| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๙. ปณีตโภชนสิกฺขาปทํ
9. Paṇītabhojanasikkhāpadaṃ
๒๕๗. นวเม ปกฎฺฐภาวํ นีตนฺติ ปณีตนฺติ วุเตฺต ปณีตสโทฺท อุตฺตมโตฺถติ อาห ‘‘อุตฺตมโภชนานี’’ติฯ สมฺปโนฺน นาม น มธุรคุโณ, อถ โข มธุรคุณยุตฺตํ โภชนเมวาติ อาห ‘‘สมฺปตฺติยุตฺต’’นฺติฯ กสฺสาติ กรณเตฺถ เจตํ สามิวจนํ, เกนาติ หิ อโตฺถฯ ‘‘สุรส’’นฺติอิมินา สาทียติ อสฺสาทียตีติ สาทูติ วจนตฺถสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ
257. Navame pakaṭṭhabhāvaṃ nītanti paṇītanti vutte paṇītasaddo uttamatthoti āha ‘‘uttamabhojanānī’’ti. Sampanno nāma na madhuraguṇo, atha kho madhuraguṇayuttaṃ bhojanamevāti āha ‘‘sampattiyutta’’nti. Kassāti karaṇatthe cetaṃ sāmivacanaṃ, kenāti hi attho. ‘‘Surasa’’ntiiminā sādīyati assādīyatīti sādūti vacanatthassa sarūpaṃ dasseti.
๒๕๙. ‘‘โย ปน…เป.… ภุเญฺชยฺยา’’ติ เอตฺถ วินิจฺฉโย เอวํ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ สุทฺธานีติ โอทเนน อสํสฎฺฐานิฯ โอทนสํสฎฺฐานิ สพฺพิอาทีนีติ สมฺพโนฺธฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ หีติ สจฺจํฯ ‘‘ปณีตสํสฎฺฐานี’’ติอิมินา ปณีเตหิ สพฺพิอาทีหิ สํสฎฺฐานิ โภชนานิ ปณีตโภชนานีติ อตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘สตฺตธญฺญนิพฺพตฺตานี’’ติ อิมินา โภชนานํ สรูปํ ทเสฺสติฯ
259. ‘‘Yo pana…pe… bhuñjeyyā’’ti ettha vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Suddhānīti odanena asaṃsaṭṭhāni. Odanasaṃsaṭṭhāni sabbiādīnīti sambandho. Etthāti imasmiṃ sikkhāpade. Hīti saccaṃ. ‘‘Paṇītasaṃsaṭṭhānī’’tiiminā paṇītehi sabbiādīhi saṃsaṭṭhāni bhojanāni paṇītabhojanānīti atthaṃ dasseti. ‘‘Sattadhaññanibbattānī’’ti iminā bhojanānaṃ sarūpaṃ dasseti.
‘‘สพฺพินา ภตฺต’’นฺติอาทีนํ ปญฺจนฺนํ วิกปฺปานํ มเชฺฌ ตีสุปิ วิกเปฺปสุ ‘‘ภตฺต’’นฺติ โยเชตพฺพํฯ เอวํ วากฺยํ กตฺวา วิญฺญาปเน อาปตฺติํ ทเสฺสตฺวา สมาสํ กตฺวา วิญฺญาปเน ตํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สพฺพิภตฺตํ เทหี’’ติอาทิฯ
‘‘Sabbinā bhatta’’ntiādīnaṃ pañcannaṃ vikappānaṃ majjhe tīsupi vikappesu ‘‘bhatta’’nti yojetabbaṃ. Evaṃ vākyaṃ katvā viññāpane āpattiṃ dassetvā samāsaṃ katvā viññāpane taṃ dassento āha ‘‘sabbibhattaṃ dehī’’tiādi.
อิโตติ คาวิโต ลเทฺธนาติ สมฺพโนฺธฯ วิสเงฺกตนฺติ สเงฺกตโต ญาปิตโต วิคตํ วิรหิตนฺติ อโตฺถฯ หีติ สจฺจํฯ อิมินา วิสเงฺกตสฺส คุณโทสํ ทเสฺสติฯ
Itoti gāvito laddhenāti sambandho. Visaṅketanti saṅketato ñāpitato vigataṃ virahitanti attho. Hīti saccaṃ. Iminā visaṅketassa guṇadosaṃ dasseti.
กปฺปิยสพฺพินา เทหีติ กปฺปิยสพฺพินา สํสฎฺฐํ ภตฺตํ เทหีติ โยชนาฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ เยน เยนาติ เยน เยน สพฺพิอาทินาฯ ตสฺมิํ ตสฺสาติ เอตฺถาปิ วิจฺฉาวเสน อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ ปาฬิยํ อาคตสพฺพิ นาม โคสพฺพิ, อชิกาสพฺพิ, มหิํสสพฺพิ, เยสํ มํสํ กปฺปติ, เตสํ สพฺพิ จฯ นวนีตํ นาม เอวเมวฯ เตลํ นาม ติลเตลํ, สาสปเตลํ, มธุกเตลํ, เอรณฺฑเตลํ, วสาเตลญฺจฯ มธุ นาม มกฺขิกามธุฯ ผาณิตํ นาม อุจฺฉุมฺหา นิพฺพตฺตํฯ มโจฺฉ นาม อุทกจโรฯ ปาฬิอนาคโต มโจฺฉ นาม นตฺถิฯ มํสํ นาม เยสํ มํสํ กปฺปติ, เตสํ มํสํฯ ขีรทธีนิ สพฺพิสทิสาเนวฯ วุตฺตํ ยถา เอวํ ‘‘นวนีตภตฺตํ เทหี’’ติอาทีสุปิ สูโปทนวิญฺญตฺติทุกฺกฎเมว โหตีติ โยชนาฯ หีติ สจฺจํฯ โส จาติ โส จโตฺถฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ อเตฺถฯ กิํ ปโยชนํฯ นเตฺถว ปโยชนนฺติ อธิปฺปาโยฯ
Kappiyasabbinā dehīti kappiyasabbinā saṃsaṭṭhaṃ bhattaṃ dehīti yojanā. Eseva nayo sesesupi. Yena yenāti yena yena sabbiādinā. Tasmiṃ tassāti etthāpi vicchāvasena attho daṭṭhabbo. Pāḷiyaṃ āgatasabbi nāma gosabbi, ajikāsabbi, mahiṃsasabbi, yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sabbi ca. Navanītaṃ nāma evameva. Telaṃ nāma tilatelaṃ, sāsapatelaṃ, madhukatelaṃ, eraṇḍatelaṃ, vasātelañca. Madhu nāma makkhikāmadhu. Phāṇitaṃ nāma ucchumhā nibbattaṃ. Maccho nāma udakacaro. Pāḷianāgato maccho nāma natthi. Maṃsaṃ nāma yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ maṃsaṃ. Khīradadhīni sabbisadisāneva. Vuttaṃ yathā evaṃ ‘‘navanītabhattaṃ dehī’’tiādīsupi sūpodanaviññattidukkaṭameva hotīti yojanā. Hīti saccaṃ. So cāti so cattho. Tatthāti tasmiṃ atthe. Kiṃ payojanaṃ. Nattheva payojananti adhippāyo.
ปฎิลทฺธํ โภชนนฺติ สมฺพโนฺธฯ เอกรสนฺติ เอกกิจฺจํฯ ตโตติ นวปณีตโภชนโต นีหริตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ
Paṭiladdhaṃ bhojananti sambandho. Ekarasanti ekakiccaṃ. Tatoti navapaṇītabhojanato nīharitvāti sambandho.
สพฺพานีติ นว ปาจิตฺติยานิ สนฺธาย วุตฺตํฯ
Sabbānīti nava pācittiyāni sandhāya vuttaṃ.
๒๖๑. อุภเยสมฺปีติ ภิกฺขุภิกฺขุนีนมฺปิฯ สพฺพีติ เจตฺถ โย นํ ปริภุญฺชติ, ตสฺส พลายุวฑฺฒนตฺถํ สพฺพติ คจฺฉติ ปวตฺตตีติ สพฺพิ, ฆตํฯ ตติยกฺขเรเนว สชฺฌายิตพฺพํ ลิขิตพฺพญฺจ ฯ กสฺมา? ตติยกฺขรฎฺฐาเนเยว สพฺพ คติยนฺติ คติอตฺถสฺส สพฺพธาตุสฺส ธาตุปาเฐสุ อาคตตฺตาติฯ นวมํฯ
261.Ubhayesampīti bhikkhubhikkhunīnampi. Sabbīti cettha yo naṃ paribhuñjati, tassa balāyuvaḍḍhanatthaṃ sabbati gacchati pavattatīti sabbi, ghataṃ. Tatiyakkhareneva sajjhāyitabbaṃ likhitabbañca . Kasmā? Tatiyakkharaṭṭhāneyeva sabba gatiyanti gatiatthassa sabbadhātussa dhātupāṭhesu āgatattāti. Navamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๙. ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๙. ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๙. ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๙. ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 9. Paṇītabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
