| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੫. ਪਣਿਹਿਤਅਚ੍ਛવਗ੍ਗੋ
5. Paṇihitaacchavaggo
੪੧. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਲਿਸੂਕਂ વਾ ਯવਸੂਕਂ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਹਿਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਾਦੇਨ વਾ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਪਾਦਂ વਾ ਭੇਚ੍ਛਤਿ 1 ਲੋਹਿਤਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੂਕਸ੍ਸ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਭੇਚ੍ਛਤਿ, વਿਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਪਠਮਂ।
41. ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, sālisūkaṃ vā yavasūkaṃ vā micchāpaṇihitaṃ hatthena vā pādena vā akkantaṃ hatthaṃ vā pādaṃ vā bhecchati 2 lohitaṃ vā uppādessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Micchāpaṇihitattā, bhikkhave, sūkassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu micchāpaṇihitena cittena avijjaṃ bhecchati, vijjaṃ uppādessati, nibbānaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Micchāpaṇihitattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Paṭhamaṃ.
੪੨. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਲਿਸੂਕਂ વਾ ਯવਸੂਕਂ વਾ ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਾਦੇਨ વਾ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਪਾਦਂ વਾ ਭੇਚ੍ਛਤਿ ਲੋਹਿਤਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੂਕਸ੍ਸ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਭੇਚ੍ਛਤਿ, વਿਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
42. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, sālisūkaṃ vā yavasūkaṃ vā sammāpaṇihitaṃ hatthena vā pādena vā akkantaṃ hatthaṃ vā pādaṃ vā bhecchati lohitaṃ vā uppādessatīti ṭhānametaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Sammāpaṇihitattā, bhikkhave, sūkassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu sammāpaṇihitena cittena avijjaṃ bhecchati, vijjaṃ uppādessati, nibbānaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Sammāpaṇihitattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Dutiyaṃ.
੪੩. ‘‘ਇਧਾਹਂ 3, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਮ੍ਹਿ ਚੇ ਅਯਂ ਸਮਯੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ’। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਚਿਤ੍ਤਂ ਹਿਸ੍ਸ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਦੁਟ੍ਠਂ। ‘‘ਚੇਤੋਪਦੋਸਹੇਤੁ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਂ।
43. ‘‘Idhāhaṃ 4, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imamhi ce ayaṃ samaye puggalo kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa , bhikkhave, paduṭṭhaṃ. ‘‘Cetopadosahetu pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantī’’ti. Tatiyaṃ.
੪੪. ‘‘ਇਧਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਮ੍ਹਿ ਚੇ ਅਯਂ ਸਮਯੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਲਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ’। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਚਿਤ੍ਤਂ ਹਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਸਨ੍ਨਂ। ‘‘ਚੇਤੋਪਸਾਦਹੇਤੁ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
44. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ pasannacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imamhi ce ayaṃ samaye puggalo kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge’. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa, bhikkhave, pasannaṃ. ‘‘Cetopasādahetu pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’’ti. Catutthaṃ.
੪੫. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਆવਿਲੋ ਲੁਲ਼ਿਤੋ ਕਲਲੀਭੂਤੋ ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਰੇ ਠਿਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਿਪ੍ਪਿਸਮ੍ਬੁਕਮ੍ਪਿ 5 ਸਕ੍ਖਰਕਠਲਮ੍ਪਿ ਮਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮ੍ਪਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਆવਿਲਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਸ੍ਸ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆવਿਲੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਂ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਆવਿਲਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
45. ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, udakarahado āvilo luḷito kalalībhūto tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito na passeyya sippisambukampi 6 sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Taṃ kissa hetu? Āvilattā, bhikkhave, udakassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu āvilena cittena attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Āvilattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Pañcamaṃ.
੪੬. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਅਚ੍ਛੋ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਨਾવਿਲੋ ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਰੇ ਠਿਤੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਿਪ੍ਪਿਸਮ੍ਬੁਕਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਖਰਕਠਲਮ੍ਪਿ ਮਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮ੍ਪਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਨਾવਿਲਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਸ੍ਸ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾવਿਲੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਂ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਨਾવਿਲਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ।
46. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, udakarahado accho vippasanno anāvilo tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukampi sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Taṃ kissa hetu? Anāvilattā, bhikkhave, udakassa. Evamevaṃ kho, bhikkhave, so vata bhikkhu anāvilena cittena attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Anāvilattā, bhikkhave, cittassā’’ti. Chaṭṭhaṃ.
੪੭. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਾਨਂ ਫਨ੍ਦਨੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ ਯਦਿਦਂ ਮੁਦੁਤਾਯ ਚੇવ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਯ ਚ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਨਾਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯਂ ਏવਂ ਭਾવਿਤਂ ਬਹੁਲੀਕਤਂ ਮੁਦੁ ਚ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਯਥਯਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਾવਿਤਂ ਬਹੁਲੀਕਤਂ ਮੁਦੁ ਚ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
47. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yāni kānici rukkhajātānaṃ phandano tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ mudutāya ceva kammaññatāya ca. Evamevaṃ kho ahaṃ, bhikkhave , nāññaṃ ekadhammampi samanupassāmi yaṃ evaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ mudu ca hoti kammaññañca yathayidaṃ cittaṃ. Cittaṃ, bhikkhave, bhāvitaṃ bahulīkataṃ mudu ca hoti kammaññañca hotī’’ti. Sattamaṃ.
੪੮. ‘‘ਨਾਹਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯਂ ਏવਂ ਲਹੁਪਰਿવਤ੍ਤਂ ਯਥਯਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਮਾਪਿ ਨ ਸੁਕਰਾ ਯਾવ ਲਹੁਪਰਿવਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
48. ‘‘Nāhaṃ , bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi yaṃ evaṃ lahuparivattaṃ yathayidaṃ cittaṃ. Yāvañcidaṃ, bhikkhave, upamāpi na sukarā yāva lahuparivattaṃ citta’’nti. Aṭṭhamaṃ.
੪੯. ‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ। ਨવਮਂ।
49. ‘‘Pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭha’’nti. Navamaṃ.
੫੦. ‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਦਸਮਂ।
50. ‘‘Pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ. Tañca kho āgantukehi upakkilesehi vippamutta’’nti. Dasamaṃ.
ਪਣਿਹਿਤਅਚ੍ਛવਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।
Paṇihitaacchavaggo pañcamo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਪਣਿਹਿਤਅਚ੍ਛવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 5. Paṇihitaacchavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੫. ਪਣਿਹਿਤਅਚ੍ਛવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 5. Paṇihitaacchavaggavaṇṇanā
