஆரம்மணங் ந வுத்தங். உபனிஸ்ஸயேன ஹி அஸங்க³ஹிதத்தே தங் வத்தப்³ப³மேவ ஸியாதி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘யங் பனா’’திஆதி³. தத்த² புரிமேஹி அஸங்க³ஹிதவஸேன வுத்தானந்தி புரிமேஹி பச்சயேஹி அஸங்க³ஹிதவஸேன வுத்தானங் பச்சி²மானங் பச்சயானங். ஸங்க³ஹிதவிவஜ்ஜனாபா⁴வதோதி அத்தனா ஸமானலக்க²ணதாய ஸங்க³ஹிதஸ்ஸ பச்சயஸ்ஸ விவஜ்ஜனாபா⁴வதோ, விவஜ்ஜனே காரணங் நத்தீ²தி அத்தோ². உபனிஸ்ஸயதோ அஞ்ஞாரம்மணாபா⁴வதோதி அப்பமாணோ த⁴ம்மோ அப்பமாணஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஆரம்மணங் ஹொந்தோ ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயோவ ஹோதி ஆரம்மணாதி⁴பதிபா⁴வதோதி அத்தோ². யதா² ஆரம்மணே க³ஹிதே ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயோ க³ஹிதோவ ஹோதி ப³லவாரம்மணபா⁴வதோ , ஏவங் ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயே க³ஹிதே ஆரம்மணங் க³ஹிதமேவ ஹோதி தங்ஸபா⁴வத்தாதி தத்த² தங் விஸுங் ந உத்³த⁴டந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேனாஹ ‘‘ந பன ஆரம்மணூபனிஸ்ஸயஸ்ஸ ஆரம்மணே அஸங்க³ஹிதத்தா’’தி.
Evañca katvāti purimapurimehi asaṅgahitasaṅgaṇhanavasena pacchimapacchimānaṃ gahitattā tathā rūpāhārassa jīvitindriyassa ca vasena idha āhārindriyapaccayānaṃ gahitattāti attho, aññathā ‘‘āhārapaccayena paccayo, indriyapaccayena paccayo’’ti vattabbaṃ siyāti adhippāyo. Tenevāha ‘‘ārammaṇa…pe… icceva vutta’’nti. Tadaññābhāvāti tato ārammaṇādipaccayato aññassa idhādhippetakammādipaccayassa kusale abhāvā. Tasmāti yasmā ārammaṇato aññesaṃ dvinnaṃ vasena upanissayo vutto, tasmā ‘‘ārammaṇādhipati ārammaṇapaccaye saṅgahaṃ gacchatī’’ti vattabbaṃ, na ārammaṇūpanissayeti adhippāyo. Yadi evaṃ kasmā parittattikapañhāvārapaccanīye ārammaṇaṃ na vuttaṃ. Upanissayena hi asaṅgahitatte taṃ vattabbameva siyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. Tattha purimehi asaṅgahitavasena vuttānanti purimehi paccayehi asaṅgahitavasena vuttānaṃ pacchimānaṃ paccayānaṃ. Saṅgahitavivajjanābhāvatoti attanā samānalakkhaṇatāya saṅgahitassa paccayassa vivajjanābhāvato, vivajjane kāraṇaṃ natthīti attho. Upanissayato aññārammaṇābhāvatoti appamāṇo dhammo appamāṇassa dhammassa ārammaṇaṃ honto ārammaṇūpanissayova hoti ārammaṇādhipatibhāvatoti attho. Yathā ārammaṇe gahite ārammaṇūpanissayo gahitova hoti balavārammaṇabhāvato , evaṃ ārammaṇūpanissaye gahite ārammaṇaṃ gahitameva hoti taṃsabhāvattāti tattha taṃ visuṃ na uddhaṭanti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘na pana ārammaṇūpanissayassa ārammaṇe asaṅgahitattā’’ti.
பச்சா²ஜாதஆஹாரானந்தி அத்தனோ பச்சயுப்பன்னதோ புரேஜாதகாயதோ பச்சா²ஜாதானங் அரூபாஹாரானங். தே ஹி அத்தனா ஸஹஜாதஅரூபத⁴ம்மானங் தங்ஸமுட்டா²னரூபத⁴ம்மானம்பி ஸஹஜாதஅத்தி²பச்சயா ஹொந்தி, புரேஜாதானங் பன வத்தூ²னங் பச்சா²ஜாதஅத்தி²பச்சயோ. பச்சா²ஜாதிந்த்³ரியானந்தி பச்சா²ஜாதானங் அரூபிந்த்³ரியானங். ஸேஸங் ஆஹாரே வுத்தனயேன யோஜேதப்³ப³ங். யஸ்மா ஏதே ஆஹாரிந்த்³ரியா யஸ்மிங் க²ணே புரேஜாதஅத்தி²பச்சயங் லப⁴ந்தி, தஸ்மிங்யேவ க²ணே தங்தங்பச்சயுப்பன்னானங் ஸஹஜாதஅத்தி²பச்சயோ பச்சா²ஜாதஅத்தி²பச்சயோ ச ஹொந்தி, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ஸஹாபி அத்தி²அவிக³தபச்சயபா⁴வோ ஹோதீ’’தி. திண்ணந்தி ஸஹஜாதாதீ³னங் திண்ணங். ச²ஹி பே⁴தே³ஹீதி விஸுங் க³ஹிதேஹி ஸஹஜாதாதீ³ஹி பஞ்சஹி யதா²ரஹங் ஏகஜ்ஜ²ங் க³ஹிதபே⁴தே³ன சாதி ச²ஹி அத்தி²பச்சயபே⁴தே³ஹி. ஏகேகங் ஸங்க³ஹெத்வாதி அத்தி²பச்சயலக்க²ணங் அவிக³தபச்சயலக்க²ணஞ்ச விஸுங் விஸுங் ச²ஹி பே⁴தே³ஹி ஸங்க³ஹெத்வா வுத்தங்.
Pacchājātaāhārānanti attano paccayuppannato purejātakāyato pacchājātānaṃ arūpāhārānaṃ. Te hi attanā sahajātaarūpadhammānaṃ taṃsamuṭṭhānarūpadhammānampi sahajātaatthipaccayā honti, purejātānaṃ pana vatthūnaṃ pacchājātaatthipaccayo. Pacchājātindriyānanti pacchājātānaṃ arūpindriyānaṃ. Sesaṃ āhāre vuttanayena yojetabbaṃ. Yasmā ete āhārindriyā yasmiṃ khaṇe purejātaatthipaccayaṃ labhanti, tasmiṃyeva khaṇe taṃtaṃpaccayuppannānaṃ sahajātaatthipaccayo pacchājātaatthipaccayo ca honti, tasmā vuttaṃ ‘‘sahāpi atthiavigatapaccayabhāvo hotī’’ti. Tiṇṇanti sahajātādīnaṃ tiṇṇaṃ. Chahi bhedehīti visuṃ gahitehi sahajātādīhi pañcahi yathārahaṃ ekajjhaṃ gahitabhedena cāti chahi atthipaccayabhedehi. Ekekaṃ saṅgahetvāti atthipaccayalakkhaṇaṃ avigatapaccayalakkhaṇañca visuṃ visuṃ chahi bhedehi saṅgahetvā vuttaṃ.
அஜ்ஜ²த்திகபா³ஹிரபே⁴த³தோதி வத்தப்³ப³ங் சக்கா²தீ³னங் ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸ ச அதி⁴ப்பேதத்தா, ஸபரஸந்தானிகானஞ்ச இந்த்³ரியானங் அனதி⁴ப்பேதத்தா. நிஸ்ஸயபுரேஜாதவிப்பயுத்தஅத்தி²அவிக³தானங் புரேஜாதபூ⁴தானந்தி அதி⁴ப்பாயோ. தேஸஞ்ஹி புரேஜாதே ஸங்க³ஹோ. ததே³கதே³ஸஸ்ஸாதி ஆரம்மணேகதே³ஸஸ்ஸ, ஆரம்மணாதி⁴பதிஆரம்மணூபனிஸ்ஸயானந்தி அத்தோ². தேஸந்தி நிஸ்ஸயாதீ³னங். உபனிஸ்ஸயாதீ³ஸூதி உபனிஸ்ஸயபுரேஜாதபச்சயாதீ³ஸு. தங் பன புரேஜாதபூ⁴தங் ஆரம்மணங். தத்தா²தி உபனிஸ்ஸயபச்சயஸங்க³ஹே. யதா²வுத்தனயோ செத்த² ஏகந்தேன க³ஹேதப்³போ³தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அத² பனா’’திஆதி³ வுத்தங்.
Ajjhattikabāhirabhedatoti vattabbaṃ cakkhādīnaṃ jīvitindriyassa ca adhippetattā, saparasantānikānañca indriyānaṃ anadhippetattā. Nissayapurejātavippayuttaatthiavigatānaṃ purejātabhūtānanti adhippāyo. Tesañhi purejāte saṅgaho. Tadekadesassāti ārammaṇekadesassa, ārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayānanti attho. Tesanti nissayādīnaṃ. Upanissayādīsūti upanissayapurejātapaccayādīsu. Taṃ pana purejātabhūtaṃ ārammaṇaṃ. Tatthāti upanissayapaccayasaṅgahe. Yathāvuttanayo cettha ekantena gahetabboti dassetuṃ ‘‘atha panā’’tiādi vuttaṃ.
ஏவ-ஸத்³தோ³ ஆனெத்வா யோஜேதப்³போ³, அஞ்ஞதா² தேஸு பஞ்ஹேஸு ஏகஸபா⁴வதோவ பச்சயஸ்ஸ ஆக³மனங் வுத்தங் ஸியா. தேனாதி ‘‘ஏகோவா’’தி அவதா⁴ரணேன அக்³க³ஹிதேன. தேஸூதி ஸஹஜாதபுரேஜாதபச்சயேஸு. உக்கட்ட²வஸேனாதி ‘‘ஏகோ த்³வே’’திஆதி³னா வுத்தஉக்கங்ஸவஸேன. தே தே பச்சயே ஸங்க³ஹெத்வாதி தே ஹேதுஆதி³பச்சயே ஸஹஜாதாதி³பச்சயேஹி ஸங்க³ஹெத்வா. த³ஸ்ஸிதபச்சயபரிச்சே²தோ³தி ஸோளஸாதி³பே⁴தே³ன ஸங்க³ஹெத்வா த³ஸ்ஸிதபச்சயபரிச்சே²தோ³.
Eva-saddo ānetvā yojetabbo, aññathā tesu pañhesu ekasabhāvatova paccayassa āgamanaṃ vuttaṃ siyā. Tenāti ‘‘ekovā’’ti avadhāraṇena aggahitena. Tesūti sahajātapurejātapaccayesu. Ukkaṭṭhavasenāti ‘‘eko dve’’tiādinā vuttaukkaṃsavasena. Te te paccaye saṅgahetvāti te hetuādipaccaye sahajātādipaccayehi saṅgahetvā. Dassitapaccayaparicchedoti soḷasādibhedena saṅgahetvā dassitapaccayaparicchedo.
பபே⁴த³பரிஹானீஸூதி ஸஹஜாதபச்சயாதீ³ஹி ஸங்க³ஹிதபச்சயப்பபே⁴தே³ தங்தங்பச்சயபடிக்கே²பே பஞ்ஹாபரிஹானியஞ்சாதி அத்தோ². நஹேதுபச்சயாதி இமினா ஹேதுபச்சயதோ அஞ்ஞே பச்சயா க³ஹிதாதி கத்வா வுத்தங் ‘‘நஹேதுபச்சயாதி எத்த² லப்³ப⁴மானபச்சயே ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி. ஏவஞ்ச கத்வாதி ஸப்³ப³பச்சனீயஸாதா⁴ரணலக்க²ணவஸேன வுத்தத்தா ஏவ ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா, ந ஹி ஹேதுபச்சயே பச்சனீயதோ டி²தே ஹேதுத⁴ம்மோ ஹேதுஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ ஸஹஜாதபச்சயேன பச்சயோதி ஸக்கா வத்துங். வீஸதி பச்சயாதி ஹேதுபச்சயேன ஸத்³தி⁴ங் வீஸதி பச்சயா. பரிஹானீயங் வித்தா²ரகத²ங் த³ஸ்ஸெந்தோதி யோஜனா.
Pabhedaparihānīsūti sahajātapaccayādīhi saṅgahitapaccayappabhede taṃtaṃpaccayapaṭikkhepe pañhāparihāniyañcāti attho. Nahetupaccayāti iminā hetupaccayato aññe paccayā gahitāti katvā vuttaṃ ‘‘nahetupaccayāti ettha labbhamānapaccaye sandhāya vutta’’nti. Evañca katvāti sabbapaccanīyasādhāraṇalakkhaṇavasena vuttattā eva na vattabbaṃ siyā, na hi hetupaccaye paccanīyato ṭhite hetudhammo hetussa dhammassa sahajātapaccayena paccayoti sakkā vattuṃ. Vīsati paccayāti hetupaccayena saddhiṃ vīsati paccayā. Parihānīyaṃ vitthārakathaṃ dassentoti yojanā.
528. தேஹி தேஹி பச்சயேஹீதி ஸஹஜாதபச்சயாதீ³ஹி தேஹி தேஹி ஸங்கா³ஹகபூ⁴தேஹி பச்சயேஹி. தே தே பச்சயாதி ஸங்க³ஹேதப்³பா³ அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயாத³யோ ஹேதுபச்சயாத³யோ வா தே தே பச்சயா. அஞ்ஞேஸங் அபா⁴வங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ந தேஸங் ஸப்³பே³ஸங் ஸம்ப⁴வந்தி அதி⁴ப்பாயோ. தேனாஹ ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³. தத்த² த்³வேயேவாதி ஆரம்மணாதி⁴பதிங் அபனெத்வா ஆஹ. அப்³யாகதஸ்ஸபீதி பி-ஸத்³தே³ன ந கேவலங் குஸலஸ்ஸேவ, அத² கோ² அப்³யாகதஸ்ஸபீதி குஸலங் ஸம்பிண்டே³தி.
528. Tehi tehi paccayehīti sahajātapaccayādīhi tehi tehi saṅgāhakabhūtehi paccayehi. Te te paccayāti saṅgahetabbā aññamaññapaccayādayo hetupaccayādayo vā te te paccayā. Aññesaṃ abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, na tesaṃ sabbesaṃ sambhavanti adhippāyo. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Tattha dveyevāti ārammaṇādhipatiṃ apanetvā āha. Abyākatassapīti pi-saddena na kevalaṃ kusalasseva, atha kho abyākatassapīti kusalaṃ sampiṇḍeti.
530. தேன ஸத்³தி⁴ந்தி வத்து²னா ஸத்³தி⁴ங். ஸுத்³தா⁴னந்தி கேவலானங் வத்து²னா வினா ச க³ஹிதானங் குஸலக்க²ந்தா⁴னங். யதி³பி வத்து²னா ஸத்³தி⁴ங் ஸஹஜாதட்டோ² நத்தி², நிஸ்ஸயாதி³பா⁴வோ பன அத்தே²வாதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘வத்து²னா பனா’’திஆதி³மாஹ.
530. Tena saddhinti vatthunā saddhiṃ. Suddhānanti kevalānaṃ vatthunā vinā ca gahitānaṃ kusalakkhandhānaṃ. Yadipi vatthunā saddhiṃ sahajātaṭṭho natthi, nissayādibhāvo pana atthevāti dassento ‘‘vatthunā panā’’tiādimāha.
ஸஹஜாதபுரேஜாதபச்சா²ஜாதஆஹாரிந்த்³ரியானங் அத்தி²பச்சயேன ஸங்க³ஹேதப்³ப³த்தா ஸஹஜாதாதீ³ஹி ஸங்க³ஹேதப்³பா³னங் தங்ஸங்க³ஹோ ஸுகரோதி த³ஸ்ஸேதுங் உபனிஸ்ஸயேன ஸங்க³ஹேதப்³பா³னங் ஸங்க³ஹோ வுத்தனயோ ஏவாதி வுத்தங் ‘‘சதூஸு ஸப்³ப³பச்சயே ஸங்க³ண்ஹித்வா’’தி. கம்மங் பன ஸஹஜாதூபனிஸ்ஸயேஹி அஸங்க³ஹேதப்³ப³தாபி அத்தீ²தி ஸரூபதோ க³ஹிதங், அஞ்ஞதா² ‘‘தீஸு பச்சயேஸூ’’தி வத்தப்³ப³ங் ஸியா. மிஸ்ஸகாமிஸ்ஸகஸ்ஸாதி ஸஹஜாதபுரேஜாதாதி³பா⁴வேஹி மிஸ்ஸகஸ்ஸ ததா² அமிஸ்ஸகஸ்ஸ ச. வுத்தமேவத்த²ங் வித்தா²ரதோ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். தேனாதி அத்தி²பச்சயவிபா⁴க³ஸங்கா³ஹகானங் ஸஹஜாதாதீ³னங் க³ஹணேன. ஸப்³ப³பச்சயானங்…பே॰… ஹோதீதி இமினா ‘‘இமஸ்மிங் பன பச்சயுத்³தா⁴ரே’’திஆதி³னா வுத்தோபி பச்சயஸங்க³ஹோ இத⁴ அத்த²தோ த³ஸ்ஸிதோயேவாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதி.
Sahajātapurejātapacchājātaāhārindriyānaṃ atthipaccayena saṅgahetabbattā sahajātādīhi saṅgahetabbānaṃ taṃsaṅgaho sukaroti dassetuṃ upanissayena saṅgahetabbānaṃ saṅgaho vuttanayo evāti vuttaṃ ‘‘catūsu sabbapaccaye saṅgaṇhitvā’’ti. Kammaṃ pana sahajātūpanissayehi asaṅgahetabbatāpi atthīti sarūpato gahitaṃ, aññathā ‘‘tīsu paccayesū’’ti vattabbaṃ siyā. Missakāmissakassāti sahajātapurejātādibhāvehi missakassa tathā amissakassa ca. Vuttamevatthaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ. Tenāti atthipaccayavibhāgasaṅgāhakānaṃ sahajātādīnaṃ gahaṇena. Sabbapaccayānaṃ…pe… hotīti iminā ‘‘imasmiṃ pana paccayuddhāre’’tiādinā vuttopi paccayasaṅgaho idha atthato dassitoyevāti imamatthaṃ dasseti.
நிஸ்ஸயோ கஸ்மா ந வுத்தோ? ஸஹஜாதனிஸ்ஸயோ புரேஜாதனிஸ்ஸயோதி ஹி ஸக்கா விப⁴ஜிதுந்தி அதி⁴ப்பாயோ. விப்பயுத்தோ வா கஸ்மா ந வுத்தோ? புரேஜாதவிப்பயுத்தோ பச்சா²ஜாதவிப்பயுத்தோதி விப⁴ஜிதுங் ஸக்காதி அத்தோ². யங் மிஸ்ஸகாமிஸ்ஸகபா⁴வங் மனஸி கத்வா ‘‘அவத்தப்³ப³த்தா’’தி வுத்தங், தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘நிஸ்ஸயோ தாவா’’திஆதி³மாஹ. விஸேஸிதப்³போ³ ‘‘விப்பயுத்தபச்சயேன பச்சயோ’’தி அவிஸேஸேன பாளியங் வுத்தத்தா. ஸோ வியாதி அத்தி²பச்சயோ விய, நிஸ்ஸயபச்சயோ விய வா அத்தி²பச்சயவிஸேஸாபா⁴வேன விப்பயுத்தபச்சயோ ந வத்தப்³போ³வ. த்³வின்னங் பச்சயானங் விய பபே⁴த³ஸப்³பா⁴வதோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸஹஜாதபுரேஜாதானஞ்சா’’திஆதி³மாஹ. ததா²திஆதி³னா வுத்தமத்த²ங் பாளியா ஸமத்தே²துங் ‘‘வக்க²தீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² மக்³க³ப²லத⁴ம்மானங் மக்³க³ப²லதங்ஸமுட்டா²னரூபவஸேன ஸஹஜாதஅத்தி²பச்சயோ தேஸங்யேவ புரேஜாதசதுஸந்ததிரூபவஸேன பச்சா²ஜாதஅத்தி²பச்சயோ வுத்தோ, ந பன விப்பயுத்தபச்சயபா⁴வோ வக்க²தீதி யோஜனா. ஸோதி விப்பயுத்தபச்சயோ.
Nissayokasmā na vutto? Sahajātanissayo purejātanissayoti hi sakkā vibhajitunti adhippāyo. Vippayutto vā kasmā na vutto? Purejātavippayutto pacchājātavippayuttoti vibhajituṃ sakkāti attho. Yaṃ missakāmissakabhāvaṃ manasi katvā ‘‘avattabbattā’’ti vuttaṃ, taṃ dassento ‘‘nissayo tāvā’’tiādimāha. Visesitabbo ‘‘vippayuttapaccayena paccayo’’ti avisesena pāḷiyaṃ vuttattā. So viyāti atthipaccayo viya, nissayapaccayo viya vā atthipaccayavisesābhāvena vippayuttapaccayo na vattabbova. Dvinnaṃ paccayānaṃ viya pabhedasabbhāvatoti dassento ‘‘sahajātapurejātānañcā’’tiādimāha. Tathātiādinā vuttamatthaṃ pāḷiyā samatthetuṃ ‘‘vakkhatī’’tiādi vuttaṃ. Tattha maggaphaladhammānaṃ maggaphalataṃsamuṭṭhānarūpavasena sahajātaatthipaccayo tesaṃyeva purejātacatusantatirūpavasena pacchājātaatthipaccayo vutto, na pana vippayuttapaccayabhāvo vakkhatīti yojanā. Soti vippayuttapaccayo.
ஹேதுஆதீ³னங் ஸஹஜாதந்தோக³த⁴த்தா ஹேதுஆத³யோ தப்³பி³ஸேஸா ஹொந்தீதி கத்வா வுத்தங் ‘‘ஸஹஜாதபச்சயோ ச ஹேதுஆதீ³ஹி விஸேஸேதப்³போ³’’தி. ஸோதி ஸஹஜாதபச்சயோ. விருத்³த⁴பச்சயேஹீதி ஸஹஜாதபுரேஜாதஸ்ஸ ஸஹஜாதாதி³பா⁴வேன விருத்³தே⁴ஹி பச்சயேஹி. தேனாஹ ‘‘உப்பத்திகாலவிருத்³தே⁴ஹி பச்சயேஹீ’’தி.
Hetuādīnaṃ sahajātantogadhattā hetuādayo tabbisesā hontīti katvā vuttaṃ ‘‘sahajātapaccayo ca hetuādīhi visesetabbo’’ti. Soti sahajātapaccayo. Viruddhapaccayehīti sahajātapurejātassa sahajātādibhāvena viruddhehi paccayehi. Tenāha ‘‘uppattikālaviruddhehi paccayehī’’ti.
பச்சனீயுத்³தா⁴ரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccanīyuddhāravaṇṇanā niṭṭhitā.
பச்சனீயக³ணனவண்ணனா
Paccanīyagaṇanavaṇṇanā
நஹேதுமூலகவண்ணனா
Nahetumūlakavaṇṇanā
532. அதி⁴பதிபச்சயாதி³பூ⁴தோ ஆரம்மணபச்சயோதி ஆரம்மணஆரம்மணாதி⁴பதிஆரம்மணூபனிஸ்ஸயே வத³தி. தே ச யஸ்மா ஆரம்மணஸபா⁴வா ஏவ, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘பரிஹாயதியேவா’’தி. பன்னரஸஸூதி து³தியே ஸஹஜாதபச்சயே ‘‘ஹேதுபச்சயோ’’திஆதி³னா வுத்தேஸு பன்னரஸஸு. ஏகாத³ஸன்னங் வஸேனாதி ஸஹஜாதபச்சயோ, ஸஹஜாததாவிஸிட்டா² அதி⁴பதினிஸ்ஸயகம்மாஹாரிந்த்³ரியத்தி²அவிக³தஹேதுஜா²னமக்³கா³ சாதி இமேஸங் ஏகாத³ஸன்னங் வஸேன. ஸஹஜாதே அந்தோக³தா⁴ ஹேதுஆத³யோ. தஸ்மிங் படிக்கி²த்தேதி தஸ்மிங் ஸஹஜாதே படிக்கி²த்தே பச்சனீயதோ டி²தே. அனந்தோக³தா⁴ ஸஹஜாதே , கே பன தேதி ஆஹ ‘‘ஆரம்மணாதி⁴பதிபுரேஜாதனிஸ்ஸயாத³யோ’’தி. ஆரம்மணாதி³ஆகாரேனாதி ஆரம்மணபுரேஜாதனிஸ்ஸயனானாக்க²ணிககம்மாதி³ஆகாரேன.
532. Adhipatipaccayādibhūto ārammaṇapaccayoti ārammaṇaārammaṇādhipatiārammaṇūpanissaye vadati. Te ca yasmā ārammaṇasabhāvā eva, tasmā vuttaṃ ‘‘parihāyatiyevā’’ti. Pannarasasūti dutiye sahajātapaccaye ‘‘hetupaccayo’’tiādinā vuttesu pannarasasu. Ekādasannaṃ vasenāti sahajātapaccayo, sahajātatāvisiṭṭhā adhipatinissayakammāhārindriyatthiavigatahetujhānamaggā cāti imesaṃ ekādasannaṃ vasena. Sahajāte antogadhā hetuādayo. Tasmiṃ paṭikkhitteti tasmiṃ sahajāte paṭikkhitte paccanīyato ṭhite. Anantogadhā sahajāte , ke pana teti āha ‘‘ārammaṇādhipatipurejātanissayādayo’’ti. Ārammaṇādiākārenāti ārammaṇapurejātanissayanānākkhaṇikakammādiākārena.
தஸ்மிங் படிக்கி²த்தேதி தஸ்மிங் ஸஹஜாதபச்சயே படிக்கி²த்தே. இமே வாராதி ஸஹஜாதங் புரேஜாதந்தி விஸ்ஸஜ்ஜிதவாரா. ஏதே நிஸ்ஸயாத³யோதி ஸஹஜாததாவிஸிட்டே² நிஸ்ஸயாதி³கே வத³தி, ந இதரே. தேனாஹ ‘‘யஸ்மா ச…பே॰… படிக்கே²பேன படிக்கி²த்தா’’தி.
Tasmiṃ paṭikkhitteti tasmiṃ sahajātapaccaye paṭikkhitte. Ime vārāti sahajātaṃ purejātanti vissajjitavārā. Ete nissayādayoti sahajātatāvisiṭṭhe nissayādike vadati, na itare. Tenāha ‘‘yasmā ca…pe… paṭikkhepena paṭikkhittā’’ti.
நிஸ்ஸயாதி³பூ⁴தஞ்ச ஸஹஜாதபச்சயங் ட²பெத்வாதி ஏதேன ‘‘ட²பெத்வா ஸஹஜாதபச்சய’’ந்தி எத்த² அந்தோக³த⁴னிஸ்ஸயாதி³பா⁴வோயேவ ஸஹஜாதபச்சயோ க³ஹிதோதி த³ஸ்ஸேதி. நிஸ்ஸயாதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன ஹேதுஆதீ³னங் ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயத⁴ம்மவஸேன பவத்திஸப்³பா⁴வதோதி அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயத⁴ம்மவஸேன ஸஹஜாதாதீ³ஹி பவத்திஸப்³பா⁴வதோ அஞ்ஞமஞ்ஞே படிக்கி²த்தே ‘‘குஸலோ குஸலாப்³யாகதஸ்ஸா’’தி வாரோ பரிஹாயதி. தேஸங் தேஸங் பச்சயுப்பன்னானந்தி இத³ங் ஸாமஞ்ஞவசனம்பி ‘‘அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயஸங்க³ஹங் க³தா’’தி வசனதோ அஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயலாபீ⁴னங்யேவ க³ஹணங் ஸியாதி ஆஸங்கங் நிவத்தேதுங் ‘‘குஸலோ ச குஸலஸ்ஸா’’திஆதி³ வுத்தங். ஸமுதா³யபூ⁴தோதி சதுக்க²ந்த⁴ஸமுதா³யபூ⁴தோ. ஏகதே³ஸபூ⁴தேஹீதி தஸ்ஸேவ ஏகதே³ஸபூ⁴தேஹி. ‘‘குஸலோ பனா’’திஆதி³ ‘‘நஅஞ்ஞமஞ்ஞபச்சயேன…பே॰… பரிஹாயதீ’’தி இமஸ்ஸ அட்ட²கதா²வசனஸ்ஸ ஸமாதா⁴னவசனங்.
Nissayādibhūtañca sahajātapaccayaṃ ṭhapetvāti etena ‘‘ṭhapetvā sahajātapaccaya’’nti ettha antogadhanissayādibhāvoyeva sahajātapaccayo gahitoti dasseti. Nissayādīti ādi-saddena hetuādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Aññamaññapaccayadhammavasena pavattisabbhāvatoti aññamaññapaccayadhammavasena sahajātādīhi pavattisabbhāvato aññamaññe paṭikkhitte ‘‘kusalo kusalābyākatassā’’ti vāro parihāyati. Tesaṃ tesaṃ paccayuppannānanti idaṃ sāmaññavacanampi ‘‘aññamaññapaccayasaṅgahaṃ gatā’’ti vacanato aññamaññapaccayalābhīnaṃyeva gahaṇaṃ siyāti āsaṅkaṃ nivattetuṃ ‘‘kusalo ca kusalassā’’tiādi vuttaṃ. Samudāyabhūtoti catukkhandhasamudāyabhūto. Ekadesabhūtehīti tasseva ekadesabhūtehi. ‘‘Kusalo panā’’tiādi ‘‘naaññamaññapaccayena…pe… parihāyatī’’ti imassa aṭṭhakathāvacanassa samādhānavacanaṃ.
ரூபக்க²ந்தே⁴கதே³ஸோவ ஹொந்தி ரூபாஹாரரூபிந்த்³ரியவஸேன, ‘‘ஏகந்தேன விப்பயுத்தபச்சயத⁴ம்மேஹீ’’தி வுத்தத⁴ம்மா ‘‘தே’’தி பச்சாமட்டா²தி ஆஹ ‘‘தேதி தே விப்பயுத்தபச்சயத⁴ம்மா’’தி.
Rūpakkhandhekadesova honti rūpāhārarūpindriyavasena, ‘‘ekantena vippayuttapaccayadhammehī’’ti vuttadhammā ‘‘te’’ti paccāmaṭṭhāti āha ‘‘teti te vippayuttapaccayadhammā’’ti.
533. பச்சனீயக³ணனங் த³ஸ்ஸேதுந்தி வுத்தேபி நனு பச்சயக³ணனமேவ த³ஸ்ஸிதங் ஹோதீதி கஸ்ஸசி ஆஸங்கா ஸியாதி தங் நிவத்தெந்தோ ஆஹ ‘‘பச்சனீயவாரக³ணனா ஹி த³ஸ்ஸிதா’’தி. ப³லவகம்மங் விபாகஸ்ஸ உபனிஸ்ஸயோ ஹோதி, இதரங் கம்மபச்சயோ ஏவாதி ஆஹ ‘‘விபாகஸ்ஸபி பன…பே॰… கம்மபச்சயோ ஹோதீ’’தி.
533. Paccanīyagaṇanaṃ dassetunti vuttepi nanu paccayagaṇanameva dassitaṃ hotīti kassaci āsaṅkā siyāti taṃ nivattento āha ‘‘paccanīyavāragaṇanā hi dassitā’’ti. Balavakammaṃ vipākassa upanissayo hoti, itaraṃ kammapaccayo evāti āha ‘‘vipākassapi pana…pe… kammapaccayo hotī’’ti.
நஹேதுமூலகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Nahetumūlakavaṇṇanā niṭṭhitā.
534. பரிச்சி²ன்னக³ணனானீதி இத³ங் ந க³ணனாபெக்க²ங், அத² கோ² விஸ்ஸஜ்ஜனாபெக்க²ந்தி ஆஹ ‘‘பரிச்சி²ன்னக³ணனானி விஸ்ஸஜ்ஜனானீ’’தி. பச்சனீயதோ டி²தோபி ஹேது நயானங் மூலபா⁴வேனேவ டி²தோதி ஆஹ ‘‘ஹேதுமூலகே’’தி, அட்ட²கதா²யங் பன ‘‘நஹேதுமூலக’’மிச்சேவ வுத்தங்.
534. Paricchinnagaṇanānīti idaṃ na gaṇanāpekkhaṃ, atha kho vissajjanāpekkhanti āha ‘‘paricchinnagaṇanāni vissajjanānī’’ti. Paccanīyato ṭhitopi hetu nayānaṃ mūlabhāveneva ṭhitoti āha ‘‘hetumūlake’’ti, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘nahetumūlaka’’micceva vuttaṃ.
538. மூலங் ஸங்கி²பித்வாதி ஸத்தமூலகங் அட்ட²மூலகங் நவமூலகஞ்ச ஸங்கி²பித்வா. த்³வீஸூதி ‘‘தீணீ’’தி வுத்தேஸு தீஸு விஸ்ஸஜ்ஜனேஸு புரிமேஸு த்³வீஸு ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸ, அகுஸலோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸா’’தி இமேஸு. தேனாஹ ‘‘விபாகோ பச்சயுப்பன்னோ ஹோதீ’’தி. ததியேதி ‘‘அப்³யாகதோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸா’’தி இமஸ்மிங். தேஸமுட்டா²னிககாயோதி உதுசித்தாஹாரானங் வஸேன தேஸமுட்டா²னிககாயோ.
538. Mūlaṃ saṅkhipitvāti sattamūlakaṃ aṭṭhamūlakaṃ navamūlakañca saṅkhipitvā. Dvīsūti ‘‘tīṇī’’ti vuttesu tīsu vissajjanesu purimesu dvīsu ‘‘kusalo dhammo abyākatassa, akusalo dhammo abyākatassā’’ti imesu. Tenāha ‘‘vipāko paccayuppanno hotī’’ti. Tatiyeti ‘‘abyākato dhammo abyākatassā’’ti imasmiṃ. Tesamuṭṭhānikakāyoti utucittāhārānaṃ vasena tesamuṭṭhānikakāyo.
545. ஏதங் த்³வயங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், யதா² அரூபங் அரூபஸ்ஸ, ஏவங் ரூபம்பி ரூபஸ்ஸ விப்பயுத்தபச்சயோ ந ஹோதீதி. ரூபாப்³யாகதோ அரூபாப்³யாகதஸ்ஸாதி இத³ங் வத்து²க²ந்தே⁴ ஸந்தா⁴ய வுத்தங். அரூபாப்³யாகதோ ரூபாப்³யாகதஸ்ஸாதி இத³ங் பன சித்தஸமுட்டா²னரூபஞ்சாதி தேஸங் ஏகந்திகோ விப்பயுத்தபச்சயபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘ஸஹஜாத…பே॰… ஹோதியேவா’’தி. ஸஹஜாதாஹாரிந்த்³ரியவஸேனாதி ஸஹஜாதஅரூபாஹாரிந்த்³ரியவஸேன.
545. Etaṃ dvayaṃ sandhāya vuttaṃ, yathā arūpaṃ arūpassa, evaṃ rūpampi rūpassa vippayuttapaccayo na hotīti. Rūpābyākato arūpābyākatassāti idaṃ vatthukhandhe sandhāya vuttaṃ. Arūpābyākato rūpābyākatassāti idaṃ pana cittasamuṭṭhānarūpañcāti tesaṃ ekantiko vippayuttapaccayabhāvoti āha ‘‘sahajāta…pe… hotiyevā’’ti. Sahajātāhārindriyavasenāti sahajātaarūpāhārindriyavasena.
546. ஏகமூலகேகாவஸானா அனந்தரபகதூபனிஸ்ஸயவஸேன லப்³ப⁴ந்தீதி இத³ங் யதா²ரஹவஸேன வுத்தந்தி தங் யதா²ரஹங் படிக்கே²பாபடிக்கே²பவஸேனபி த³ஸ்ஸேதப்³ப³ந்தி ‘‘அத்தி²பச்சயே பனா’’திஆதி³ வுத்தங். புரிமேஸூதி நாரம்மணாதீ³ஸு. நவாதி ஏகமூலகாவஸானா நவ. த்³வேயேவாதி ‘‘குஸலோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸ, அகுஸலோ த⁴ம்மோ அப்³யாகதஸ்ஸா’’தி இமே த்³வேயேவ.
546. Ekamūlakekāvasānā anantarapakatūpanissayavasena labbhantīti idaṃ yathārahavasena vuttanti taṃ yathārahaṃ paṭikkhepāpaṭikkhepavasenapi dassetabbanti ‘‘atthipaccaye panā’’tiādi vuttaṃ. Purimesūti nārammaṇādīsu. Navāti ekamūlakāvasānā nava. Dveyevāti ‘‘kusalo dhammo abyākatassa, akusalo dhammo abyākatassā’’ti ime dveyeva.
பச்சனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
அனுலோமபச்சனீயவண்ணனா
Anulomapaccanīyavaṇṇanā
550. இமேஹேவாதி ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸ, அகுஸலோ அகுஸலஸ்ஸா’’தி இமேஹி ஏவ ஸமானா ஹொந்தி குஸலாதி³தாஸாமஞ்ஞேன. தேன வுத்தங் ‘‘அத்தா²பா⁴வதோ பன ந அனுரூபா’’தி. ‘‘குஸலோ குஸலஸ்ஸா’’திஆதி³னா ஸதிபி உத்³தே³ஸதோ ஸாமஞ்ஞே யேபு⁴ய்யேன ஸியா விப⁴ங்கே³ விஸேஸோதி ஆஹ ‘‘யதா²யோக³ங் நித்³தே³ஸதோ சா’’தி.
550. Imehevāti ‘‘kusalo kusalassa, akusalo akusalassā’’ti imehi eva samānā honti kusalāditāsāmaññena. Tena vuttaṃ ‘‘atthābhāvato pana na anurūpā’’ti. ‘‘Kusalo kusalassā’’tiādinā satipi uddesato sāmaññe yebhuyyena siyā vibhaṅge visesoti āha ‘‘yathāyogaṃ niddesato cā’’ti.
551. ஹேதுனாமந்தி ஹேது ச தங் நாமஞ்சாதி ஹேதுனாமங். பச்சயந்தி தமேவ பச்சயபூ⁴தங் ஸந்தா⁴யாதி யோஜனா.
551. Hetunāmanti hetu ca taṃ nāmañcāti hetunāmaṃ. Paccayanti tameva paccayabhūtaṃ sandhāyāti yojanā.
552. த்³வின்னம்பி அதி⁴பதீனந்தி ஸஹஜாதாரம்மணாதி⁴பதீனங் வஸேன, தங் ‘‘குஸலங் குஸலஸ்ஸ ஸஹஜாததோ சேவ ஆரம்மணதோ சா’’திஆதி³னா அட்ட²கதா²யங் வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங். நாரம்மணே ஸத்தாதி ஸஹஜாதாதி⁴பதிஸ்ஸ வஸேன வுத்தங், ந ஸஹஜாதே ஸத்தாதி ஆரம்மணாதி⁴பதிஸ்ஸ வஸேன வுத்தந்தி யோஜனா. ஏவந்தி யதா² அதி⁴பதிம்ஹி வுத்தங், ஏவங் ஸப்³ப³த்த² ஸப்³ப³பச்சயேஸு. ‘‘தஸ்மிங் தஸ்மிங்…பே॰… உத்³த⁴ரிதப்³பா³’’தி வத்வா தஸ்ஸ க³ணனுத்³தா⁴ரஸ்ஸ ஸுகரதங் உபாயஞ்ச த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அனுலோமே…பே॰… விஞ்ஞாது’’ந்தி ஆஹ.
552. Dvinnampi adhipatīnanti sahajātārammaṇādhipatīnaṃ vasena, taṃ ‘‘kusalaṃ kusalassa sahajātato ceva ārammaṇato cā’’tiādinā aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Nārammaṇe sattāti sahajātādhipatissa vasena vuttaṃ, na sahajāte sattāti ārammaṇādhipatissa vasena vuttanti yojanā. Evanti yathā adhipatimhi vuttaṃ, evaṃ sabbattha sabbapaccayesu. ‘‘Tasmiṃ tasmiṃ…pe… uddharitabbā’’ti vatvā tassa gaṇanuddhārassa sukarataṃ upāyañca dassento ‘‘anulome…pe… viññātu’’nti āha.
அனுலோமபச்சனீயவண்ணனா நிட்டி²தா.
Anulomapaccanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
பச்சனீயானுலோமவண்ணனா
Paccanīyānulomavaṇṇanā
631. பரிஹாபனக³ணனாயாதி பரிஹாபேதப்³ப³க³ணனாய ஸமானத்தஞ்ச ந ஏகந்திகங் ஊனதமபா⁴வஸ்ஸபி ஸம்ப⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. தேனாஹ ‘‘நஹேதுனாரம்மணது³கஸ்ஸா’’திஆதி³. தத்த² ஸத்³தி⁴ங் யோஜியமானேன ஊனதரக³ணனேன அதி⁴பதிபச்சயேன பரிஹீனாபீதி யோஜனா. ஸத்³தி⁴ங் பரிஹீனாபீதி வா இமஸ்மிங் பக்கே² ‘‘அதி⁴பதிபச்சயேனா’’தி இத்த²ம்பூ⁴தலக்க²ணே கரணவசனங். ஏதந்தி லக்க²ணங்.
631. Parihāpanagaṇanāyāti parihāpetabbagaṇanāya samānattañca na ekantikaṃ ūnatamabhāvassapi sambhavatoti adhippāyo. Tenāha ‘‘nahetunārammaṇadukassā’’tiādi. Tattha saddhiṃ yojiyamānena ūnataragaṇanena adhipatipaccayena parihīnāpīti yojanā. Saddhiṃ parihīnāpīti vā imasmiṃ pakkhe ‘‘adhipatipaccayenā’’ti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ. Etanti lakkhaṇaṃ.
அட்டா²னந்தி அனுலோமதோ அட்டா²னங் அதிட்ட²னங். திட்ட²ந்தீதி அனுலோமதோதி யோஜனா. தேஸந்தி ஹேதுஆதீ³னங். இதரேஸூதி யாதி³ஸா அதி⁴ப்பேதா, தே த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அதி⁴பதீ’’திஆதி³ வுத்தங். இமானி த்³வேதி ‘‘குஸலாப்³யாகதா அப்³யாகதஸ்ஸ, அகுஸலாஅப்³யாகதா அப்³யாகதஸ்ஸா’’தி இமானி ச த்³வே.
Aṭṭhānanti anulomato aṭṭhānaṃ atiṭṭhanaṃ. Tiṭṭhantīti anulomatoti yojanā. Tesanti hetuādīnaṃ. Itaresūti yādisā adhippetā, te dassetuṃ ‘‘adhipatī’’tiādi vuttaṃ. Imāni dveti ‘‘kusalābyākatā abyākatassa, akusalāabyākatā abyākatassā’’ti imāni ca dve.
நஹேதுமூலகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Nahetumūlakavaṇṇanā niṭṭhitā.
636. ஹேதுயா வுத்தேஹி தீஹீதி ஹேதுபச்சயா வுத்தேஹி தீஹி விஸ்ஸஜ்ஜனேஹி ஸத்³தி⁴ங். வாரஸாமஞ்ஞமேவ வத³தி, ந அத்த²ஸாமஞ்ஞந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ததா² கம்மே தீணீதி ஹேதுயா வுத்தானேவாதி சாதி ‘‘கம்மே தீணீ’’தி எத்த² ‘‘ஹேதுயா வுத்தானேவா’’தி இமஸ்மிங் அத்த²வசனேபி ததா² வாரஸாமஞ்ஞமேவ ஸந்தா⁴ய வத³தீதி அத்தோ².
636. Hetuyāvuttehi tīhīti hetupaccayā vuttehi tīhi vissajjanehi saddhiṃ. Vārasāmaññameva vadati, na atthasāmaññanti adhippāyo. Tathā kamme tīṇīti hetuyā vuttānevāti cāti ‘‘kamme tīṇī’’ti ettha ‘‘hetuyā vuttānevā’’ti imasmiṃ atthavacanepi tathā vārasāmaññameva sandhāya vadatīti attho.
644. ஏகேகமேவாதி ஏகேகமேவ விஸ்ஸஜ்ஜனங்.
644. Ekekamevāti ekekameva vissajjanaṃ.
650. ஸகட்டா²னேதி அத்தனா டி²தட்டா²னே. ததோ பரேதராதி ததோ அக்³க³ஹிதபச்சயதோ பரேதரா பச்சனீயதோ. நாஹாரே…பே॰… லாபோ⁴ ஹோதீதி ஆஹாரபச்சயே பச்சனீயதோ டி²தே இந்த்³ரியபச்சயங், அனுலோமதோ இந்த்³ரியபச்சயே ச பச்சனீயதோ டி²தே ஆஹாரபச்சயங் அனுலோமதோ யோஜெத்வா யதா² பஞ்ஹோ லப்³ப⁴தீதி அத்தோ². தேஸூதி ஆஹாரிந்த்³ரியேஸு. த்³விதா⁴ பி⁴ன்னானி பச்சனீயதோ அனுலோமதோ ச யோஜேதப்³ப³பா⁴வேன.
650. Sakaṭṭhāneti attanā ṭhitaṭṭhāne. Tato paretarāti tato aggahitapaccayato paretarā paccanīyato. Nāhāre…pe… lābho hotīti āhārapaccaye paccanīyato ṭhite indriyapaccayaṃ, anulomato indriyapaccaye ca paccanīyato ṭhite āhārapaccayaṃ anulomato yojetvā yathā pañho labbhatīti attho. Tesūti āhārindriyesu. Dvidhā bhinnāni paccanīyato anulomato ca yojetabbabhāvena.
பச்சனீயானுலோமவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paccanīyānulomavaṇṇanā niṭṭhitā.
குஸலத்திகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Kusalattikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / பட்டா²னபாளி • Paṭṭhānapāḷi / 1. குஸலத்திகங் • 1. Kusalattikaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 7. பஞ்ஹாவாரவிப⁴ங்க³வண்ணனா • 7. Pañhāvāravibhaṅgavaṇṇanā
