| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೭. ಪಞ್ಹಾವಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ
7. Pañhāvāravibhaṅgavaṇṇanā
೪೦೧-೪೦೩. ಪಞ್ಹಾವಾರೇ ‘‘ಸಿಯಾ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಕುಸಲತ್ತಿಕೇ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಪುಚ್ಛಾನಂ ಲಬ್ಭಮಾನವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕುಸಲೋ ಚ ನಾಮೇಸ ಸಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಜಾತಞ್ಚ ವಿಪಾಕಞ್ಚ ಸೇಸೇಹಿ ದ್ವಾವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕುಸಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋನ್ತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತವಿಪಾಕವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಸೇಸೇಹಿ ವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ।
401-403. Pañhāvāre ‘‘siyā kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’tiādinā kusalattike uddharitabbapucchānaṃ labbhamānavasena vissajjanaṃ dassetuṃ kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayotiādi vuttaṃ. Kusalo ca nāmesa sayaṃ uppajjanto ṭhapetvā pacchājātañca vipākañca sesehi dvāvīsatiyā paccayehi uppajjati. Kusalassa paccayo honto ṭhapetvā purejātapacchājātavipākavippayutte sesehi vīsatiyā paccayehi paccayo hoti. Tasmā yehi paccayehi kusalo kusalassa paccayo hoti, te paccaye paṭipāṭiyā dassetuṃ hetupaccayenātiādi āraddhaṃ.
ತತ್ಥ ಯಾ ಏಸಾ ಪಚ್ಚಯವಿಭಙ್ಗವಾರೇ ವಿಯ ‘‘ಹೇತುಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನ’’ನ್ತಿ ಅಕತ್ವಾ ‘‘ಹೇತೂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ದೇಸನಾ ಕತಾ, ತಸ್ಸಾ ಏವ ಕರಣೇ ಇದಂ ಪಯೋಜನಂ – ತತ್ಥ ಹಿ ಸುಞ್ಞಟ್ಠಂ ದೀಪೇತುಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧ ಪಚ್ಚಯತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಧಮ್ಮಾ ರಾಸಿತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಏಕೇಕತೋತಿ ರಾಸಟ್ಠಂ ದೀಪೇತುಂ ಖನ್ಧಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿಚ್ಚವಾರಾದೀಸು ವಾ ಖನ್ಧವಸೇನ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನದೇಸನಾ ಆರುಳ್ಹಾತಿ ತೇನೇವಾನುಕ್ಕಮೇನ ಇಧಾಪಿ ಆರುಳ್ಹಾತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತೇಸು ಏವಂ ಆರುಳ್ಹಾತಿ? ಅಸಙ್ಕರತೋ ವಿಭಾಗದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ‘‘ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಹಿ ಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಅಸುಕಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಸುಕಧಮ್ಮಾತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಸಙ್ಕರತೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನೇ ಚ ಜಾನಿತುಂ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಉದ್ದೇಸನಿದ್ದೇಸಾ ನಿಬ್ಬಿಸೇಸಾ ಸಿಯುಂ। ತಸ್ಮಾ ಅಸಙ್ಕರತೋ ವಿಭಾಗದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಏವಂ ಆರುಳ್ಹಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನನ್ತಿ ಇದಂ ಯಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಕುಸಲೋ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಚಯವಿಭಙ್ಗೇ ಪನ ಕುಸಲಾದಿವಸೇನ ವಿಭಾಗಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹೇತೂನಂ ವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನರೂಪದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ತಂಸಮುಟ್ಠಾನಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಅಬ್ಯಾಕತಹೇತುಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ, ಓಕ್ಕನ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಕಟತ್ತಾರೂಪಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಗತಂ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏವರೂಪೇಸು ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha yā esā paccayavibhaṅgavāre viya ‘‘hetusampayuttakānaṃ dhammāna’’nti akatvā ‘‘hetū sampayuttakānaṃ khandhāna’’nti desanā katā, tassā eva karaṇe idaṃ payojanaṃ – tattha hi suññaṭṭhaṃ dīpetuṃ dhammānanti vuttaṃ. Idha paccayato uppajjamānā dhammā rāsito uppajjanti, na ekekatoti rāsaṭṭhaṃ dīpetuṃ khandhānanti vuttaṃ. Paṭiccavārādīsu vā khandhavasena paccayuppannadesanā āruḷhāti tenevānukkamena idhāpi āruḷhāti. Kasmā panetesu evaṃ āruḷhāti? Asaṅkarato vibhāgadassanatthaṃ. ‘‘Ekaṃ dhammaṃ paṭicca sesā dhammā’’ti hi ādinā nayena vuccamāne asukadhammaṃ nāma nissāya asukadhammāti na sakkā asaṅkarato paccaye paccayuppanne ca jānituṃ, evaṃ sante uddesaniddesā nibbisesā siyuṃ. Tasmā asaṅkarato vibhāgadassanatthaṃ evaṃ āruḷhāti veditabbā. Cittasamuṭṭhānānanti idaṃ yassa abyākatassa kusalo hetupaccayena paccayo hoti, tameva dassetuṃ vuttaṃ. Paccayavibhaṅge pana kusalādivasena vibhāgaṃ akatvā sāmaññato sabbesaṃ hetūnaṃ vasena uppannarūpadassanatthaṃ cittasamuṭṭhānānanti avatvā taṃsamuṭṭhānānanti vuttaṃ. Tasmā tattha abyākatahetusamuṭṭhānarūpaṃ, okkantikkhaṇe kaṭattārūpampi saṅgahaṃ gataṃ. Iminā upāyena sesesupi evarūpesu vissajjanesu attho veditabbo.
೪೦೪. ದಾನಂ ದತ್ವಾತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಚಜಿತ್ವಾ। ಯಾಯ ವಾ ಚೇತನಾಯ ಸೋ ದಿಯ್ಯತಿ, ಸಾ ಚೇತನಾ ದಾನಂ। ದತ್ವಾತಿ ತಂ ಚೇತನಂ ಪರಿಯೋದಾಪೇತ್ವಾ ವಿಸುದ್ಧಂ ಕತ್ವಾ। ಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾತಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾದಿವಸೇನ ನಿಚ್ಚಸೀಲಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ। ಇಮಿನಾ ಸಮಾದಾನವಿರತಿಯೇವ ದಸ್ಸಿತಾ। ಸಮ್ಪತ್ತವಿರತಿಸಮುಚ್ಛೇದವಿರತಿಯೋ ಪನ ಲೋಕೇ ಸೀಲನ್ತಿ ಅಪಾಕಟತ್ತಾ ನ ವುತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನ ವುತ್ತಾ, ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ ಪನ ಹೋನ್ತಿಯೇವ। ತತ್ಥ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿರತಿ ಸೇಕ್ಖಾನಂಯೇವ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ನ ಇತರೇಸಂ। ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾತಿ ‘‘ಪಾಣಂ ನ ಹನೇ, ನ ಚಾದಿನ್ನಮಾದಿಯೇ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೭೧) ಏವಂ ವುತ್ತಂ ಉಪೋಸಥದಿವಸೇಸು ಅಟ್ಠಙ್ಗಉಪೋಸಥಕಿರಿಯಂ ಕತ್ವಾ। ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀತಿ ತಂ ಕುಸಲಂ ಸೇಕ್ಖೋಪಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋಪಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ, ಅರಹಾಪಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೇವ। ಅರಹತೋಪಿ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಂ ಕುಸಲಂ ಕುಸಲಮೇವ, ಯೇನ ಪನ ಚಿತ್ತೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ, ತಂ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏತಂ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಧಿಕಾರೇ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ಸುಚಿಣ್ಣಾನೀತಿ ‘‘ದತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ಹಿ ಆಸನ್ನೇ ಕತಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ಇಮಾನಿ ನ ಆಸನ್ನೇ ಕತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ದಾನಾದೀಹಿ ವಾ ಸೇಸಾನಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇದಂ ವುತ್ತಂ। ಝಾನಾ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾತಿ ಝಾನಾ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ। ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಳಿ। ಸೇಕ್ಖಾ ಗೋತ್ರಭುನ್ತಿ ಸೋತಾಪನ್ನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಹಿ ಗೋತ್ರಭುಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ವೋದಾನನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ಸಕದಾಗಾಮಿಅನಾಗಾಮಿನೋ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ವೋದಾನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಸೇಕ್ಖಾತಿ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿಅನಾಗಾಮಿನೋ। ಮಗ್ಗಾ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾತಿ ಮಗ್ಗಫಲಭವಙ್ಗಾತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿಲದ್ಧಾ ಮಗ್ಗಾ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ, ಸುದ್ಧಮಗ್ಗತೋಯೇವ ಪನ ವುಟ್ಠಾಯ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
404. Dānaṃdatvāti deyyadhammaṃ cajitvā. Yāya vā cetanāya so diyyati, sā cetanā dānaṃ. Datvāti taṃ cetanaṃ pariyodāpetvā visuddhaṃ katvā. Sīlaṃ samādiyitvāti pañcaṅgādivasena niccasīlaṃ gaṇhitvā. Iminā samādānaviratiyeva dassitā. Sampattaviratisamucchedaviratiyo pana loke sīlanti apākaṭattā na vuttā. Kiñcāpi na vuttā, ārammaṇapaccayā pana hontiyeva. Tattha samucchedavirati sekkhānaṃyeva kusalassa ārammaṇaṃ hoti, na itaresaṃ. Uposathakammaṃ katvāti ‘‘pāṇaṃ na hane, na cādinnamādiye’’ti (a. ni. 3.71) evaṃ vuttaṃ uposathadivasesu aṭṭhaṅgauposathakiriyaṃ katvā. Taṃ paccavekkhatīti taṃ kusalaṃ sekkhopi puthujjanopi paccavekkhati, arahāpi paccavekkhateva. Arahatopi hi pubbe kataṃ kusalaṃ kusalameva, yena pana cittena paccavekkhati, taṃ kiriyacittaṃ nāma hoti. Tasmā ‘‘etaṃ kusalo dhammo kusalassa dhammassā’’ti imasmiṃ adhikāre na labbhati. Pubbe suciṇṇānīti ‘‘datvā samādiyitvā katvā’’ti hi āsanne katāni vuttāni, imāni na āsanne katānīti veditabbāni. Dānādīhi vā sesāni kāmāvacarakusalāni dassetuṃ idaṃ vuttaṃ. Jhānā vuṭṭhahitvāti jhānā vuṭṭhahitvā. Ayameva vā pāḷi. Sekkhā gotrabhunti sotāpannaṃ sandhāya vuttaṃ. So hi gotrabhuṃ paccavekkhati. Vodānanti idaṃ pana sakadāgāmianāgāmino sandhāya vuttaṃ. Tesañhi taṃ cittaṃ vodānaṃ nāma hoti. Sekkhāti sotāpannasakadāgāmianāgāmino. Maggā vuṭṭhahitvāti maggaphalabhavaṅgātikkamavasena attanā paṭiladdhā maggā vuṭṭhahitvā, suddhamaggatoyeva pana vuṭṭhāya paccavekkhaṇaṃ nāma natthi.
ಕುಸಲಂ ಅನಿಚ್ಚತೋತಿ ಏತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸನೂಪಗಂ ತೇಭೂಮಕಕುಸಲಮೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ವಿಪಸ್ಸನಾಕುಸಲಂ ಪನ ಕಾಮಾವಚರಮೇವ। ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣೇನಾತಿ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನನ್ತಿಆದೀಹಿ ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಮೇವ। ಕುಸಲಾ ಖನ್ಧಾ ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಸ್ಸಾತಿಆದೀಹಿ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮವಸೇನ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾ ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಂ ಪುನ ವುತ್ತಂ।
Kusalaṃ aniccatoti ettha vipassanūpagaṃ tebhūmakakusalameva veditabbaṃ, vipassanākusalaṃ pana kāmāvacarameva. Cetopariyañāṇenāti rūpāvacarakusalaṃ dasseti. Ākāsānañcāyatanantiādīhi arūpāvacarakusalārammaṇavasena uppajjamānaṃ arūpāvacarakusalameva. Kusalā khandhā iddhividhañāṇassātiādīhi puggalaṃ anāmasitvā dhammavasena dasseti. Tenevettha heṭṭhā gahitampi cetopariyañāṇaṃ puna vuttaṃ.
೪೦೫. ಅಸ್ಸಾದೇತೀತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಲೋಭಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತೇಹಿ ಅನುಭವತಿ ಚೇವ ರಜ್ಜತಿ ಚ । ಅಭಿನನ್ದತೀತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕತಣ್ಹಾವಸೇನ ನನ್ದತಿ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ದಿಟ್ಠಾಭಿನನ್ದನಾಯ ವಾ ಅಭಿನನ್ದತಿ। ರಾಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತಸ್ಸ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಾಮ। ಇದಂ ಅಟ್ಠಪಿ ಲೋಭಸಹಗತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಭಿನನ್ದನ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿಆದಿವಸೇನ ಚತೂಹಿಪಿ ಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಗತಸ್ಸ ಪನೇತ್ಥ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ವಿಕ್ಖೇಪಗತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ, ಅಕತಂ ವತ ಮೇ ಕಲ್ಯಾಣನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ದೋಮನಸ್ಸಂ। ತಂ ಆರಬ್ಭಾತಿ ತಾನಿ ಸುಚಿಣ್ಣಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬಹುವಚನಸ್ಸ ಹೇಸ ಏಕವಚನಾದೇಸೋ, ಜಾತಿವಸೇನ ವಾ ಏಕವಚನಮೇವೇತಂ।
405. Assādetīti somanassasahagatalobhasampayuttacittehi anubhavati ceva rajjati ca . Abhinandatīti sappītikataṇhāvasena nandati haṭṭhapahaṭṭho hoti, diṭṭhābhinandanāya vā abhinandati. Rāgo uppajjatīti assādentassa rāgo uppajjati nāma. Idaṃ aṭṭhapi lobhasahagatāni gahetvā vuttaṃ. Diṭṭhi uppajjatīti abhinandantassa attā attaniyantiādivasena catūhipi cittehi sampayuttā diṭṭhi uppajjati. Asanniṭṭhānagatassa panettha vicikicchā uppajjati. Vikkhepagatassa uddhaccaṃ, akataṃ vata me kalyāṇanti vippaṭisārino domanassaṃ. Taṃ ārabbhāti tāni suciṇṇāni ārammaṇaṃ katvāti attho. Bahuvacanassa hesa ekavacanādeso, jātivasena vā ekavacanamevetaṃ.
೪೦೬. ಅರಹಾ ಮಗ್ಗಾ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾತಿ ಮಗ್ಗವೀಥಿಯಂ ಫಲಾನನ್ತರಸ್ಸ ಭವಙ್ಗಸ್ಸ ಅತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಚಿತ್ತಾನಿ ಪನಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾನಿ। ಏವಂ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸೇಕ್ಖಾ ವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಕುಸಲೇ ನಿರುದ್ಧೇತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಜವನವೀಥಿಯಾ ಪಚ್ಛಿನ್ನಾಯ। ವಿಪಾಕೋತಿ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕೋ। ತದಾರಮ್ಮಣತಾತಿ ತದಾರಮ್ಮಣತಾಯ, ತಂ ಕುಸಲಸ್ಸ ಜವನಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಂ ವಿಪಸ್ಸಿತಕುಸಲಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಚುತಿವಸೇನಾಪಿ। ವಿಪಾಕೋ ಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಗಹಿತಪಟಿಸನ್ಧಿಕಸ್ಸ ಕುಸಲಾರಮ್ಮಣೋ ಹೋತಿಯೇವ, ಸೋ ಪನ ದುಬ್ಬಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ಇಧ ನ ದಸ್ಸಿತೋ।
406. Arahā maggā vuṭṭhahitvāti maggavīthiyaṃ phalānantarassa bhavaṅgassa atikkamavasena vuṭṭhahitvā. Paccavekkhaṇacittāni panassa kiriyābyākatāni. Evaṃ kiriyābyākatassa ārammaṇapaccayaṃ dassetvā puna vipākābyākatassa dassetuṃ sekkhā vātiādimāha. Kusale niruddheti vipassanājavanavīthiyā pacchinnāya. Vipākoti kāmāvacaravipāko. Tadārammaṇatāti tadārammaṇatāya, taṃ kusalassa javanassa ārammaṇabhūtaṃ vipassitakusalaṃ ārammaṇaṃ katvā uppajjatīti attho. Na kevalañca tadārammaṇavaseneva, paṭisandhibhavaṅgacutivasenāpi. Vipāko hi kammaṃ ārammaṇaṃ katvā gahitapaṭisandhikassa kusalārammaṇo hotiyeva, so pana dubbiññeyyattā idha na dassito.
ಕುಸಲಂ ಅಸ್ಸಾದೇತೀತಿಆದಿ ಅಕುಸಲಜವನಾವಸಾನೇ ಕುಸಲಾರಮ್ಮಣವಿಪಾಕಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ಇದಂ ದುಬ್ಬಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ಮಹಗ್ಗತವಿಪಾಕಸ್ಸ ತದಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಲಬ್ಭಮಾನಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಕಿರಿಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಅಸಮಾಪನ್ನಪುಬ್ಬೇ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನೇ ಪಟಿಲೋಮತೋ ವಾ ಏಕನ್ತರಿಕವಸೇನ ವಾ ಸಮಾಪನ್ನಕಿರಿಯಾಯ। ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಸ್ಸಾತಿಆದೀನಿ ಪರತೋ ಆವಜ್ಜನಾಯ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ಯಾ ಏತೇಸಂ ಆವಜ್ಜನಾ, ತಸ್ಸಾ ಕುಸಲಾ ಖನ್ಧಾ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ।
Kusalaṃ assādetītiādi akusalajavanāvasāne kusalārammaṇavipākaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Viññāṇañcāyatanavipākassāti idaṃ dubbiññeyyampi samānaṃ mahaggatavipākassa tadārammaṇabhāvena anuppattito labbhamānakavasena vuttaṃ. Kiriyassāti arahattaṃ patvā asamāpannapubbe ākāsānañcāyatane paṭilomato vā ekantarikavasena vā samāpannakiriyāya. Cetopariyañāṇassātiādīni parato āvajjanāya yojetabbāni. Yā etesaṃ āvajjanā, tassā kusalā khandhā ārammaṇapaccayena paccayoti ayañhettha attho.
೪೦೭-೪೦೯. ರಾಗನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಾ ರಾಗಂ। ಅತ್ತನೋ ರಾಗವಸೇನ ಪನೇತ್ಥ ವಣ್ಣನಾ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ। ಅಸ್ಸಾದೇತೀತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾದೀಸು ಪನ ತೀಸು ಅಸ್ಸಾದೇತಬ್ಬತಾಯ ಅಭಾವೇನ ‘‘ಅಸ್ಸಾದೇತೀ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ದಿಟ್ಠಿ ಪನೇತ್ಥ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಾ ಅಸ್ಸಾದೇತೀತಿ ಪದಸ್ಸ ಪರಿಹೀನತ್ತಾ ಆಗತಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪಠಮಂ ನ ವುತ್ತಾ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾದೀಸುಯೇವ ತಂ ತಂ ಸಭಾಗಂ ಪಠಮಂ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ವುತ್ತಾ। ಇಮೇಸು ಚ ಪನ ರಾಗಾದೀಸು ‘‘ಕಿಂ ಮೇ ಪಾಪಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಅಕ್ಖನ್ತಿವಸೇನ ವಾ, ‘‘ಕತಂ ಪಾಪಂ ಕತಂ ಲುದ್ಧ’’ನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾದಿವಸೇನ ವಾ ದೋಮನಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
407-409. Rāganti attano vā parassa vā rāgaṃ. Attano rāgavasena panettha vaṇṇanā pākaṭā hoti. Assādetītiādīni vuttatthāneva. Vicikicchādīsu pana tīsu assādetabbatāya abhāvena ‘‘assādetī’’ti na vuttaṃ. Diṭṭhi panettha uppajjati, sā assādetīti padassa parihīnattā āgatapaṭipāṭiyā paṭhamaṃ na vuttā. Vicikicchādīsuyeva taṃ taṃ sabhāgaṃ paṭhamaṃ vatvā tassa tassa anantarā vuttā. Imesu ca pana rāgādīsu ‘‘kiṃ me pāpadhammā uppajjantī’’ti akkhantivasena vā, ‘‘kataṃ pāpaṃ kataṃ luddha’’nti vippaṭisārādivasena vā domanassuppatti veditabbā.
೪೧೦. ಚಕ್ಖುಂ ಅನಿಚ್ಚತೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾನುಕ್ಕಮೇನ ಓಳಾರಿಕಾಯತನಾನಿ ವತ್ಥುರೂಪಞ್ಚಾತಿ ಏಕಾದಸ ರೂಪಾನಿ ಪಾಕಟತ್ತಾ ಗಹಿತಾನಿ। ಪುನ ರೂಪಾಯತನಾದೀನಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ ಆರಮ್ಮಣತ್ತಾ ಗಹಿತಾನಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇಸಾ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯವಸೇನ ದೇಸನಾ, ನ ಧಾತುವಸೇನ, ತಸ್ಮಾ ಮನೋಧಾತು ನ ಗಹಿತಾ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಗಹಿತಾಗಹಿತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
410. Cakkhuṃ aniccatoti vipassanānukkamena oḷārikāyatanāni vatthurūpañcāti ekādasa rūpāni pākaṭattā gahitāni. Puna rūpāyatanādīni cakkhuviññāṇādīnaṃ ārammaṇattā gahitāni. Yasmā panesā viññāṇakāyavasena desanā, na dhātuvasena, tasmā manodhātu na gahitā. Evaṃ sabbattha gahitāgahitaṃ veditabbaṃ.
೪೧೧. ಫಲಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ।
411. Phalaṃ paccavekkhanti nibbānaṃ paccavekkhantīti paccavekkhaṇakusalassa ārammaṇadassanatthaṃ vuttaṃ.
೪೧೩-೪೧೬. ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿನಿದ್ದೇಸೇ ಸೇಕ್ಖಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ವಸೇನ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲಂ ದಸ್ಸಿತಂ, ತಥಾ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿನಿದ್ದೇಸೇ। ಅರಹತೋ ಉತ್ತಮಧಮ್ಮಂ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಲೋಕಿಯಕುಸಲೇಸು ಗರುಕಾರೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೋವ ದಸ್ಸಿತೋ।
413-416. Ārammaṇādhipatiniddese sekkhaputhujjanānaṃ vasena catubhūmakakusalaṃ dassitaṃ, tathā sahajātādhipatiniddese. Arahato uttamadhammaṃ adhigatattā lokiyakusalesu garukāro natthīti aggamaggova dassito.
೪೧೭. ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇ ಪುರಿಮಾ ಪುರಿಮಾತಿ ಏಕಭೂಮಕಾಪಿ ನಾನಾಭೂಮಕಾಪಿ ಕುಸಲಾ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ಅನುಲೋಮಂ ಗೋತ್ರಭುಸ್ಸ, ಅನುಲೋಮಂ ವೋದಾನಸ್ಸಾತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣವಸೇನ। ಗೋತ್ರಭು ಮಗ್ಗಸ್ಸ, ವೋದಾನಂ ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ನಾನಾಭೂಮಿವಸೇನ। ಕುಸಲಂ ವುಟ್ಠಾನಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಕುಸಲನ್ತಿ ತೇಭೂಮಕಕುಸಲಂ। ವುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ತೇಭೂಮಕವಿಪಾಕಂ। ತೇಹಿ ಕುಸಲಜವನವೀಥಿತೋ ವುಟ್ಠಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಂ ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ – ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಭವಙ್ಗಞ್ಚ। ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಸ್ಸ ಉಭಯಮ್ಪಿ ವುಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ, ಮಹಗ್ಗತಸ್ಸ ಭವಙ್ಗಮೇವ। ಮಗ್ಗೋ ಫಲಸ್ಸಾತಿ ಇದಂ ಯಸ್ಮಾ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಂ ಜವನವೀಥಿಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ವುಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಸುಂ ವುತ್ತಂ। ಅನುಲೋಮಂ ಸೇಕ್ಖಾಯಾತಿ ಅಸೇಕ್ಖಾಯ ಕುಸಲಂ ಅನನ್ತರಂ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಭಾಗಂ ಕರೋತಿ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾಪಿ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ। ಅಕುಸಲೇ ದುವಿಧಮ್ಪಿ ವುಟ್ಠಾನಂ ಲಬ್ಭತಿ। ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾತಿ ಏತ್ಥ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾನಂಯೇವ, ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾನಂಯೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಭವಙ್ಗಂ ಆವಜ್ಜನಾಯಾತಿಆದಿ ವೋಮಿಸ್ಸಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕಿರಿಯಾತಿ ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಾ। ಸಾ ದುವಿಧಸ್ಸಾಪಿ ವುಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ಮಹಗ್ಗತಾ ಭವಙ್ಗಸ್ಸೇವ। ಇತಿ ಯೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಚ್ಚಯವಿಭಙ್ಗನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಪುರಿಮಾ ಪುರಿಮಾ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಚ್ಛಿಮಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಆರಭಿತ್ವಾ ಕುಸಲಂ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಕುಸಲಂ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಂ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಸತ್ತ ವಾರಾ ದಸ್ಸಿತಾ; ತೇಸಂ ವಸೇನ ಇಧ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ವಿಭತ್ತೋ।
417. Anantarapaccaye purimā purimāti ekabhūmakāpi nānābhūmakāpi kusalā ekato katvā vuttā. Anulomaṃ gotrabhussa, anulomaṃ vodānassāti nānārammaṇavasena. Gotrabhu maggassa, vodānaṃ maggassāti nānābhūmivasena. Kusalaṃ vuṭṭhānassāti ettha pana kusalanti tebhūmakakusalaṃ. Vuṭṭhānanti tebhūmakavipākaṃ. Tehi kusalajavanavīthito vuṭṭhahanti, tasmā vuṭṭhānanti vuccati. Taṃ duvidhaṃ hoti – tadārammaṇaṃ bhavaṅgañca. Tattha kāmāvacarakusalassa ubhayampi vuṭṭhānaṃ hoti, mahaggatassa bhavaṅgameva. Maggo phalassāti idaṃ yasmā lokuttaravipākaṃ javanavīthipariyāpannattā vuṭṭhānaṃ nāma na hoti, tasmā visuṃ vuttaṃ. Anulomaṃ sekkhāyāti asekkhāya kusalaṃ anantaraṃ na hoti, tasmā vibhāgaṃ karoti. Phalasamāpattiyāti sotāpattiphalasakadāgāmiphalaanāgāmiphalasamāpattiyāpi. Phalasamāpattiyāti anāgāmiphalasamāpattiyā. Akusale duvidhampi vuṭṭhānaṃ labbhati. Vipākābyākatā kiriyābyākatāti ettha vipākābyākatā vipākābyākatānaṃyeva, kiriyābyākatā kiriyābyākatānaṃyeva veditabbā. Bhavaṅgaṃ āvajjanāyātiādi vomissakavasena vuttaṃ. Tattha kiriyāti kāmāvacarakiriyā. Sā duvidhassāpi vuṭṭhānassa anantarapaccayo hoti, mahaggatā bhavaṅgasseva. Iti ye heṭṭhā paccayavibhaṅganiddese ‘‘purimā purimā kusalā dhammā pacchimānaṃ pacchimānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti ārabhitvā kusalaṃ kusalassa, kusalaṃ abyākatassa, akusalaṃ akusalassa, akusalaṃ abyākatassa, abyākataṃ abyākatassa, abyākataṃ kusalassa, abyākataṃ akusalassāti satta vārā dassitā; tesaṃ vasena idha saṅkhepato anantarapaccayo vibhatto.
ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನೇತ್ಥ –
Vitthārato panettha –
ದಸಧಾ ಸತ್ತರಸಧಾ, ಸಮಸಟ್ಠಿವಿಧೇನ ಚ।
Dasadhā sattarasadhā, samasaṭṭhividhena ca;
ಬಹುಧಾಪಿ ಚ ನಿದ್ದೇಸಂ, ಸಾಧುಕಂ ಉಪಲಕ್ಖಯೇ॥
Bahudhāpi ca niddesaṃ, sādhukaṃ upalakkhaye.
ಅಯಞ್ಹಿ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ನ ಕೇವಲಂ ಸತ್ತಧಾವ ನಿದ್ದೇಸಂ ಲಭತಿ, ಕುಸಲಂ ಪನ ಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸ್ಸ; ಅಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸ್ಸ; ವಿಪಾಕಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಿರಿಯಸ್ಸ; ಕಿರಿಯಂ ಕುಸಲಸ್ಸ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಿರಿಯಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ದಸಧಾಪಿ ನಿದ್ದೇಸಂ ಲಭತಿ। ನ ಕೇವಲಂ ದಸಧಾಯೇವ, ಕುಸಲಂ ಪನ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ; ಅಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ; ಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಿರಿಯಸ್ಸ; ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಿರಿಯಸ್ಸ; ಕಿರಿಯಂ ಕಿರಿಯಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಸತ್ತರಸಧಾ ನಿದ್ದೇಸಂ ಲಭತಿ।
Ayañhi anantarapaccayo na kevalaṃ sattadhāva niddesaṃ labhati, kusalaṃ pana kusalassa vipākassa; akusalaṃ akusalassa vipākassa; vipākaṃ vipākassa kiriyassa; kiriyaṃ kusalassa akusalassa vipākassa kiriyassāti evaṃ dasadhāpi niddesaṃ labhati. Na kevalaṃ dasadhāyeva, kusalaṃ pana kusalassa kusalavipākassa akusalavipākassa; akusalaṃ akusalassa akusalavipākassa kusalavipākassa; kusalavipākaṃ kusalavipākassa akusalavipākassa kiriyassa; akusalavipākaṃ akusalavipākassa kusalavipākassa kiriyassa; kiriyaṃ kiriyassa kusalassa akusalassa kusalavipākassa akusalavipākassāti evaṃ sattarasadhā niddesaṃ labhati.
ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಸತ್ತರಸಧಾವ ಸಮಸಟ್ಠಿವಿಧೇನಾಪಿ ನಿದ್ದೇಸಂ ಲಭತೇವ। ಕಥಂ? ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಞ್ಹಿ ಭೂಮಿಭೇದೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಂ ಸಕಸಕಭೂಮಿಕಸ್ಸೇವಾತಿ ಕುಸಲಂ ಕುಸಲಸ್ಸ ಛಬ್ಬಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಂ ಪನ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಸ್ಸ; ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ; ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ರೂಪಾವಚರಅರೂಪಾವಚರಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಸ್ಸ; ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ಕುಸಲಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ದ್ವಾದಸವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ । ಅಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ತೇಭೂಮಕಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ।
Na kevalañca sattarasadhāva samasaṭṭhividhenāpi niddesaṃ labhateva. Kathaṃ? Kāmāvacarakusalañhi bhūmibhedena catubbidhassa kusalassa anantarapaccayo hoti, rūpāvacarārūpāvacaraṃ sakasakabhūmikassevāti kusalaṃ kusalassa chabbidhena anantarapaccayo. Kāmāvacarakusalaṃ pana kāmāvacarakusalavipākassa akusalavipākassa rūpāvacaravipākassa arūpāvacaravipākassa lokuttaravipākassa; rūpāvacarakusalaṃ rūpāvacaravipākassa kāmāvacarakusalavipākassa; arūpāvacarakusalaṃ kāmāvacarakusalavipākassa rūpāvacaraarūpāvacaralokuttaravipākassa; lokuttarakusalaṃ lokuttaravipākassāti kusalaṃ vipākassa dvādasavidhena anantarapaccayo . Akusalaṃ akusalassa akusalavipākassa tebhūmakakusalavipākassāti pañcavidhena anantarapaccayo.
ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಂ ತೇಭೂಮಕಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ತಿವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಂ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ದುವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಂ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಏವಂ ಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ತೇರಸಧಾಪಿ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾತಿ ದುವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ವಿಪಾಕಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಪಞ್ಚದಸವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಂ ಪನ ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಂ, ತಥಾ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಂ, ತಥಾ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಞ್ಚಾತಿ ವಿಪಾಕಂ ಕಿರಿಯಸ್ಸ ಚ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ।
Kāmāvacarakusalavipākaṃ kāmāvacarakusalavipākassa akusalavipākassa rūpāvacaravipākassa arūpāvacaravipākassāti kāmāvacarakusalavipākaṃ vipākassa catubbidhena anantarapaccayo. Rūpāvacaravipākaṃ tebhūmakakusalavipākassāti tividhena anantarapaccayo. Arūpāvacaravipākaṃ arūpāvacaravipākassa kāmāvacarakusalavipākassāti duvidhena anantarapaccayo. Lokuttaravipākaṃ catubhūmakakusalavipākassāti catubbidhena anantarapaccayo. Evaṃ kusalavipākaṃ vipākassa terasadhāpi anantarapaccayo. Akusalavipākaṃ akusalavipākassa kāmāvacarakusalavipākassāti duvidhena anantarapaccayo. Evaṃ sabbathāpi vipākaṃ vipākassa pañcadasavidhena anantarapaccayo. Kāmāvacarakusalavipākaṃ pana kāmāvacarakiriyassa, tathā akusalavipākaṃ, tathā rūpāvacaravipākaṃ, tathā arūpāvacaravipākañcāti vipākaṃ kiriyassa ca catubbidhena anantarapaccayo.
ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಂ ತೇಭೂಮಕಕಿರಿಯಸ್ಸ, ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾನಞ್ಞೇವಾತಿ ಕಿರಿಯಂ ಕಿರಿಯಸ್ಸ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಂ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಚೇವ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸ ಚ, ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಂ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ ಅರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಂ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲವಿಪಾಕಸ್ಸಾಪೀತಿ ಕಿರಿಯಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಏಕಾದಸವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ। ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಂ ಪನ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಸ್ಸ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಂ ದುವಿಧೇನ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಮಸಟ್ಠಿವಿಧೇನಾಪಿ ನಿದ್ದೇಸಂ ಲಭತಿ।
Kāmāvacarakiriyaṃ tebhūmakakiriyassa, rūpāvacarārūpāvacarakiriyaṃ rūpāvacarārūpāvacarānaññevāti kiriyaṃ kiriyassa pañcavidhena anantarapaccayo. Kāmāvacarakiriyaṃ akusalavipākassa ceva catubhūmakakusalavipākassa ca, rūpāvacarakiriyaṃ kāmāvacarakusalavipākarūpāvacaravipākānaṃ arūpāvacarakiriyaṃ catubhūmakakusalavipākassāpīti kiriyaṃ vipākassa ekādasavidhena anantarapaccayo. Kāmāvacarakiriyaṃ pana kāmāvacarakusalassa akusalassāti kusalākusalānaṃ duvidhena anantarapaccayo hoti. Evaṃ samasaṭṭhividhenāpi niddesaṃ labhati.
ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಸಮಸಟ್ಠಿವಿಧೇನೇವ, ಬಹುವಿಧೇನಾಪಿ ಲಭತೇವ। ಕಥಂ? ಕಾಮಾವಚರಪಠಮಮಹಾಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ತಾವ ಅತ್ತನೋ, ಚತುನ್ನಞ್ಚ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಾನಂ ಪಾದಕಯೋಗೇನ ಸೋಳಸನ್ನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಲೋಕುತ್ತರಾನನ್ತಿ ಏಕವೀಸತಿಯಾ ಚ ಕುಸಲಾನಂ, ಜವನಪರಿಯೋಸಾನೇ ತದಾರಮ್ಮಣಭವಙ್ಗವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ, ಭವಙ್ಗವಸೇನೇವ ಪವತ್ತಾನಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ, ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾನನ್ತಿ ಏವಂ ಏಕವೀಸತಿಯಾ ಕುಸಲಾನಂ; ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಯ ವಿಪಾಕಾನನ್ತಿ ತೇಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಚಿತ್ತಾನಂ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ । ತಥಾ ದುತಿಯಕುಸಲಚಿತ್ತಂ। ತತಿಯಚತುತ್ಥಾನಿ ಪನ ಠಪೇತ್ವಾ ಉಪರಿಭೂಮಕಕುಸಲಾನಿ ಚ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾನಿ ಚ ಸೇಸಏಕವೀಸತಿಚಿತ್ತಾನಂ। ಪಞ್ಚಮಛಟ್ಠಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಚ, ನವನ್ನಞ್ಚ ಉಪರಿಭೂಮಕಉಪೇಕ್ಖಾಕುಸಲಾನಂ, ತೇವೀಸತಿಯಾ ಚ ವಿಪಾಕಾನನ್ತಿ ತೇತ್ತಿಂಸಾಯ। ಸತ್ತಮಅಟ್ಠಮಾನಿ ಏಕವೀಸತಿಯಾವ।
Na kevalañca samasaṭṭhividheneva, bahuvidhenāpi labhateva. Kathaṃ? Kāmāvacarapaṭhamamahākusalacittaṃ tāva attano, catunnañca rūpāvacarakusalānaṃ pādakayogena soḷasannaṃ somanassalokuttarānanti ekavīsatiyā ca kusalānaṃ, javanapariyosāne tadārammaṇabhavaṅgavasena uppajjamānānaṃ ekādasannaṃ kāmāvacaravipākānaṃ, bhavaṅgavaseneva pavattānaṃ rūpāvacarārūpāvacaravipākānaṃ, phalasamāpattivasena pavattānaṃ dvādasannaṃ lokuttaravipākānanti evaṃ ekavīsatiyā kusalānaṃ; dvattiṃsāya vipākānanti tepaññāsāya cittānaṃ anantarapaccayo hoti . Tathā dutiyakusalacittaṃ. Tatiyacatutthāni pana ṭhapetvā uparibhūmakakusalāni ca lokuttaravipākāni ca sesaekavīsaticittānaṃ. Pañcamachaṭṭhāni attano ca, navannañca uparibhūmakaupekkhākusalānaṃ, tevīsatiyā ca vipākānanti tettiṃsāya. Sattamaaṭṭhamāni ekavīsatiyāva.
ಪಞ್ಚ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಾನಂ ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಾನಂ, ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಮಹಾವಿಪಾಕಾನಂ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾನಞ್ಚಾತಿ ದಸನ್ನಂ। ಏತೇನೇವ ಚ ನಯೇನ ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲೇಸು ಪಠಮಂ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾದಸನ್ನಂ, ದುತಿಯಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ, ತತಿಯಂ ತೇರಸನ್ನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಚುದ್ದಸನ್ನಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಚಾತಿ ಪನ್ನರಸನ್ನಂ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸೇವ। ಅಟ್ಠಸು ಲೋಭಸಹಗತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಅಕುಸಲಂ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ ನವನ್ನಂ, ಮಹಗ್ಗತವಿಪಾಕಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏಕವೀಸತಿಯಾ। ದ್ವೇ ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಾನಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನಂ ಛನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛುದ್ಧಚ್ಚಸಹಗತದ್ವಯಂ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಾಹೇತುಕವಿಪಾಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ ನವನ್ನಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏಕವೀಸತಿಯಾ।
Pañca rūpāvacarakusalāni attano attano pacchimānaṃ rūpāvacarakusalānaṃ, catunnampi ñāṇasampayuttamahāvipākānaṃ, pañcannaṃ rūpāvacaravipākānañcāti dasannaṃ. Eteneva ca nayena arūpāvacarakusalesu paṭhamaṃ attano vipākena saddhiṃ ekādasannaṃ, dutiyaṃ dvādasannaṃ, tatiyaṃ terasannaṃ, catutthaṃ cuddasannaṃ phalasamāpattiyā cāti pannarasannaṃ lokuttarakusalaṃ attano attano vipākasseva. Aṭṭhasu lobhasahagatesu ekekaṃ akusalaṃ ekādasannaṃ kāmāvacaravipākamanoviññāṇadhātūnaṃ navannaṃ, mahaggatavipākānaṃ attano attano pacchimassa cāti ekavīsatiyā. Dve domanassasahagatāni upekkhāsahagatānaṃ channaṃ kāmāvacaravipākamanoviññāṇadhātūnaṃ attano pacchimassa cāti sattannaṃ. Vicikicchuddhaccasahagatadvayaṃ somanassasahagatāhetukavipākena saddhiṃ ekādasannaṃ kāmāvacaravipākamanoviññāṇadhātūnaṃ navannaṃ rūpāvacarārūpāvacaravipākānaṃ attano pacchimassa cāti ekavīsatiyā.
ಕುಸಲವಿಪಾಕಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ ಕುಸಲವಿಪಾಕಮನೋಧಾತುಯಾ, ಮನೋಧಾತು ದ್ವಿನ್ನಂ ವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ। ತಾಸು ದ್ವೀಸು ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಾ ದಸನ್ನಂ ವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ ಭವಙ್ಗಭೂತಾನಂ ತದಾರಮ್ಮಣಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಕಿರಿಯಸ್ಸ ಚಾತಿ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ। ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಪನ ಆವಜ್ಜನಮನೋಧಾತುಯಾ ದ್ವಿಟ್ಠಾನಿಕಾಯ ಆವಜ್ಜನಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ ದಸನ್ನಞ್ಚ ವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನನ್ತಿ ದ್ವಾದಸನ್ನಮೇವ। ತಿಹೇತುಕಮಹಾವಿಪಾಕಾ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಾಹೇತುಕವಜ್ಜಾನಂ ದಸನ್ನಮ್ಪಿ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತೂನಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ ಆವಜ್ಜನದ್ವಯಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏಕವೀಸತಿಯಾ, ದುಹೇತುಕವಿಪಾಕಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಹಗ್ಗತವಿಪಾಕೇ ಸೇಸಾನಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ। ಪಞ್ಚ ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾ ತೇಭೂಮಕಕುಸಲವಿಪಾಕಸಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಾನಂ ಸತ್ತರಸನ್ನಂ ಆವಜ್ಜನದ್ವಯಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ। ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕೇಸು ಪಠಮಂ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಾನಂ, ಚತುನ್ನಂ ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಸ್ಸ ಚಾತಿ ನವನ್ನಂ। ದುತಿಯಂ ಹೇಟ್ಠಿಮವಿಪಾಕಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠನ್ನಂ, ತತಿಯಂ ದ್ವೇ ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಿ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸತ್ತನ್ನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ತೀಣಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಿ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಛನ್ನಂ ಚತ್ತಾರಿ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾನಿ ತಿಹೇತುಕವಿಪಾಕಾನಂ ತೇರಸನ್ನಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಚುದ್ದಸನ್ನಂ।
Kusalavipākapañcaviññāṇā kusalavipākamanodhātuyā, manodhātu dvinnaṃ vipākamanoviññāṇadhātūnaṃ. Tāsu dvīsu somanassasahagatā dasannaṃ vipākamanoviññāṇadhātūnaṃ bhavaṅgabhūtānaṃ tadārammaṇakāle attano pacchimassa voṭṭhabbanakiriyassa cāti dvādasannaṃ. Upekkhāsahagatāhetukamanoviññāṇadhātu pana āvajjanamanodhātuyā dviṭṭhānikāya āvajjanamanoviññāṇadhātuyā dasannañca vipākamanoviññāṇadhātūnanti dvādasannameva. Tihetukamahāvipākā somanassasahagatāhetukavajjānaṃ dasannampi kāmāvacaravipākamanoviññāṇadhātūnaṃ rūpāvacarārūpāvacaravipākānaṃ āvajjanadvayassa cāti ekavīsatiyā, duhetukavipākā ṭhapetvā mahaggatavipāke sesānaṃ dvādasannaṃ. Pañca rūpāvacaravipākā tebhūmakakusalavipākasahetukapaṭisandhicittānaṃ sattarasannaṃ āvajjanadvayassa cāti ekūnavīsatiyā. Arūpāvacaravipākesu paṭhamaṃ kāmāvacarakusalavipākatihetukapaṭisandhicittānaṃ, catunnaṃ arūpāvacaravipākacittānaṃ catunnaṃ manodvārāvajjanassa cāti navannaṃ. Dutiyaṃ heṭṭhimavipākaṃ vajjetvā aṭṭhannaṃ, tatiyaṃ dve heṭṭhimāni vajjetvā sattannaṃ, catutthaṃ tīṇi heṭṭhimāni vajjetvā channaṃ cattāri lokuttaravipākāni tihetukavipākānaṃ terasannaṃ attano attano pacchimassa cāti cuddasannaṃ.
ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಮನೋಧಾತುಯಾ, ಮನೋಧಾತು ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ। ಸಾ ತದಾರಮ್ಮಣಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚುತಿಕಾಲೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಭವಙ್ಗವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತಾನಂ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ನವನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪರಿತ್ತಕಿರಿಯಾನಞ್ಚಾತಿ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ। ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತು ದಸನ್ನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಹಸಿತುಪ್ಪಾದಕಿರಿಯಾ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಭವಙ್ಗವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ನವನ್ನಂ ತಿಹೇತುಕವಿಪಾಕಾನಂ, ತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತವಿಪಾಕಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ತೇರಸನ್ನಂ। ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಕಿರಿಯಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತುಂ ದಸನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಾನಂ, ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಂ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ಭವಙ್ಗವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ಪನ್ನರಸನ್ನಂ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಞ್ಚಾತಿ ಪಞ್ಚಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ।
Akusalavipākapañcaviññāṇā akusalavipākamanodhātuyā, manodhātu akusalavipākāhetukamanoviññāṇadhātuyā. Sā tadārammaṇakāle attano pacchimassa cutikāle paṭisandhivasena bhavaṅgavasena ca pavattānaṃ itaresampi navannaṃ kāmāvacaravipākānaṃ upekkhāsahagatānaṃ dvinnaṃ parittakiriyānañcāti dvādasannaṃ. Kiriyamanodhātu dasannaṃ viññāṇānaṃ hasituppādakiriyā pañcavokāre bhavaṅgavasena pavattānaṃ navannaṃ tihetukavipākānaṃ, tadārammaṇavasena pavattānaṃ pañcannaṃ somanassasahagatavipākānaṃ attano pacchimassa cāti aggahitaggahaṇena terasannaṃ. Voṭṭhabbanakiriyā ṭhapetvā kiriyamanodhātuṃ dasannaṃ kāmāvacarakiriyānaṃ, kāmāvacarakusalākusalānaṃ pañcavokāre bhavaṅgavasena pavattānaṃ pannarasannaṃ vipākacittānañcāti pañcacattālīsāya.
ಕಾಮಾವಚರತಿಹೇತುಕಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಕಿರಿಯದ್ವಯಂ ಭವಙ್ಗವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ತೇರಸನ್ನಂ ತಿಹೇತುಕವಿಪಾಕಾನಂ ತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತವಿಪಾಕಾನಂ ಪರಿಕಮ್ಮವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಾನಂ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ದ್ವಾವೀಸತಿಯಾ ದುಹೇತುಕಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಕಿರಿಯದ್ವಯಂ ಯಥಾವುತ್ತಾನಂ ತೇರಸನ್ನಂ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ತದಾರಮ್ಮಣಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ಸತ್ತರಸನ್ನಂ। ಕಾಮಾವಚರತಿಹೇತುಕಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಕಿರಿಯದ್ವಯಂ ತೇಸಂಯೇವ ತೇರಸನ್ನಂ ಭವಙ್ಗಾನಂ, ತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ಛನ್ನಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತವಿಪಾಕಾನಂ, ಪರಿಕಮ್ಮವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ಏಕಿಸ್ಸಾ ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಾಯ ಚತುನ್ನಂ ಅರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಾನಂ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ಚತುವೀಸತಿಯಾ। ದುಹೇತುಕಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಕಿರಿಯದ್ವಯಂ ತೇಸಂಯೇವ ತೇರಸನ್ನಂ ಭವಙ್ಗಾನಂ ಛನ್ನಂ ತದಾರಮ್ಮಣಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ಅಟ್ಠಾರಸನ್ನಂ। ರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯೇಸು ಏಕೇಕಂ ನವನ್ನಂ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ತಿಹೇತುಕಭವಙ್ಗಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ದಸನ್ನಂ। ಅರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯೇಸು ಪಠಮಂ ಪಞ್ಚವೋಕಾರೇ ನವನ್ನಂ ಭವಙ್ಗಾನಂ, ಚತುವೋಕಾರೇ ಏಕಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏಕಾದಸನ್ನಂ। ದುತಿಯಂ ಚತುವೋಕಾರೇ ದ್ವೇ ಭವಙ್ಗಾನಿ ಲಭತಿ। ತತಿಯಂ ತೀಣಿ, ಚತುತ್ಥಂ ಚತ್ತಾರಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಞ್ಚಾತಿ ತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಯಥಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ತೇರಸನ್ನಂ ಪಞ್ಚದಸನ್ನಞ್ಚ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಬಹುವಿಧೇನಾಪಿ ನಿದ್ದೇಸಂ ಲಭತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ –
Kāmāvacaratihetukasomanassasahagatakiriyadvayaṃ bhavaṅgavasena pavattānaṃ terasannaṃ tihetukavipākānaṃ tadārammaṇavasena pañcannaṃ somanassasahagatavipākānaṃ parikammavasena pavattamānānaṃ catunnaṃ rūpāvacarakiriyānaṃ arahattaphalasamāpattiyā attano pacchimassa cāti aggahitaggahaṇena dvāvīsatiyā duhetukasomanassasahagatakiriyadvayaṃ yathāvuttānaṃ terasannaṃ bhavaṅgacittānaṃ pañcannaṃ tadārammaṇānaṃ attano pacchimassa cāti aggahitaggahaṇena sattarasannaṃ. Kāmāvacaratihetukaupekkhāsahagatakiriyadvayaṃ tesaṃyeva terasannaṃ bhavaṅgānaṃ, tadārammaṇavasena pavattānaṃ channaṃ upekkhāsahagatavipākānaṃ, parikammavasena pavattānaṃ ekissā rūpāvacarakiriyāya catunnaṃ arūpāvacarakiriyānaṃ arahattaphalasamāpattiyā attano pacchimassa cāti aggahitaggahaṇena catuvīsatiyā. Duhetukaupekkhāsahagatakiriyadvayaṃ tesaṃyeva terasannaṃ bhavaṅgānaṃ channaṃ tadārammaṇānaṃ attano pacchimassa cāti aggahitaggahaṇena aṭṭhārasannaṃ. Rūpāvacarakiriyesu ekekaṃ navannaṃ pañcavokāre tihetukabhavaṅgānaṃ attano pacchimassa cāti dasannaṃ. Arūpāvacarakiriyesu paṭhamaṃ pañcavokāre navannaṃ bhavaṅgānaṃ, catuvokāre ekassa attano pacchimassa cāti ekādasannaṃ. Dutiyaṃ catuvokāre dve bhavaṅgāni labhati. Tatiyaṃ tīṇi, catutthaṃ cattāri phalasamāpattiñcāti tesu ekekaṃ yathāpaṭipāṭiyā ekādasannaṃ dvādasannaṃ terasannaṃ pañcadasannañca anantarapaccayo hoti. Evaṃ bahuvidhenāpi niddesaṃ labhati. Tena vuttaṃ –
‘‘ದಸಧಾ ಸತ್ತರಸಧಾ, ಸಮಸಟ್ಠಿವಿಧೇನ ಚ।
‘‘Dasadhā sattarasadhā, samasaṭṭhividhena ca;
ಬಹುಧಾಪಿ ಚ ನಿದ್ದೇಸಂ, ಸಾಧುಕಂ ಉಪಲಕ್ಖಯೇ’’ತಿ॥
Bahudhāpi ca niddesaṃ, sādhukaṃ upalakkhaye’’ti.
ಸಮನನ್ತರಪಚ್ಚಯಾದಯೋ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾಯೇವ।
Samanantarapaccayādayo uttānatthāyeva.
೪೨೩. ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸದ್ಧಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಕಮ್ಮಕಮ್ಮಫಲಇಧಲೋಕಪರಲೋಕಾದೀಸು ಸದ್ಧಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಪುರಿಸೋ ಹೇಟ್ಠಾಪಥವಿಯಂ ಉದಕಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ಪಥವಿಂ ಖನತಿ, ಏವಂ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ದಾನಾದೀನಂ ಫಲಞ್ಚ ಆನಿಸಂಸಞ್ಚ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ದಾನಾದೀನಿ ಪವತ್ತೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸದ್ಧಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
423. Upanissaye saddhaṃ upanissāyāti kammakammaphalaidhalokaparalokādīsu saddhaṃ upanissayaṃ katvā. Yathā hi puriso heṭṭhāpathaviyaṃ udakaṃ atthīti saddahitvā pathaviṃ khanati, evaṃ saddho kulaputto dānādīnaṃ phalañca ānisaṃsañca saddahitvā dānādīni pavatteti. Tasmā ‘‘saddhaṃ upanissāyā’’ti vuttaṃ.
ಸೀಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮೇ ಸೀಲಾದಯೋ ಧಮ್ಮೇ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೀಲವಾ ಹಿ ಸೀಲಾನುಭಾವೇಸು ಸೀಲಾನಿಸಂಸೇಸು ಚ ಕುಸಲೋ ಸೀಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ದಾನಂ ದೇತಿ, ಉಪರೂಪರಿ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯತಿ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಂ ಅಖಣ್ಡಂ, ಚಾತುದ್ದಸೀಆದೀಸು ಪಕ್ಖದಿವಸೇಸು ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಝಾನಾದೀನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಬಹುಸ್ಸುತೋಪಿ ದಾನಾದಿಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ದಾನಾದೀನಞ್ಚ ಸಙ್ಕಿಲೇಸವೋದಾನಾದಿಭೇದಂ ಸುತಮಯಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಸುತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನಾದೀನಿ ಪವತ್ತೇತಿ। ಚಾಗವಾಪಿ ಚಾಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಚಾಗಸಮ್ಪದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನಂ ದೇತಿ, ಸೀಲವನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯತಿ, ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಝಾನಾದೀನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಪಞ್ಞವಾಪಿ ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕಹಿತಞ್ಚೇವ ಲೋಕಸಮತಿಕ್ಕಮನುಪಾಯಞ್ಚ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಸಕ್ಕಾ ಇಮಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಇಧಲೋಕಹಿತಮ್ಪಿ ಪರಲೋಕಹಿತಮ್ಪಿ ಲೋಕಸಮತಿಕ್ಕಮನೂಪಾಯಞ್ಚ ಸಮ್ಪಾದೇತು’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನಾದೀನಿ ಪವತ್ತೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನ ಕೇವಲಂ ಸದ್ಧಾದಯೋ ದಾನಾದೀನಂಯೇವ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾ, ಅತ್ತನೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಸದ್ಧಾದೀನಮ್ಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾ ಏವ, ತಸ್ಮಾ ಸದ್ಧಾ ಸೀಲಂ ಸುತಂ ಚಾಗೋ ಪಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಾಯ ಸೀಲಸ್ಸ ಸುತಸ್ಸ ಚಾಗಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ।
Sīlaṃ upanissāyātiādīsupi ime sīlādayo dhamme upanissayaṃ katvāti attho. Sīlavā hi sīlānubhāvesu sīlānisaṃsesu ca kusalo sīlaṃ upanissāya sīlavantānaṃ dānaṃ deti, uparūpari sīlaṃ samādiyati suparisuddhaṃ akhaṇḍaṃ, cātuddasīādīsu pakkhadivasesu uposathakammaṃ karoti, sīlasampadaṃ nissāya jhānādīni uppādeti. Bahussutopi dānādipuññakiriyāyattā sabbasampattiyo dānādīnañca saṅkilesavodānādibhedaṃ sutamayāya paññāya paṭivijjhitvā ṭhito sutaṃ upanissāya dānādīni pavatteti. Cāgavāpi cāgādhimutto attano cāgasampadaṃ upanissāya dānaṃ deti, sīlavanto hutvā dinnaṃ mahapphalanti sīlaṃ samādiyati, uposathakammaṃ karoti, tāya paṭipattiyā parisuddhacitto jhānādīni uppādeti. Paññavāpi idhalokaparalokahitañceva lokasamatikkamanupāyañca upaparikkhanto ‘‘sakkā imāya paṭipattiyā idhalokahitampi paralokahitampi lokasamatikkamanūpāyañca sampādetu’’nti paññaṃ upanissāya dānādīni pavatteti. Yasmā pana na kevalaṃ saddhādayo dānādīnaṃyeva upanissayā, attano aparabhāge uppajjamānānaṃ saddhādīnampi upanissayā eva, tasmā saddhā sīlaṃ sutaṃ cāgo paññā saddhāya sīlassa sutassa cāgassa paññāyāti vuttaṃ.
ಪರಿಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅನನ್ತರಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗಞಾಣಸ್ಸ ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಸ್ಸಾತಿ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪರಿಕಮ್ಮಮೇವ, ಪರಿಕಮ್ಮಂ ವಿಸುಂ ನತ್ಥಿ। ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಸ್ಸೇವ ಪರಿಭಣ್ಡಞಾಣಾನಿ ಏತಾನಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಇಜ್ಝಮಾನೇ ಇಜ್ಝನ್ತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ತದಧಿಮುತ್ತತಾಯ ಸಹಿತಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪರಿಕಮ್ಮಂ ತೇಸಂ ಪರಿಕಮ್ಮನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ಏತಾನಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾನಂ ಸಮಗತಿಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭವಿತಬ್ಬಮೇತ್ಥ ಪರಿಕಮ್ಮವಿಸೇಸೇನಾತಿ। ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾತಿ ದೂರೇ ರೂಪಾನಿ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಸದ್ದಂ ಸೋತುಕಾಮಸ್ಸ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ಸೋತಧಾತುವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ತೇಸಂ ಪನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತುಕಾಮತಾದಿವಸೇನ ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತು ಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಉಪಕಾರಕಭಾವವಸೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Parikammanti anantaraṃ aggahetvā pubbabhāge parikammaṃ gahetabbaṃ. Yathākammūpagañāṇassa anāgataṃsañāṇassāti imesaṃ dvinnaṃ dibbacakkhuparikammameva, parikammaṃ visuṃ natthi. Dibbacakkhusseva paribhaṇḍañāṇāni etāni, tasmiṃ ijjhamāne ijjhanti evaṃ santepi tadadhimuttatāya sahitaṃ dibbacakkhuparikammaṃ tesaṃ parikammanti veditabbaṃ. Na hi etāni sabbesaṃ dibbacakkhukānaṃ samagatikāni honti. Tasmā bhavitabbamettha parikammavisesenāti. Dibbacakkhu dibbāya sotadhātuyāti dūre rūpāni disvā tesaṃ saddaṃ sotukāmassa dibbacakkhu sotadhātuvisuddhiyā upanissayo hoti. Tesaṃ pana saddaṃ sutvā tattha gantukāmatādivasena dibbasotadhātu iddhividhañāṇassa upanissayo hoti. Evaṃ sabbattha tassa tassa upakārakabhāvavasena upanissayapaccayatā veditabbā.
ಮಗ್ಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅನುಪ್ಪನ್ನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿ ತೇನ ತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಿಥಿಲೀಕತಪಾರಿಪನ್ಥಕತ್ತಾ ಪಹೀನಪಾರಿಪನ್ಥಕತ್ತಾ ಚ ತಂ ತಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೀತಿ ತೇಸಂ ಮಗ್ಗೋ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ವಿಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಉಪರೂಪರಿಮಗ್ಗತ್ಥಾಯ ವಿಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯಾತಿಆದಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಂ ಮಗ್ಗಪಟಿಲಾಭೇನೇವ ಇಜ್ಝನತೋ ವುತ್ತಂ। ಏವಂಇದ್ಧಾನಞ್ಚ ಪನೇತಾಸಂ ಪಚ್ಛಾ ತೇಸು ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಪವತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗೋವ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Maggaṃ upanissāya anuppannaṃ samāpattinti tena tena maggena sithilīkatapāripanthakattā pahīnapāripanthakattā ca taṃ taṃ samāpattiṃ uppādentīti tesaṃ maggo samāpattiyā upanissayo hoti. Vipassantīti uparūparimaggatthāya vipassanti. Atthapaṭisambhidāyātiādi paṭisambhidānaṃ maggapaṭilābheneva ijjhanato vuttaṃ. Evaṃiddhānañca panetāsaṃ pacchā tesu tesu ārammaṇesu pavattiyā maggova upanissayo nāma hoti.
ಸದ್ಧಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಮಾನಂ ಜಪ್ಪೇತೀತಿ ಅಹಮಸ್ಮಿ ಸದ್ಧೋ ಪಸನ್ನೋತಿ ಮಾನಂ ಪವತ್ತೇತಿ। ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ವಚನೇ ಸದ್ಧಾವಸೇನೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತ್ಥಂ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿಆದಿವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸೀಲಂ ಸುತಂ ಚಾಗಂ ಪಞ್ಞನ್ತಿ ಅಹಮಸ್ಮಿ ಸೀಲವಾ ಸುತವಾ ಚಾಗೀ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಮಾನಂ ಜಪ್ಪೇತಿ। ಸೀಲಸುತಚಾಗಪಞ್ಞಾಸು ಪನ ಮಾನಮಞ್ಞನಂ ವಿಯ ದಿಟ್ಠಿಮಞ್ಞನಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ರಾಗಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ಸದ್ಧಾದಿಸಮ್ಪದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನಕಾಲೇ ತೇಸು ಏಕೇಕೋ ಧಮ್ಮೋ ರಾಗಸ್ಸ, ಪರವಮ್ಭನಕಾಲೇ ದೋಸಸ್ಸ, ಉಭಯೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಮೋಹಸ್ಸ, ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಮಾನದಿಟ್ಠೀನಂ, ಸದ್ಧಾದಿಸಮ್ಪದಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಭವಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಪತ್ಥನಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ಲೋಕಿಯಕುಸಲಞ್ಞೇವ ದಸ್ಸಿತಂ। ಲೋಕುತ್ತರಂ ಪನ ಸನ್ತಂ ಪಣೀತಂ ಉತ್ತಮಂ ಅಕುಸಲವಿದ್ಧಂಸನಂ। ತಸ್ಮಾ ಚನ್ದೋ ವಿಯ ಅನ್ಧಕಾರತಮಾನಂ ನ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತೀತಿ ನ ಗಹಿತಂ।
Saddhaṃ upanissāya mānaṃ jappetīti ahamasmi saddho pasannoti mānaṃ pavatteti. Diṭṭhiṃ gaṇhātīti tasmiṃ tasmiṃ vacane saddhāvaseneva gantvā paññāya atthaṃ anupaparikkhanto ‘‘atthi puggalo’’tiādivasena diṭṭhiṃ gaṇhāti. Sīlaṃ sutaṃ cāgaṃ paññanti ahamasmi sīlavā sutavā cāgī paññāsampannoti mānaṃ jappeti. Sīlasutacāgapaññāsu pana mānamaññanaṃ viya diṭṭhimaññanaṃ uppādento diṭṭhiṃ gaṇhāti. Rāgassātiādīsu saddhādisampadaṃ upanissāya attukkaṃsanakāle tesu ekeko dhammo rāgassa, paravambhanakāle dosassa, ubhayena sampayuttassa mohassa, vuttappakārānaṃ mānadiṭṭhīnaṃ, saddhādisampadaṃ upanissāya bhavabhogasampattipatthanāya upanissayo hoti. Evamettha lokiyakusalaññeva dassitaṃ. Lokuttaraṃ pana santaṃ paṇītaṃ uttamaṃ akusalaviddhaṃsanaṃ. Tasmā cando viya andhakāratamānaṃ na akusalassa upanissayo hotīti na gahitaṃ.
ಆತಾಪೇತೀತಿಆದಿ ಕಾಯಿಕದುಕ್ಖವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಧಮ್ಮದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಸದ್ಧೋ ಹಿ ಸದ್ಧಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅತಿಸೀತಂ ಅತಿಉಣ್ಹನ್ತಿ ಅನೋಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಿ ನವಕಮ್ಮವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಆತಾಪೇತಿ ಪರಿತಾಪೇತಿ, ಭೋಗಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ। ಸೀಲವಾಪಿ ಸೀಲಾನುರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕತ್ತಾದಿವಸೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಆತಾಪೇತಿ ಪರಿತಾಪೇತಿ, ಪಿಣ್ಡಚಾರಿಕತ್ತಾದಿವಸೇನ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ। ಸುತವಾಪಿ ಬಾಹುಸ್ಸಚ್ಚಾನುರೂಪಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಆತಾಪೇತಿ ಪರಿತಾಪೇತಿ, ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ। ಚಾಗವಾಪಿ ಚಾಗಾಧಿಮುತ್ತತಾಯ ಅತ್ತನೋ ಯಾಪನಮತ್ತೇಪಿ ಪಚ್ಚಯೇ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತೋ, ಅಙ್ಗಾದಿಪರಿಚ್ಚಾಗಂ ವಾ ಪನ ಕರೋನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಆತಾಪೇತಿ ಪರಿತಾಪೇತಿ, ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ಉಪ್ಪಾದನತ್ಥಂ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ। ಪಞ್ಞವಾಪಿ ಉಪರೂಪರಿ ಪಞ್ಞಂ ವಡ್ಢೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಪ್ಪಞ್ಞತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸೀತುಣ್ಹಾದೀನಿ ಅಗಣೇತ್ವಾ ಸಜ್ಝಾಯಮನಸಿಕಾರೇಸು ಯೋಗಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಆತಾಪೇತಿ ಪರಿತಾಪೇತಿ, ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇ ಆದೀನವಂ ಸಮ್ಮಾಜೀವೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಂ ಪಹಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧೇನ ಆಜೀವೇನ ಜೀವಿತವುತ್ತಿಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ಪರಿಯೇಟ್ಠಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ।
Ātāpetītiādi kāyikadukkhavasena abyākatadhammadassanatthaṃ vuttaṃ. Saddho hi saddhaṃ nissāya atisītaṃ atiuṇhanti anosakkitvā nānappakārāni navakammaveyyāvaccādīni karonto attānaṃ ātāpeti paritāpeti, bhogaṃ uppādetvā puññāni karissāmīti pariyeṭṭhimūlakaṃ dukkhaṃ paccanubhoti. Sīlavāpi sīlānurakkhaṇatthaṃ abbhokāsikattādivasena attānaṃ ātāpeti paritāpeti, piṇḍacārikattādivasena pariyeṭṭhimūlakaṃ dukkhaṃ paccanubhoti. Sutavāpi bāhussaccānurūpaṃ paṭipattiṃ paṭipajjissāmīti vuttanayeneva paṭipajjanto attānaṃ ātāpeti paritāpeti, pariyeṭṭhimūlakaṃ dukkhaṃ paccanubhoti. Cāgavāpi cāgādhimuttatāya attano yāpanamattepi paccaye anavasesetvā pariccajanto, aṅgādipariccāgaṃ vā pana karonto attānaṃ ātāpeti paritāpeti, pariccajitabbassa vatthuno uppādanatthaṃ pariyeṭṭhimūlakaṃ dukkhaṃ paccanubhoti. Paññavāpi uparūpari paññaṃ vaḍḍhessāmīti sappaññataṃ nissāya sītuṇhādīni agaṇetvā sajjhāyamanasikāresu yogaṃ karonto attānaṃ ātāpeti paritāpeti, micchājīve ādīnavaṃ sammājīve ca ānisaṃsaṃ disvā micchājīvaṃ pahāya parisuddhena ājīvena jīvitavuttiṃ pariyesanto pariyeṭṭhimūlakaṃ dukkhaṃ paccanubhoti.
ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸಾತಿ ಸದ್ಧಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ ಸುಖೋಪಕರಣಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನಕಾಲೇ ಸದ್ಧಾದಿಸಮುಟ್ಠಾನಪಣೀತರೂಪಫುಟಕಾಯಸ್ಸ ಚ ತೇಸಂ ವಸೇನ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಮೂಲಕಪಾಮೋಜ್ಜಪೀತಿಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಫುಟಕಾಯಸ್ಸ ಚ ಸುಖುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲೇ ತೇಸಂ ಕಟತ್ತಾ ಉಪ್ಪನ್ನವಿಪಾಕಸುಖಕಾಲೇ ಚ ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ, ವುತ್ತನಯೇನೇವ ದುಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲೇ ಸದ್ಧಾದಿಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅಸಹಮಾನೇಹಿ ಪಯುತ್ತವಧಬನ್ಧನಾದಿಕಾಲೇ ಚ ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಸದ್ಧಾದಯೋ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಪವತ್ತಿತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಕಾಲೇ ಪನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಏತೇಸು ಏಕೇಕೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕುಸಲಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಕುಸಲಚೇತನಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ, ಸಾ ಪನ ಬಲವಚೇತನಾವ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ದುಬ್ಬಲಾ। ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು – ಏಕಾ ಕಿರ ಇತ್ಥೀ ಉಬ್ಬನ್ಧಿತುಕಾಮಾ ರುಕ್ಖೇ ರಜ್ಜುಂ ಲಗ್ಗೇತ್ವಾ ಸಂವಿಧಾತಬ್ಬಂ ಸಂವಿದಹತಿ। ಅಥೇಕೋ ಚೋರೋ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ತಂ ಗೇಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಾಯ ರಜ್ಜುಯಾ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸತ್ಥೇನ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಉಪಗತೋ। ಅಥ ಸಾ ರಜ್ಜು ಆಸೀವಿಸೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಸೂತಿ ಅಕಾಸಿ। ಚೋರೋ ಭೀತೋ ಅಪಸಕ್ಕಿ। ಇತ್ಥೀ ಅತ್ತನೋ ನಿವೇಸನಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ರಜ್ಜುಪಾಸೇ ಗೀವಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಉಬ್ಬನ್ಧಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಏವಂ ಬಲವಚೇತನಾ ಅನ್ತರಾಯೇ ನಿವಾರೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ನ ಪನೇತಂ ಏಕನ್ತತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಕತೋಕಾಸಞ್ಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಏವ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ವಿಪಾಕಜನಕಂ ಪನ ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚತುಭೂಮಕಮ್ಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಪನ ಪರತೋ ‘‘ಮಗ್ಗೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅಚೇತನಾವಸೇನ। ತೇನೇತಂ ದೀಪೇತಿ – ಯೋ ಕೋಚಿ ವಿಪಾಕಜನಕೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ।
Kāyikassa sukhassāti saddhādisampattiṃ upanissāya uppannāni sukhopakaraṇāni paribhuñjanakāle saddhādisamuṭṭhānapaṇītarūpaphuṭakāyassa ca tesaṃ vasena avippaṭisāramūlakapāmojjapītisamuṭṭhānarūpaphuṭakāyassa ca sukhuppattikāle tesaṃ kaṭattā uppannavipākasukhakāle ca kāyikassa sukhassa, vuttanayeneva dukkhuppattikāle saddhādiguṇasampattiṃ asahamānehi payuttavadhabandhanādikāle ca kāyikassa dukkhassa, saddhādayo upanissāya pavattitaphalasamāpattikāle pana phalasamāpattiyā etesu ekeko upanissayapaccayena paccayo hotīti veditabbo. Kusalaṃ kammanti kusalacetanā attano vipākassa upanissayapaccayo, sā pana balavacetanāva labbhati, na dubbalā. Tatridaṃ vatthu – ekā kira itthī ubbandhitukāmā rukkhe rajjuṃ laggetvā saṃvidhātabbaṃ saṃvidahati. Atheko coro rattibhāge taṃ gehaṃ upasaṅkamitvā ‘‘imāya rajjuyā kiñcideva bandhitvā harissāmī’’ti satthena chindituṃ upagato. Atha sā rajju āsīviso hutvā susūti akāsi. Coro bhīto apasakki. Itthī attano nivesanā nikkhamitvā rajjupāse gīvaṃ paṭimuñcitvā ubbandhā kālamakāsi. Evaṃ balavacetanā antarāye nivāretvā attano vipākassa upanissayo hoti. Na panetaṃ ekantato gahetabbaṃ. Katokāsañhi kammaṃ eva vipākassa antarāyaṃ paṭibāhitvā vipaccati, vipākajanakaṃ pana kammaṃ vipākassa upanissayapaccayo na hotīti na vattabbaṃ. Kammanti ettha catubhūmakampi veditabbaṃ. Yaṃ pana parato ‘‘maggo phalasamāpattiyā’’ti vuttaṃ, taṃ acetanāvasena. Tenetaṃ dīpeti – yo koci vipākajanako dhammo, so attano vipākassa upanissayapaccayo hotīti.
ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಪಾಣಂ ಹನತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಾರತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವಿರುದ್ಧಂ, ತಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಪಾಣಂ ಹನತಿ। ಅದಿನ್ನಾದಾನಾದೀಸುಪಿ ಏತೇನೇವುಪಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸನ್ಧಿಂ ಛಿನ್ದತೀತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸನ್ಧಿನ್ತಿ ಗೇಹಸನ್ಧಿಂ। ನಿಲ್ಲೋಪಂ ಹರತೀತಿ ನಿಲೀಯಿತ್ವಾ ಹರತಿ। ಏಕಾಗಾರಿಕಂ ಕರೋತೀತಿ ಬಹೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಮೇವ ಗೇಹಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ವಿಲುಮ್ಪತಿ। ಪರಿಪನ್ಥೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಪನ್ಥದೂಹನಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ। ದೋಸಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿಆದೀಸು ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಅಚರೀ’’ತಿಆದಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ದೋಸಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ಮೋಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಸು ಆದೀನವಪಟಿಚ್ಛಾದಕಂ ಮೋಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ಮಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಅಹಂ ಕಿಂ ಹನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ, ಆದಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ ಮಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ಕೇನಚಿ ವಾ ಪನ ಅವಞ್ಞಾತೋ ಹೋತಿ ಪರಿಭೂತೋ ಹೀಳಿತೋ, ತಂ ಓಮಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ದಿಟ್ಠಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಯಞ್ಞಾದೀಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಯೋ ವಿಯ ಪಾದಸಿಕಮಿಲಕ್ಖುಆದಯೋ ವಿಯ ಚ ದಿಟ್ಠಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ಪತ್ಥನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ‘‘ಸಚೇ ಮೇ ಇದಂ ನಾಮ ಇಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಏವರೂಪಂ ತೇ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏವಂ ದೇವತಾಯಾಚನಸಙ್ಖತಂ ವಾ, ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಮೇ ಘಾತೇತ್ವಾ ದೇಹಿ, ಅಸುಕಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ಆಹರ, ಏಹಿ ವಾ ಮೇ ಏತಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯೋ ಹೋಹೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಂ ವಾ ಪತ್ಥನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ। ರಾಗೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಮಾನೋ ದಿಟ್ಠಿ ಪತ್ಥನಾ ರಾಗಸ್ಸಾತಿ। ಏತ್ಥ ರಾಗೋ ರಾಗಸ್ಸಾಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ ದೋಸಾದೀನಮ್ಪಿ। ದೋಸಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Rāgaṃupanissāya pāṇaṃ hanatīti yasmiṃ vatthusmiṃ sāratto hoti, tasmiṃ vā viruddhaṃ, tassa vā atthāya pāṇaṃ hanati. Adinnādānādīsupi etenevupāyena attho veditabbo. Sandhiṃ chindatīti adinnādānavasena vuttaṃ. Tattha sandhinti gehasandhiṃ. Nillopaṃ haratīti nilīyitvā harati. Ekāgārikaṃ karotīti bahūhi saddhiṃ ekameva gehaṃ parivāretvā vilumpati. Paripanthe tiṭṭhatīti panthadūhanakammaṃ karoti. Dosaṃ upanissāyātiādīsu ‘‘anatthaṃ me acarī’’tiādivasena uppannaṃ dosaṃ upanissayaṃ katvā. Mohaṃ upanissāyāti pāṇātipātādīsu ādīnavapaṭicchādakaṃ mohaṃ upanissayaṃ katvā. Mānaṃ upanissāyāti ahaṃ kiṃ hanituṃ na sakkomi, ādātuṃ na sakkomīti mānaṃ upanissayaṃ katvā. Kenaci vā pana avaññāto hoti paribhūto hīḷito, taṃ omānaṃ upanissayaṃ katvātipi attho. Diṭṭhiṃ upanissāyāti yaññādīsu brāhmaṇādayo viya pādasikamilakkhuādayo viya ca diṭṭhiṃ upanissayaṃ katvā. Patthanaṃ upanissāyāti ‘‘sace me idaṃ nāma ijjhissati, evarūpaṃ te balikammaṃ karissāmīti evaṃ devatāyācanasaṅkhataṃ vā, asukaṃ nāma me ghātetvā dehi, asukassa santakaṃ āhara, ehi vā me etāni kammāni karontassa sahāyo hohī’’ti evamādiṃ vā patthanaṃ upanissayaṃ katvā. Rāgo doso moho māno diṭṭhi patthanā rāgassāti. Ettha rāgo rāgassāpi upanissayo hoti dosādīnampi. Dosādīsupi eseva nayo.
ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸಾತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಅಸಂವರೇ ಠಿತತ್ತಾ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಪಾಣಂ ಹನತಿ। ಯೋ ವಾ ಏತೇನ ಹತೋ, ತಸ್ಸ ಞಾತಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಉಪದ್ದುತೋ ತೇಸು ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಹನತಿ। ಏವಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕಂ ಪನ ಗೋಪಕಂ ವಾ ಘಾತೇತ್ವಾ ಪರಭಣ್ಡಹರಣೇ, ಸಾಮಿಕಂ ಘಾತೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ದಾರಾತಿಕ್ಕಮೇ, ನಾಹಂ ಹನಾಮೀತಿ ಮುಸಾಭಣನೇ, ಕತಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥಾಯ ಅಕತಸ್ಸ ವಾ ಕರಣತ್ಥಾಯ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹಾರೇ, ತೇನೇವ ನಯೇನ ಫರುಸವಾಚಾನಿಚ್ಛಾರಣೇ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಭಣನೇ, ಪರಂ ಹನಿತ್ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾಯಿತಬ್ಬಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣಾಭಿಜ್ಝಾಯನೇ, ಯೋ ತೇನ ಘಾತಿತೋ ಹೋತಿ; ತಸ್ಸ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತೂತಿಆದಿಚಿನ್ತನೇ ‘‘ಏವಂ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾದಿವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾದೀನಮ್ಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾದಿಮೂಲಕೇಸುಪಿ ಚಕ್ಕೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Pāṇātipāto pāṇātipātassāti pāṇātipātī asaṃvare ṭhitattā aññampi pāṇaṃ hanati. Yo vā etena hato, tassa ñātimittehi upadduto tesu aññampi hanati. Evaṃ pāṇātipāto pāṇātipātassa upanissayapaccayena paccayo. Bhaṇḍasāmikaṃ pana gopakaṃ vā ghātetvā parabhaṇḍaharaṇe, sāmikaṃ ghātetvā tassa dārātikkame, nāhaṃ hanāmīti musābhaṇane, katassa paṭicchādanatthāya akatassa vā karaṇatthāya pesuññaṃ upasaṃhāre, teneva nayena pharusavācānicchāraṇe, samphappalāpabhaṇane, paraṃ hanitvā abhijjhāyitabbaparavittūpakaraṇābhijjhāyane, yo tena ghātito hoti; tassa mittāmaccā ucchijjantūtiādicintane ‘‘evaṃ me pāṇātipāto nijjiṇṇo bhavissatī’’ti dukkarakārikādivasena diṭṭhiggahaṇakāle pāṇātipāto adinnādānādīnampi upanissayo hoti. Iminā upāyena adinnādānādimūlakesupi cakkesu attho veditabbo.
ಮಾತುಘಾತಿಕಮ್ಮಂ ಮಾತುಘಾತಿಕಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ಮಾತರಂ ಹನನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ವಟ್ಟತಿ ಏವಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಮಾತರಂ ಹನನ್ತಸ್ಸ ವಾ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಹನ್ತ್ವಾ ಅಪರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಹನನವಸೇನ ವಾ, ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಭವೇ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಮೇ ಮಾತರಂ ಹನಾಹೀ’’ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಣಾಪನವಸೇನ ವಾ, ದ್ವೀಹಿ ಪಹಾರೇಹಿ ನಿಯತಮರಣಾಯ ದುತಿಯಪಹಾರದಾನವಸೇನ ವಾ ಮಾತುಘಾತಿಕಮ್ಮಂ ಮಾತುಘಾತಿಕಮ್ಮಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ಸೇಸಾನಿಪಿ ಯಥಾಯೋಗಂ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಬಲವಾಕುಸಲಂ ದುಬ್ಬಲಾಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮಪಥಾನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮವಸೇನೇವ ದೇಸನಾ ಕತಾತಿ ವದನ್ತಿ। ತಂ ನ ಏಕನ್ತತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಹಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಕಾಸೀ’’ತಿ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ಕೋಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ। ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀಪಿ ಹೋತಿ। ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇಪಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಕರೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಬಲವಂ ದುಬ್ಬಲಸ್ಸ ದುಬ್ಬಲಞ್ಚ ಬಲವಸ್ಸಾಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿಯೇವ। ಯಂ ಪನ ಪಚ್ಚಯವಿಭಙ್ಗಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬಲವಕಾರಣಟ್ಠೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ, ತಂ ಕಾರಣಭಾವಸ್ಸೇವ ಬಲವತಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾನಂ। ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸಾ ಹಿ ಬಲವನ್ತೋಪಿ ದುಬ್ಬಲಾಪಿ ಬಲವಕಾರಣಂ ಹೋನ್ತಿಯೇವ।
Mātughātikammaṃ mātughātikammassāti aññaṃ mātaraṃ hanantaṃ disvā ‘‘vaṭṭati evaṃ kātu’’nti attano mātaraṃ hanantassa vā, ekasmiṃ bhave hantvā aparasmimpi hananavasena vā, ekasmiṃyeva bhave ‘‘gaccha, me mātaraṃ hanāhī’’ti punappunaṃ āṇāpanavasena vā, dvīhi pahārehi niyatamaraṇāya dutiyapahāradānavasena vā mātughātikammaṃ mātughātikammassa upanissayo hoti. Sesānipi yathāyogaṃ imināva nayena veditabbāni. Yasmā pana balavākusalaṃ dubbalākusalassa upanissayo na hoti, tasmā kammapathānantariyakammavaseneva desanā katāti vadanti. Taṃ na ekantato gahetabbaṃ. Pāṇātipātādīni hi katvā ‘‘kasmā evamakāsī’’ti codiyamāno kopamattakampi karoti. Vippaṭisārīpi hoti. Appamattakepi ca kilese uppanne taṃ vaḍḍhetvā vītikkamaṃ karoti. Tasmā balavaṃ dubbalassa dubbalañca balavassāpi upanissayo hotiyeva. Yaṃ pana paccayavibhaṅgassa uddesavaṇṇanāyaṃ vuttaṃ ‘‘balavakāraṇaṭṭhena upanissayo hotī’’ti, taṃ kāraṇabhāvasseva balavatāya vuttaṃ, na upanissayapaccayadhammānaṃ. Kammakilesā hi balavantopi dubbalāpi balavakāraṇaṃ hontiyeva.
ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನಂ ದೇತೀತಿಆದೀಸು ಅಹೋ ವತಾಹಂ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯನ್ತಿ ಉಪಪತ್ತಿಭವೇ ವಾ ಭೋಗೇಸು ವಾ ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನಂ ದೇತಿ। ಸೀಲಸಮಾದಾನಉಪೋಸಥಕಮ್ಮೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಝಾನಂ ಪನ ರಾಗವಿಕ್ಖಮ್ಭನತ್ಥಾಯ, ವಿಪಸ್ಸನಂ ರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನತ್ಥಾಯ, ಮಗ್ಗಂ ಸಮುಚ್ಛೇದನತ್ಥಾಯ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ ನಾಮ। ವೀತರಾಗಭಾವತ್ಥಾಯ ಪನ ಅಭಿಞ್ಞಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಞ್ಚ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ ನಾಮ। ಏತ್ತಾವತಾ ಹಿ ವೀತರಾಗೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Rāgaṃupanissāya dānaṃ detītiādīsu aho vatāhaṃ cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti upapattibhave vā bhogesu vā rāgaṃ upanissāya dānaṃ deti. Sīlasamādānauposathakammesupi eseva nayo. Jhānaṃ pana rāgavikkhambhanatthāya, vipassanaṃ rāgassa pahānatthāya, maggaṃ samucchedanatthāya uppādento rāgaṃ upanissāya uppādeti nāma. Vītarāgabhāvatthāya pana abhiññaṃ samāpattiñca uppādento rāgaṃ upanissāya uppādeti nāma. Ettāvatā hi vītarāgo nāma hoti.
ಸದ್ಧಾಯಾತಿ ದಾನಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಸದ್ಧಾಯ ಸೀಲಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಥೇವ ಹಿ ದಾನಾದಿವಸೇನ ಸದ್ಧಾದಯೋ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ ನಾಮ, ಏವಂ ರಾಗಾದಯೋಪಿ ಸದ್ಧಾದೀನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತತ್ಥಾಯಾತಿ ತಸ್ಸ ಪಟಿಬಾಹನತ್ಥಾಯ, ವಿಪಾಕೋಕಾಸಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪದಾನತ್ಥಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಪ್ಪಟಿಘಾತೇಸು ತಾವ ಏವಂ ಹೋತು, ಯಾನಿ ಪನ ಅಪ್ಪಟಿಘಾತಾನಿ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಾನಿ, ತೇಸು ‘‘ತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ? ತಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ। ತಪ್ಪಟಿಘಾತತ್ಥಾಯ ಪವತ್ತೇಮೀತಿ ಹಿಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಂ ವುತ್ತಂ।
Saddhāyāti dānādivasena pavattasaddhāya sīlādīsupi eseva nayo. Yatheva hi dānādivasena saddhādayo uppādento rāgaṃ upanissāya uppādeti nāma, evaṃ rāgādayopi saddhādīnaṃ upanissayapaccayā nāma hontīti veditabbā. Tassa paṭighātatthāyāti tassa paṭibāhanatthāya, vipākokāsassa anuppadānatthāyāti attho. Sappaṭighātesu tāva evaṃ hotu, yāni pana appaṭighātāni ānantariyakammāni, tesu ‘‘tassa paṭighātatthāyā’’ti kasmā vuttanti? Tassa ajjhāsayavasena. Tappaṭighātatthāya pavattemīti hissa ajjhāsayo, taṃ gahetvā evaṃ vuttaṃ.
ರಾಗಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅತ್ತಾನಂ ಆತಾಪೇತೀತಿ ಯತ್ಥ ರತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕರೇನ ಪತ್ತಿಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಏವಂ ಕರೋತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸಾತಿ ರಾಗಾದಿಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸುಖಸ್ಸ ವಾ ರಾಗಾದಿವಸೇನ ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವಿನೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಸುಖಸ್ಸ ವಾ। ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಆತಾಪನಾದಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಸುಖಸ್ಸ ವಾ ರಾಗಾದಿಹೇತು ಪವತ್ತವಧಬನ್ಧನಾದಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನದುಕ್ಖಸ್ಸ ವಾ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ರಾಗಾದಯೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾ ಉಪ್ಪಾದಿತಾಯ ತೇಹಿ ವಾ ಅಟ್ಟೀಯಮಾನೇನ ಸಮಾಪನ್ನಾಯ।
Rāgaṃ upanissāya attānaṃ ātāpetīti yattha ratto, tassa dukkarena pattiṃ sampassanto evaṃ karotīti sabbaṃ purimanayeneva veditabbaṃ. Kāyikassa sukhassāti rāgādisamatikkamavasena kusalaṃ katvā paṭiladdhasukhassa vā rāgādivasena anādīnavadassāvino kāme paribhuñjanavasena uppannasukhassa vā. Dukkhassāti ātāpanādivasena uppannasukhassa vā rāgādihetu pavattavadhabandhanādivasena uppannadukkhassa vā. Phalasamāpattiyāti rāgādayo samucchinditvā vā uppāditāya tehi vā aṭṭīyamānena samāpannāya.
ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖನ್ತಿಆದೀಸು ಸುಖೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತಂ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಥಾರೂಪೇಹೇವ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಮಂ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ಸೀತಾದೀಸು ಪನ ಅಗ್ಗಿಸನ್ತಾಪನಾದೀನಿ ಅತಿಸೇವನ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಸುಖಂ ಅಪರಭಾಗೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ‘‘ಸುಖೋ ವತಿ ಮಿಸ್ಸಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾಯ ತರುಣಾಯ ಲೋಮಸಾಯ ಬಾಹಾಯ ಸಮ್ಫಸ್ಸೋ’’ತಿ ಕಾಮೇಸು ಪಾತಬ್ಯತಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಇಧ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ ನೇರಯಿಕಸ್ಸ ಕಾಯಿಕದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಅರೋಗಭಾವೇನ ಪನ ಸುಖಿನೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ದುಕ್ಖಪಟಿಘಾತಾಯ ಪನ ಸುಖಂ ಸೇವನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಪಟಿಘಾತಾಯ ಚ ಭಗವತೋ ವಿಯ ಆಬಾಧಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯಿಕದುಕ್ಖಂ ಕಾಯಿಕಸುಖಸ್ಸ ಚೇವ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಚ, ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಉತುಸಪ್ಪಾಯೋ ಸುಖಸ್ಸ ಚೇವ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಚ, ಅಸಪ್ಪಾಯೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಉತುಅಸಪ್ಪಾಯಂ ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಿತರೂಪವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಂ ಅನುಭವಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಅಸಪ್ಪಾಯೋಪಿ ಉತು ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋವ। ಭೋಜನಸೇನಾಸನೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪುನ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖನ್ತಿಆದೀನಿ ಕೇವಲಂ ಏಕತೋ ದಸ್ಸಿತಾನಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪನೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸಾತಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ। ತಂ ಹೇಸ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಅನುಭವತಿ।
Kāyikaṃ sukhantiādīsu sukhe uppanne taṃ assādetvā punappunaṃ tathārūpeheva paccayehi taṃ uppādentassa purimaṃ pacchimassa upanissayo hoti. Sītādīsu pana aggisantāpanādīni atisevantassa pubbabhāge sukhaṃ aparabhāge dukkhassa, ‘‘sukho vati missā paribbājikāya taruṇāya lomasāya bāhāya samphasso’’ti kāmesu pātabyataṃ āpajjantassa idha kāyikaṃ sukhaṃ nerayikassa kāyikadukkhassa, arogabhāvena pana sukhino phalasamāpattiṃ samāpajjantassa kāyikaṃ sukhaṃ phalasamāpattiyā upanissayapaccayo hoti. Dukkhapaṭighātāya pana sukhaṃ sevantassa dukkhapaṭighātāya ca bhagavato viya ābādhaṃ vikkhambhetvā phalasamāpattiṃ samāpajjantassa kāyikadukkhaṃ kāyikasukhassa ceva phalasamāpattiyā ca, upanissayapaccayo hoti. Utusappāyo sukhassa ceva phalasamāpattiyā ca, asappāyo dukkhassa. Utuasappāyaṃ vā abhibhavitvā samāpattisamuṭṭhitarūpavasena uppannaṃ sukhaṃ anubhavitukāmassa asappāyopi utu phalasamāpattiyā paccayova. Bhojanasenāsanesupi eseva nayo. Puna kāyikaṃ sukhantiādīni kevalaṃ ekato dassitāni. Heṭṭhā vuttanayeneva panesaṃ paccayabhāvo veditabbo. Phalasamāpatti kāyikassa sukhassāti samāpattisamuṭṭhānarūpavasena uppannassa sukhassa. Taṃ hesa samāpattito vuṭṭhāya anubhavati.
ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನನ್ತಿಆದೀಸು ‘‘ಅಹೋ ವತ ಮೇ ಇದಂ ಸುಖಂ ನ ಪರಿಹಾಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಪತ್ತಸ್ಸ ವಾ ಅಪರಿಹಾಯನವಸೇನ; ‘‘ಅಹೋ ವತಾಹಂ ಆಯತಿಂ ಏವರೂಪಂ ಸುಖಂ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ವಾ ಪತ್ತಿವಸೇನ; ದುಕ್ಖೇಪಿ ‘‘ಅಹೋ ವತ ಮೇ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಹಾಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಪತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಹಾಯನವಸೇನ ವಾ; ‘‘ಆಯತಿಂ ಏವರೂಪಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಅನುಪ್ಪಾದಪತ್ಥನಾವಸೇನ ವಾ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಉತುಭೋಜನಸೇನಾಸನಾನಿ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ಪುನ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖನ್ತಿಆದೀಸು ಯಸ್ಮಾ ‘‘ಸಾಧು ಖೋ, ಮಾರಿಸ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಬುದ್ಧಸರಣಗಮನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸುಖಪ್ಪತ್ತಾನಮ್ಪಿ, ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವತ, ಸೋ ಭಗವಾ, ಯೋ ಏವರೂಪಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೀ’’ತಿ (ಉದಾ॰ ೧೮) ದುಕ್ಖಪ್ಪತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಸದ್ಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಸುಖದುಕ್ಖೇಹಿ ಚ ಸಂಯೋಗವಿಯೋಗತ್ಥಾಯ ಸೀಲಾದಿಪರಿಪೂರಣಂ ಕರೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಿ ಸದ್ಧಾದೀನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭಾವೇನ ದಸ್ಸಿತಾನಿ। ಉತುಆದೀನಿಪಿ ಯಥಾಯೋಗಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಪಾಣಂ ಹನತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನೇವ ಸುಖಾದೀನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Kāyikaṃ sukhaṃ upanissāya dānantiādīsu ‘‘aho vata me idaṃ sukhaṃ na parihāyeyyā’’ti pattassa vā aparihāyanavasena; ‘‘aho vatāhaṃ āyatiṃ evarūpaṃ sukhaṃ pāpuṇeyya’’nti appattassa vā pattivasena; dukkhepi ‘‘aho vata me dukkhaṃ parihāyeyyā’’ti pattassa parihāyanavasena vā; ‘‘āyatiṃ evarūpaṃ nuppajjeyyā’’ti anuppādapatthanāvasena vā sukhadukkhānaṃ upanissayatā veditabbā. Utubhojanasenāsanāni vuttanayāneva. Puna kāyikaṃ sukhantiādīsu yasmā ‘‘sādhu kho, mārisa, moggallāna, buddhasaraṇagamanaṃ hotī’’ti sukhappattānampi, ‘‘sammāsambuddho vata, so bhagavā, yo evarūpassa dukkhassa pariññāya dhammaṃ desetī’’ti (udā. 18) dukkhappattānampi saddhā uppajjati. Sukhadukkhehi ca saṃyogaviyogatthāya sīlādiparipūraṇaṃ kareyya, tasmā sukhadukkhāni saddhādīnaṃ upanissayabhāvena dassitāni. Utuādīnipi yathāyogaṃ yojetabbāni. Kāyikaṃ sukhaṃ upanissāya pāṇaṃ hanatītiādīsupi vuttanayānusāreneva sukhādīnaṃ upanissayatā veditabbā.
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭಾಜನೀಯೇ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ತಿವಿಧೇನಾಪಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ, ಅಕುಸಲಸ್ಸ ದುವಿಧೇನ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ತಿವಿಧೇನ। ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ತಿವಿಧೇನ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಏಕವಿಧೇನ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ದುವಿಧೇನ। ಅಬ್ಯಾಕತೋಪಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ತಿವಿಧೇನ, ತಥಾ ಕುಸಲಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ। ಏವಂ ಕುಸಲೋ ಅಟ್ಠವಿಧೇನ, ಅಕುಸಲೋ ಛಬ್ಬಿಧೇನ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ನವವಿಧೇನಾತಿ ತೇವೀಸತಿವಿಧೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಭಾಜಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Imasmiṃ pana upanissayabhājanīye kusalo kusalassa tividhenāpi upanissayo, akusalassa duvidhena, abyākatassa tividhena. Akusalo akusalassa tividhena, kusalassa ekavidhena, abyākatassa duvidhena. Abyākatopi abyākatassa tividhena, tathā kusalassa, tathā akusalassāti. Evaṃ kusalo aṭṭhavidhena, akusalo chabbidhena, abyākato navavidhenāti tevīsatividhena upanissayo bhājitoti veditabbo.
೪೨೪. ಪುರೇಜಾತೇ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಓಳಾರಿಕವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ಆಪೋಧಾತುಆದೀನಿಪಿ ಪನ ಪುರೇಜಾತಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಹೋನ್ತಿಯೇವ। ವತ್ಥು ಪುರೇಜಾತಂ ಚಕ್ಖಾಯತನನ್ತಿಆದಿ ಯಂ ವತ್ಥು ಹುತ್ವಾ ಪುರೇಜಾತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ವತ್ಥು ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾನನ್ತಿ ಪವತ್ತಿಯಂ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
424. Purejāte cakkhādīni oḷārikavasena vuttāni. Āpodhātuādīnipi pana purejātārammaṇāni hontiyeva. Vatthu purejātaṃ cakkhāyatanantiādi yaṃ vatthu hutvā purejātaṃ hoti, taṃ dassetuṃ vuttaṃ. Vatthu vipākābyākatānanti pavattiyaṃ purejātapaccayaṃ sandhāya vuttaṃ.
೪೨೫. ಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಕಾಯಸ್ಸ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನವಸೇನ ಪಚ್ಛಾಜಾತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯೋ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಟ್ಠೇನ ಪಚ್ಚಯತ್ತಾಯೇವ ಹೇಸ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಹಾವಾರೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಆಗತೋ।
425. Pacchājāte imassa kāyassāti cātumahābhūtikakāyassa. Pacchājātapaccayena paccayoti upatthambhanavasena pacchājāto hutvā paccayo. Upatthambhakaṭṭhena paccayattāyeva hesa pacchājātapaccayoti imasmiṃ pañhāvāre anulomato āgato.
೪೨೬. ಆಸೇವನಪಚ್ಚಯೇ ಅನುಲೋಮಂ ಗೋತ್ರಭುಸ್ಸಾತಿಆದೀನಂ ವಿಸುಂ ಗಹಣೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಾರಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
426. Āsevanapaccaye anulomaṃ gotrabhussātiādīnaṃ visuṃ gahaṇe heṭṭhā vuttanayeneva kāraṇaṃ veditabbaṃ.
೪೨೭. ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇ ಕುಸಲಾ ಚೇತನಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಹಜಾತನಾನಾಕ್ಖಣಿಕವಿಭಾಗಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಸಹಜಾತಾತಿ ನ ವುತ್ತಾ। ಅಬ್ಯಾಕತವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಪನ ಸೋ ವಿಭಾಗೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ವುತ್ತಾ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಂ ಕಟತ್ತಾರೂಪಾನಂ ವಸೇನ ಕತಂ। ಚೇತನಾ ವತ್ಥುಸ್ಸಾತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ ವತ್ಥುಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾ ವತ್ಥುಪಚ್ಚಯಾ ವತ್ತನ್ತಿ, ಚೇತನಾ ಪನ ವತ್ಥುಸ್ಸಾಪಿ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ।
427. Kammapaccaye kusalā cetanā sampayuttakānanti ettha sahajātanānākkhaṇikavibhāgassa abhāvato sahajātāti na vuttā. Abyākatavissajjane pana so vibhāgo atthi, tasmā tattha vuttā. Paṭisandhiggahaṇaṃ kaṭattārūpānaṃ vasena kataṃ. Cetanā vatthussāti kiñcāpi paṭisandhikkhaṇe vatthupatiṭṭhitā arūpadhammā vatthupaccayā vattanti, cetanā pana vatthussāpi paccayoti dassetuṃ vuttaṃ.
೪೨೮. ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಾರೇ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
428. Vipākapaccaye paṭisandhivāre imināva nayena attho veditabbo.
೪೨೯-೪೩೮. ಆಹಾರಪಚ್ಚಯೇ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚತುಸನ್ತತಿವಸೇನ ಪವತ್ತೇ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಕಾಯೇ ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಜನಕವಸೇನ, ಸೇಸಸ್ಸ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕವಸೇನ ಆಹಾರಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾದೀಸುಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಾರೋ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
429-438. Āhārapaccaye imassa kāyassāti imasmiṃ catusantativasena pavatte cātumahābhūtikakāye āhārasamuṭṭhānassa janakavasena, sesassa upatthambhakavasena āhārapaccayena paccayo. Indriyapaccayādīsupi paṭisandhivāro vuttanayeneva veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಞ್ಹಾವಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañhāvāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಞ್ಹಾವಾರಸ್ಸ ಘಟನೇ ಅನುಲೋಮಗಣನಾ
Pañhāvārassa ghaṭane anulomagaṇanā
೪೩೯. ಇದಾನೇತ್ಥ ಯಥಾಲದ್ಧಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಗಣನಾವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಂ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತನ್ತಿ ತೀಣಿ। ತಥಾ ಅಕುಸಲೇನ; ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಮೇವಾತಿ ಏವಂ ಸತ್ತ। ಆರಮ್ಮಣೇ ನವಾತಿ ಏಕಮೂಲಕಏಕಾವಸಾನಾನಿ ನವ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ದಸಾತಿ ಕುಸಲಂ ಕುಸಲಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ; ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣತೋವ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ; ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋವಾತಿ ಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ। ಅಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ; ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋವ ತಥಾ ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ ತೀಣಿ। ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ; ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣತೋವ ತಥಾ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಾನಿ ತೀಣೀತಿ ಏವಂ ದಸ। ಏತ್ಥ ಪನ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಪಿ ಸತ್ತಧಾ, ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿಪಿ ಸತ್ತಧಾವ ಲಬ್ಭತಿ।
439. Idānettha yathāladdhāni vissajjanāni gaṇanāvasena dassetuṃ hetuyā sattātiādi vuttaṃ. Tattha sattāti kusalena kusalaṃ, abyākataṃ, kusalābyākatanti tīṇi. Tathā akusalena; abyākatena abyākatamevāti evaṃ satta. Ārammaṇe navāti ekamūlakaekāvasānāni nava. Adhipatiyā dasāti kusalaṃ kusalassa sahajātato ceva ārammaṇato ca; akusalassa ārammaṇatova abyākatassa sahajātato ceva ārammaṇato ca; kusalābyākatassa sahajātatovāti kusalamūlakāni cattāri. Akusalaṃ akusalassa sahajātato ceva ārammaṇato ca; abyākatassa sahajātatova tathā akusalābyākatassāti akusalamūlakāni tīṇi. Abyākato abyākatassa sahajātato ceva ārammaṇato ca; kusalassa ārammaṇatova tathā akusalassāti abyākatamūlakāni tīṇīti evaṃ dasa. Ettha pana ārammaṇādhipatipi sattadhā, sahajātādhipatipi sattadhāva labbhati.
ಅನನ್ತರೇ ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ ದ್ವೇ, ತಥಾ ಅಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ, ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಾನಿ ತೀಣೀತಿ ಏವಂ ಸತ್ತ। ಸಮನನ್ತರೇಪಿ ಏತಾನೇವ। ಸಹಜಾತೇ ನವಾತಿ ಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಂ ಏಕಂ, ತಥಾ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಂ, ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಞ್ಚಾತಿ ಏವಂ ನವ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಂ, ಅಕುಸಲೇನ ಅಕುಸಲಂ , ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತಿ ಏವಂ ತೀಣಿ। ನಿಸ್ಸಯೇ ತೇರಸಾತಿ ಸಹಜಾತತೋವ ಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ ತೀಣಿ, ತಥಾ ಅಕುಸಲಮೂಲಕಾನಿ, ತಥಾ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಾನಿ। ಏತ್ಥ ಪನ ಪುರೇಜಾತಮ್ಪಿ ಲಬ್ಭತಿ। ಅಬ್ಯಾಕತಞ್ಹಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತಮ್ಪಿ ಹೋತಿ ಪುರೇಜಾತಮ್ಪಿ; ಕುಸಲಸ್ಸ ಪುರೇಜಾತಮೇವ ತಥಾ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ಪುನ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೋ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತತೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಸಹಜಾತತೋವ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೋತಿ ಏವಂ ತೇರಸ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ನವಾತಿ ಏಕಮೂಲಕೇಕಾವಸಾನಾ ನವ। ತೇಸಂ ವಿಭಙ್ಗೇ ತೇವೀಸತಿ ಭೇದಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತ, ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತ, ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯೇ ನವ ಹೋನ್ತಿ। ಪುರೇಜಾತೇ ತೀಣೀತಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ತೀಣಿ।
Anantare sattāti kusalamūlakāni dve, tathā akusalamūlakāni, abyākatamūlakāni tīṇīti evaṃ satta. Samanantarepi etāneva. Sahajāte navāti kusalamūlakāni tīṇi, akusalamūlakāni tīṇi, abyākatamūlakaṃ ekaṃ, tathā kusalābyākatamūlakaṃ, akusalābyākatamūlakañcāti evaṃ nava. Aññamaññe tīṇīti kusalena kusalaṃ, akusalena akusalaṃ , abyākatena abyākatanti evaṃ tīṇi. Nissaye terasāti sahajātatova kusalamūlakāni tīṇi, tathā akusalamūlakāni, tathā abyākatamūlakāni. Ettha pana purejātampi labbhati. Abyākatañhi abyākatassa sahajātampi hoti purejātampi; kusalassa purejātameva tathā akusalassa. Puna kusalābyākato sahajātapurejātato kusalassa, sahajātatova abyākatassa, tathā akusalābyākatoti evaṃ terasa. Upanissaye navāti ekamūlakekāvasānā nava. Tesaṃ vibhaṅge tevīsati bhedā dassitā. Tesu ārammaṇūpanissaye satta, anantarūpanissaye satta, pakatūpanissaye nava honti. Purejāte tīṇīti abyākato abyākatassa, kusalassa, akusalassāti evaṃ tīṇi.
ಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ತೀಣಿ। ಆಸೇವನೇ ತೀಣಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸದಿಸಾನಿ। ಕಮ್ಮೇ ಸತ್ತ ಹೇತುಸದಿಸಾನಿ। ತತ್ಥ ದ್ವೀಸು ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಆಗತಂ, ಪಞ್ಚಸು ಸಹಜಾತಮೇವ। ವಿಪಾಕೇ ಏಕಂ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ। ಆಹಾರಇನ್ದ್ರಿಯಝಾನಮಗ್ಗೇಸು ಸತ್ತ ಹೇತುಸದಿಸಾನೇವ। ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತವಸೇನ ಆಗತಂ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ತೀಣಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸದಿಸಾನಿ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಸಹಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತತೋ ಕುಸಲೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಅಕುಸಲೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತತೋ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ವತ್ಥುಪುರೇಜಾತತೋ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಕುಸಲಂ, ತಥಾ ಅಕುಸಲನ್ತಿ ಏಕಂ ಕುಸಲಮೂಲಂ, ಏಕಂ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ತೀಣಿ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನೀತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚ।
Pacchājātetīṇīti kusalo abyākatassa, akusalo abyākatassa, abyākato abyākatassāti evaṃ tīṇi. Āsevane tīṇi aññamaññasadisāni. Kamme satta hetusadisāni. Tattha dvīsu vissajjanesu nānākkhaṇikakammampi āgataṃ, pañcasu sahajātameva. Vipāke ekaṃ abyākatena abyākataṃ. Āhāraindriyajhānamaggesu satta hetusadisāneva. Indriyaṃ panettha sahajātapurejātavasena āgataṃ. Sampayutte tīṇi aññamaññasadisāni. Vippayutte pañcāti sahajātapacchājātato kusalena abyākataṃ, akusalena abyākataṃ, sahajātapurejātapacchājātato abyākatena abyākataṃ, vatthupurejātato abyākatena kusalaṃ, tathā akusalanti ekaṃ kusalamūlaṃ, ekaṃ akusalamūlaṃ, tīṇi abyākatamūlānīti evaṃ pañca.
ಅತ್ಥಿಯಾ ತೇರಸಾತಿ ಸಹಜಾತತೋ ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಂ, ಸಹಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತತೋ ಕುಸಲೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ಸಹಜಾತತೋವ ಕುಸಲೇನ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತನ್ತಿ ಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ತೀಣಿ, ತಥಾ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ, ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಾಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯತೋ ಪನ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣಪುರೇಜಾತತೋ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಕುಸಲಂ, ತಥಾ ಅಕುಸಲಂ, ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತತೋ ಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಅಕುಸಲಸ್ಸ; ಸ್ವೇವ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯತೋ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತತೋ ಚ ಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಕುಸಲಸ್ಸ; ಸ್ವೇವ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯತೋತಿ ಏವಂ ತೇರಸ। ನತ್ಥಿವಿಗತೇಸು ಸತ್ತ ಅನನ್ತರಸದಿಸಾನಿ। ಅವಿಗತೇ ತೇರಸ ಅತ್ಥಿಸದಿಸಾನೀತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸತ್ತ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದಾ ಏಕಂ ತೀಣಿ ಪಞ್ಚ ಸತ್ತ ನವ ದಸ ತೇರಸಾತಿ। ತೇಸು ವಿಪಾಕವಸೇನ ಏಕಮೇವ ಏಕಕಂ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಾಸೇವನಸಮ್ಪಯುತ್ತವಸೇನ ಪಞ್ಚ ತಿಕಾ, ವಿಪ್ಪಯುತ್ತವಸೇನ ಏಕಮೇವ ಪಞ್ಚಕಂ, ಹೇತುಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಕಮ್ಮಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಝಾನಮಗ್ಗನತ್ಥಿವಿಗತವಸೇನ ದಸ ಸತ್ತಕಾ, ಆರಮ್ಮಣಸಹಜಾತಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ತಯೋ ನವಕಾ, ಅಧಿಪತಿವಸೇನ ಏಕಂ ದಸಕಂ, ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನ ತಯೋ ತೇರಸಕಾತಿ ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠವಾರೇ ಗಣನವಸೇನ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ವಸೇನ ದುಕತಿಕಾದೀಸು ಪಚ್ಚಯಸಂಸನ್ದನೇ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Atthiyā terasāti sahajātato kusalena kusalaṃ, sahajātapacchājātato kusalena abyākataṃ, sahajātatova kusalena kusalābyākatanti kusalamūlāni tīṇi, tathā akusalamūlāni, sahajātapurejātapacchājātāhārindriyato pana abyākatena abyākataṃ, vatthārammaṇapurejātato abyākatena kusalaṃ, tathā akusalaṃ, sahajātapurejātato kusalo ca abyākato ca akusalassa; sveva abyākatassa sahajātapacchājātaāhārindriyato sahajātapurejātato ca kusalo ca abyākato ca kusalassa; sveva abyākatassa sahajātapacchājātaāhārindriyatoti evaṃ terasa. Natthivigatesu satta anantarasadisāni. Avigate terasa atthisadisānīti. Evamettha satta gaṇanaparicchedā ekaṃ tīṇi pañca satta nava dasa terasāti. Tesu vipākavasena ekameva ekakaṃ, aññamaññapurejātapacchājātāsevanasampayuttavasena pañca tikā, vippayuttavasena ekameva pañcakaṃ, hetuanantarasamanantarakammaāhārindriyajhānamagganatthivigatavasena dasa sattakā, ārammaṇasahajātaupanissayavasena tayo navakā, adhipativasena ekaṃ dasakaṃ, nissayaatthiavigatavasena tayo terasakāti evaṃ tasmiṃ tasmiṃ paccaye niddiṭṭhavāre gaṇanavasena sādhukaṃ sallakkhetvā tesaṃ vasena dukatikādīsu paccayasaṃsandane gaṇanā veditabbā.
೪೪೦. ಯೇ ಪನ ಪಚ್ಚಯಾ ಯೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ವಿಸಭಾಗಾ ವಾ ವಿರುದ್ಧಾ ವಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ತಾವ ಆರಮ್ಮಣಾನನ್ತರಸಮನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಕಮ್ಮಾಸೇವನಾಹಾರಝಾನನತ್ಥಿವಿಗತಾ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇ ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ವೀಮಂಸಂ ಸೇಸಾಧಿಪತಿನೋ ವಿಸಭಾಗಾ, ಸಹಜಾತಾದಯೋ ಸಭಾಗಾ। ಕಸ್ಮಾ? ತಥಾ ಭಾವಾಭಾವತೋ। ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಹಿ ಯೇಸಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತೇಸಂ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯೋಪಿ ಹೋತಿ, ಆರಮ್ಮಣಾದಿಪಚ್ಚಯೋ ಪನ ನ ಹೋತೀತಿ ಆರಮ್ಮಣಾದಯೋ ತಸ್ಸ ವಿಸಭಾಗಾ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ ತೇಹಿ, ತೇ ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ, ನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಸಮ್ಪಯುತ್ತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಅತ್ಥಿನತ್ಥಿವಿಗತಾವಿಗತಾ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿರುದ್ಧಾ, ತೇಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಅಯೋಜನೀಯೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಯೋಜನೀಯೇಹಿ ಯೋಗೇ ಯೇ ವಾರಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ಅಧಿಪತಿಯಾ ಚತ್ತಾರೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
440. Ye pana paccayā yesaṃ paccayānaṃ visabhāgā vā viruddhā vā honti, te tehi saddhiṃ na yojetabbā. Seyyathidaṃ – hetupaccayassa tāva ārammaṇānantarasamanantarūpanissayapurejātapacchājātakammāsevanāhārajhānanatthivigatā adhipatipaccaye ca ṭhapetvā vīmaṃsaṃ sesādhipatino visabhāgā, sahajātādayo sabhāgā. Kasmā? Tathā bhāvābhāvato. Hetupaccayo hi yesaṃ hetupaccayo hoti, tesaṃ sahajātādipaccayopi hoti, ārammaṇādipaccayo pana na hotīti ārammaṇādayo tassa visabhāgā nāma. Tasmā so tehi, te vā tena saddhiṃ, na yojetabbā. Purejātapacchājātasampayuttavippayuttaatthinatthivigatāvigatā ca aññamaññaviruddhā, tepi aññamaññaṃ na yojetabbā. Tattha ayojanīye vajjetvā yojanīyehi yoge ye vārā labbhanti, te saṅkhepato dassetuṃ hetupaccayā adhipatiyā cattārītiādi vuttaṃ.
ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಅಧಿಪತಿನಾ ಸಂಸನ್ದನೇ ಊನತರಗಣನವಸೇನ ಸತ್ತಹಿ ವಾರೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಧಿಪತೀಸು ವೀಮಂಸಾವ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಇತರೇ, ತಸ್ಮಾ ವಿಸಭಾಗೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಭಾಗವಸೇನ ‘‘ಚತ್ತಾರೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಾನಿ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ – ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ; ಕುಸಲಾ ವೀಮಂಸಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನಂ, ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ; ಕುಸಲಾ ವೀಮಂಸಾ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಂ ರೂಪಾನಂ, ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ; ಕುಸಲಾ ವೀಮಂಸಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಞ್ಚ ರೂಪಾನಂ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ; ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾ ವೀಮಂಸಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಞ್ಚ ರೂಪಾನನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಾ ಲೋಕುತ್ತರತೋವ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯಾದಯೋ ಪನ ವಿಸಭಾಗತ್ತಾ ನ ಯೋಜಿತಾ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಲಬ್ಭಮಾನಞ್ಚ ಅಲಬ್ಭಮಾನಞ್ಚ ಞತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನವಸೇನ ವಾರಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾ।
Tattha kiñcāpi hetupaccayassa adhipatinā saṃsandane ūnataragaṇanavasena sattahi vārehi bhavitabbaṃ, yasmā pana adhipatīsu vīmaṃsāva hetupaccayo, na itare, tasmā visabhāge vajjetvā sabhāgavasena ‘‘cattārī’’ti vuttaṃ. Tāni evaṃ veditabbāni – kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo; kusalā vīmaṃsā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ, kusalo dhammo abyākatassa dhammassa hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo; kusalā vīmaṃsā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ, kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa ca dhammassa hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo; kusalā vīmaṃsā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ cittasamuṭṭhānānañca rūpānaṃ, abyākato dhammo abyākatassa dhammassa hetupaccayena paccayo adhipatipaccayena paccayo; vipākābyākatā kiriyābyākatā vīmaṃsā sampayuttakānaṃ khandhānaṃ cittasamuṭṭhānānañca rūpānanti. Ettha ca vipākābyākatā lokuttaratova gahetabbā. Ārammaṇapaccayaanantarapaccayādayo pana visabhāgattā na yojitā. Iminā upāyena sabbattha labbhamānañca alabbhamānañca ñatvā labbhamānavasena vārā uddharitabbā.
ಸಹಜಾತೇ ಸತ್ತಾತಿ ಹೇತುಯಾ ಲದ್ಧಾನೇವ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ತೀಣೀತಿ ಸುದ್ಧಿಕಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತಾತಿ ಹೇತುಯಾ ಲದ್ಧಾನೇವ। ವಿಪಾಕೇ ಏಕನ್ತಿ ಸುದ್ಧಿಕವಿಪಾಕೇ ಲದ್ಧಮೇವ। ಇನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗೇಸು ಚತ್ತಾರೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ । ಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ತೀಣೀತಿ ಸುದ್ಧಿಕಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದಿಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ರೂಪಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ ಕತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು ಸತ್ತಾತಿ ಹೇತುಯಾ ಲದ್ಧಾನೇವ।
Sahajātesattāti hetuyā laddhāneva. Aññamaññe tīṇīti suddhikaaññamaññe laddhāneva. Nissaye sattāti hetuyā laddhāneva. Vipāke ekanti suddhikavipāke laddhameva. Indriyamaggesu cattārīti heṭṭhā vuttanayāneva . Sampayutte tīṇīti suddhikasampayutte laddhāneva. Vippayutte tīṇīti kusalādicittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ paccayuppannaṃ katvā veditabbāni. Atthiavigatesu sattāti hetuyā laddhāneva.
೪೪೧-೪೪೩. ಏವಂ ಯೇಹಿ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯಾದೀಹಿ ಏಕಾದಸಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಯೋಜನಂ ಲಭತಿ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ದುಮೂಲಕನಯೇ ಗಣನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಿಮೂಲಕಾದೀಸು ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಹೇತುಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತನ್ತಿ ಸತ್ತಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಪನ ನಿಸ್ಸಉಪನಿಸ್ಸಅಧಿಪಾತಿ ಏವಂ ಪರಿಹೀನಕ್ಖರಾನಿ ಪಚ್ಚಯನಾಮಾನಿ ಲಿಖನ್ತಿ, ತಂ ಸಞ್ಞಾಕರಣಮತ್ತವಸೇನ ಲಿಖಿತಂ। ತಸ್ಮಾ ತಾದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಪಾಳಿ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಯಂ ಪನಿದಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಠಪಿತಂ, ತೇನ ಇದಂ ದೀಪೇತಿ – ಅಯಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಾದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದನೇ ಅತ್ತನೋ ವಿಭಙ್ಗೇ ಲದ್ಧಾನಿ ಸತ್ತೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ಪನೇತ್ಥ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ಲದ್ಧಾನಿ ತೀಣಿ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ತಾನೇವ ತೀಣಿ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ಹೇತುವಿಪ್ಪಯುತ್ತದುಕೇ ಲದ್ಧಾನಿ ತೀಣಿ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ಸಬ್ಬೇಹಿ ವಿಪಾಕಸಭಾಗೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದನೇ ಏವಮೇವ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ಪನೇತ್ಥ ಇನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯಾ ಪವಿಸನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದುಮೂಲಕೇ ಲದ್ಧಾನಿ ಚತ್ತಾರಿಯೇವ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ಹೇತಾಧಿಪತಿದುಕೇ ದಸ್ಸಿತೇಸು ಚತೂಸು ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚಾ’’ತಿ ದ್ವೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೇಸಾನಿ ದ್ವೇ ಲಭತಿ। ಸಚೇಪಿ ತತ್ಥ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ತಾನೇವ ದ್ವೇ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ಪನ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ಇತರಾನಿ ದ್ವೇ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇಸು ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಏಕಮೇವ ಲಭತಿ। ಅಧಿಪತಿನಾ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಹೇತಾಧಿಪತಿದುಕತೋ ಊನತರಗಣನೇಸು ಅಪ್ಪವಿಸನ್ತೇಸು ಚತ್ತಾರಿಯೇವ ಲಭತಿ। ಊನತರಗಣನೇಸು ಪವಿಸನ್ತೇಸು ತೇಸಂ ವಸೇನ ದ್ವೇ ಏಕನ್ತಿ ಲಭತಿ। ಏವಂ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಮಾಯೋಗೇ ಲಬ್ಭಮಾನಂ ಗಣನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಿಮೂಲಕಾದೀಸು ಗಣನಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾತಿ।
441-443. Evaṃ yehi adhipatipaccayādīhi ekādasahi paccayehi saddhiṃ hetupaccayo yojanaṃ labhati, tesaṃ vasena dumūlakanaye gaṇanaṃ dassetvā idāni timūlakādīsu tassa dassanatthaṃ lakkhaṇaṃ ṭhapento hetusahajātanissayaatthiavigatanti sattātiādimāha. Potthakesu pana nissaupanissaadhipāti evaṃ parihīnakkharāni paccayanāmāni likhanti, taṃ saññākaraṇamattavasena likhitaṃ. Tasmā tādisesu ṭhānesu paripuṇṇā pāḷi kātabbā. Yaṃ panidaṃ lakkhaṇaṃ ṭhapitaṃ, tena idaṃ dīpeti – ayaṃ hetupaccayo sahajātādīhi catūhi saddhiṃ saṃsandane attano vibhaṅge laddhāni satteva vissajjanāni labhati. Sace panettha aññamaññapaccayo pavisati, aññamaññe laddhāni tīṇi labhati. Sace sampayuttapaccayo pavisati, tāneva tīṇi labhati. Sace vippayuttapaccayo pavisati, hetuvippayuttaduke laddhāni tīṇi labhati. Sace vipākapaccayo pavisati, sabbehi vipākasabhāgehi saddhiṃ saṃsandane evameva vissajjanaṃ labhati. Sace panettha indriyamaggapaccayā pavisanti, tehi saddhiṃ dumūlake laddhāni cattāriyeva labhati. Sace tehi saddhiṃ aññamaññapaccayo pavisati, hetādhipatiduke dassitesu catūsu vissajjanesu ‘‘kusalo dhammo abyākatassa, kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa cā’’ti dve apanetvā sesāni dve labhati. Sacepi tattha sampayuttapaccayo pavisati, tāneva dve labhati. Sace pana vippayuttapaccayo pavisati, itarāni dve labhati. Sace pana tesu vipākapaccayo pavisati, sabbattha ekameva labhati. Adhipatinā pana saddhiṃ hetādhipatidukato ūnataragaṇanesu appavisantesu cattāriyeva labhati. Ūnataragaṇanesu pavisantesu tesaṃ vasena dve ekanti labhati. Evaṃ tesaṃ tesaṃ paccayānaṃ samāyoge labbhamānaṃ gaṇanaṃ viditvā timūlakādīsu gaṇanā uddharitabbāti.
ಏತೇಸು ಪನ ಘಟನೇಸು ಸಬ್ಬಪಠಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಘಟನಾನಿ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ನವನ್ನಮ್ಪಿ ಹೇತೂನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ ಅವಿಪಾಕಾನಿ। ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಪನೇತ್ಥ ವಿಪಾಕಹೇತುಪಿ ಲಬ್ಭತಿ।
Etesu pana ghaṭanesu sabbapaṭhamāni cattāri ghaṭanāni sāmaññato navannampi hetūnaṃ vasena vuttāni avipākāni. Abyākatena abyākatavissajjane panettha vipākahetupi labbhati.
ತತೋ ಪರಾನಿ ಪಞ್ಚ ಘಟನಾನಿ ವಿಪಾಕಹೇತುವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಹಜಾತವಿಪಾಕಾ ಚೇವ ವಿಪಾಕಸಹಜಾತರೂಪಾ ಚ। ತೇಸು ಪಠಮೇ ಘಟನೇ ವಿಪಾಕಾ ಚೇವ ತಂಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಾ ಚ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ದುತಿಯೇ ವಿಪಾಕಾ ಚೇವ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಞ್ಚ ವತ್ಥುರೂಪಂ। ತತಿಯೇ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾವ। ಚತುತ್ಥೇ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಮೇವ ಲಬ್ಭತಿ। ಪಞ್ಚಮೇ ವತ್ಥುರೂಪಮೇವ।
Tato parāni pañca ghaṭanāni vipākahetuvasena vuttāni. Tattha sabbepi sahajātavipākā ceva vipākasahajātarūpā ca. Tesu paṭhame ghaṭane vipākā ceva taṃsamuṭṭhānarūpā ca labbhanti, dutiye vipākā ceva paṭisandhiyañca vatthurūpaṃ. Tatiye arūpadhammāva. Catutthe vipākacittasamuṭṭhānarūpameva labbhati. Pañcame vatthurūpameva.
ತತೋ ಪರಾನಿ ಪಞ್ಚದಸ ಘಟನಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗಯುತ್ತಾನಿ ಅಮೋಹಹೇತುವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮಾನಿ ನವ ನಿರಾಧಿಪತೀನಿ, ಪಚ್ಛಿಮಾನಿ ಛ ಸಾಧಿಪತೀನಿ। ನಿರಾಧಿಪತಿಕೇಸುಪಿ ಪಠಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಮೋಹವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ಪಚ್ಛಿಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ವಿಪಾಕಾಮೋಹವಸೇನ। ತತ್ಥ ನಿರಾಧಿಪತಿಕೇಸು ಪಠಮೇ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಹೇತಾಧಿಪತಿದುಕೇ ದಸ್ಸಿತಾನೇವ। ದುತಿಯೇ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ ಪರಿಹಾಯತಿ। ತತಿಯೇ ವತ್ಥುರೂಪಂ ಪರಿಹಾಯತಿ। ಚತುತ್ಥೇ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಂ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ತಂಸಮುಟ್ಠಾನಾನನ್ತಿ ರೂಪಮೇವ ಲಬ್ಭತಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ವಿಪಾಕಯುತ್ತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ಸಾಧಿಪತಿಕೇಸು ಪಠಮಾನಿ ತೀಣಿ ಘಟನಾನಿ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕಹೇತುವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತೇಸು ಪಠಮೇ ಚತ್ತಾರಿ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ದುತಿಯೇ ರೂಪಂ ಪರಿಹಾಯತಿ, ತತಿಯೇ ಅರೂಪಂ ಪರಿಹಾಯತಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ತೀಣಿ ವಿಪಾಕಹೇತುವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತೇಸು ಪಠಮೇ ರೂಪಾರೂಪಂ ಲಬ್ಭತಿ, ದುತಿಯೇ ಅರೂಪಮೇವ, ತತಿಯೇ ರೂಪಮೇವ। ಏವಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಮಾಯೋಗೇ ಲಬ್ಭಮಾನಂ ಗಣನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಿಮೂಲಕಾದೀಸು ಗಣನಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾತಿ।
Tato parāni pañcadasa ghaṭanāni indriyamaggayuttāni amohahetuvasena vuttāni. Tattha paṭhamāni nava nirādhipatīni, pacchimāni cha sādhipatīni. Nirādhipatikesupi paṭhamāni cattāri sāmaññato sabbattha amohavasena vuttāni, pacchimāni pañca vipākāmohavasena. Tattha nirādhipatikesu paṭhame cattārīti heṭṭhā hetādhipatiduke dassitāneva. Dutiye cittasamuṭṭhānarūpaṃ parihāyati. Tatiye vatthurūpaṃ parihāyati. Catutthe kusalo dhammo cittasamuṭṭhānānaṃ, abyākato taṃsamuṭṭhānānanti rūpameva labbhati. Tato parāni vipākayuttāni pañca heṭṭhā vuttanayāneva. Sādhipatikesu paṭhamāni tīṇi ghaṭanāni sāmaññato vipākāvipākahetuvasena vuttāni. Tesu paṭhame cattāri vuttanayāneva. Dutiye rūpaṃ parihāyati, tatiye arūpaṃ parihāyati. Tato parāni tīṇi vipākahetuvasena vuttāni. Tesu paṭhame rūpārūpaṃ labbhati, dutiye arūpameva, tatiye rūpameva. Evampi tesaṃ tesaṃ paccayānaṃ samāyoge labbhamānaṃ gaṇanaṃ viditvā timūlakādīsu gaṇanā uddharitabbāti.
ಹೇತುಮೂಲಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Hetumūlakaṃ niṭṭhitaṃ.
೪೪೪. ಆರಮ್ಮಣಮೂಲಕೇಪಿ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯಾದಯೋ ಸತ್ತ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಸಭಾಗಾ, ಸೇಸಾ ಸೋಳಸ ವಿಸಭಾಗಾತಿ ತೇ ಅಯೋಜೇತ್ವಾ ಸತ್ತೇವ ಯೋಜಿತಾ। ತೇಸು ಅಧಿಪತಿಯಾ ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಕುಸಲಮೂಲಂ ಏಕಂ, ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನಿ ತೀಣೀತಿ ಸತ್ತ। ನಿಸ್ಸಯೇ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥುವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನೇವ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತ ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಿ ಏವ। ಪುರೇಜಾತೇ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನಿ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥುವಸೇನೇವ। ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣವಸೇನ। ಯಥಾ ಪನ ಹೇತುಮೂಲಕೇ ಲಕ್ಖಣದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಘಟನಾನಿ ಠಪಿತಾನಿ, ತಥಾ ಆರಮ್ಮಣಮೂಲಕಾದೀಸುಪಿ।
444. Ārammaṇamūlakepi adhipatipaccayādayo satta ārammaṇena sabhāgā, sesā soḷasa visabhāgāti te ayojetvā satteva yojitā. Tesu adhipatiyā sattāti kusalo dhammo kusalassa dhammassa, akusalassa dhammassa, abyākatassāti evaṃ kusalamūlāni tīṇi, akusalamūlaṃ ekaṃ, abyākatamūlāni tīṇīti satta. Nissaye tīṇīti vatthuvasena abyākatamūlāneva. Upanissaye satta heṭṭhimāni eva. Purejāte tīṇīti vatthārammaṇavasena abyākatamūlāni. Vippayutte tīṇīti vatthuvaseneva. Atthiavigatesu tīṇīti vatthārammaṇavasena. Yathā pana hetumūlake lakkhaṇadassanatthaṃ ghaṭanāni ṭhapitāni, tathā ārammaṇamūlakādīsupi.
೪೪೫. ತತ್ಥ ಯಾನಿ ತಾವ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣಮೂಲಕೇ ಪಞ್ಚ ಘಟನಾನಿ ಠಪಿತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮಂ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಸಾಧಿಪತಿಕಂ। ತತ್ಥ ಸತ್ತಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿದುಕೇ ಲದ್ಧವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನೇವ। ದುತಿಯಂ ನಿರಾಧಿಪತಿಕಂ। ತತ್ಥ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ವಾ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನಿ। ತತಿಯಂ ನಿಸ್ಸಯೇನ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥುವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನಿ। ಚತುತ್ಥಪಞ್ಚಮಾನಿ ಸಾಧಿಪತಿಕಾನಿ। ತೇಸು ಚತುತ್ಥೇ ಏಕನ್ತಿ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ವಾ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಂ ಅಕುಸಲಂ। ಪಞ್ಚಮೇ ಏಕನ್ತಿ ನಿಸ್ಸಯತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಕಂ ಅಕುಸಲಂ। ಏವಮಿಧಾಪಿ ಲಬ್ಭಮಾನವಸೇನ ತಿಕಾದೀಸು ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಅಧಿಪತಿಮೂಲಕಾದೀಸು। ಆರಮ್ಮಣಇನ್ದ್ರಿಯವಿಪಾಕವಸೇನ ವಿತ್ಥಾರಯೋಜನಂ ಪನ ಅವತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಯುತ್ತಕಮೇವ ವದಾಮಾತಿ।
445. Tattha yāni tāva imasmiṃ ārammaṇamūlake pañca ghaṭanāni ṭhapitāni. Tattha paṭhamaṃ ārammaṇādhipativasena sādhipatikaṃ. Tattha sattāti ārammaṇādhipatiduke laddhavissajjanāneva. Dutiyaṃ nirādhipatikaṃ. Tattha tīṇīti vatthārammaṇavasena ārammaṇavaseneva vā abyākatamūlāni. Tatiyaṃ nissayena vuttaṃ. Tattha tīṇīti vatthuvasena abyākatamūlāni. Catutthapañcamāni sādhipatikāni. Tesu catutthe ekanti vatthārammaṇavasena ārammaṇavaseneva vā abyākatamūlaṃ akusalaṃ. Pañcame ekanti nissayato abyākatamūlakaṃ akusalaṃ. Evamidhāpi labbhamānavasena tikādīsu gaṇanā veditabbā. Tathā adhipatimūlakādīsu. Ārammaṇaindriyavipākavasena vitthārayojanaṃ pana avatvā tattha tattha vattabbayuttakameva vadāmāti.
೪೪೬. ಅಧಿಪತಿಮೂಲಕೇ ಸಹಜಾತೇ ಸತ್ತಾತಿ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಂ ಏಕಂ। ಸಹಜಾತೇನ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿ, ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿನಾ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹಜಾತಂ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ತೀಣೀತಿ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿವಸೇನೇವ। ನಿಸ್ಸಯೇ ಅಟ್ಠಾತಿ ಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ತೀಣಿ, ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನಿ ದ್ವೇ। ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಹಿ ಅಧಿಪತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತತೋ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ ನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ, ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣತೋವ। ಕುಸಲಸ್ಸ ಪನ ಉಭಯಥಾಪಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಮೂಲಾನಿ ದ್ವೇಯೇವಾತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತ ಆರಮ್ಮಣಸದಿಸಾನೇವ। ಪುರೇಜಾತೇ ಏಕನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾಧಿಪತಿ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ವಿಪಾಕೇ ಏಕಂ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ। ಆಹಾರಾದೀಸು ಸತ್ತ ಹೇಟ್ಠಾ ಏಕಮೂಲಕೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಕುಸಲೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ, ತಥಾ ಅಕುಸಲೇನ, ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಞ್ಚ ಕುಸಲಞ್ಚ। ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು ಅಟ್ಠ ನಿಸ್ಸಯಸದಿಸಾನೇವ।
446. Adhipatimūlake sahajāte sattāti sahajātādhipativasena kusalamūlāni tīṇi, akusalamūlāni tīṇi, abyākatamūlaṃ ekaṃ. Sahajātena pana saddhiṃ ārammaṇādhipati, ārammaṇādhipatinā ca saddhiṃ sahajātaṃ na labbhati. Aññamaññe tīṇīti sahajātādhipativaseneva. Nissaye aṭṭhāti kusalamūlāni tīṇi, akusalamūlāni tīṇi, abyākatamūlāni dve. Abyākato hi adhipati abyākatassa sahajātato ceva ārammaṇato ca nissayo hoti, akusalassa ārammaṇatova. Kusalassa pana ubhayathāpi na hotīti abyākatamūlāni dveyevāti evaṃ aṭṭha. Upanissaye satta ārammaṇasadisāneva. Purejāte ekanti abyākatādhipati ārammaṇavasena akusalassa. Vipāke ekaṃ abyākatena abyākataṃ lokuttaraṃ. Āhārādīsu satta heṭṭhā ekamūlake laddhāneva. Vippayutte cattārīti kusalena abyākataṃ, tathā akusalena, abyākatena abyākatañca kusalañca. Atthiavigatesu aṭṭha nissayasadisāneva.
೪೪೭-೪೫೨. ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಾದೀಹಿ ಅಯೋಜೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಹಿ ಯೋಜಿತಾನಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾತಿ? ಉಭಯಾಧಿಪತಿಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಘಟನೇ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣಂ ಲಬ್ಭತಿ , ದುತಿಯೇ ನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತಸ್ಸ ವತ್ಥುಮೇವ, ತತಿಯೇ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಕುಸಲಾದಯೋ ರೂಪಾನಂ, ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವತ್ಥು ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ತತೋ ಪರಾನಿ ತೀಣಿ ಘಟನಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಸತ್ತಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಾನೇವ। ದುತಿಯೇ ಏಕನ್ತಿ ಪುರೇಜಾತಾನಿ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣಾನಿ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ತತಿಯೇ ವತ್ಥುಮೇವ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ತತೋ ಪರಾನಿ ತೀಣಿ ಘಟನಾನಿ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕಸಾಧಾರಣಾನಿ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ರೂಪಾರೂಪಂ ಲಬ್ಭತಿ, ದುತಿಯೇ ಅರೂಪಮೇವ, ತತಿಯೇ ರೂಪಮೇವ। ತತೋ ಪರಾನಿ ತೀಣಿ ವಿಪಾಕಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತೇಸುಪಿ ಪಠಮೇ ರೂಪಾರೂಪಂ ಲಬ್ಭತಿ, ದುತಿಯೇ ಅರೂಪಂ, ತತಿಯೇ ರೂಪಮೇವ। ತತೋ ಪರಾನಿ ಛ ಘಟನಾನಿ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಯುತ್ತಾನಿ ಚಿತ್ತಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ತೀಣಿ ಅವಿಪಾಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಸವಿಪಾಕಾನಿ। ತೇಸು ಗಣನಾ ಪಾಕಟಾಯೇವ। ತತೋ ಪರಾನಿ ಛ ಘಟನಾನಿ ತಥೇವ ವಿರಿಯಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ನನು ಚ ಅಧಿಪತಿಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪಠಮಂ ವಿರಿಯಾಧಿಪತಿವಸೇನ ವತ್ತಬ್ಬಾನಿ ಸಿಯುಂ, ಕಸ್ಮಾ ತಥಾ ನ ವುತ್ತಾನೀತಿ? ಪರತೋ ಹೇತುವಸೇನ ವುತ್ತಘಟನೇಹಿ ಸದಿಸತ್ತಾ। ಪರತೋ ಹಿ ಹೇತುವಸೇನ ಘಟನಾನಿ ಅಮೋಹಸ್ಸ ವೀಮಂಸಾಧಿಪತಿತ್ತಾ ವೀಮಂಸಾಯ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಭಾವತೋ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ। ವಿರಿಯಮ್ಪಿ ಚ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಭಾವೇನ ಮಗ್ಗೋತಿ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟನಾನಿ ಪರತೋ ಹೇತುವಸೇನ ವುತ್ತಘಟನೇಹಿ ಸದಿಸಾನೀತಿ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾನಿ। ತೇಸುಪಿ ಗಣನಾ ಪಾಕಟಾಯೇವ।
447-452. Ghaṭanāni panettha paṭipāṭiyā ārammaṇādīhi ayojetvā paṭhamaṃ atthiavigatehi yojitāni. Kiṃ kāraṇāti? Ubhayādhipatimissakattā. Tattha paṭhame ghaṭane ārammaṇādhipativasena vatthārammaṇaṃ labbhati , dutiye nissayavasena garuṃ katvā assādentassa vatthumeva, tatiye sahajātādhipativasena kusalādayo rūpānaṃ, ārammaṇādhipativasena vatthu akusalassa. Tato parāni tīṇi ghaṭanāni ārammaṇādhipativasena vuttāni. Tattha paṭhame sattāti heṭṭhā vuttāneva. Dutiye ekanti purejātāni vatthārammaṇāni akusalassa. Tatiye vatthumeva akusalassa. Tato parāni tīṇi ghaṭanāni vipākāvipākasādhāraṇāni sahajātādhipativasena vuttāni. Tattha paṭhame rūpārūpaṃ labbhati, dutiye arūpameva, tatiye rūpameva. Tato parāni tīṇi vipākādhipativasena vuttāni. Tesupi paṭhame rūpārūpaṃ labbhati, dutiye arūpaṃ, tatiye rūpameva. Tato parāni cha ghaṭanāni āhārindriyayuttāni cittādhipativasena vuttāni. Tattha tīṇi avipākāni, tīṇi savipākāni. Tesu gaṇanā pākaṭāyeva. Tato parāni cha ghaṭanāni tatheva viriyādhipativasena vuttāni. Nanu ca adhipatipaṭipāṭiyā paṭhamaṃ viriyādhipativasena vattabbāni siyuṃ, kasmā tathā na vuttānīti? Parato hetuvasena vuttaghaṭanehi sadisattā. Parato hi hetuvasena ghaṭanāni amohassa vīmaṃsādhipatittā vīmaṃsāya ca sammādiṭṭhibhāvato maggasampayuttāni. Viriyampi ca sammāvāyāmamicchāvāyāmabhāvena maggoti tena saddhiṃ ghaṭanāni parato hetuvasena vuttaghaṭanehi sadisānīti parivattetvā vuttāni. Tesupi gaṇanā pākaṭāyeva.
೪೫೩-೪೫೬. ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಮೂಲಕೇಸು ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚ, ತಥಾ ಅಕುಸಲೋ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ತಿಣ್ಣನ್ನಮ್ಪೀತಿ ಏವಂ ಸತ್ತ। ಕಮ್ಮೇ ಏಕನ್ತಿ ಕುಸಲಾ ಮಗ್ಗಚೇತನಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತೇಸು ತೀಣಿ ತೀಣಿಯೇವ। ತಾನಿ ಬಹುತರಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವುತ್ತಾನಿ।
453-456. Anantarasamanantaramūlakesu sattāti kusalo kusalassa abyākatassa ca, tathā akusalo, abyākato tiṇṇannampīti evaṃ satta. Kamme ekanti kusalā maggacetanā attano vipākābyākatassa. Ghaṭanāni panetesu tīṇi tīṇiyeva. Tāni bahutarapaṭipāṭiyā vuttāni.
೪೫೭-೪೬೦. ಸಹಜಾತಅಞ್ಞಮಞ್ಞನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕೇಸು ಯೇ ಯೇ ದುಕಮೂಲಕೇ ಪಚ್ಚಯಾ ವುತ್ತಾ ತೇ ತೇಯೇವ ಆದಿತೋ ಠಿತೇನ ಸಭಾಗಾ। ತಸ್ಮಾ ದುಕಮೂಲಕೇ ಗಣನಂ ಞತ್ವಾ ಯೇ ಉಪರಿ ಪಚ್ಚಯಾ ಘಟಿತಾ, ತೇಸು ಊನತರಗಣನಸ್ಸ ವಸೇನ ಸಬ್ಬಘಟನೇಸು ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಸಹಜಾತಮೂಲಕೇ ದಸ ಘಟನಾನಿ। ತೇಸು ಪಞ್ಚ ಅವಿಪಾಕಾನಿ, ಪಞ್ಚ ಸವಿಪಾಕಾನಿ। ತತ್ಥ ಅವಿಪಾಕೇಸು ತಾವ ಪಠಮೇ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ , ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಚತ್ತಾರಿ, ತಥಾ ಅಕುಸಲೋ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸೇವಾತಿ ಏವಂ ನವ। ತತ್ಥ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿಕೇಸು ಅಟ್ಠಸು ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ಅರೂಪಞ್ಚೇವ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಞ್ಚ ಲಬ್ಭತಿ। ಅಬ್ಯಾಕತೇ ವತ್ಥುರೂಪಮ್ಪಿ। ದುತಿಯೇ ಘಟನೇ ಅಬ್ಯಾಕತವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ರೂಪೇಸು ವತ್ಥುಮೇವ ಲಬ್ಭತಿ, ತತಿಯೇ ತೀಸುಪಿ ಅರೂಪಮೇವ, ಚತುತ್ಥೇ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಮೇವ, ಪಞ್ಚಮೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ವತ್ಥುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾ। ಸವಿಪಾಕೇಸು ಪಠಮೇ ವಿಪಾಕಾ ಚೇವ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಞ್ಚ, ದುತಿಯೇ ವಿಪಾಕಾ ಚೇವ ವತ್ಥುರೂಪಞ್ಚ, ತತಿಯೇ ವಿಪಾಕಮೇವ, ಚತುತ್ಥೇ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಮೇವ, ಪಞ್ಚಮೇ ವತ್ಥುರೂಪಮೇವ ಲಬ್ಭತಿ।
457-460. Sahajātaaññamaññanissayamūlakesu ye ye dukamūlake paccayā vuttā te teyeva ādito ṭhitena sabhāgā. Tasmā dukamūlake gaṇanaṃ ñatvā ye upari paccayā ghaṭitā, tesu ūnataragaṇanassa vasena sabbaghaṭanesu gaṇanā veditabbā. Tattha sahajātamūlake dasa ghaṭanāni. Tesu pañca avipākāni, pañca savipākāni. Tattha avipākesu tāva paṭhame kusalo kusalassa abyākatassa , kusalābyākatassa, kusalābyākato abyākatassāti cattāri, tathā akusalo, abyākato abyākatassevāti evaṃ nava. Tattha kusalākusalādikesu aṭṭhasu vissajjanesu arūpañceva cittasamuṭṭhānarūpañca labbhati. Abyākate vatthurūpampi. Dutiye ghaṭane abyākatavissajjane rūpesu vatthumeva labbhati, tatiye tīsupi arūpameva, catutthe cittasamuṭṭhānarūpameva, pañcame paṭisandhiyaṃ vatthunā saddhiṃ arūpadhammā. Savipākesu paṭhame vipākā ceva vipākacittasamuṭṭhānarūpañca, dutiye vipākā ceva vatthurūpañca, tatiye vipākameva, catutthe vipākacittasamuṭṭhānameva, pañcame vatthurūpameva labbhati.
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮೂಲಕೇ ಛ ಘಟನಾನಿ। ತೇಸು ಪಠಮಾನಿ ತೀಣಿ ಅವಿಪಾಕಾನಿ, ಪಚ್ಛಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಸವಿಪಾಕಾನಿ। ತೇಸು ಗಣನಾ ಪಾಕಟಾಯೇವ।
Aññamaññamūlake cha ghaṭanāni. Tesu paṭhamāni tīṇi avipākāni, pacchimāni tīṇi savipākāni. Tesu gaṇanā pākaṭāyeva.
೪೬೧. ನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕೇ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ಆರಮ್ಮಣೇ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥುಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಕುಸಲಾದಿವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಏಕನ್ತಿ ವತ್ಥುಂ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾಕುಸಲಂ। ಸೇಸಂ ದುಮೂಲಕೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
461. Nissayamūlake nissayapaccayā ārammaṇe tīṇīti vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā pavattakusalādivasena veditabbāni. Upanissaye ekanti vatthuṃ ārammaṇūpanissayaṃ katvā uppannākusalaṃ. Sesaṃ dumūlake heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
೪೬೨-೪೬೪. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇ ವೀಸತಿ ಘಟನಾನಿ। ತೇಸು ಪುರಿಮಾನಿ ಛ ಘಟನಾನಿ ಪುರೇಜಾತಸಹಜಾತವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ತತೋ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರೇಜಾತವಸೇನೇವ, ತತೋ ದಸ ಸಹಜಾತವಸೇನೇವ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಘಟನೇ ತೇರಸಾತಿ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯವಿಭಙ್ಗೇ ವುತ್ತಾನೇವ। ದುತಿಯೇ ಅಟ್ಠಾತಿ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಸತ್ತ, ವತ್ಥುಂ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ಅಕುಸಲಞ್ಚಾತಿ ಅಟ್ಠ। ತತಿಯೇ ಸತ್ತ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ಚತುತ್ಥೇ ಪಞ್ಚ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಲದ್ಧಾನಿ। ಪಞ್ಚಮೇ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನಿ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಂ, ವತ್ಥು ಚ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ಛಟ್ಠೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನಿ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಸ್ಸ। ಪುರೇಜಾತವಸೇನ ಚತೂಸು ಪಠಮೇ ತೀಣೀತಿ ವತ್ಥು ಕುಸಲಾದೀನಂ, ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ। ದುತಿಯೇ ವತ್ಥುಮೇವ ಕುಸಲಾದೀನಂ। ತತಿಯೇ ಏಕನ್ತಿ ವತ್ಥು ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ಚತುತ್ಥೇ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ವಿಞ್ಞಾಣಪಞ್ಚಕಸ್ಸ। ಸಹಜಾತವಸೇನ ದಸ ಸವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕವಸೇನ ದ್ವಿಧಾ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಹಜಾತಮೂಲಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
462-464. Imasmiṃ pana nissayapaccaye vīsati ghaṭanāni. Tesu purimāni cha ghaṭanāni purejātasahajātavasena vuttāni, tato cattāri purejātavaseneva, tato dasa sahajātavaseneva. Tattha paṭhame ghaṭane terasāti nissayapaccayavibhaṅge vuttāneva. Dutiye aṭṭhāti sahajātādhipativasena satta, vatthuṃ garuṃ katvā akusalañcāti aṭṭha. Tatiye satta indriyapaccaye laddhāneva. Catutthe pañca vippayutte laddhāni. Pañcame cattārīti kusalādīni cittasamuṭṭhānānaṃ, vatthu ca akusalassa. Chaṭṭhe tīṇīti kusalādīni cittasamuṭṭhānassa. Purejātavasena catūsu paṭhame tīṇīti vatthu kusalādīnaṃ, cakkhādīni ca abyākatassa. Dutiye vatthumeva kusalādīnaṃ. Tatiye ekanti vatthu akusalassa. Catutthe cakkhādīni viññāṇapañcakassa. Sahajātavasena dasa savipākāvipākavasena dvidhā bhinditvā sahajātamūlake vuttanayeneva veditabbāni.
೪೬೫. ಉಪನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತ್ತಾತಿ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ಸತ್ತಾತಿ ತಾನೇವ। ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರೇಸು ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯೇ ಲದ್ಧಾನೇವ। ನಿಸ್ಸಯೇ ಏಕನ್ತಿ ವತ್ಥು ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ಪುರೇಜಾತೇ ಏಕನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವತ್ಥುಂ ವಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ವಾ। ಆಸೇವನೇ ತೀಣಿ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ। ಕಮ್ಮೇ ದ್ವೇ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ। ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಚೇತನಾ ಪನ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯೋಪಿ ಹೋತಿ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಏಕಂ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ, ತಥಾ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು। ನತ್ಥಿವಿಗತೇಸು ಸತ್ತ ಅನನ್ತರಸಮಾನೇವ।
465. Upanissayamūlake ārammaṇe sattāti ārammaṇūpanissaye laddhāneva. Adhipatiyā sattāti tāneva. Anantarasamanantaresu anantarūpanissaye laddhāneva. Nissaye ekanti vatthu akusalassa. Purejāte ekanti tasseva vatthuṃ vā ārammaṇaṃ vā. Āsevane tīṇi anantarūpanissayavasena. Kamme dve pakatūpanissayavasena. Lokuttarakusalacetanā pana anantarūpanissayopi hoti. Vippayutte ekaṃ ārammaṇūpanissayavasena, tathā atthiavigatesu. Natthivigatesu satta anantarasamāneva.
೪೬೬. ಉಪನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕಾನಿ ಪನ ಸತ್ತ ಘಟನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಾದೀನಂ, ತಥಾ ಅಬ್ಯಾಕತೋ, ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸೇವಾತಿ ಏವಂ ಸತ್ತ। ದುತಿಯೇ ಏಕನ್ತಿ ಚಕ್ಖಾದಿಅಬ್ಯಾಕತಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ತತಿಯೇ ವತ್ಥು ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ತತೋ ಪರಾನಿ ದ್ವೇ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತೇಸು ಗಣನಾ ಪಾಕಟಾಯೇವ। ತತೋ ದ್ವೇ ಅನನ್ತರಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಲೋಕಿಯಕುಸಲಾಕುಸಲಚೇತನಾಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ದುತಿಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಾವ।
466. Upanissayamūlakāni pana satta ghaṭanāni honti. Tattha purimāni tīṇi ārammaṇūpanissayavasena vuttāni. Tattha paṭhame sattāti kusalo kusalādīnaṃ, tathā abyākato, akusalo akusalassevāti evaṃ satta. Dutiye ekanti cakkhādiabyākataṃ akusalassa. Tatiye vatthu akusalassa. Tato parāni dve anantarūpanissayavasena vuttāni. Tesu gaṇanā pākaṭāyeva. Tato dve anantarapakatūpanissayavasena vuttāni. Tattha paṭhame lokiyakusalākusalacetanāpaccayabhāvato gahetabbā, dutiye lokuttarakusalāva.
೪೬೭-೪೬೮. ಪುರೇಜಾತಮೂಲಕೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ತೀಣೀತಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಕುಸಲಾದೀನಂ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ಏಕನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಪನ ಸತ್ತ ಘಟನಾನಿ। ತೇಸು ಪಠಮಂ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ದುತಿಯಂ ವತ್ಥುವಸೇನೇವ, ತತಿಯಂ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ, ಚತುತ್ಥಂ ವತ್ಥುಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಕಾಲವಸೇನ, ಪಞ್ಚಮಂ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ, ಛಟ್ಠಂ ವತ್ಥುನೋ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಕಾಲವಸೇನ, ಸತ್ತಮಂ ಚಕ್ಖಾದಿವಸೇನ।
467-468. Purejātamūlake ārammaṇe tīṇīti abyākato kusalādīnaṃ. Adhipatiyā ekanti abyākato akusalassa. Sesesupi eseva nayo. Ettha pana satta ghaṭanāni. Tesu paṭhamaṃ vatthārammaṇavasena vuttaṃ, dutiyaṃ vatthuvaseneva, tatiyaṃ ārammaṇavasena, catutthaṃ vatthussa ārammaṇakālavasena, pañcamaṃ ārammaṇādhipativasena, chaṭṭhaṃ vatthuno ārammaṇādhipatikālavasena, sattamaṃ cakkhādivasena.
೪೬೯-೪೭೨. ಪಚ್ಛಾಜಾತಮೂಲಕೇ ವೀಸತಿ ಪಚ್ಚಯಾ ನ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ, ತಯೋವ ಯೋಜನಂ ಲಭನ್ತಿ। ಏಕಮೇವೇತ್ಥ ಘಟನಂ, ತಂ ಕಾಯಸ್ಸ ಕುಸಲಾದೀನಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಆಸೇವನಮೂಲಕೇಪಿ ಏಕಮೇವ ಘಟನಂ।
469-472. Pacchājātamūlake vīsati paccayā na yujjanti, tayova yojanaṃ labhanti. Ekamevettha ghaṭanaṃ, taṃ kāyassa kusalādīnaṃ vasena veditabbaṃ. Āsevanamūlakepi ekameva ghaṭanaṃ.
೪೭೩-೪೭೭. ಕಮ್ಮಮೂಲಕೇ ಅನನ್ತರೇ ಏಕನ್ತಿ ಮಗ್ಗಚೇತನಾವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ತೀಣೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ವತ್ಥುಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ದ್ವೇತಿ ಅನನ್ತರಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಾನೇವ। ಏವಂ ಸೇಸಾನಿಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಏತ್ಥ ಪನ ಏಕಾದಸ ಘಟನಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮಾನಿ ದ್ವೇ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯಾನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯವಿಭಾಗತೋ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕತೋ ಏಕಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಅರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಂ ಲಬ್ಭತಿ, ದುತಿಯೇ ಅರೂಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವತ್ಥು, ತತಿಯೇ ಅರೂಪಮೇವ, ಚತುತ್ಥೇ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಮೇವ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಪನ ಕಟತ್ತಾರೂಪಮ್ಪಿ ಲಬ್ಭತಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ಪಞ್ಚ ಸವಿಪಾಕಾನಿ, ತಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ವಿಪಾಕಮೂಲಕೇ ಪಞ್ಚ ಘಟಾನಾನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ।
473-477. Kammamūlake anantare ekanti maggacetanāvasena vuttaṃ. Aññamaññe tīṇīti ettha paṭisandhiyaṃ vatthupi gahetabbaṃ. Upanissaye dveti anantarapakatūpanissayavasena heṭṭhā vuttāneva. Evaṃ sesānipi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbāni. Ettha pana ekādasa ghaṭanāni. Tattha paṭhamāni dve pakatūpanissayānantarūpanissayavibhāgato nānākkhaṇikakammavasena vuttāni. Tato parāni cattāri vipākāvipākato ekakkhaṇikakammavasena vuttāni. Tattha paṭhame arūpena saddhiṃ cittasamuṭṭhānarūpaṃ labbhati, dutiye arūpena saddhiṃ vatthu, tatiye arūpameva, catutthe cittasamuṭṭhānarūpameva. Paṭisandhiyaṃ pana kaṭattārūpampi labbhati. Tato parāni pañca savipākāni, tāni heṭṭhā vuttanayāneva. Vipākamūlake pañca ghaṭānāni uttānatthāneva.
೪೭೮-೪೮೩. ಆಹಾರಮೂಲಕೇ ಸತ್ತಾತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಚತುತ್ತಿಂಸ। ತೇಸು ಪಠಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಆಹಾರಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ; ದುತಿಯೇ ತಯೋ ಅರೂಪಾಹಾರಾವ। ತತಿಯೇ ವತ್ಥುಪಿ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ, ಚತುತ್ಥೇ ತಂ ಪರಿಹಾಯತಿ। ಪಞ್ಚಮೇ ರೂಪಮೇವ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ। ತತೋ ಪರಾನಿ ಪಞ್ಚ ಸವಿಪಾಕಘಟನಾನಿ, ತಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ। ತತೋ ಪರಾನಿ ನವ ಘಟನಾನಿ ಚೇತನಾಹಾರವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ನವ ನಿರಾಧಿಪತಿವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರವಸೇನ । ತತೋ ಪರಾನಿ ಸಾಧಿಪತಿವಿಞ್ಞಾಣಾಹಾರವಸೇನ ಛ ಘಟನಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ। ತತ್ಥ ತೀಣಿ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕಸಾಮಞ್ಞವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ತೀಣಿ ವಿಪಾಕವಸೇನೇವ। ತತ್ಥ ಲೋಕಿಯಾನಂ ವಿಪಾಕಾನಂ ಅಭಾವತೋ ವತ್ಥು ಪರಿಹಾಯತಿ।
478-483. Āhāramūlake sattātiādīni vuttanayāneva. Ghaṭanāni panettha catuttiṃsa. Tesu paṭhamāni pañca vipākāvipākasāmaññato vuttāni. Tattha paṭhame cattāropi āhārā labbhanti; dutiye tayo arūpāhārāva. Tatiye vatthupi paccayuppannaṃ hoti, catutthe taṃ parihāyati. Pañcame rūpameva paccayuppannaṃ. Tato parāni pañca savipākaghaṭanāni, tāni heṭṭhā vuttanayāneva. Tato parāni nava ghaṭanāni cetanāhāravasena vuttāni. Tato parāni nava nirādhipativiññāṇāhāravasena . Tato parāni sādhipativiññāṇāhāravasena cha ghaṭanāni vuttāni. Tattha tīṇi vipākāvipākasāmaññavasena vuttāni. Tīṇi vipākavaseneva. Tattha lokiyānaṃ vipākānaṃ abhāvato vatthu parihāyati.
೪೮೪-೪೯೫. ಇನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ಪುರೇಜಾತೇ ಏಕನ್ತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಂ ವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ। ಸೇಸಂ ದುಮೂಲಕಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಛ ಸತ್ತತಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಚ್ಚಯಟ್ಠೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ದುತಿಯೇ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಹಾಯತಿ। ನ ಹಿ ತಂ ನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ತತಿಯೇ ಅರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ರೂಪಾನಂ। ಚತುತ್ಥೇ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ। ತತೋ ಪರಾನಿ ನವ ಘಟನಾನಿ ಸಹಜಾತಅರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ತತೋ ನವ ಮಗ್ಗಭೂತಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ವಸೇನ, ತತೋ ನವ ಝಾನಙ್ಗಭೂತಾನಂ, ತತೋ ನವ ಝಾನಮಗ್ಗಭೂತಾನಂ, ತತೋ ನವ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನೇವ, ತತೋ ಸಾಧಿಪತೀನಿ ಛ, ತತೋ ವೀರಿಯವಸೇನ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ ಛ, ತತೋ ಅಮೋಹಹೇತುವಸೇನ ನಿರಾಧಿಪತೀನಿ ನವ, ಸಾಧಿಪತೀನಿ ಛ। ತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೇನ ಅಯುತ್ತಾನಿ ಚ ಯುತ್ತಾನಿ ಚ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
484-495. Indriyamūlake purejāte ekanti cakkhundriyādīnaṃ vasena abyākatena abyākataṃ. Sesaṃ dumūlakaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Ghaṭanāni panettha cha sattati. Tattha paṭhame sabbānipi indriyāni paccayaṭṭhena labbhanti. Dutiye rūpajīvitindriyaṃ hāyati. Na hi taṃ nissayo hoti. Tatiye arūpindriyāni rūpānaṃ. Catutthe cakkhādīni cakkhuviññāṇādīnaṃ. Tato parāni nava ghaṭanāni sahajātaarūpindriyavasena vuttāni, tato nava maggabhūtānaṃ indriyānaṃ vasena, tato nava jhānaṅgabhūtānaṃ, tato nava jhānamaggabhūtānaṃ, tato nava manindriyavaseneva, tato sādhipatīni cha, tato vīriyavasena maggasampayuttāni cha, tato amohahetuvasena nirādhipatīni nava, sādhipatīni cha. Tesu sabbesu vipākapaccayena ayuttāni ca yuttāni ca heṭṭhā vuttanayeneva veditabbāni.
೪೯೬-೫೦೦. ಝಾನಮೂಲಕೇಪಿ ದುಮೂಲಕಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಛತ್ತಿಂಸ। ತೇಸು ಪಠಮಾನಿ ನವ ಇನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗಭಾವಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಸಾಧಾರಣಝಾನಙ್ಗವಸೇನೇವ ವುತ್ತಾನಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ನವ ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂತಝಾನಙ್ಗವಸೇನ, ತತೋ ನವ ಮಗ್ಗಭೂತಝಾನಙ್ಗವಸೇನ, ತತೋ ನವ ಇನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗಭೂತಝಾನಙ್ಗವಸೇನ। ಚತೂಸುಪಿ ಚೇತೇಸು ನವಕೇಸು ಆದಿತೋ ಚತ್ತಾರಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕಸಾಧಾರಣಾನಿ। ಅವಸಾನೇ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ವಿಪಾಕಾನೇವ, ತಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ।
496-500. Jhānamūlakepi dumūlakaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Ghaṭanāni panettha chattiṃsa. Tesu paṭhamāni nava indriyamaggabhāvaṃ anāmasitvā sādhāraṇajhānaṅgavaseneva vuttāni. Tato parāni nava indriyabhūtajhānaṅgavasena, tato nava maggabhūtajhānaṅgavasena, tato nava indriyamaggabhūtajhānaṅgavasena. Catūsupi cetesu navakesu ādito cattāri cattāri vipākāvipākasādhāraṇāni. Avasāne pañca pañca vipākāneva, tāni heṭṭhā vuttanayāneva.
೫೦೧-೫೦೮. ಮಗ್ಗಮೂಲಕೇಪಿ ದುಮೂಲಕಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಸತ್ತಪಞ್ಞಾಸ। ತೇಸು ಪಠಮಾನಿ ನವ ಇನ್ದ್ರಿಯಝಾನಭಾವಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಸುದ್ಧಿಕಮಗ್ಗವಸೇನೇವ ವುತ್ತಾನಿ। ತತೋ ನವ ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂತಮಗ್ಗವಸೇನ, ತತೋ ನವ ಝಾನಭೂತಮಗ್ಗವಸೇನ, ತತೋ ನವ ಇನ್ದ್ರಿಯಝಾನಭೂತಮಗ್ಗವಸೇನ, ತತೋ ಛ ಅಧಿಪತಿಭೂತಮಗ್ಗವಸೇನ, ತತೋ ನವ ನಿರಾಧಿಪತಿಮಗ್ಗಹೇತುವಸೇನ, ತತೋ ಛ ಸಾಧಿಪತಿಮಗ್ಗಹೇತುವಸೇನ, ತತ್ಥ ನವಕೇಸು ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ಛಕ್ಕೇಸು ತೀಣಿ ತೀಣಿ ವಿಪಾಕಾನಿ। ಸೇಸಾನಿ ಸಾಧಾರಣಾನಿ, ತಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನೇವ।
501-508. Maggamūlakepi dumūlakaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Ghaṭanāni panettha sattapaññāsa. Tesu paṭhamāni nava indriyajhānabhāvaṃ anāmasitvā suddhikamaggavaseneva vuttāni. Tato nava indriyabhūtamaggavasena, tato nava jhānabhūtamaggavasena, tato nava indriyajhānabhūtamaggavasena, tato cha adhipatibhūtamaggavasena, tato nava nirādhipatimaggahetuvasena, tato cha sādhipatimaggahetuvasena, tattha navakesu pañca pañca chakkesu tīṇi tīṇi vipākāni. Sesāni sādhāraṇāni, tāni heṭṭhā vuttanayāneva.
೫೦೯-೫೧೦. ಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕೇ ದುಮೂಲಕಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಏತ್ಥ ಪನ ದ್ವೇಯೇವ ಘಟನಾನಿ। ತತ್ಥ ಏಕಂ ಸಾಧಾರಣವಸೇನ, ಏಕಂ ವಿಪಾಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ।
509-510. Sampayuttamūlake dumūlakaṃ uttānatthameva. Ettha pana dveyeva ghaṭanāni. Tattha ekaṃ sādhāraṇavasena, ekaṃ vipākavasena vuttaṃ.
೫೧೧-೫೧೪. ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕೇಪಿ ದುಮೂಲಕಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ತೇರಸ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಕುಸಲೋ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ತಿಣ್ಣನ್ನಮ್ಪಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಇಮೇ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾದಯೋ ಸಹಜಾತಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಪಚ್ಛಾಜಾತಪುರೇಜಾತಾಪಿ। ದುತಿಯೇ ಪುರೇಜಾತಸಹಜಾತಾವ ತತಿಯೇ ತೇಯೇವ ಅಧಿಪತಿವಸೇನ। ತತ್ಥ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ತಥಾ ಅಕುಸಲೋ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಪನ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಚಾತಿ ಏವಂ ಚತ್ತಾರಿ। ಚತುತ್ಥೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ। ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ರೂಪಾನಿಪಿ ಅರೂಪಾನಿಪಿ। ಪಞ್ಚಮೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಅರೂಪಾವ ಛಟ್ಠೇ ವತ್ಥುವಸೇನ ರೂಪಾವ ಸತ್ತಮೇ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ, ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾದನವಸೇನ ವತ್ಥುಮೇವ। ಅಟ್ಠಮೇ ತದೇವಾಕುಸಲಸ್ಸ, ನವಮೇ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ದಸಮೇ ಕುಸಲಾದಯೋ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಂ, ಏಕಾದಸಮೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ವತ್ಥು ಖನ್ಧಾನಂ, ದ್ವಾದಸಮೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಖನ್ಧಾ ಕಟತ್ತಾರೂಪಾನಂ, ತೇರಸಮೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಂ ಖನ್ಧಾ ವತ್ಥುಸ್ಸ।
511-514. Vippayuttamūlakepi dumūlakaṃ uttānatthameva. Ghaṭanāni panettha terasa. Tattha paṭhame pañcāti kusalo abyākatassa, tathā akusalo, abyākato tiṇṇannampi. Ettha ca ime vippayuttādayo sahajātāpi honti, pacchājātapurejātāpi. Dutiye purejātasahajātāva tatiye teyeva adhipativasena. Tattha kusalo abyākatassa tathā akusalo, abyākato pana abyākatassa ca ārammaṇādhipativasena akusalassa cāti evaṃ cattāri. Catutthe tīṇīti kusalādīni abyākatassa. Indriyāni panettha rūpānipi arūpānipi. Pañcame paccayā arūpāva chaṭṭhe vatthuvasena rūpāva sattame kusalābyākatānaṃ vipassanāvasena, akusalassa assādanavasena vatthumeva. Aṭṭhame tadevākusalassa, navame cakkhādīni abyākatassa, dasame kusalādayo cittasamuṭṭhānānaṃ, ekādasame paṭisandhiyaṃ vatthu khandhānaṃ, dvādasame paṭisandhiyaṃ khandhā kaṭattārūpānaṃ, terasame paṭisandhiyaṃ khandhā vatthussa.
೫೧೫-೫೧೮. ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಮೂಲಕೇ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಏಕನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ। ಸೇಸಂ ದುಮೂಲಕೇ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಘಟನಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಏಕೂನತಿಂಸ। ತೇಸು ಪಠಮೇ ಅರೂಪವತ್ಥಾರಮ್ಮಣಮಹಾಭೂತಇನ್ದ್ರಿಯಾಹಾರಾನಂ ವಸೇನ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ದುತಿಯೇ ಪಚ್ಛಾಜಾತಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಪಠಮದುತಿಯಘಟನಾನೇವ ಅಧಿಪತಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪರಿ ತತಿಯಚತುತ್ಥಾನಿ ಕತಾನಿ। ಪುನ ಪಠಮಮೇವ ಚತೂಹಿ ಆಹಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಞ್ಚಮಂ, ರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಛಟ್ಠಂ, ರೂಪಾರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತಮಂ ಕತಂ। ದುತಿಯಮೇವ ವಾ ಪನ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತಮಂ ಕತಂ। ಪಠಮದುತಿಯಾನೇವ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಟ್ಠಮನವಮಾನಿ। ತೇಸು ನವಮಂ ಅಧಿಪತಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ದಸಮಂ ಕತಂ। ತತೋ ಏಕಾದಸಮೇ ಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವತ್ಥು ಹಾಯತಿ। ದ್ವಾದಸಮೇ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾಯೇವ ಪಚ್ಚಯಾ, ತೇರಸಮೇ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣಾ, ಚುದ್ದಸಮೇ ವತ್ಥುಮೇವ, ಪನ್ನರಸಮೇ ಆರಮ್ಮಣಮೇವ, ಸೋಳಸಮೇ ವತ್ಥುಮೇವ ಆರಮ್ಮಣಂ, ಸತ್ತರಸಮೇ ಪನ ತದೇವ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಭಾವೇನ, ಅಟ್ಠಾರಸಮೇಪಿ ತದೇವ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ, ಏಕೂನವೀಸತಿಮೇ ಚಕ್ಖಾದಯೋವ ಪಚ್ಚಯಾ। ಇಮಾನಿ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಪಕಿಣ್ಣಕಘಟನಾನಿ ನಾಮ ಸಹಜಾತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾನಿ। ತತೋ ಪರಾನಿ ದಸ ಸಹಜಾತವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ।
515-518. Atthipaccayamūlake upanissaye ekanti ārammaṇūpanissayavasena abyākataṃ akusalassa. Sesaṃ dumūlake uttānameva. Ghaṭanāni panettha ekūnatiṃsa. Tesu paṭhame arūpavatthārammaṇamahābhūtaindriyāhārānaṃ vasena sahajātapurejātapacchājātapaccayā labbhanti. Dutiye pacchājātakabaḷīkārāhārā na labbhanti. Paṭhamadutiyaghaṭanāneva adhipatinā saddhiṃ upari tatiyacatutthāni katāni. Puna paṭhamameva catūhi āhārehi saddhiṃ pañcamaṃ, rūpindriyehi saddhiṃ chaṭṭhaṃ, rūpārūpindriyehi saddhiṃ sattamaṃ kataṃ. Dutiyameva vā pana indriyehi saddhiṃ sattamaṃ kataṃ. Paṭhamadutiyāneva vippayuttapaccayena saddhiṃ aṭṭhamanavamāni. Tesu navamaṃ adhipatinā saddhiṃ dasamaṃ kataṃ. Tato ekādasame paccayavasena vatthu hāyati. Dvādasame arūpadhammāyeva paccayā, terasame vatthārammaṇā, cuddasame vatthumeva, pannarasame ārammaṇameva, soḷasame vatthumeva ārammaṇaṃ, sattarasame pana tadeva ārammaṇādhipatibhāvena, aṭṭhārasamepi tadeva ārammaṇūpanissayavasena, ekūnavīsatime cakkhādayova paccayā. Imāni ekūnavīsati pakiṇṇakaghaṭanāni nāma sahajātaṃ aggahetvā vuttāni. Tato parāni dasa sahajātavasena vuttāni.
೫೧೯. ನತ್ಥಿವಿಗತಮೂಲಕೇಸು ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಮೂಲಕೇಸು ವಿಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾಸೇವನಕಮ್ಮವಸೇನ ತೀಣಿಯೇವ ಘಟನಾನಿ, ಅವಿಗತಮೂಲಕಂ ಅತ್ಥಿಮೂಲಕಸದಿಸಮೇವಾತಿ।
519. Natthivigatamūlakesu anantarasamanantaramūlakesu viya upanissayāsevanakammavasena tīṇiyeva ghaṭanāni, avigatamūlakaṃ atthimūlakasadisamevāti.
ಯಾನಿ ಪನೇತಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಹಾವಾರೇ ಘಟನಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ದುವಿಧಾನಿಯೇವ – ಪಕಿಣ್ಣಕತೋ ಸಹಜಾತತೋ ಚ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಆರಮ್ಮಣಮೂಲಕಾದೀನಂ ಆದಿತೋ ಸಹಜಾತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾನಿ ಪಕಿಣ್ಣಕಾನಿ ನಾಮ। ತಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಮೂಲಕೇ ಪಞ್ಚಪಿ, ಅಧಿಪತಿಮೂಲಕೇ ಛ, ಅನನ್ತರಮೂಲಕೇ ತೀಣಿಪಿ, ತಥಾ ಸಮನನ್ತರಮೂಲಕೇ, ನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕೇ ದಸ, ಉಪನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕೇ ಸತ್ತ, ಪುರೇಜಾತಮೂಲಕೇ ಸತ್ತ, ಪಚ್ಛಾಜಾತಮೂಲಕೇ ಏಕಮೇವ, ತಥಾ ಆಸೇವನಮೂಲಕೇ, ಕಮ್ಮಮೂಲಕೇ ದ್ವೇ, ಆಹಾರಮೂಲಕೇ ಏಕಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ಚತ್ತಾರಿ, ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕೇ ನವ, ಅತ್ಥಿಮೂಲಕೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ, ನತ್ಥಿಮೂಲಕೇ ತೀಣಿಪಿ, ತಥಾವಿಗತಮೂಲಕೇ। ಅವಿಗತಮೂಲಕೇ ಏಕೂನವೀಸತೀತಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಸತಞ್ಚೇವ ತೀಣಿ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಭಾವೇನ ಪನೇತಾನಿ ಪಕಿಣ್ಣಕಾನೀತಿ ವುತ್ತಾನಿ।
Yāni panetāni imasmiṃ pañhāvāre ghaṭanāni vuttāni, tāni sabbānipi duvidhāniyeva – pakiṇṇakato sahajātato ca. Tattha sabbesampi ārammaṇamūlakādīnaṃ ādito sahajātaṃ aggahetvā vuttāni pakiṇṇakāni nāma. Tāni ārammaṇamūlake pañcapi, adhipatimūlake cha, anantaramūlake tīṇipi, tathā samanantaramūlake, nissayamūlake dasa, upanissayamūlake satta, purejātamūlake satta, pacchājātamūlake ekameva, tathā āsevanamūlake, kammamūlake dve, āhāramūlake ekaṃ, indriyamūlake cattāri, vippayuttamūlake nava, atthimūlake ekūnavīsati, natthimūlake tīṇipi, tathāvigatamūlake. Avigatamūlake ekūnavīsatīti sabbānipi satañceva tīṇi ca honti. Sahajātanissayabhāvena panetāni pakiṇṇakānīti vuttāni.
ಯಾನಿ ಪನ ಸಹಜಾತಂ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತಾನಿ ಸಹಜಾತಘಟನಾನಿ ನಾಮಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಮೂಲಕೇ ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಆಸೇವನನತ್ಥಿವಿಗತಮೂಲಕೇಸು ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ನ ಹಿ ತೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಹಜಾತಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಸಹಜಾತಾನಂ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಹೇತುಸಹಜಾತಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪಾಕಝಾನಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ। ಅಸಹಜಾತಾನನ್ತಿ ಹೇತುಮೂಲಕೇ ಸಬ್ಬಾನಿ ಚತುವೀಸತಿಪಿ ಘಟನಾನಿ ಸಹಜಾತಘಟನಾನೇವ। ತಥಾ ಅಧಿಪತಿಮೂಲಕೇ ಚತುವೀಸತಿ, ಸಹಜಾತಮೂಲಕೇ ದಸಪಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮೂಲಕೇ ಛಪಿ, ನಿಸ್ಸಯಮೂಲಕೇ ದಸ, ಕಮ್ಮಮೂಲಕೇ ನವ, ವಿಪಾಕಮೂಲಕೇ ಪಞ್ಚಪಿ, ಆಹಾರಮೂಲಕೇ ತೇತ್ತಿಂಸ, ಇನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ದ್ವಾಸತ್ತತಿ ಝಾನಮೂಲಕೇ ಛತ್ತಿಂಸಾಪಿ, ಮಗ್ಗಮೂಲಕೇ ಸತ್ತಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕೇ ದ್ವೇಪಿ, ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕೇ ಚತ್ತಾರಿ, ಅತ್ಥಿಮೂಲಕೇ ದಸ, ಅವಿಗತಮೂಲಕೇ ದಸಾತಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ತೀಣಿ ಸತಾನಿ ದ್ವಾದಸ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಇತಿ ಪುರಿಮಾನಿ ಸತಂ ತೀಣಿ ಚ ಇಮಾನಿ ಚ ದ್ವಾದಸುತ್ತರಾನಿ ತೀಣಿ ಸತಾನೀತಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಪಞ್ಚದಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಘಟನಸತಾನಿ ಪಞ್ಹಾವಾರೇ ಆಗತಾನಿ। ತೇಸು ಯೇ ಯೇ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾ ನಾಮವಸೇನ ನ ಪಾಕಟಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಹೇತುಮೂಲಕಾದೀನಂ ನಯಾನಂ ಆದಿತೋ ವಿಪಾಕಾವಿಪಾಕಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತೇಸು ಘಟನೇಸು ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ। ದ್ವಾದಸೇವ ಹಿ ಹೇತೂ ಛ ಆರಮ್ಮಣಾ ಚತ್ತಾರೋ ಅಧಿಪತಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ ವೀಸತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸತ್ತ ಝಾನಙ್ಗಾನಿ ದ್ವಾದಸ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನೀತಿ ಏತೇ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾ ನಾಮ। ತೇಸು ಯೇ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಏಕನ್ತೇನ ಕುಸಲಾ, ಏಕನ್ತೇನೇವ ಅಕುಸಲಾ, ಏಕನ್ತೇನ ಕುಸಲವಿಪಾಕಾ, ಏಕನ್ತೇನೇವಾಕುಸಲವಿಪಾಕಾ, ಏಕನ್ತೇನೇವ ವಿಪಾಕಾ, ಏಕನ್ತೇನೇವ ಅವಿಪಾಕಾ ತೇ ತೇ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಯೇ ತತ್ಥ ವಿಪಾಕಾ, ತೇ ವಿಪಾಕಘಟನೇಸು, ಯೇ ಅವಿಪಾಕಾ, ತೇ ಅವಿಪಾಕಘಟನೇಸು ಯಥಾಯೋಗಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾತಿ।
Yāni pana sahajātaṃ labbhanti, tāni sahajātaghaṭanāni nāmāti vuccanti. Tāni ārammaṇamūlake anantarasamanantarapurejātapacchājātaāsevananatthivigatamūlakesu na labbhanti. Na hi te paccayā sahajātānaṃ paccayā honti. Yathā ca sahajātānaṃ na honti, tathā hetusahajātaaññamaññavipākajhānamaggasampayuttapaccayā. Asahajātānanti hetumūlake sabbāni catuvīsatipi ghaṭanāni sahajātaghaṭanāneva. Tathā adhipatimūlake catuvīsati, sahajātamūlake dasapi, aññamaññamūlake chapi, nissayamūlake dasa, kammamūlake nava, vipākamūlake pañcapi, āhāramūlake tettiṃsa, indriyamūlake dvāsattati jhānamūlake chattiṃsāpi, maggamūlake sattapaññāsampi, sampayuttamūlake dvepi, vippayuttamūlake cattāri, atthimūlake dasa, avigatamūlake dasāti sabbānipi tīṇi satāni dvādasa ca honti. Iti purimāni sataṃ tīṇi ca imāni ca dvādasuttarāni tīṇi satānīti sabbānipi pañcadasādhikāni cattāri ghaṭanasatāni pañhāvāre āgatāni. Tesu ye ye paccayadhammā nāmavasena na pākaṭā hutvā paññāyanti, tepi hetumūlakādīnaṃ nayānaṃ ādito vipākāvipākasāmaññato vuttesu ghaṭanesu dassetabbā. Dvādaseva hi hetū cha ārammaṇā cattāro adhipatayo cattāro āhārā vīsati indriyāni satta jhānaṅgāni dvādasa maggaṅgānīti ete paccayadhammā nāma. Tesu ye ye dhammā ekantena kusalā, ekanteneva akusalā, ekantena kusalavipākā, ekantenevākusalavipākā, ekanteneva vipākā, ekanteneva avipākā te te sādhukaṃ sallakkhetvā ye tattha vipākā, te vipākaghaṭanesu, ye avipākā, te avipākaghaṭanesu yathāyogaṃ yojetabbāti.
ಪಞ್ಹಾವಾರಸ್ಸ ಘಟನೇ ಅನುಲೋಮಗಣನಾ।
Pañhāvārassa ghaṭane anulomagaṇanā.
ಪಚ್ಚನೀಯುದ್ಧಾರವಣ್ಣನಾ
Paccanīyuddhāravaṇṇanā
೫೨೭. ಇದಾನಿ ಪಚ್ಚನೀಯಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಪಟಿಚ್ಚ ವಾರಾದೀಸು ‘‘ಅಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಲಬ್ಭಮಾನಾ ಪಞ್ಹಾ ಲಬ್ಭಮಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ವಸೇನ ಸರೂಪತೋವ ವಿತ್ಥಾರಿತಾ। ಏವಂ ಅವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ಏಕೇನ ಲಕ್ಖಣೇನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಪಚ್ಚನೀಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅನುಲೋಮತೋ ಕುಸಲಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಉದ್ಧಟಾ। ತೇ ಚ ಖೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಮೂಹವಸೇನ, ನೋ ಏಕೇಕಪಚ್ಚಯವಸೇನೇವ; ತಸ್ಮಾ ಯೇ ಯತ್ಥ ಸಮೂಹತೋ ದಸ್ಸಿತಾ, ತೇ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ಹಿ ಇಮೇ ಚತುವೀಸತಿ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಟ್ಠಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕತರೇಸು ಅಟ್ಠಸು? ಆರಮ್ಮಣೇ, ಸಹಜಾತೇ, ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ, ಪುರೇಜಾತೇ, ಪಚ್ಛಾಜಾತೇ, ಕಮ್ಮೇ, ಆಹಾರೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇತಿ। ಕಥಂ? ಠಪೇತ್ವಾ ಹಿ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಪಚ್ಚಯೇ ಸೇಸೇಸು ಸೋಳಸಸು ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪಾಕಝಾನಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ಛ ಪಚ್ಚಯಾ ಏಕನ್ತೇನ ಸಹಜಾತಾ ಹುತ್ವಾ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೋ ಸಮನನ್ತರಆಸೇವನನತ್ಥಿವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ಪನ ಪಞ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಾ ಅತ್ತನೋ ಅನನ್ತರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಭೇದತೋ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯೋ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಪುರೇಜಾತನಿಸ್ಸಯೋ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ।
527. Idāni paccanīyaṃ hoti. Tattha yathā paṭicca vārādīsu ‘‘akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjati nahetupaccayā’’tiādinā nayena labbhamānā pañhā labbhamānānaṃ paccayānaṃ vasena sarūpatova vitthāritā. Evaṃ avitthāretvā ekena lakkhaṇena saṅkhepato paccanīyaṃ dassetuṃ dhammasaṅgāhakehi kusalo dhammo kusalassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayotiādinā nayena anulomato kusalādīnaṃ paccayā uddhaṭā. Te ca kho paccayā samūhavasena, no ekekapaccayavaseneva; tasmā ye yattha samūhato dassitā, te vibhajitvā veditabbā. Sabbepi hi ime catuvīsati paccayā aṭṭhasu paccayesu saṅgahaṃ gacchanti. Kataresu aṭṭhasu? Ārammaṇe, sahajāte, upanissaye, purejāte, pacchājāte, kamme, āhāre, indriyeti. Kathaṃ? Ṭhapetvā hi ime aṭṭha paccaye sesesu soḷasasu hetupaccayo aññamaññavipākajhānamaggasampayuttapaccayoti ime cha paccayā ekantena sahajātā hutvā sahajātānaññeva paccayabhāvato sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchanti. Anantarapaccayo samanantaraāsevananatthivigatapaccayoti ime pana pañca uppajjitvā niruddhā attano anantaraṃ uppajjamānānaññeva paccayabhāvato anantarūpanissayalakkhaṇena upanissaye saṅgahaṃ gacchanti. Nissayapaccayo sahajātapurejātabhedato duvidho. Tattha sahajātanissayo sahajātānaññeva nissayapaccayabhāvato sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchati, purejātanissayo purejātapaccaye saṅgahaṃ gacchati.
ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋಪಿ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿ ಸಹಜಾತಾನಂಯೇವ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿಯೇವಾತಿ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಭೇದತೋ ತಿವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಸಹಜಾತವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಪುರೇಜಾತವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಪುರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಪುರೇಜಾತೇ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ಪಚ್ಛಾಜಾತವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಅವಿಗತಪಚ್ಚಯಾ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಾನಞ್ಚೇವ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು ಚ ಏಕೇಕಸ್ಸ ವಸೇನ ಛಹಿ ಭೇದೇಹಿ ಠಿತಾ। ತತ್ಥ ಸಹಜಾತಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪುರೇಜಾತಾ ಪುರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಆಹಾರಭೂತಾ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂತಾ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಇಮೇ ಸೋಳಸ ಪಚ್ಚಯಾ ಇಮೇಸು ಅಟ್ಠಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Adhipatipaccayopi sahajātādhipatiārammaṇādhipativasena duvidho. Tattha sahajātādhipati sahajātānaṃyeva adhipatipaccayabhāvato sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchati. Ārammaṇādhipati ārammaṇūpanissayo hotiyevāti ārammaṇūpanissayalakkhaṇena upanissayapaccaye saṅgahaṃ gacchati. Vippayuttapaccayo sahajātapurejātapacchājātabhedato tividho. Tattha sahajātavippayutto sahajātānaññeva vippayuttapaccayabhāvato sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchati. Purejātavippayutto pure uppajjitvā pacchā uppajjamānānaṃ paccayabhāvato purejāte saṅgahito. Pacchājātavippayutto pacchā uppajjitvā pure uppannānaṃ upatthambhanavasena paccayabhāvato pacchājātapaccaye saṅgahaṃ gacchati. Atthipaccayaavigatapaccayā sahajātapurejātapacchājātaāhārindriyānañceva atthiavigatesu ca ekekassa vasena chahi bhedehi ṭhitā. Tattha sahajātaatthiavigatā sahajātānaññeva atthiavigatapaccayabhāvato. Sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchanti. Purejātā pure uppajjitvā pacchā uppajjamānānaṃ paccayabhāvato purejātapaccaye saṅgahaṃ gacchanti. Pacchājātā pacchā uppajjitvā pure uppannānaṃ upatthambhanavasena paccayabhāvato pacchājātapaccaye saṅgahaṃ gacchanti. Āhārabhūtā kabaḷīkārāhārapaccaye saṅgahaṃ gacchanti. Indriyabhūtā rūpajīvitindriyapaccaye saṅgahaṃ gacchantīti evaṃ ime soḷasa paccayā imesu aṭṭhasu paccayesu saṅgahaṃ gacchantīti veditabbā.
ಇಮೇಸಮ್ಪಿ ಪನ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಙ್ಗಹೋ ಅತ್ಥಿಯೇವ। ಆದಿತೋ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಹಿ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಅಧಿಪತಿಅನಧಿಪತಿಭೇದೇನ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಅಧಿಪತಿಭೂತೋ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಅನಧಿಪತಿಭೂತೋ ಸುದ್ಧೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋವ। ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋಪಿ ಸಹಜಾತನಾನಾಕ್ಖಣಿಕವಸೇನ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಸಹಜಾತಕಮ್ಮಂ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಸಹಜಾತೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮಂ ಬಲವದುಬ್ಬಲವಸೇನ ದುವಿಧಂ। ತತ್ಥ ಬಲವಕಮ್ಮಂ ವಿಪಾಕಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋವ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಬಲವಮ್ಪಿ ಪನ ರೂಪಾನಂ ದುಬ್ಬಲಞ್ಚ ಅರೂಪಾನಂ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇನೇವ ಪಚ್ಚಯೋ। ಆಹಾರಪಚ್ಚಯೋಪಿ ರೂಪಾರೂಪತೋ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಅರೂಪಾಹಾರೋ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ರೂಪಾಹಾರೋ ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ಪನ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಿಪ್ಪತ್ತೋ ಆಹಾರಪಚ್ಚಯತಂ ಸಾಧೇತೀತಿ ಆಹಾರಪಚ್ಚಯೋವ ಹೋತಿ। ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋಪಿ ರೂಪಾರೂಪತೋ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಅರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಅತ್ತನಾ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯತಂ ಸಾಧೇತೀತಿ ಸಹಜಾತೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಪನ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾಭೇದತೋ ದುವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಪುರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಪುರೇಜಾತೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಬಾಹಿರೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ನಾಮ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ತಂ ಸಹಜಾತಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋನ್ತಮ್ಪಿ ಅನುಪಾಲನಮತ್ತವಸೇನೇವ ಹೋತಿ, ನ ಜನಕವಸೇನಾತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋವ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಪಚ್ಚಯಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಂ ತಾವ ಅಟ್ಠಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಅವಸೇಸಾನಂ ಸೋಳಸನ್ನಞ್ಚೇವ ತೇಸಂಯೇವ ಚ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಸೇನ ಸಙ್ಗಹನಯೋ।
Imesampi pana aṭṭhannaṃ paccayānaṃ aññamaññaṃ saṅgaho atthiyeva. Ādito niddiṭṭho hi ārammaṇapaccayo adhipatianadhipatibhedena duvidho. Tattha adhipatibhūto ārammaṇūpanissayalakkhaṇena upanissaye saṅgahaṃ gacchati. Anadhipatibhūto suddho ārammaṇapaccayova. Kammapaccayopi sahajātanānākkhaṇikavasena duvidho. Tattha sahajātakammaṃ attanā sahajātānaññeva kammapaccayabhāvato sahajāteyeva saṅgahaṃ gacchati. Nānākkhaṇikakammaṃ balavadubbalavasena duvidhaṃ. Tattha balavakammaṃ vipākadhammānaṃ upanissayova hutvā paccayo hotīti upanissaye saṅgahaṃ gacchati. Balavampi pana rūpānaṃ dubbalañca arūpānaṃ nānākkhaṇikakammapaccayeneva paccayo. Āhārapaccayopi rūpārūpato duvidho. Tattha arūpāhāro attanā sahajātānaññeva paccayo hotīti sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchati. Rūpāhāro sahajātapurejātapacchājātānaṃ paccayo na hoti. Attano pana uppādakkhaṇaṃ atikkamitvā ṭhitippatto āhārapaccayataṃ sādhetīti āhārapaccayova hoti. Indriyapaccayopi rūpārūpato duvidho. Tattha arūpindriyapaccayo attanā sahajātānaññeva indriyapaccayataṃ sādhetīti sahajāteyeva saṅgahaṃ gacchati. Rūpindriyapaccayo pana ajjhattabahiddhābhedato duvidho. Tattha ajjhattaṃ indriyapaccayo pure uppajjitvā pacchā uppajjamānānaṃ sasampayuttadhammānaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ indriyapaccayo hotīti purejāteyeva saṅgahaṃ gacchati. Bāhiro indriyapaccayo nāma rūpajīvitindriyaṃ, taṃ sahajātānaṃ paccayo hontampi anupālanamattavaseneva hoti, na janakavasenāti indriyapaccayova hoti. Evaṃ ime aṭṭha paccayā aññamaññampi saṅgahaṃ gacchantīti veditabbā. Ayaṃ tāva aṭṭhasu paccayesu avasesānaṃ soḷasannañceva tesaṃyeva ca aṭṭhannaṃ aññamaññavasena saṅgahanayo.
ಇದಾನಿ ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಚತುವೀಸತಿಯಾಪಿ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಯೇ ಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇ ತೇ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ತಾವ ಸಬ್ಬಪಠಮೇ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋವ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಸೇಸಾ ತೇವೀಸತಿ। ದುತಿಯೇ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಆಹಾರಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಝಾನಪಚ್ಚಯೋ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚಯೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ಸಹಜಾತಾವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ಪನ್ನರಸ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತತಿಯೇ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇ ಅಧಿಪತಿಭೂತೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಆರಮ್ಮಣಭೂತೋ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋ ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಉಪನಿಸ್ಸಯಆಸೇವನಪಚ್ಚಯಾ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕೋ ಬಲವಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ನವ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಚತುತ್ಥೇ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಪುರೇಜಾತನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ಪುರೇಜಾತಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಪುರೇಜಾತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಪುರೇಜಾತತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ಪುರೇಜಾತಾವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ಛ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮೇ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ಪಚ್ಛಾಜಾತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋ ಪಚ್ಛಾಜಾತತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ಪಚ್ಛಾಜಾತಾವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಛಟ್ಠೇ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋವ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ಸತ್ತಮೇ ಆಹಾರಪಚ್ಚಯೇ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರವಸೇನೇವ ಆಹಾರಪಚ್ಚಯೋ ಆಹಾರತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ಆಹಾರಾವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಅಟ್ಠಮೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೇ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಇನ್ದ್ರಿಯತ್ಥಿಪಚ್ಚಯೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾವಿಗತಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಏವಂ ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಇಮೇ ಚಿಮೇ ಚ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗತಾತಿ ಞತ್ವಾ ಯೇ ಯತ್ಥ ಸಙ್ಗಹಂ ಗತಾ, ತೇ ತಸ್ಸ ಗಣನೇನ ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Idāni imesaṃ aṭṭhannaṃ paccayānaṃ ekekasmiṃ catuvīsatiyāpi paccayesu ye ye saṅgahaṃ gacchanti, te te veditabbā. Tattha aṭṭhannaṃ tāva sabbapaṭhame ārammaṇapaccaye ārammaṇapaccayova saṅgahaṃ gacchati, na sesā tevīsati. Dutiye sahajātapaccaye hetupaccayo sahajātādhipatipaccayo sahajātapaccayo aññamaññapaccayo sahajātanissayapaccayo sahajātakammapaccayo vipākapaccayo sahajātaāhārapaccayo sahajātaindriyapaccayo jhānapaccayo maggapaccayo sampayuttapaccayo sahajātavippayuttapaccayo sahajātatthipaccayo sahajātāvigatapaccayoti ime pannarasa paccayā saṅgahaṃ gacchanti. Tatiye upanissayapaccaye adhipatibhūto ārammaṇapaccayo ārammaṇabhūto adhipatipaccayo anantarasamanantaraupanissayaāsevanapaccayā nānākkhaṇiko balavakammapaccayo natthipaccayo vigatapaccayoti ime nava paccayā saṅgahaṃ gacchanti. Catutthe purejātapaccaye purejātanissayapaccayo purejātapaccayo purejātindriyapaccayo purejātavippayuttapaccayo purejātatthipaccayo purejātāvigatapaccayoti ime cha paccayā saṅgahaṃ gacchanti. Pañcame pacchājātapaccaye pacchājātapaccayo pacchājātavippayuttapaccayo pacchājātatthipaccayo pacchājātāvigatapaccayoti ime cattāro paccayā saṅgahaṃ gacchanti. Chaṭṭhe kammapaccaye nānākkhaṇikakammapaccayova saṅgahito. Sattame āhārapaccaye kabaḷīkārāhāravaseneva āhārapaccayo āhāratthipaccayo āhārāvigatapaccayoti ime tayo paccayā saṅgahitā. Aṭṭhame indriyapaccaye rūpajīvitindriyapaccayo indriyatthipaccayo indriyāvigatapaccayoti ime tayo paccayā saṅgahaṃ gacchanti. Evaṃ imesaṃ aṭṭhannaṃ paccayānaṃ ekekasmiṃ ime cime ca paccayā saṅgahaṃ gatāti ñatvā ye yattha saṅgahaṃ gatā, te tassa gaṇanena gahitāva hontīti veditabbā.
ಏವಂ ಸಬ್ಬಪಚ್ಚಯಸಙ್ಗಾಹಕಾನಂ ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ವಸೇನ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಪಞ್ಹೇಸು ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿಆದಯೋ ಇಮೇ ಪನ್ನರಸ ಪಞ್ಹಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ। ತತ್ಥ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಕುಸಲಾದಿಕಾ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಹಾ; ತಥಾ ಅಕುಸಲಾದಿಕಾ; ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಪನ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾದಿಕಾ ತಯೋ; ಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಕುಸಲಸ್ಸ; ತಥಾ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ; ಅಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಅಕುಸಲಸ್ಸ; ತಥಾ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ದುಮೂಲಕೇಕಾವಸಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ಪಠಮೇ ಪಞ್ಹೇ ಯೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ವುತ್ತಾ। ದುತಿಯೇ ದ್ವೇ, ತತಿಯೇ ಪಞ್ಚ, ಚತುತ್ಥೇ ಏಕೋವ ಪಞ್ಚಮೇ ತಯೋ, ಛಟ್ಠೇ ದ್ವೇ, ಸತ್ತಮೇ ಪಞ್ಚ, ಅಟ್ಠಮೇ ಏಕೋವ ನವಮೇ ಸತ್ತ, ದಸಮೇ ತಯೋ, ಏಕಾದಸಮೇ ತಯೋ, ದ್ವಾದಸಮೇ ದ್ವೇ, ತೇರಸಮೇ ಚತ್ತಾರೋ, ಚುದ್ದಸಮೇ ದ್ವೇ, ಪನ್ನರಸಮೇಪಿ ಚತ್ತಾರೋವ। ತೇ ‘‘ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಕಾರಣಂ ಪರತೋ ವಕ್ಖಾಮ।
Evaṃ sabbapaccayasaṅgāhakānaṃ imesaṃ aṭṭhannaṃ paccayānaṃ vasena ekūnapaññāsāya pañhesu imasmiṃ paccanīye ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo’’tiādayo ime pannarasa pañhā uddharitvā vissajjitā. Tattha kusalo kusalassa, kusalo akusalassa, kusalo abyākatassa, kusalo kusalābyākatassāti kusalādikā cattāro pañhā; tathā akusalādikā; abyākato pana abyākatassa, abyākato kusalassa, abyākato akusalassāti abyākatādikā tayo; kusalo ca abyākato ca kusalassa; tathā abyākatassa; akusalo ca abyākato ca akusalassa; tathā abyākatassāti dumūlakekāvasānā cattāro honti. Tesu paṭhame pañhe yehi bhavitabbaṃ, te sabbe saṅgahetvā tayo paccayā vuttā. Dutiye dve, tatiye pañca, catutthe ekova pañcame tayo, chaṭṭhe dve, sattame pañca, aṭṭhame ekova navame satta, dasame tayo, ekādasame tayo, dvādasame dve, terasame cattāro, cuddasame dve, pannarasamepi cattārova. Te ‘‘sahajātapaccayenā’’ti avatvā ‘‘sahajātaṃ pacchājāta’’nti vuttā. Tattha kāraṇaṃ parato vakkhāma.
ಸಮಾಸತೋ ಪನೇತ್ಥ ಏಕೋ ದ್ವೇ ತಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಚ ಸತ್ತಾತಿ ಛಳೇವ ಪಚ್ಚಯಪರಿಚ್ಛೇದಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಯಂ ಪಞ್ಹಾವಾರಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಉಕ್ಕಟ್ಠವಸೇನ ಪಞ್ಹಾಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಚೇವ ತೇ ತೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಪಚ್ಚಯಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಚ। ‘‘ನ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿಆದೀಸು ಹಿ ಚತುವೀಸತಿಯಾಪಿ ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚನೀಯೇಸು ಏಕಪಚ್ಚನೀಯೇಪಿ ಇತೋ ಉದ್ಧಂ ಪಞ್ಹಾ ವಾ ಪಚ್ಚಯಾ ವಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಏಕೋವ ಪಚ್ಚಯೋ ಆಗತೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ತೇ ಪಞ್ಹಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ಪಞ್ಹೇ ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ದ್ವೇ ಪಚ್ಚಯಾ ಆಗತಾ। ತತ್ಥ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾತಿ ಏವಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಪಿ ಇತರಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಸೋ ಪಞ್ಹೋ ಲಬ್ಭತೇವ। ತೇಸು ಪನ ದ್ವೀಸುಪಿ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ಸೋ ವಾರೋ ಪಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ। ಏವಮೇವ ಯೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು ತಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಚ ಸತ್ತ ವಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಅವಸೇಸಾನಂ ವಸೇನ ತೇ ಪಞ್ಹಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿಯೇವ। ಸಬ್ಬೇಸು ಪನ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ವಾರಾ ಪಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಇದಮೇವ ಚೇತ್ಥ ಲಕ್ಖಣಂ। ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖಣೇನ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತೇಸು ತೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವುತ್ತಪಚ್ಚಯಾನಂ ಪಭೇದೋ ಚ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ಪರಿಹಾನಿ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Samāsato panettha eko dve tayo cattāro pañca sattāti chaḷeva paccayaparicchedā honti. Ayaṃ pañhāvārassa paccanīye ukkaṭṭhavasena pañhāparicchedo ceva te te paccaye saṅgahetvā dassitapaccayaparicchedo ca. ‘‘Na hetupaccayo’’tiādīsu hi catuvīsatiyāpi paccayapaccanīyesu ekapaccanīyepi ito uddhaṃ pañhā vā paccayā vā na labbhanti, heṭṭhā labbhanti. Tasmā yesu pañhesu ‘‘kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa ca dhammassa sahajātapaccayena paccayo’’ti evaṃ ekova paccayo āgato, tasmiṃ paccaye paṭikkhitte te pañhā parihāyanti. Yasmiṃ pana pañhe ‘‘kusalo dhammo akusalassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo upanissayapaccayena paccayo’’ti evaṃ dve paccayā āgatā. Tattha nārammaṇapaccayāti evaṃ ekasmiṃ paccaye paṭikkhittepi itarassa paccayassa vasena so pañho labbhateva. Tesu pana dvīsupi paccayesu paṭikkhittesu so vāro pacchijjati. Evameva yesu pañhesu tayo cattāro pañca satta vā labbhanti, tesu ṭhapetvā paṭikkhitte paccaye avasesānaṃ vasena te pañhā labbhantiyeva. Sabbesu pana paccayesu paṭikkhittesu sabbepi te vārā pacchijjantīti idameva cettha lakkhaṇaṃ. Iminā lakkhaṇena ādito paṭṭhāya tesu tesu pañhesu saṅkhipitvā vuttapaccayānaṃ pabhedo ca tasmiṃ tasmiṃ paccanīye tesaṃ tesaṃ pañhānaṃ parihāni ca veditabbā.
ತತ್ರಾಯಂ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ – ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ತಾವ ತೀಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಕಥಂ? ಕುಸಲೋ ಹಿ ಕುಸಲಸ್ಸ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತವಿಪಾಕವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇಹೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ , ಸೇಸೇಹಿ ವೀಸತಿಯಾ ಹೋತಿ, ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಏಕೋವ ಸಹಜಾತೇ ಪನ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕವಸೇನ ಪನ್ನರಸ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಾ। ತೇಸು ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಚುದ್ದಸ ಹೋನ್ತಿ। ಕುಸಲೋ ಪನ ಕುಸಲಸ್ಸ ನೇವ ವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯೋ ನ, ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯೋತಿ ತೇ ದ್ವೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೇಸೇ ದ್ವಾದಸ ಸನ್ಧಾಯ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇಪಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕವಸೇನ ನವ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಾ। ತೇಸು ಅಧಿಪತಿಭೂತೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಆರಮ್ಮಣಭೂತೋ ಚ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಉಪನಿಸ್ಸಯಮೇವ ಅನುಪವಿಟ್ಠೋ। ಕುಸಲೋ ಪನ ಕುಸಲಸ್ಸ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ತಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೇಸೇ ಛ ಸನ್ಧಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ತೀಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇಸು ಇಮಸ್ಮಿಂ ಹೇತುಪಚ್ಚನೀಯೇ ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ಸುಚಿಣ್ಣಾನಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪಾಳಿ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ।
Tatrāyaṃ vitthārakathā – paṭhamapañhe tāva tīhi paccayehi ekūnavīsati paccayā dassitā. Kathaṃ? Kusalo hi kusalassa purejātapacchājātavipākavippayutteheva paccayo na hoti , sesehi vīsatiyā hoti, tesu ārammaṇapaccayo ekova sahajāte pana sabbasaṅgāhikavasena pannarasa paccayā saṅgahaṃ gacchantīti vuttā. Tesu hetupaccaye paṭikkhitte cuddasa honti. Kusalo pana kusalassa neva vipākapaccayo na, vippayuttapaccayoti te dve apanetvā sese dvādasa sandhāya sahajātapaccayena paccayoti vuttaṃ. Upanissayapaccayepi sabbasaṅgāhikavasena nava paccayā saṅgahaṃ gacchantīti vuttā. Tesu adhipatibhūto ārammaṇapaccayo ārammaṇabhūto ca adhipatipaccayo ārammaṇūpanissayavasena upanissayameva anupaviṭṭho. Kusalo pana kusalassa nānākkhaṇikakammapaccayo na hotīti taṃ apanetvā sese cha sandhāya upanissayapaccayena paccayoti vuttaṃ. Evaṃ paṭhamapañhe tīhi paccayehi ekūnavīsatipaccayā dassitāti veditabbā. Tesu imasmiṃ hetupaccanīye ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa nahetupaccayena paccayoti dānaṃ datvā sīlaṃ samādiyitvā uposathakammaṃ katvā taṃ paccavekkhati, pubbe suciṇṇāni paccavekkhatī’’ti evamādinā ārammaṇapaccayādīsu vuttanayeneva uddharitvā pāḷi dassetabbā.
ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಹೇತುಪಚ್ಚಯವಿತ್ಥಾರಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಾಯೇವ ಪಾಳಿ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ, ಸೇಸಪಚ್ಚಯಪಟಿಕ್ಖೇಪೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಯೇ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ತೇ ಪರತೋ ವಕ್ಖಾಮ।
Ārammaṇapaccaye pana paṭikkhitte tassa vitthāraṃ apanetvā hetupaccayavitthāraṃ pakkhipitvā sāyeva pāḷi dassetabbā, sesapaccayapaṭikkhepesupi eseva nayo. Tasmiṃ pana paccaye paṭikkhitte ye vārā parihāyanti, te parato vakkhāma.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಪನ ದ್ವೀಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಕಥಂ? ಕುಸಲೋ ಹಿ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಂ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಞ್ಚೇವ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಸುದ್ಧೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಅಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋತಿ ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ದ್ವೀಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Dutiyapañhe pana dvīhi paccayehi tayo paccayā dassitā. Kathaṃ? Kusalo hi akusalassa anantarādivasena paccayo na hoti. Tasmā te apanetvā ārammaṇūpanissayavasena saṅgahitaṃ ārammaṇādhipatiñceva pakatūpanissayañca sandhāya upanissayapaccayena paccayoti vuttaṃ. Tasmā suddho ārammaṇapaccayo ārammaṇādhipativasena adhipatipaccayo upanissayapaccayoti dutiyapañhe dvīhi paccayehi ime tayo paccayā dassitāti veditabbā.
ತತಿಯಪಞ್ಹೇ ಪನ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಕಥಂ? ಕುಸಲೋ ಹಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪುರೇಜಾತಾಸೇವನವಿಪಾಕಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿಯೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ, ಸೇಸೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಹೋತಿ। ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಏಕೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪಾಕಸಮ್ಪಯುತ್ತವಸೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ, ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ, ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ ವಿಸುಂ ಗಹಿತೋ, ತಸ್ಮಾ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಹಜಾತೇನ ದಸ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಸು ಛಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಆಸೇವನಂ ಸೇಸಾ ಪಞ್ಚ। ಪಚ್ಛಾಜಾತೋ ಏಕೋವ ತಥಾ ಸಹಜಾತನಾನಾಕ್ಖಣಿಕವಸೇನ ದುವಿಧೋಪಿ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋತಿ ಏವಂ ತತಿಯಪಞ್ಹೇ ಪಞ್ಚಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಇಮೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tatiyapañhe pana pañcahi paccayehi aṭṭhārasa paccayā dassitā. Kathaṃ? Kusalo hi abyākatassa aññamaññapurejātāsevanavipākasampayuttehiyeva paccayo na hoti, sesehi ekūnavīsatiyā hoti. Tesu ārammaṇapaccayo eko. Yasmā pana kusalo abyākatassa aññamaññavipākasampayuttavasena paccayo na hoti, hetupaccayo paṭikkhitto, kammapaccayo visuṃ gahito, tasmā ime pañca apanetvā sahajātena dasa paccayā dassitā. Upanissayena heṭṭhā vuttesu chasu ṭhapetvā āsevanaṃ sesā pañca. Pacchājāto ekova tathā sahajātanānākkhaṇikavasena duvidhopi kammapaccayoti evaṃ tatiyapañhe pañcahi paccayehi ime aṭṭhārasa paccayā dassitāti veditabbā.
ಚತುತ್ಥಪಞ್ಹೇ ಪನ ಏಕೇನ ಪಚ್ಚಯೇನ ದಸ। ಕಥಂ? ಕುಸಲೋ ಹಿ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಸಹಜಾತೇ ವುತ್ತೇಸು ಪನ್ನರಸಸು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪಾಕಸಮ್ಪಯುತ್ತವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ, ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಇತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೇಸಾ ದಸ ಪಚ್ಚಯಾ ಏತ್ಥ ಏಕೇನ ಪಚ್ಚಯೇನ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Catutthapañhe pana ekena paccayena dasa. Kathaṃ? Kusalo hi kusalābyākatassa sahajāte vuttesu pannarasasu aññamaññavipākasampayuttavippayuttehi paccayo na hoti, hetupaccayo paṭikkhitto. Iti ime pañca apanetvā sesā dasa paccayā ettha ekena paccayena dassitāti veditabbā.
೫೨೮. ಯಥಾ ಚ ಇಮೇಸು ಕುಸಲಾದಿಕೇಸು ಚತೂಸು, ತಥಾ ಅಕುಸಲಾದಿಕೇಸುಪಿ ಚತೂಸು ಪಞ್ಹೇಸು ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ತೇ ತೇಯೇವ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
528. Yathā ca imesu kusalādikesu catūsu, tathā akusalādikesupi catūsu pañhesu tehi tehi paccayehi te teyeva paccayā dassitāti veditabbā.
೫೨೯. ತತೋ ಪರಾನಂ ಅಬ್ಯಾಕತಾದೀನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ಸತ್ತಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ತೇವೀಸತಿ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಕಥಂ? ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಹಿ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚತುವೀಸತಿಯಾಪಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ತೇವೀಸತಿ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಏಕೋವ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಅಸಹಜಾತಾನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾ ವಿಸುಂ ಗಹಿತಾ। ತಸ್ಮಾ ಇಮೇ ತಯೋ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಹಜಾತೇನ ದ್ವಾದಸ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಾ ಛ, ಪುರೇಜಾತೋ ಏಕೋವ ತಥಾ ಪಚ್ಛಾಜಾತಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಸತ್ತಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಇಮೇ ತೇವೀಸತಿ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದುತಿಯೇ ತೀಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ದ್ವಾದಸ ದಸ್ಸಿತಾ। ಕಥಂ? ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಏಕೋ, ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಪನ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರನತ್ಥಿವಿಗತಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋತಿ ಛ ದಸ್ಸಿತಾ। ಪುರೇಜಾತೇನ ಪುರೇಜಾತನಿಸ್ಸಯವಿಪ್ಪಯುತ್ತಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾ ಪಞ್ಚಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ತೀಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಇಮೇ ದ್ವಾದಸ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತಿಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
529. Tato parānaṃ abyākatādīnaṃ tiṇṇaṃ pañhānaṃ paṭhamapañhe sattahi paccayehi tevīsati paccayā dassitā. Kathaṃ? Abyākato hi abyākatassa catuvīsatiyāpi paccayehi paccayo hoti. Hetupaccaye pana paṭikkhitte tevīsati honti. Tesu ārammaṇapaccayo ekova. Yasmā panettha asahajātānampi saṅgahaṇatthaṃ āhārindriyapaccayā visuṃ gahitā. Tasmā ime tayo apanetvā sahajātena dvādasa paccayā dassitā. Upanissayena heṭṭhā vuttā cha, purejāto ekova tathā pacchājātaāhārindriyapaccayāti evamettha sattahi paccayehi ime tevīsati paccayā dassitāti veditabbā. Dutiye tīhi paccayehi dvādasa dassitā. Kathaṃ? Ārammaṇapaccayo eko, upanissayena pana ārammaṇūpanissayavasena ārammaṇādhipatianantarasamanantaranatthivigataupanissayapaccayoti cha dassitā. Purejātena purejātanissayavippayuttaatthiavigatā pañcāti evamettha tīhi paccayehi ime dvādasa paccayā dassitāti veditabbā. Tatiyepi eseva nayo.
೫೩೦. ತತೋ ಪರಾನಂ ದುಕಮೂಲಕಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ‘‘ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೇನಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪುರೇಜಾತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನ ತಯೋ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಕುಸಲಾ ಹಿ ಖನ್ಧಾ ವತ್ಥುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಹಜಾತಾ, ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ಪನ ನ ಹೋನ್ತಿ ವತ್ಥುಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ । ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಸಹಜಾತಾನಂ ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾನಂ ವಸೇನ ಸಹಜಾತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ವತ್ಥುಮ್ಹಿಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತಮ್ಪಿ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪುರೇಜಾತಂ, ಖನ್ಧಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ ಪನ ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ। ಕೇವಲಂ ಪುರೇಜಾತಾನಂ ನಿಸ್ಸಯಾದೀನಂ ವಸೇನ ಪುರೇಜಾತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
530. Tato parānaṃ dukamūlakānaṃ catunnaṃ pañhānaṃ paṭhamapañhe ‘‘sahajātapaccayena purejātapaccayenā’’ti avatvā ‘‘sahajātaṃ purejāta’’nti vuttehi dvīhi nissayaatthiavigatavasena tayo paccayā dassitā. Kusalā hi khandhā vatthunā saddhiṃ ekato kusalassa paccayabhāvaṃ sādhayamānā kiñcāpi sahajātā, sahajātapaccayā pana na honti vatthumissakattā . Tasmā tesaṃ sahajātānaṃ nissayaatthiavigatānaṃ vasena sahajātanti vuttaṃ. Vatthumhipi eseva nayo. Tampi hi kiñcāpi purejātaṃ, khandhamissakattā pana purejātapaccayo na hoti. Kevalaṃ purejātānaṃ nissayādīnaṃ vasena purejātanti vuttaṃ.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತಂ ಆಹಾರಂ ಇನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ವಾರೇ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ಲಬ್ಭತಿ, ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯಾದಯೋ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಾನಂ ಪನ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಸಙ್ಖಾತಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾನಂ ವಸೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕುಸಲಾ ಹಿ ಖನ್ಧಾ ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಂ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯೇಹೀತಿ ಚತುಧಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಾ ಪನ ಕುಸಲಾ ತೇಹಿಯೇವ ಭೂತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತೇಸಞ್ಞೇವ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಂ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋಪಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತೇಹಿ ಕುಸಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುರೇಜಾತಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನೇವ ಪಚ್ಚಯೋ। ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಮ್ಪಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತೇಹಿ ಕುಸಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಟತ್ತಾರೂಪಾನಂ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯೇನೇವ ಪಚ್ಚಯೋ। ಇತಿ ಇಮಂ ಚತುಧಾ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತಂ, ಆಹಾರಂ ಇನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಾಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾ ಪನೇತ್ಥ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿಯೇವ। ಪರತೋ ಅಕುಸಲಮಿಸ್ಸಕಪಞ್ಹಾದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ತೇಸು ತೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವುತ್ತಪಚ್ಚಯಾನಂ ಪಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಪಚ್ಚಯೇ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಪಞ್ಹಾನಂ ಪರಿಹಾನಾಪರಿಹಾನಿಂ ಪರತೋ ಆವಿಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ।
Dutiyapañhe ‘‘sahajātaṃ pacchājātaṃ āhāraṃ indriya’’nti vuttehi catūhipi sahajātanissayaatthiavigatavasena cattāro paccayā dassitā. Imasmiñhi vāre sahajātapaccayo labbhati, pacchājātapaccayādayo na labbhanti. Pacchājātānaṃ pana āhārindriyasaṅkhātānañca atthiavigatānaṃ vasenetaṃ vuttaṃ. Kusalā hi khandhā abyākatā ca mahābhūtā upādārūpānaṃ sahajātapaccayena nissayapaccayena atthiavigatapaccayehīti catudhā paccayā honti. Pacchājātā pana kusalā tehiyeva bhūtehi saddhiṃ tesaññeva upādārūpānaṃ atthiavigatavasena paccayo. Kabaḷīkārāhāropi pacchājātehi kusalehi saddhiṃ purejātassa kāyassa atthiavigatavaseneva paccayo. Rūpajīvitindriyampi pacchājātehi kusalehi saddhiṃ kaṭattārūpānaṃ atthiavigatapaccayeneva paccayo. Iti imaṃ catudhā paccayabhāvaṃ sandhāya ‘‘sahajātaṃ pacchājātaṃ, āhāraṃ indriya’’nti idaṃ vuttaṃ. Pacchājātāhārindriyapaccayā panettha na labbhantiyeva. Parato akusalamissakapañhādvayepi eseva nayoti. Evamettha tesu tesu pañhesu saṅkhipitvā vuttapaccayānaṃ pabhedo veditabbo. Tasmiṃ tasmiṃ pana paccaye tesaṃ tesaṃ pañhānaṃ parihānāparihāniṃ parato āvikarissāmāti.
ಪಚ್ಚನೀಯುದ್ಧಾರಸ್ಸ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ।
Paccanīyuddhārassa atthavaṇṇanā.
ಪಚ್ಚನೀಯಗಣನವಣ್ಣನಾ
Paccanīyagaṇanavaṇṇanā
೫೩೨. ಇದಾನಿ ಏತೇ ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಯೋ ಅನುಲೋಮವಸೇನ ಪನ್ನರಸ ವಾರಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚನೀಯೇಪಿ ಏತೇಯೇವ, ನ ಇತೋ ಉದ್ಧಂ; ಹೇಟ್ಠಾ ಪನ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಯೇ ಯೇ ವಾರಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇ ತೇ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಣನವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ನಹೇತುಯಾ ಪನ್ನರಸಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ।
532. Idāni ete ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassā’’tiādayo anulomavasena pannarasa vārā dassitā. Yasmā paccanīyepi eteyeva, na ito uddhaṃ; heṭṭhā pana honti, tasmā yassa yassa paccayassa paccanīye ye ye vārā labbhanti, te te ādito paṭṭhāya gaṇanavasena dassetuṃ nahetuyā pannarasātiādi āraddhaṃ.
ತತ್ಥ ನಹೇತುಯಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಯಥಾದಸ್ಸಿತಾನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ವಸೇನ ಪನ್ನರಸ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ನಾರಮ್ಮಣೇ ಸಹಜಾತೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ಸುದ್ಧೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಸೇಸಪಚ್ಚಯವಸೇನ ತೇ ವಾರಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಲಭನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ನಾರಮ್ಮಣೇ, ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಸಹಜಾತೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಪವಿಸತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಾರೇ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ನಅನನ್ತರೇತಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಅವಸೇಸಪಚ್ಚಯವಸೇನ ತೇ ತೇ ವಾರಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಲಭನ್ತಿ। ನಸಹಜಾತೇ ಪನ ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚ, ಅಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಚ, ಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಏತೇಸಞ್ಹಿ ಚತುನ್ನಂ ಪುರಿಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ವಸೇನ ಏಕೋವ ಪಚ್ಚಯಸಙ್ಗಹೋ ವುತ್ತೋ। ತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಅಞ್ಞೇನಾಕಾರೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನ ಲಭನ್ತಿ। ಪಚ್ಛಿಮೇಸು ದ್ವೀಸು ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯೇ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪುರೇಜಾತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಸಹಜಾತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಅವಸೇಸಾನಂ ಹೇತುಆದೀನಞ್ಚ ಪುರೇಜಾತಾನಞ್ಚೇವ ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾನಂ ವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನ ಲಭನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಅವಸೇಸಾನಂ ವಸೇನ ‘‘ಏಕಾದಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Tattha nahetuyā sabbesampi yathādassitānaṃ paccayānaṃ vasena pannarasa labbhanti. Nārammaṇe sahajāte hetupaccayo pavisati. Tasmiṃ tasmiṃ vāre suddho ārammaṇapaccayo parihāyati, sesapaccayavasena te vārā vissajjanaṃ labhanti. Yathā ca nārammaṇe, evaṃ sesesupi. Sahajāte hetupaccayo pavisati. Tasmiṃ tasmiñca vāre naupanissaye naanantareti evaṃ paccanīyato ṭhitā paccayā parihāyanti, avasesapaccayavasena te te vārā vissajjanaṃ labhanti. Nasahajāte pana ‘‘kusalo dhammo kusalassa ca abyākatassa ca, akusalo dhammo akusalassa ca abyākatassa ca, kusalo ca abyākato ca dhammā kusalassa, akusalo ca abyākato ca dhammā akusalassāti ime cattāro vārā parihāyanti. Etesañhi catunnaṃ purimesu dvīsu sahajātapaccayena paccayoti ekādasannaṃ paccayānaṃ vasena ekova paccayasaṅgaho vutto. Te tasmiṃ paṭikkhitte aññenākārena vissajjanaṃ na labhanti. Pacchimesu dvīsu nissayaatthiavigatapaccaye sandhāya ‘‘sahajātaṃ purejāta’’nti vuttaṃ. Te sahajāte paṭikkhitte avasesānaṃ hetuādīnañca purejātānañceva nissayaatthiavigatānaṃ vasena vissajjanaṃ na labhanti, tasmā ime cattāropi vārā parihāyanti. Avasesānaṃ vasena ‘‘ekādasā’’ti vuttaṃ.
ತತ್ಥ ಸಿಯಾ – ಯಥಾ ಹೇತುಮ್ಹಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸೇಸಾನಂ ಅಧಿಪತಿಆದೀನಂ ವಸೇನ ತೇ ವಾರಾ ಲದ್ಧಾ, ಏವಂ ಸಹಜಾತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಅವಸೇಸಾನಂ ಹೇತುಆದೀನಂ ವಸೇನ ಕಸ್ಮಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ? ನಿಪ್ಪದೇಸತ್ತಾ। ಹೇತುಆದಯೋ ಹಿ ಸಹಜಾತಾನಂ ಏಕದೇಸಮತ್ತತೋ ಸಪ್ಪದೇಸಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸು ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಸೇನ ತೇ ವಾರಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಸಹಜಾತೋ ಪನ ನಿಪ್ಪದೇಸೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಹೇತುಆದಯೋ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ನ ಹಿ ಅಸಹಜಾತಾ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾದಯೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ । ಇತಿ ಸಹಜಾತಸ್ಸ ನಿಪ್ಪದೇಸತ್ತಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಉಭೋಪಿ ವಾರಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪುರೇಜಾತ’’ನ್ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತವಾರೇಸು ಪನ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋಯೇವ ನತ್ಥಿ, ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಸಹಜಾತಾವ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾ ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಾ, ಸಹಜಾತೇ ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಏಕನ್ತೇನ ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ ತೇಪಿ ವಾರಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪೇತ್ಥ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಅವಸೇಸಾನಞ್ಞೇವ ವಸೇನ ಏಕಾದಸಾತಿ ವುತ್ತಂ।
Tattha siyā – yathā hetumhi paṭikkhitte sesānaṃ adhipatiādīnaṃ vasena te vārā laddhā, evaṃ sahajāte paṭikkhitte avasesānaṃ hetuādīnaṃ vasena kasmā na labbhantīti? Nippadesattā. Hetuādayo hi sahajātānaṃ ekadesamattato sappadesā, tasmā tesu paṭikkhittesu aññesaṃ vasena te vārā labbhanti. Sahajāto pana nippadeso sabbepi hetuādayo gaṇhāti, tasmā tasmiṃ paṭikkhitte sabbepi te paṭikkhittā honti. Na hi asahajātā hetupaccayādayo nāma atthi . Iti sahajātassa nippadesattā tasmiṃ paṭikkhitte sabbepi te ubhopi vārā na labbhanti. ‘‘Sahajātaṃ purejāta’’nti vissajjitavāresu pana kiñcāpi sahajātapaccayoyeva natthi, yasmā panettha sahajātāva arūpakkhandhā nissayaatthiavigatavasena paccayā, sahajāte ca paṭikkhitte ekantena sahajātanissayaatthiavigatā paṭikkhittā honti, tasmā tassa paṭikkhittattā tepi vārā na labbhantīti evaṃ sabbathāpettha ime cattāro vārā parihāyanti. Avasesānaññeva vasena ekādasāti vuttaṃ.
ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞನನಿಸ್ಸಯನಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಪಿ ತೇಯೇವ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಹಜಾತಗತಿಕತ್ತಾ। ಯಥೇವ ಹಿ ಅರೂಪಧಮ್ಮಭೂತೋ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋ ನಿಪ್ಪದೇಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಥಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಪೀತಿ ಸಹಜಾತಗತಿಕತ್ತಾ ಏತೇಸುಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಸು ತೇ ವಾರಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ಏಕಾದಸ, ನನಿಸ್ಸಯೇ ಏಕಾದಸ, ನಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ಏಕಾದಸಾತಿ।
Naaññamaññananissayanasampayuttepi teyeva vārā parihāyanti. Kasmā? Sahajātagatikattā. Yatheva hi arūpadhammabhūto sahajātapaccayo nippadesena cattāro arūpakkhandhe gaṇhāti, tathā aññamaññanissayasampayuttāpīti sahajātagatikattā etesupi paṭikkhittesu te vārā na labbhantīti veditabbā. Tena vuttaṃ naaññamaññe ekādasa, nanissaye ekādasa, nasampayutte ekādasāti.
ತತ್ಥ ಸಿಯಾ – ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಇಮೇ ಅವಿಸೇಸೇನ ಕುಸಲಾದಿಭೇದಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಸಙ್ಗಾಹಕತ್ತಾ ಸಹಜಾತಗತಿಕಾ, ಕುಸಲೋ ಪನ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಪಚ್ಚಯೋವ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸೋ ವಾರೋ ಪರಿಹಾಯತು। ಕುಸಲೋ ಪನ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ ನೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸೋ ವಾರೋ ಕಸ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯತೀತಿ? ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮವಸೇನ ಪವತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ। ಯಥೇವ ಹಿ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾ ಕುಸಲಸ್ಸ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೋವ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಸಹಜಾತಧಮ್ಮವಸೇನ ಪನ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾದೀಹಿ ಪವತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸೋ ವಾರೋ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮವಸೇನ ಸಹಜಾತಾದೀಹಿ ಪವತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸೋ ವಾರೋ ಪರಿಹಾಯತಿ। ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಪದಸ್ಸ ಹಿ ಅಯಮತ್ಥೋ – ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಸಙ್ಗಹಂ ಗತಾ, ನ ತೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೋ। ಕುಸಲೋ ಚ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ ಸಹಜಾತಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋನ್ತೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮೇಹೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸೋ ವಾರೋ ಪರಿಹಾಯತಿ। ಯಥಾ ಚ ಸೋ ವಾರೋ, ತಥಾ ಸೇಸಾಪಿ ತಯೋತಿ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ತೇ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ।
Tattha siyā – kiñcāpi ime avisesena kusalādibhedānaṃ catunnaṃ khandhānaṃ saṅgāhakattā sahajātagatikā, kusalo pana kusalābyākatassa ṭhapetvā sahajātapaccayaṃ aññathā paccayova na hoti, tasmā tasmiṃ paṭikkhitte so vāro parihāyatu. Kusalo pana kusalābyākatānaṃ neva aññamaññapaccayo hoti, tasmiṃ paṭikkhitte so vāro kasmā parihāyatīti? Aññamaññapaccayadhammavasena pavattisabbhāvato. Yatheva hi kusalābyākatā kusalassa sahajātapaccayova na honti. Sahajātadhammavasena pana nissayapaccayādīhi pavattisabbhāvato tasmiṃ paṭikkhitte so vāro parihāyati, evamidhāpi aññamaññapaccayadhammavasena sahajātādīhi pavattisabbhāvato tasmiṃ paṭikkhitte so vāro parihāyati. Naaññamaññapaccayena paccayoti padassa hi ayamattho – ye dhammā aññamaññapaccayasaṅgahaṃ gatā, na tehi paccayo. Kusalo ca kusalābyākatānaṃ sahajātādivasena paccayo honto aññamaññapaccayadhammeheva paccayo hoti, tasmā tasmiṃ paṭikkhitte so vāro parihāyati. Yathā ca so vāro, tathā sesāpi tayoti cattāropi te vārā parihāyanti.
ನನಿಸ್ಸಯೇ ಏಕಾದಸಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ವಾರಾನಂ ಏಕೇನ್ತೇನ ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾವ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಾ, ತಸ್ಮಾ ನಿಸ್ಸಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ನಪುರೇಜಾತೇ ತೇರಸಾತಿ ಸಹಜಾತಂ ಪುರೇಜಾತನ್ತಿ ವುತ್ತವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ದ್ವಿಮೂಲಕೇ ದ್ವೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ತೇರಸ। ಯಥಾ ಹಿ ತೇ ಸಹಜಾತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಪುರೇಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾನಂ ವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನ ಲಭನ್ತಿ, ತಥಾ ಪುರೇಜಾತೇಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸಹಜಾತಾನಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾನಂ ವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನ ಲಭನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ತೇರಸಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Nanissayeekādasāti etthāpi yasmā tesaṃ vārānaṃ ekentena sahajātapaccayadhammāva nissayabhūtā, tasmā nissaye paṭikkhitte parihāyanti. Napurejāte terasāti sahajātaṃ purejātanti vuttavissajjane dvimūlake dve apanetvā terasa. Yathā hi te sahajāte paṭikkhitte purejātānaññeva nissayaatthiavigatānaṃ vasena vissajjanaṃ na labhanti, tathā purejātepi paṭikkhitte sahajātānaññeva nissayaatthiavigatānaṃ vasena vissajjanaṃ na labhanti, tasmā te apanetvā terasāti veditabbā.
ನಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ಪನ್ನರಸಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತಂ ಆಹಾರಂ ಇನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ ವಾ ಆಗತಟ್ಠಾನೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಜಾತಂ ಅವಸೇಸವಸೇನಪಿ ತೇ ಪಞ್ಹಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪನ್ನರಸೇವ ವುತ್ತಾ। ನಕಮ್ಮೇತಿಆದೀಸು ಯಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಾಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಝಾನಮಗ್ಗಾಪಿ ಕುಸಲಾದಿಭೇದಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಏಕದೇಸೋವ ತಸ್ಮಾ ಠಪೇತ್ವಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಅವಸೇಸಧಮ್ಮವಸೇನ ಸಹಜಾತಧಮ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಪಞ್ಹಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನ ಪರಿಹೀನಂ । ನಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ಏಕಾದಸಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇಸು ಚತೂಸು ವಾರೇಸು ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ತೇಯೇವ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ನವಾತಿ ದುಮೂಲಕಏಕಾವಸಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಏಕಮೂಲಕದುಕಾವಸಾನಾ ದ್ವೇ ಚಾತಿ ಇಮೇ ಛ ವಾರಾ ಏಕನ್ತೇನ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮೇಹಿ ಯುತ್ತಾ। ತೇಹಿ ಸಹಜಾತಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀತಿ ನವೇವ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ನವಾ’’ತಿ। ನೋಅತ್ಥಿನೋಅವಿಗತೇಸುಪಿ ತೇಯೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏಕನ್ತೇನ ಹಿ ತೇ ವಾರಾ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಯುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ತೇಸಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಯೇಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಅನನ್ತರಾದಿವಸೇನ ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ। ಸಹಜಾತಪುರೇಜಾತಪಚ್ಛಾಜಾತಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯಭೇದತೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತಾನಂ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ ವಸೇನ ನ ಕಾತಬ್ಬಾನೀತಿ।
Napacchājāte pannarasāti ettha ‘‘pacchājātapaccayena paccayo’’ti vā ‘‘sahajātaṃ pacchājātaṃ āhāraṃ indriya’’nti vā āgataṭṭhānesu ṭhapetvā pacchājātaṃ avasesavasenapi te pañhā labbhanti, tasmā pannaraseva vuttā. Nakammetiādīsu yasmā kammavipākāhārindriyajhānamaggāpi kusalādibhedānaṃ catunnaṃ khandhānaṃ ekadesova tasmā ṭhapetvā te dhamme avasesadhammavasena sahajātadhammā paccayā hontīti ekampi pañhāvissajjanaṃ na parihīnaṃ . Nasampayutte ekādasāti yasmā tesu catūsu vāresu sampayuttadhammā sahajātādipaccayena paccayā honti, tasmā sampayuttapaccayapaṭikkhepena teyeva vārā parihāyantīti veditabbā. Navippayutte navāti dumūlakaekāvasānā cattāro ekamūlakadukāvasānā dve cāti ime cha vārā ekantena vippayuttapaccayadhammehi yuttā. Tehi sahajātādivasena paccayā honti, tasmā vippayutte paṭikkhitte sabbepi te parihāyantīti naveva labbhanti. Tena vuttaṃ ‘‘navippayutte navā’’ti. Noatthinoavigatesupi teyeva veditabbā. Ekantena hi te vārā atthiavigatapaccayadhammayuttā, tasmā te tesaṃ paṭikkhepe parihāyanti. Yepi labbhanti, tesu ārammaṇavasena anantarādivasena vā vissajjanāni kātabbāni. Sahajātapurejātapacchājātaāhārindriyabhedato pañcannaṃ atthiavigatānaṃ vippayuttadhammānaṃ vā vasena na kātabbānīti.
೫೩೩. ಏವಂ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಲದ್ಧವಾರೇ ಗಣನತೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ದುಮೂಲಕಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಗಣನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಾರಮ್ಮಣೇ ಪನ್ನರಸಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ನಹೇತುಮೂಲಕದುಕೇಸು ಅತಿರೇಕಗಣನೋ ಊನತರಗಣನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜಿತೋ ಊನತರಗಣನೋವ ಹೋತಿ।
533. Evaṃ paccanīye laddhavāre gaṇanato dassetvā idāni dumūlakādivasena paccayagaṇanaṃ dassetuṃ nahetupaccayā nārammaṇe pannarasātiādi āraddhaṃ. Tattha nahetumūlakadukesu atirekagaṇano ūnataragaṇanena saddhiṃ yojito ūnataragaṇanova hoti.
ತಿಮೂಲಕೇ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ತೇರಸಾತಿ ಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ದ್ವೇ ವಾರಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನಾರಮ್ಮಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಉಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಘಟಿತತ್ತಾ। ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಹಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಚ ಇಮೇಸಂ ಪವತ್ತಿ। ತಞ್ಚ ಉಭಯಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿ ಚ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಗ್ಗಹಣೇನ ಗಹಿತೋ ಹೋತಿಯೇವ।
Timūlake naupanissaye terasāti kusalo akusalassa, akusalo kusalassāti dve vārā parihāyanti. Kasmā? Nārammaṇena saddhiṃ naupanissayassa ghaṭitattā. Ārammaṇavasena hi upanissayavasena ca imesaṃ pavatti. Tañca ubhayaṃ paṭikkhittaṃ. Ārammaṇādhipati ca ārammaṇūpanissayaggahaṇena gahito hotiyeva.
ಛಮೂಲಕೇಪಿ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ತೇರಸಾತಿ ತೇಯೇವ ತೇರಸ। ಸತ್ತಮೂಲಕೇ ಪನ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತಾತಿ ನಸಹಜಾತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ತತ್ಥ ಪರಿಹೀನೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮೇ ಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಾ ಚತ್ತಾರೋತಿ ಅಟ್ಠ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅವಸೇಸಾನಂ ವಸೇನ ಸತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ। ನಪುರೇಜಾತೇ ಏಕಾದಸಾತಿ ನಸಹಜಾತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ಏಕಾದಸ। ನಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ನವಾತಿ ತೇಸು ಏಕಾದಸಸು ಸಹಜಾತಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತಂ ಆಹಾರಂ ಇನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ಲದ್ಧವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ದುಮೂಲಕೇ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತೇ ದ್ವೇ ವಾರೇ ಅಪನೇತ್ವಾ। ತೇ ಹಿ ಸಹಜಾತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಪಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತವಸೇನ ಅಪರಿಹೀನಾ। ಸಹಜಾತೇನ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀತಿ ಸೇಸಾನಂ ವಸೇನ ನವಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಮೂಲಕೇ ನನಿಸ್ಸಯೇ ಏಕಾದಸಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ। ನವಮೂಲಕೇ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಕುಸಲಾದಯೋ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತಾ ತಯೋ ದುಮೂಲಕಾ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತಾ ದ್ವೇ ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ। ತೇಸು ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಛಾಜಾತಧಮ್ಮವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Chamūlakepi naupanissaye terasāti teyeva terasa. Sattamūlake pana naupanissaye sattāti nasahajātena saddhiṃ ghaṭitattā tattha parihīnehi catūhi saddhiṃ ‘‘kusalo kusalassa, kusalo akusalassa, akusalo akusalassa, akusalo kusalassā’’ti ime anantarūpanissayapakatūpanissayavasena pavattamānā cattāroti aṭṭha parihāyanti, tasmā avasesānaṃ vasena sattāti vuttaṃ. Napurejāte ekādasāti nasahajātena saddhiṃ ghaṭitattā ekādasa. Napacchājāte navāti tesu ekādasasu sahajātaṃ pacchājātaṃ āhāraṃ indriyanti laddhavissajjanesu dumūlake abyākatante dve vāre apanetvā. Te hi sahajāte paṭikkhittepi pacchājātavasena aparihīnā. Sahajātena pana saddhiṃ pacchājāte paṭikkhitte parihāyantīti sesānaṃ vasena navāti vuttaṃ. Aṭṭhamūlake nanissaye ekādasāti sabbaṃ heṭṭhā vuttasadisameva. Navamūlake naupanissaye pañcāti kusalādayo abyākatantā tayo dumūlakā abyākatantā dve cāti pañca. Tesu nānākkhaṇikakammakabaḷīkārāhārarūpajīvitindriyapacchājātadhammavasena vissajjanaṃ veditabbaṃ.
ದಸಮೂಲಕೇ ನಪುರೇಜಾತೇ ಪಞ್ಚಾತಿಆದೀಸುಪಿ ತೇಯೇವ। ನಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ತೀಣೀತಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತವಸೇನ ಲಬ್ಭಮಾನೇ ದುಮೂಲಕೇ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತೇ ದ್ವೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾ। ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇಪಿ ತೇಯೇವ ತಯೋ। ನೋಅತ್ಥಿಯಾ ದ್ವೇತಿ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮವಸೇನ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಕಟತ್ತಾರೂಪಸ್ಸ। ವಿಪಾಕಂ ಪನೇತ್ಥ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಏಕಾದಸಮೂಲಕೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಸದಿಸಾವ ಗಣನಾ। ದ್ವಾದಸಮೂಲಕೇ ನಕಮ್ಮೇ ಏಕನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ। ತತ್ಥ ಚ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತೇರಸಮೂಲಕಾದೀಸುಪಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಏಕನ್ತಿ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಇದಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನಾಹಾರೇ ಪನ ಇನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನಇನ್ದ್ರಿಯೇ ಆಹಾರವಸೇನ। ಚುದ್ದಸಮೂಲಕಾದೀಸು ನಕಮ್ಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ನೋಅತ್ಥಿನೋಅವಿಗತಾ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ನ ವುತ್ತಾ। ನಾಹಾರಪಚ್ಚಯಾ ನಝಾನಪಚ್ಚಯಾತಿ ನಇನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಇನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ಏಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನವಿಪಾಕಪಚ್ಚಯಾ ನಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾತಿ ನಾಹಾರಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಆಹಾರವಸೇನ ಏಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಮೇಸು ಪನ ದ್ವೀಸು ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇಸು ಗಣನಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಏಕತೋ ನ ದಸ್ಸಿತಾತಿ।
Dasamūlake napurejāte pañcātiādīsupi teyeva. Napacchājāte tīṇīti pacchājātavasena labbhamāne dumūlake abyākatante dve apanetvā avasesā. Navippayuttepi teyeva tayo. Noatthiyā dveti nānākkhaṇikakammavasena kusalañca akusalañca kaṭattārūpassa. Vipākaṃ panettha naupanissayena saddhiṃ ghaṭitattā na labbhati. Ekādasamūlake heṭṭhā vuttasadisāva gaṇanā. Dvādasamūlake nakamme ekanti abyākatena abyākataṃ. Tattha ca āhārindriyavasena vissajjanaṃ veditabbaṃ. Terasamūlakādīsupi sabbattha ekanti āgataṭṭhāne idameva gahetabbaṃ. Nāhāre pana indriyavasena vissajjanaṃ veditabbaṃ. Naindriye āhāravasena. Cuddasamūlakādīsu nakammena saddhiṃ ghaṭitattā noatthinoavigatā na labbhantīti na vuttā. Nāhārapaccayā najhānapaccayāti naindriyaṃ apanetvā vuttaṃ. Tasmā tattha indriyavasena ekaṃ veditabbaṃ. Navipākapaccayā naindriyapaccayāti nāhāraṃ apanetvā vuttaṃ, tasmā tattha āhāravasena ekaṃ veditabbaṃ. Imesu pana dvīsu paccanīyato ṭhitesu gaṇanā nāma natthi, tasmā ekato na dassitāti.
ನಹೇತುಮೂಲಕಂ।
Nahetumūlakaṃ.
೫೩೪. ನಾರಮ್ಮಣಮೂಲಕಾದೀಸುಪಿ ಪನ್ನರಸತೇರಸಏಕಾದಸನವಾತಿ ಸಬ್ಬದುಕೇಸು ಚತ್ತಾರೋವ ಮೂಲಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದಾ। ತಿಕಾದೀಸು ಪನ ಬಹುಪಚ್ಚಯಸಮಾಯೋಗೇ ಇತರಾನಿಪಿ ಸತ್ತ ಪಞ್ಚ ತೀಣಿ ದ್ವೇ ಏಕನ್ತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಗಣನಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿಯೇವ। ತೇಸು ಯೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಮಾಯೋಗೇ ಯಂ ಯಂ ಲಬ್ಭತಿ, ತಂ ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬೇಸು ಚೇತೇಸು ನಾರಮ್ಮಣಮೂಲಕಾದೀಸು ನಾರಮ್ಮಣಾದೀನಿ ಪದಾನಿ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇನ ಹೇತುಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಠಮಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾವ ಚಕ್ಕಾನಿ ಕತಾನಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಾನಿ ನಹೇತುಮೂಲಕೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಙ್ಖೇಪಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಾನಿ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ನಹೇತುಮೂಲಕೇ ನಾರಮ್ಮಣನಉಪನಿಸ್ಸಯಾ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಪನ್ನರಸ ವಾರೇ ಲಭನ್ತಾಪಿ ಸಮಾಯೋಗೇ ತೇರಸ ಲಭಿಂಸು, ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ತೇರಸೇವ ಲಭನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ನಾರಮ್ಮಣನಸಹಜಾತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತ ವಾರಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಂ ನಉಪನಿಸ್ಸಯನಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಸಹಜಾತೇಪಿ ಸತ್ತ।
534. Nārammaṇamūlakādīsupi pannarasaterasaekādasanavāti sabbadukesu cattārova mūlagaṇanaparicchedā. Tikādīsu pana bahupaccayasamāyoge itarānipi satta pañca tīṇi dve ekanti paricchinnagaṇanāni vissajjanāni labbhantiyeva. Tesu yesaṃ paccayānaṃ samāyoge yaṃ yaṃ labbhati, taṃ taṃ heṭṭhā vuttanayena sādhukaṃ sallakkhetvā uddharitabbaṃ. Sabbesu cetesu nārammaṇamūlakādīsu nārammaṇādīni padāni atikkantena hetupadena saddhiṃ paṭhamaṃ bandhitvāva cakkāni katāni. Yasmā pana tāni nahetumūlake vuttasadisāneva honti, tasmā vitthārena adassetvā saṅkhepaṃ katvā dassitāni. Tattha yathā nahetumūlake nārammaṇanaupanissayā visuṃ visuṃ pannarasa vāre labhantāpi samāyoge terasa labhiṃsu, evaṃ sabbattha teraseva labhanti. Yathā ca nārammaṇanasahajātehi saddhiṃ naupanissaye satta vārā honti, evaṃ naupanissayanārammaṇehi saddhiṃ nasahajātepi satta.
೫೩೮. ನನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ನಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ನಪಚ್ಛಾಜಾತೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನಿ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತಾನಿ। ತೇಸು ಕಟತ್ತಾರೂಪಞ್ಚ ಆಹಾರಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಂ।
538. Nanissayapaccayānaupanissayapaccayā napacchājāte tīṇīti kusalādīni abyākatantāni. Tesu kaṭattārūpañca āhārasamuṭṭhānañca paccayuppannaṃ.
೫೪೩-೫೪೪. ನಾಹಾರನಇನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇಸು ಚತುಕ್ಕೇಸು ನಕಮ್ಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಘಟಿತತ್ತಾ ನಹೇತುಮೂಲಕೇ ವಿಯ ಏಕೇನ್ತೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ನಇನ್ದ್ರಿಯಮೂಲಕೇ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಚ ನಪುರೇಜಾತೇ ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ನಾಹಾರೇ ತೀಣೀತಿ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ನಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಘಟೇತ್ವಾ ನಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾ…ಪೇ॰… ನಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಾ ನಾಹಾರೇ ತೀಣೀ। ನಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾ…ಪೇ॰… ನಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ನಾಹಾರೇ ತೀಣೀತಿ ಏವಂ ಇಮೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಾಹಾರಪಚ್ಚಯೇ ಚ ಗಣನಾ ಕಾತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನೇವ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ। ತತ್ಥ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಕಟತ್ತಾರೂಪಾನಂ ಪುರೇಜಾತಸ್ಸ ಚ ಕಾಯಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇನ, ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಪನ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇನೇವಾತಿ ಇಮೇಸಂ ವಸೇನ ತೀಣಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ। ಪರತೋ ಪನ ನಪಚ್ಛಾಜಾತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಘಟಿತತ್ತಾ ನಾಹಾರೇ ದ್ವೇತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕಟತ್ತಾರೂಪವಸೇನ ಕುಸಲಂ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಕುಸಲನ್ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ಲಬ್ಭತಿ। ಆಹಾರಸ್ಸ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರೋ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತವಸೇನಾಪಿ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ನ ಲಭತಿ।
543-544. Nāhāranaindriyamūlakesu catukkesu nakammena saddhiṃ aghaṭitattā nahetumūlake viya ekentena labbhanti. Naindriyamūlake naupanissaye ca napurejāte ca ṭhapetvā nāhāre tīṇīti kātabbanti naindriyapaccayato paṭṭhāya ime dve paccaye ghaṭetvā naindriyapaccayā…pe… naupanissayapaccayā nāhāre tīṇī. Naindriyapaccayā…pe… napurejātapaccayā nāhāre tīṇīti evaṃ imehi paccayehi saddhiṃ nāhārapaccaye ca gaṇanā kātabbāti attho. Tattha tīṇīti kusalādīneva abyākatassa. Tattha kusalākusalā kaṭattārūpānaṃ purejātassa ca kāyassa pacchājātapaccayena, abyākatā pana cittacetasikā pacchājātapaccayenevāti imesaṃ vasena tīṇi vissajjanāni kātabbāni. Parato pana napacchājātena saddhiṃ ghaṭitattā nāhāre dveti vuttaṃ. Tattha kaṭattārūpavasena kusalaṃ abyākatassa, tathā akusalanti ettakameva labbhati. Āhārassa pana paṭikkhittattā kabaḷīkārāhāro atthiavigatavasenāpi paccayabhāvaṃ na labhati.
೫೪೫. ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕಸ್ಸ ಚತುಮೂಲಕೇ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಕುಸಲೋ ಸಹಜಾತಕುಸಲಸ್ಸ, ಕುಸಲೋ ಕಟತ್ತಾರೂಪಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಸಹಜಾತಅಕುಸಲಸ್ಸ, ತಥಾ ಕಟತ್ತಾರೂಪಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಸಹಜಾತಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚ। ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ…ಪೇ॰… ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ತೀಣೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕುಸಲಾದಯೋ ತಯೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ।
545. Navippayuttamūlakassa catumūlake naupanissaye pañcāti kusalo sahajātakusalassa, kusalo kaṭattārūpasaṅkhātassa abyākatassa, akusalo sahajātaakusalassa, tathā kaṭattārūpasaṅkhātassa abyākatassa, abyākato sahajātaabyākatassāti evaṃ pañca. Navippayuttapaccayā…pe… naupanissaye tīṇīti heṭṭhā vuttanayeneva kusalādayo tayo abyākatassa.
೫೪೬. ನೋಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ನಹೇತುಯಾ ನವಾತಿ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನೋಅತ್ಥಿಯಾ ವುತ್ತಾ ನವೇವ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ಹಿ ತೇ ಏಕಮೂಲಕೇಕಾವಸಾನಾ ಅನನ್ತರಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ನಾರಮ್ಮಣೇ ನವಾತಿಪಿ ತೇಯೇವ ನಾರಮ್ಮಣೇ ಠತ್ವಾ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ದ್ವೇ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಯಾವ ನಿಸ್ಸಯಮ್ಪೀತಿ ನೋಅತ್ಥಿಮೂಲಕೇ ನಯೇ ‘‘ನೋಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಚಕ್ಕಬನ್ಧಗಮನೇನ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ಠತ್ವಾ ಇಮೇಹಿ ವಾ ತೀಹಿ, ಇತೋ ಪರೇಸು ನಾಧಿಪತಿಆದೀಸು ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯಾವ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಾವ ಗನ್ತ್ವಾ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ದ್ವೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾನಿ ಕಾತಬ್ಬಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
546. Noatthipaccayā nahetuyā navāti nahetupaccayā noatthiyā vuttā naveva. Sabbepi hi te ekamūlakekāvasānā anantarapakatūpanissayavasena labbhanti. Nārammaṇe navātipi teyeva nārammaṇe ṭhatvā naupanissaye dve kātabbā. Yāva nissayampīti noatthimūlake naye ‘‘noatthipaccayā nahetupaccayā nārammaṇapaccayā’’ti evaṃ cakkabandhagamanena nārammaṇapaccaye ṭhatvā imehi vā tīhi, ito paresu nādhipatiādīsu aññataraññatarena vā saddhiṃ yāva nissayapaccayaṃ pāpuṇāti, tāva gantvā naupanissaye dve vissajjanāni kātabbānīti attho.
ಏವಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪುನ ನಾರಮ್ಮಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ನಿಸ್ಸಯಾ ಸತ್ತ ಪಚ್ಚಯೇ ಗಹೇತ್ವಾ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ದ್ವೇತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ನೋಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ದ್ವೇ, ನೋಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ನಹೇತುನಾರಮ್ಮಣನಾಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯಾ ನಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ದ್ವೇತಿ ಏವಂ ನಾರಮ್ಮಣತೋ ಪುರಿಮಪಚ್ಛಿಮೇಹಿ ನಿಸ್ಸಯಪರಿಯೋಸಾನೇಹಿ ಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ದ್ವೇತಿ ಪನೇತ್ಥ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮವಸೇನ ಕಟತ್ತಾರೂಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ನಉಪನಿಸ್ಸಯಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನಪುರೇಜಾತಾದೀಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ ದ್ವೇ। ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ ಪನೇತ್ಥ ನ ಗಹಿತೋ। ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಗಹಿತೇ ತೇಪಿ ದ್ವೇ ವಾರಾ ಛಿಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮೇವ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಏವಂ ಯೇನ ಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಸಂಸನ್ದನೇ। ಯಂ ಲಬ್ಭತಿ, ಯಞ್ಚ ಪರಿಹಾಯತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಪಚ್ಚನೀಯೇಸು ಗಣನಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾತಿ।
Evaṃ lakkhaṇaṃ ṭhapetvā puna nārammaṇato paṭṭhāya yāva nissayā satta paccaye gahetvā naupanissaye dveti āha. Tattha noatthipaccayā nahetupaccayā nārammaṇapaccayā naupanissaye dve, noatthipaccayā nahetunārammaṇanādhipatipaccayā naupanissaye dveti evaṃ nārammaṇato purimapacchimehi nissayapariyosānehi sabbapadehi saddhiṃ yojanā kātabbā. Dveti panettha kusalo abyākatassa, akusalo abyākatassāti nānākkhaṇikakammavasena kaṭattārūpassa paccayavasena veditabbāni. Naupanissayapadena saddhiṃ napurejātādīsu sabbattha dve. Kammapaccayo panettha na gahito. Tasmiñhi gahite tepi dve vārā chijjanti, vissajjanameva na labbhati. Evaṃ yena yena saddhiṃ yassa yassa saṃsandane. Yaṃ labbhati, yañca parihāyati, taṃ sabbaṃ sādhukaṃ sallakkhetvā sabbapaccanīyesu gaṇanā uddharitabbāti.
ಪಚ್ಚನೀಯಗಣನವಣ್ಣನಾ।
Paccanīyagaṇanavaṇṇanā.
ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ
Anulomapaccanīyavaṇṇanā
೫೫೦. ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯೇ ‘‘ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತ, ಆರಮ್ಮಣೇ ನವಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅನುಲೋಮೇ ‘‘ನಹೇತುಯಾ ಪನ್ನರಸ, ನಾರಮ್ಮಣೇ ಪನ್ನರಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಚ ಲದ್ಧಗಣನೇಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಯೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತೋ, ತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮೇ ಲದ್ಧವಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಲದ್ಧವಾರೇಸು ಸದಿಸವಾರಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅನುಲೋಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ‘‘ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತಾ’’ತಿ ಸತ್ತ ವಾರಾ ಲದ್ಧಾ, ಪಚ್ಚನೀಯೇ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ‘‘ನಾರಮ್ಮಣೇ ಪನ್ನರಸಾ’’ತಿ ಪನ್ನರಸ ಲದ್ಧಾ। ತೇಸು ಯೇ ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತ ವುತ್ತಾ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಾರಮ್ಮಣೇ ವುತ್ತೇಸು ಪನ್ನರಸಸು ‘‘ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತ ಸದಿಸಾ। ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಆರಮ್ಮಣೇ ಸತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ। ನಅಧಿಪತಿಯಾ ಸತ್ತಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
550. Anulomapaccanīye ‘‘hetuyā satta, ārammaṇe navā’’ti evaṃ anulome ‘‘nahetuyā pannarasa, nārammaṇe pannarasā’’ti evaṃ paccanīye ca laddhagaṇanesu paccayesu yo paccayo anulomato ṭhito, tassa anulome laddhavārehi saddhiṃ ye paccanīyato ṭhitassa paccanīye laddhavāresu sadisavārā, tesaṃ vasena gaṇanā veditabbā. Anulomasmiñhi hetupaccaye ‘‘hetuyā sattā’’ti satta vārā laddhā, paccanīye nārammaṇapaccaye ‘‘nārammaṇe pannarasā’’ti pannarasa laddhā. Tesu ye hetuyā satta vuttā, tehi saddhiṃ nārammaṇe vuttesu pannarasasu ‘‘kusalo kusalassa, abyākatassa, kusalābyākatassa, akusalo akusalassa, abyākatassa, akusalābyākatassa, abyākato abyākatassā’’ti ime satta sadisā. Te sandhāya hetupaccayā naārammaṇe sattāti vuttaṃ. Naadhipatiyā sattātiādīsupi eseva nayo.
ನಸಹಜಾತಸ್ಸ ಪನ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ನಸಹಜಾತೇ ಏಕೋಪಿ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾ ನ ಕತಾ। ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ಕುಸಲಾದಯೋ ತಯೋ ರೂಪಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ತೀಣೀತಿ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ನಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ। ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ಪನ ಕುಸಲಂ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಅರೂಪಧಮ್ಮವಸೇನ ತೀಣಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ನನಿಸ್ಸಯನೋಅತ್ಥಿನೋಅವಿಗತಾ ನಸಹಜಾತೋ ವಿಯ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿಯೇವಾತಿ ತೇಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾ ನ ಕತಾ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸತ್ತ ತೀಣೀತಿ ದ್ವೇಯೇವ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಊನತರಗಣನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿರೇಕಗಣನಸ್ಸಪಿ ಗಣನಂ ಪರಿಹಾಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚಯಘಟನೇಸು ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Nasahajātassa pana hetupaccayassa abhāvā nasahajāte ekopi na labbhati, tasmā tena saddhiṃ yojanā na katā. Naaññamaññe kusalādayo tayo rūpābyākatassa labbhanti, te sandhāya tīṇīti vuttaṃ. Tathā nasampayutte. Navippayutte pana kusalaṃ kusalassa, akusalaṃ akusalassa, abyākataṃ abyākatassāti arūpadhammavasena tīṇi veditabbāni. Nanissayanoatthinoavigatā nasahajāto viya na labbhantiyevāti tehipi saddhiṃ yojanā na katā. Evamettha satta tīṇīti dveyeva gaṇanaparicchedā, tesaṃ vasena ūnataragaṇanena saddhiṃ atirekagaṇanassapi gaṇanaṃ parihāpetvā paccayaghaṭanesu gaṇanā veditabbā.
೫೫೧. ತತ್ಥ ಹೇತುಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತನ್ತಿ ನಾರಮ್ಮಣೇ ಸತ್ತಾತಿ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ। ಕುಸಲಾ ಹೇತೂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಅತ್ಥಿಅವಿಗತಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸತ್ತ ವಾರಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾ। ನಾಧಿಪತಿಯಾ ಸತ್ತಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ದುತಿಯೇ ಘಟನೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಠಪೇತ್ವಾ ನಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಸೇಸೇಸು ತೀಣೀತಿ ವುತ್ತಂ। ನಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ಪನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿನಾಮರೂಪಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೋ ಚೇತ್ಥ ಅನುಲೋಮಘಟನೇ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಸೇಸಘಟನೇಸುಪಿ ಪವಿಟ್ಠಪಚ್ಚಯಾ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ನ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ನ ವುತ್ತಾ। ತತಿಯಘಟನೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ತೀಣಿಯೇವ। ಚತುತ್ಥಘಟನೇ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಸ್ಸ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ತೀಣಿ ಕುಸಲಾದೀನಿ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸ। ಪಞ್ಚಮೇ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಏಕಂ ಅಬ್ಯಾಕತೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಂ। ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ವಿಪಾಕಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಏಸೇವ ನಯೋ।
551. Tattha hetusahajātanissayaatthiavigatanti nārammaṇe sattāti kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo, sahajātanissayaatthiavigatapaccayena paccayo, nārammaṇapaccayena paccayo. Kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ hetupaccayena paccayo, sahajātanissayaatthiavigatapaccayena paccayo, nārammaṇapaccayena paccayoti iminā nayena satta vārā uddharitabbā. Nādhipatiyā sattātiādīsupi eseva nayo. Dutiye ghaṭane aññamaññassa paviṭṭhattā ṭhapetvā nasampayuttaṃ sesesu tīṇīti vuttaṃ. Nasampayutte pana aññamaññavippayuttaṃ paṭisandhināmarūpaṃ sandhāya ekanti vuttaṃ. Aññamaññapaccayo cettha anulomaghaṭane paviṭṭhattā paccanīyato na labbhati, tasmā ‘‘naaññamaññe’’ti na vuttaṃ. Yathā cettha, evaṃ sesaghaṭanesupi paviṭṭhapaccayā paccanīyato na labbhantīti na vuttā. Tatiyaghaṭane sampayuttassa paviṭṭhattā sabbattha tīṇiyeva. Catutthaghaṭane vippayuttassa paviṭṭhattā tīṇi kusalādīni cittasamuṭṭhānarūpassa. Pañcame vipākassa paviṭṭhattā sabbattha ekaṃ abyākatena abyākataṃ. Ito paresupi vipākasampayuttesu eseva nayo.
೫೫೨. ಹೇತುಸಹಜಾತನಿಸ್ಸಯಇನ್ದ್ರಿಯಮಗ್ಗಅತ್ಥಿಅವಿಗತನ್ತಿ ನಾರಮ್ಮಣೇ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ; ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಇಮೇಸಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ದ್ವೇತಿ ಕುಸಲೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಬ್ಯಾಕತೋ। ಪರತೋಪಿ ದ್ವೀಸು ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬಘಟನೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನವಸೇನ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಚೇತಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯೇ ಸಹಜಾತವಸೇನ ಚೇವ ಪಕಿಣ್ಣಕವಸೇನ ಚ ಪನ್ನರಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಘಟನಸತಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ। ತೇಸು ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಘಟನೇ ಯೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತಾ ಪಚ್ಚಯಾ, ತೇಸಂ ಏಕೋಪಿ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಹೇತುಮೂಲಕೇ ಚೇತ್ಥ ಪಠಮೇ ಘಟನೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಠಿತತ್ತಾ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಪಚ್ಚಯಾ ಆಗತಾ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತಾವಸೇಸಾ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಆಗತಾ। ಅನುಲೋಮತೋ ಚೇತ್ಥ ಬಹೂಸುಪಿ ಠಿತೇಸು ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಏಕೇಕೋವ ಆಗತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಥಾ ಚ ಹೇತುಮೂಲಕೇ, ಏವಂ ಆರಮ್ಮಣಾದಿಮೂಲಕೇಸುಪಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ವಿಧಾನಂ ಯಥಾನುರೂಪತೋ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
552. Hetusahajātanissayaindriyamaggaatthiavigatanti nārammaṇe cattārīti kusalo kusalassa, abyākatassa, kusalābyākatassa; abyākato abyākatassāti imesaṃ vasena veditabbāni. Sesesupi eseva nayo. Naaññamaññe dveti kusalo abyākatassa, tathā abyākato. Paratopi dvīsu eseva nayo. Iminā upāyena sabbaghaṭanesu labbhamānavasena gaṇanā veditabbā. Sabbānipi cetāni imasmiṃ anulomapaccanīye sahajātavasena ceva pakiṇṇakavasena ca pannarasādhikāni cattāri ghaṭanasatāni vuttāni. Tesu tasmiṃ tasmiṃ ghaṭane ye anulomato ṭhitā paccayā, tesaṃ ekopi paccanīyato na labbhati. Hetumūlake cettha paṭhame ghaṭane anulomato pañcannaṃ paccayānaṃ ṭhitattā paccanīyato ekūnavīsati paccayā āgatā. Evaṃ sesesupi anulomato ṭhitāvasesā paccanīyato āgatā. Anulomato cettha bahūsupi ṭhitesu paccanīyato ekekova āgatoti veditabbo. Yathā ca hetumūlake, evaṃ ārammaṇādimūlakesupi sabbametaṃ vidhānaṃ yathānurūpato veditabbanti.
ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ।
Anulomapaccanīyavaṇṇanā.
ಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮವಣ್ಣನಾ
Paccanīyānulomavaṇṇanā
೬೩೧. ಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮೇಪಿ ‘‘ಹೇತುಯಾ ಸತ್ತ, ಆರಮ್ಮಣೇ ನವಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅನುಲೋಮೇ ‘‘ನಹೇತುಯಾ ಪನ್ನರಸ, ನಾರಮ್ಮಣೇ ಪನ್ನರಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಚ ಲದ್ಧಗಣನೇಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಯೋ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೋ, ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಲದ್ಧವಾರೇಸು ಯೇ ಅನುಲೋಮತೋ ಠಿತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮತೋ ಲದ್ಧವಾರೇಹಿ ಸದಿಸಾ ವಾರಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಚ್ಚನೀಯಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ‘‘ನಹೇತುಯಾ ಪನ್ನರಸಾ’’ತಿ ಪನ್ನರಸ ವಾರಾ ಲದ್ಧಾ, ಅನುಲೋಮೇ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇ ‘‘ಆರಮ್ಮಣೇ ನವಾ’’ತಿ ನವ ವಾರಾ ಲದ್ಧಾ। ತತ್ಥ ಯೇ ನಹೇತುಯಾ ಪನ್ನರಸ ವುತ್ತಾ, ತೇಸು ಯೇ ವಾರಾ ಆರಮ್ಮಣೇ ವುತ್ತೇಹಿ ನವಹಿ ಸದಿಸಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಯೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ನವ ವುತ್ತಾ, ತೇ ನಹೇತುಯಾ ವುತ್ತೇಸು ಪನ್ನರಸಸು ಕುಸಲೋ ‘‘ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ, ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾನಂ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಕುಸಲಾಕುಸಲಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ನವಹಿ ಸದಿಸಾ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ನಹೇತುಯಾ ಆರಮ್ಮಣೇ ನವಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ದಸಾತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಆರಮ್ಮಣಾದೀನಞ್ಹಿ ಅನುಲೋಮಗಣನಾಯ ಯೇ ವಾರಾ ವುತ್ತಾ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದನೇಪಿ ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಕುಸಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ಸುಚಿಣ್ಣಾನಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ತೇಸಂ ಪಾಳಿ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾ।
631. Paccanīyānulomepi ‘‘hetuyā satta, ārammaṇe navā’’ti evaṃ anulome ‘‘nahetuyā pannarasa, nārammaṇe pannarasā’’ti evaṃ paccanīye ca laddhagaṇanesu paccayesu yo paccanīyato ṭhito, tassa paccanīyato laddhavāresu ye anulomato ṭhitassa anulomato laddhavārehi sadisā vārā, tesaṃ vasena gaṇanā veditabbā. Paccanīyasmiñhi nahetupaccaye ‘‘nahetuyā pannarasā’’ti pannarasa vārā laddhā, anulome ārammaṇapaccaye ‘‘ārammaṇe navā’’ti nava vārā laddhā. Tattha ye nahetuyā pannarasa vuttā, tesu ye vārā ārammaṇe vuttehi navahi sadisā, tesaṃ vasena gaṇanā veditabbā. Tattha ye ārammaṇe nava vuttā, te nahetuyā vuttesu pannarasasu kusalo ‘‘kusalākusalābyākatānaṃ, akusalo akusalakusalābyākatānaṃ, abyākato abyākatakusalākusalāna’’nti imehi navahi sadisā, te sandhāya nahetuyā ārammaṇe navāti vuttaṃ. Adhipatiyā dasātiādīsupi eseva nayo. Ārammaṇādīnañhi anulomagaṇanāya ye vārā vuttā nahetupaccayena saddhiṃ saṃsandanepi te sabbe labbhantīti veditabbā. ‘‘Kusalo dhammo kusalassa dhammassa nahetupaccayena paccayo ārammaṇapaccayena paccayo, dānaṃ datvā sīlaṃ samādiyitvā uposathakammaṃ katvā taṃ paccavekkhati, pubbe suciṇṇāni paccavekkhatī’’ti iminā upāyena tesaṃ pāḷi uddharitabbā.
ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ಅಧಿಪತಿಯಾ ದಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಠಪೇತ್ವಾ ವೀಮಂಸಾಧಿಪತಿಂ ಸೇಸಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಅನುಲೋಮವಿಭಙ್ಗೇ ಆಗತವಾರಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾ। ಏವಮೇತ್ಥ ನವ ದಸಸತ್ತತೀಣಿತೇರಸಏಕನ್ತಿ ಛ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಊನತರಗಣನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿರೇಕಗಣನಸ್ಸಾಪಿ ಗಣನಂ ಪರಿಹಾಪೇತ್ವಾ ನಹೇತುಮೂಲಕಾದೀನಂ ನಯಾನಂ ತಿಮೂಲಕಾದೀಸು ಸಬ್ಬಸಂಸನ್ದನೇಸು ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಇದಂ ತಾವ ಸಾಧಾರಣಲಕ್ಖಣಂ । ನ ಪನೇತಂ ಸಬ್ಬಸಂಸನ್ದನೇಸು ಗಚ್ಛತಿ, ಯೇಹಿ ಪನ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಂಸನ್ದನೇ ಯೇ ವಾರಾ ವಿರುಜ್ಝನ್ತಿ, ತೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾನಂ ವಸೇನಪೇತ್ಥ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Nahetupaccayā adhipatiyā dasāti ettha ṭhapetvā vīmaṃsādhipatiṃ sesādhipativasena anulomavibhaṅge āgatavārā uddharitabbā. Evamettha nava dasasattatīṇiterasaekanti cha gaṇanaparicchedā, tesaṃ vasena ūnataragaṇanena saddhiṃ atirekagaṇanassāpi gaṇanaṃ parihāpetvā nahetumūlakādīnaṃ nayānaṃ timūlakādīsu sabbasaṃsandanesu gaṇanā veditabbā. Idaṃ tāva sādhāraṇalakkhaṇaṃ . Na panetaṃ sabbasaṃsandanesu gacchati, yehi pana paccayehi saddhiṃ yesaṃ paccayānaṃ saṃsandane ye vārā virujjhanti, te apanetvā avasesānaṃ vasenapettha gaṇanā veditabbā.
ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ ಅಧಿಪತಿಯಾ ಸತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ಹಿ ಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ; ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಸ್ಸಾತಿ ಇಮೇ ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿವಸೇನ ಲಬ್ಭಮಾನಾ ತಯೋ ವಾರಾ ವಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಹಜಾತಾಧಿಪತಿನಯೇನೇವೇತ್ಥ ‘‘ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ; ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ; ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಸತ್ತ ವಾರಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇಪಿ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾತಿ ವಚನತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ವೀಮಂಸಾಧಿಪತಿಂ ಸೇಸಾಧಿಪತೀನಂ ವಸೇನ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಊನತರಗಣನಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಅವಿರುಜ್ಝಮಾನಗಣನವಸೇನ ಚ ಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Nahetupaccayā naārammaṇapaccayā adhipatiyā sattāti ettha hi kusalo akusalassa; abyākato kusalassa, akusalassāti ime ārammaṇādhipativasena labbhamānā tayo vārā virujjhanti. Kasmā? Naārammaṇapaccayāti vuttattā. Tasmā te apanetvā sahajātādhipatinayenevettha ‘‘kusalo kusalassa, abyākatassa, kusalābyākatassa; akusalo akusalassa, abyākatassa, akusalābyākatassa; abyākato abyākatassā’’ti satta vārā veditabbā. Tepi nahetupaccayāti vacanato ṭhapetvā vīmaṃsādhipatiṃ sesādhipatīnaṃ vasena. Evaṃ sabbattha ūnataragaṇanapaccayavasena avirujjhamānagaṇanavasena ca gaṇanā veditabbā.
ಯೇಸು ಚ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇಸು ಯೇ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ತೇಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅನನ್ತರೇ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ಸಮನನ್ತರಾಸೇವನನತ್ಥಿವಿಗತಾ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಸಹಜಾತೇ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ಹೇತುಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪಾಕಝಾನಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ನಿಸ್ಸಯೇ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ವತ್ಥುಪುರೇಜಾತೋ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠತಿ। ಆಹಾರೇ ವಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇ ವಾ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ಹೇತುಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಪಾಕಝಾನಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಪನ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇ ಅಧಿಪತಿಉಪನಿಸ್ಸಯಾ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಆರಮ್ಮಣಾಧಿಪತಿಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಸ್ಸಯಾ ಪನ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಯಂ ಲಬ್ಭತಿ, ಯಞ್ಚ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ತಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನವಸೇನ ವಾರಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾ।
Yesu ca paccayesu paccanīyato ṭhitesu ye anulomato na tiṭṭhanti, tepi veditabbā. Seyyathidaṃ – anantare paccanīyato ṭhite samanantarāsevananatthivigatā anulomato na tiṭṭhanti, sahajāte paccanīyato ṭhite hetuaññamaññavipākajhānamaggasampayuttā anulomato na tiṭṭhanti, nissaye paccanīyato ṭhite vatthupurejāto anulomato na tiṭṭhati. Āhāre vā indriye vā paccanīyato ṭhite hetuaññamaññavipākajhānamaggasampayuttā anulomato na tiṭṭhanti. Ārammaṇe pana paccanīyato ṭhite adhipatiupanissayā anulomato na tiṭṭhanti, ārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayā pana na labbhanti. Iminā upāyena sabbattha yaṃ labbhati, yañca na labbhati, taṃ jānitvā labbhamānavasena vārā uddharitabbā.
ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ತಿಮೂಲಕಾದೀಸು ಅನನ್ತರೇ ಸತ್ತಾತಿಆದಯೋ ದುಮೂಲಕೇ ಲದ್ಧವಾರಾಯೇವ ಸತ್ತಮೂಲಕಾದೀಸು ಪನ ನಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ನಿಸ್ಸಯೇ ತೀಣೀತಿ ಪುರೇಜಾತವಸೇನ ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಯೇ ತೀಣಿ। ಕಮ್ಮೇ ದ್ವೇ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕವಸೇನೇವ। ಆಹಾರೇ ಏಕಂ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರವಸೇನ। ಇನ್ದ್ರಿಯೇ ಏಕಂ ರೂಪಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ। ಕಮೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನಂ ಅಬ್ಯಾಕತನ್ತಾನಿ ಪಚ್ಛಾಜಾತವಸೇನ। ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು ಪಞ್ಚಾತಿ ತಾನಿ ಚೇವ ತೀಣಿ, ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಾ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾತಿ ಇಮಾನಿ ಚ ದ್ವೇ ಪಚ್ಛಾಜಾತಾಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನಾತಿ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಕಭಾವತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಅತ್ಥಿಅವಿಗತೇಸು ಏಕನ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ। ನಾಹಾರೇ ಗಹಿತೇ ನಇನ್ದ್ರಿಯಪಚ್ಚಯಾತಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ತಥಾ ನಇನ್ದ್ರಿಯೇ ಗಹಿತೇ ನಾಹಾರಪಚ್ಚಯಾತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ದ್ವೀಸು ಏಕತೋ ಗಹಿತೇಸು ಗಣೇತಬ್ಬವಾರಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಝಾನಮಗ್ಗಾದೀಸುಪಿ ಪಚ್ಚನೀಕತೋ ಠಿತೇಸು ಆಹಾರತೋ ವಾ ಇನ್ದ್ರಿಯತೋ ವಾ ಏಕಂ ಅನುಲೋಮಂ ಅಕತ್ವಾವ ಅವಸಾನೇ ಇನ್ದ್ರಿಯೇ ಏಕಂ, ಅತ್ಥಿಯಾ ಏಕಂ, ಅವಿಗತೇ ಏಕಂ, ಆಹಾರೇ ಏಕಂ, ಅತ್ಥಿಯಾ ಏಕಂ, ಅವಿಗತೇ ಏಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Tattha sabbesupi timūlakādīsu anantare sattātiādayo dumūlake laddhavārāyeva sattamūlakādīsu pana nasahajātapaccayā nissaye tīṇīti purejātavasena vatthunissaye tīṇi. Kamme dve nānākkhaṇikavaseneva. Āhāreekaṃ kabaḷīkārāhāravasena. Indriye ekaṃ rūpindriyavasena. Kamena gantvā vippayutte tīṇīti kusalādīnaṃ abyākatantāni pacchājātavasena. Atthiavigatesu pañcāti tāni ceva tīṇi, kusalābyākatā abyākatassa, akusalābyākatā abyākatassāti imāni ca dve pacchājātāhārindriyavasenāti. Pacchājātapaccayassa paccanīkabhāvato paṭṭhāya pana atthiavigatesu ekanti abyākato abyākatassa āhārindriyavasena. Nāhāre gahite naindriyapaccayāti na gahetabbaṃ. Tathā naindriye gahite nāhārapaccayāti. Kasmā? Dvīsu ekato gahitesu gaṇetabbavārassa abhāvato. Jhānamaggādīsupi paccanīkato ṭhitesu āhārato vā indriyato vā ekaṃ anulomaṃ akatvāva avasāne indriye ekaṃ, atthiyā ekaṃ, avigate ekaṃ, āhāre ekaṃ, atthiyā ekaṃ, avigate ekanti vuttaṃ. Sesamettha uttānatthamevāti.
ನಹೇತುಮೂಲಕಂ।
Nahetumūlakaṃ.
೬೩೬. ನಾರಮ್ಮಣಮೂಲಕಾದೀಸು ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮೂಲಕೇ ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಹೇತುಯಾ ತೀಣೀತಿ ಕುಸಲಾದೀನಿ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾನಂ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ಅಟ್ಠಾತಿ ಅಧಿಪತಿಯಾ ವುತ್ತೇಸು ದಸಸು ‘‘ಕುಸಲೋ ಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಅಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾ’’ತಿ ದ್ವೇ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೇಸಾನಿ ಅಟ್ಠ। ಸಹಜಾತೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಹೇತುಯಾ ವುತ್ತೇಹಿ ತೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸ, ಅಕುಸಲೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಚ ಅಬ್ಯಾಕತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ। ನಿಸ್ಸಯೇ ಸತ್ತಾತಿ ತೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಅಕುಸಲಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ವತ್ಥುವಸೇನ। ಕಮ್ಮೇ ತೀಣೀತಿ ಹೇತುಯಾ ವುತ್ತಾನೇವ। ಸೇಸತಿಕೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ತೀಣೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಾನೇವ।
636. Nārammaṇamūlakādīsu naaññamaññamūlake naaññamaññapaccayā hetuyā tīṇīti kusalādīni cittasamuṭṭhānānaṃ. Adhipatiyā aṭṭhāti adhipatiyā vuttesu dasasu ‘‘kusalo kusalābyākatassa, akusalo akusalābyākatassā’’ti dve apanetvā sesāni aṭṭha. Sahajāte pañcāti hetuyā vuttehi tīhi saddhiṃ ‘‘kusalo ca abyākato ca abyākatassa, akusalo ca abyākato ca abyākatassā’’ti ime dve. Nissaye sattāti tehi pañcahi saddhiṃ ‘‘abyākato kusalassa, abyākato akusalassā’’ti ime dve vatthuvasena. Kamme tīṇīti hetuyā vuttāneva. Sesatikesupi eseva nayo. Adhipatiyā tīṇīti heṭṭhā vuttāneva.
೬೪೪. ನಾಹಾರಮೂಲಕೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ತೀಣೀತಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಆಹಾರೇ ಸೇಸಚೇತಸಿಕವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಯಥಾ ಚ ಹೇಟ್ಠಾ, ತಥಾ ಇಧಾಪಿ ನಾಹಾರನಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಏಕೇಕಮೇವ ಗಹಿತಂ, ನ ದ್ವೇ ಏಕತೋ।
644. Nāhāramūlake aññamaññe tīṇīti ṭhapetvā āhāre sesacetasikavasena veditabbāni. Yathā ca heṭṭhā, tathā idhāpi nāhāranaindriyesu ekekameva gahitaṃ, na dve ekato.
೬೪೮. ನಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಹೇತುಯಾ ತೀಣೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ನಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ವುತ್ತಾನೇವ। ಅಧಿಪತಿಯಾ ಅಟ್ಠಾತಿ ವುತ್ತಾನೇವ। ನವಿಪ್ಪಯುತ್ತಮೂಲಕೇ ಕಮ್ಮೇ ಪಞ್ಚಾತಿ ಕುಸಲಾದಿಚೇತನಾ ಸಹಜಾತಕುಸಲಾದೀನಂ, ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಚೇತನಾ ಕಮ್ಮಸಮುಟ್ಠಾನರೂಪಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚ। ಆಹಾರಿನ್ದ್ರಿಯೇಸು ತೀಣಿ ಸಹಜಾತಸದಿಸಾನಿ। ಝಾನಮಗ್ಗಾದೀಸು ತೀಣಿ ಹೇತುಸದಿಸಾನಿ।
648. Nasampayuttapaccayāhetuyā tīṇīti heṭṭhā naaññamaññe vuttāneva. Adhipatiyā aṭṭhāti vuttāneva. Navippayuttamūlake kamme pañcāti kusalādicetanā sahajātakusalādīnaṃ, nānākkhaṇikā kusalākusalacetanā kammasamuṭṭhānarūpassāti evaṃ pañca. Āhārindriyesu tīṇi sahajātasadisāni. Jhānamaggādīsu tīṇi hetusadisāni.
೬೫೦. ನೋಅತ್ಥಿಮೂಲಕೇ ಯಸ್ಮಾ ಹೇತು ನೋಅತ್ಥಿ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ನಿಯಮತೋ ಅತ್ಥಿಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ನಾರಮ್ಮಣೇ ನವಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ಚ ಹೇತು, ತಥಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಲಕ್ಖಣಯುತ್ತಾ ಏತ್ಥ ಅನುಲೋಮತೋ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಕಮ್ಮೇ ದ್ವೇತಿ ಇದಂ ಪನ ನಾನಾಕ್ಖಣಿಕಕಮ್ಮವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಸಬ್ಬೇ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಯಂ ಪನ ಅನುಲೋಮತೋ ಲಬ್ಭಮಾನಮ್ಪಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತತೋ ಪುರೇತರಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಗಯ್ಹನ್ತಿ, ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ಯೋಜನಂ ಲಭತಿ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ‘‘ನೋಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ನಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ…ಪೇ॰… ನೋಅವಿಗತಪಚ್ಚಯಾ ಕಮ್ಮೇ ದ್ವೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ಸಕಟ್ಠಾನೇಯೇವ ನ ಗಹಿತೋತಿ ? ಯಸ್ಮಾ ಅವಸೇಸೇಸುಪಿ ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇಸು ಏಕೋವ ಅನುಲೋಮತೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮೇ ಲಕ್ಖಣಂ – ಯೋ ಸಬ್ಬೇಸು ಪಚ್ಚನೀಯತೋ ಠಿತೇಸು ಏಕೋವ ಅನುಲೋಮತೋ ಲಬ್ಭತಿ, ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ವುಚ್ಚತೀತಿ। ನೋಅತ್ಥಿಪಚ್ಚಯಾ ನೋಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ…ಪೇ॰… ನೋಅವಿಗತಪಚ್ಚಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ನವಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇದಂ ಪನ ಪಕತೂಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಲಬ್ಭಮಾನಂ ಅಲಬ್ಭಮಾನಂ ಪುರೇವುತ್ತಂ ಪಚ್ಛಾವುತ್ತಞ್ಚ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
650. Noatthimūlake yasmā hetu noatthi nāma na hoti, niyamato atthiyeva, tasmā taṃ aggahetvā nārammaṇe navāti vuttaṃ. Yathā ca hetu, tathā aññepi atthipaccayalakkhaṇayuttā ettha anulomato na tiṭṭhanti. Kamme dveti idaṃ pana nānākkhaṇikakammavasena vuttaṃ. Paccanīyato sabbe labbhanti. Yaṃ pana anulomato labbhamānampi aggahetvā tato puretarā paccayā paccanīyato gayhanti, so pacchā yojanaṃ labhati. Tenevettha ‘‘noatthipaccayā nahetupaccayā…pe… noavigatapaccayā kamme dve’’ti vuttaṃ. Kasmā panesa sakaṭṭhāneyeva na gahitoti ? Yasmā avasesesupi paccanīyato ṭhitesu ekova anulomato labbhati. Idañhi imasmiṃ paccayānulome lakkhaṇaṃ – yo sabbesu paccanīyato ṭhitesu ekova anulomato labbhati, so pacchā vuccatīti. Noatthipaccayā nohetupaccayā…pe… noavigatapaccayā upanissaye navāti etthāpi eseva nayo. Idaṃ pana pakatūpanissayavasena vuttaṃ. Iminā upāyena sabbattha labbhamānaṃ alabbhamānaṃ purevuttaṃ pacchāvuttañca veditabbanti.
ಪಞ್ಹಾವಾರಸ್ಸ ಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮವಣ್ಣನಾ।
Pañhāvārassa paccanīyānulomavaṇṇanā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಕುಸಲತ್ತಿಕಪಟ್ಠಾನಸ್ಸ ವಣ್ಣನಾತಿ।
Niṭṭhitā ca kusalattikapaṭṭhānassa vaṇṇanāti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / ೧. ಕುಸಲತ್ತಿಕಂ • 1. Kusalattikaṃ
