| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
९. पणीतभोजनसिक्खापदं
9. Paṇītabhojanasikkhāpadaṃ
२५७. नवमे पकट्ठभावं नीतन्ति पणीतन्ति वुत्ते पणीतसद्दो उत्तमत्थोति आह ‘‘उत्तमभोजनानी’’ति। सम्पन्नो नाम न मधुरगुणो, अथ खो मधुरगुणयुत्तं भोजनमेवाति आह ‘‘सम्पत्तियुत्त’’न्ति। कस्साति करणत्थे चेतं सामिवचनं, केनाति हि अत्थो। ‘‘सुरस’’न्तिइमिना सादीयति अस्सादीयतीति सादूति वचनत्थस्स सरूपं दस्सेति।
257. Navame pakaṭṭhabhāvaṃ nītanti paṇītanti vutte paṇītasaddo uttamatthoti āha ‘‘uttamabhojanānī’’ti. Sampanno nāma na madhuraguṇo, atha kho madhuraguṇayuttaṃ bhojanamevāti āha ‘‘sampattiyutta’’nti. Kassāti karaṇatthe cetaṃ sāmivacanaṃ, kenāti hi attho. ‘‘Surasa’’ntiiminā sādīyati assādīyatīti sādūti vacanatthassa sarūpaṃ dasseti.
२५९. ‘‘यो पन…पे॰… भुञ्जेय्या’’ति एत्थ विनिच्छयो एवं वेदितब्बोति योजना। सुद्धानीति ओदनेन असंसट्ठानि। ओदनसंसट्ठानि सब्बिआदीनीति सम्बन्धो। एत्थाति इमस्मिं सिक्खापदे। हीति सच्चं। ‘‘पणीतसंसट्ठानी’’तिइमिना पणीतेहि सब्बिआदीहि संसट्ठानि भोजनानि पणीतभोजनानीति अत्थं दस्सेति। ‘‘सत्तधञ्ञनिब्बत्तानी’’ति इमिना भोजनानं सरूपं दस्सेति।
259. ‘‘Yo pana…pe… bhuñjeyyā’’ti ettha vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Suddhānīti odanena asaṃsaṭṭhāni. Odanasaṃsaṭṭhāni sabbiādīnīti sambandho. Etthāti imasmiṃ sikkhāpade. Hīti saccaṃ. ‘‘Paṇītasaṃsaṭṭhānī’’tiiminā paṇītehi sabbiādīhi saṃsaṭṭhāni bhojanāni paṇītabhojanānīti atthaṃ dasseti. ‘‘Sattadhaññanibbattānī’’ti iminā bhojanānaṃ sarūpaṃ dasseti.
‘‘सब्बिना भत्त’’न्तिआदीनं पञ्चन्नं विकप्पानं मज्झे तीसुपि विकप्पेसु ‘‘भत्त’’न्ति योजेतब्बं। एवं वाक्यं कत्वा विञ्ञापने आपत्तिं दस्सेत्वा समासं कत्वा विञ्ञापने तं दस्सेन्तो आह ‘‘सब्बिभत्तं देही’’तिआदि।
‘‘Sabbinā bhatta’’ntiādīnaṃ pañcannaṃ vikappānaṃ majjhe tīsupi vikappesu ‘‘bhatta’’nti yojetabbaṃ. Evaṃ vākyaṃ katvā viññāpane āpattiṃ dassetvā samāsaṃ katvā viññāpane taṃ dassento āha ‘‘sabbibhattaṃ dehī’’tiādi.
इतोति गावितो लद्धेनाति सम्बन्धो। विसङ्केतन्ति सङ्केततो ञापिततो विगतं विरहितन्ति अत्थो। हीति सच्चं। इमिना विसङ्केतस्स गुणदोसं दस्सेति।
Itoti gāvito laddhenāti sambandho. Visaṅketanti saṅketato ñāpitato vigataṃ virahitanti attho. Hīti saccaṃ. Iminā visaṅketassa guṇadosaṃ dasseti.
कप्पियसब्बिना देहीति कप्पियसब्बिना संसट्ठं भत्तं देहीति योजना। एसेव नयो सेसेसुपि। येन येनाति येन येन सब्बिआदिना। तस्मिं तस्साति एत्थापि विच्छावसेन अत्थो दट्ठब्बो। पाळियं आगतसब्बि नाम गोसब्बि, अजिकासब्बि, महिंससब्बि, येसं मंसं कप्पति, तेसं सब्बि च। नवनीतं नाम एवमेव। तेलं नाम तिलतेलं, सासपतेलं, मधुकतेलं, एरण्डतेलं, वसातेलञ्च। मधु नाम मक्खिकामधु। फाणितं नाम उच्छुम्हा निब्बत्तं। मच्छो नाम उदकचरो। पाळिअनागतो मच्छो नाम नत्थि। मंसं नाम येसं मंसं कप्पति, तेसं मंसं। खीरदधीनि सब्बिसदिसानेव। वुत्तं यथा एवं ‘‘नवनीतभत्तं देही’’तिआदीसुपि सूपोदनविञ्ञत्तिदुक्कटमेव होतीति योजना। हीति सच्चं। सो चाति सो चत्थो। तत्थाति तस्मिं अत्थे। किं पयोजनं। नत्थेव पयोजनन्ति अधिप्पायो।
Kappiyasabbinā dehīti kappiyasabbinā saṃsaṭṭhaṃ bhattaṃ dehīti yojanā. Eseva nayo sesesupi. Yena yenāti yena yena sabbiādinā. Tasmiṃ tassāti etthāpi vicchāvasena attho daṭṭhabbo. Pāḷiyaṃ āgatasabbi nāma gosabbi, ajikāsabbi, mahiṃsasabbi, yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sabbi ca. Navanītaṃ nāma evameva. Telaṃ nāma tilatelaṃ, sāsapatelaṃ, madhukatelaṃ, eraṇḍatelaṃ, vasātelañca. Madhu nāma makkhikāmadhu. Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattaṃ. Maccho nāma udakacaro. Pāḷianāgato maccho nāma natthi. Maṃsaṃ nāma yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ maṃsaṃ. Khīradadhīni sabbisadisāneva. Vuttaṃ yathā evaṃ ‘‘navanītabhattaṃ dehī’’tiādīsupi sūpodanaviññattidukkaṭameva hotīti yojanā. Hīti saccaṃ. So cāti so cattho. Tatthāti tasmiṃ atthe. Kiṃ payojanaṃ. Nattheva payojananti adhippāyo.
पटिलद्धं भोजनन्ति सम्बन्धो। एकरसन्ति एककिच्चं। ततोति नवपणीतभोजनतो नीहरित्वाति सम्बन्धो।
Paṭiladdhaṃ bhojananti sambandho. Ekarasanti ekakiccaṃ. Tatoti navapaṇītabhojanato nīharitvāti sambandho.
सब्बानीति नव पाचित्तियानि सन्धाय वुत्तं।
Sabbānīti nava pācittiyāni sandhāya vuttaṃ.
२६१. उभयेसम्पीति भिक्खुभिक्खुनीनम्पि। सब्बीति चेत्थ यो नं परिभुञ्जति, तस्स बलायुवड्ढनत्थं सब्बति गच्छति पवत्ततीति सब्बि, घतं। ततियक्खरेनेव सज्झायितब्बं लिखितब्बञ्च । कस्मा? ततियक्खरट्ठानेयेव सब्ब गतियन्ति गतिअत्थस्स सब्बधातुस्स धातुपाठेसु आगतत्ताति। नवमं।
261.Ubhayesampīti bhikkhubhikkhunīnampi. Sabbīti cettha yo naṃ paribhuñjati, tassa balāyuvaḍḍhanatthaṃ sabbati gacchati pavattatīti sabbi, ghataṃ. Tatiyakkhareneva sajjhāyitabbaṃ likhitabbañca . Kasmā? Tatiyakkharaṭṭhāneyeva sabba gatiyanti gatiatthassa sabbadhātussa dhātupāṭhesu āgatattāti. Navamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. भोजनवग्गो • 4. Bhojanavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ९. पणीतभोजनसिक्खापदवण्णना • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ९. पणीतभोजनसिक्खापदवण्णना • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ९. पणीतभोजनसिक्खापदवण्णना • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ९. पणीतभोजनसिक्खापदवण्णना • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
