| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៤. បញ្ញាបរិហីនសុត្តវណ្ណនា
4. Paññāparihīnasuttavaṇṇanā
៤១. ចតុត្ថេ សុបរិហីនាតិ សុដ្ឋុ បរិហីនា។ យេ អរិយាយ បញ្ញាយ បរិហីនាតិ យេ សត្តា បញ្ចន្នំ ខន្ធានំ ឧទយព្ពយបដិវិជ្ឈនេន ចតុសច្ចបដិវិជ្ឈនេន ច កិលេសេហិ អារកា ឋិតត្តា អរិយាយ បរិសុទ្ធាយ វិបស្សនាបញ្ញាយ ច មគ្គបញ្ញាយ ច បរិហីនា, តេ លោកិយលោកុត្តរាហិ សម្បត្តីហិ អតិវិយ បរិហីនា មហាជានិកា។ កេ បន តេតិ? យេ កម្មាវរណេន សមន្នាគតា។ តេ ហិ មិច្ឆត្តនិយតភាវតោ ឯកន្តេន បរិហីនា អបរិបុណ្ណា មហាជានិកា។ តេនាហ ‘‘ទុគ្គតិ បាដិកង្ខា’’តិ។ វិបាកាវរណសមង្គិនោបិ បរិហីនា។ អថ វា សុក្កបក្ខេ អបរិហីនា នាម តិវិធាវរណវិរហិតា សម្មាទិដ្ឋិកា កម្មស្សកតញាណេន ច សមន្នាគតា។ សេសំ វុត្តនយានុសារេន វេទិតព្ពំ។
41. Catutthe suparihīnāti suṭṭhu parihīnā. Ye ariyāya paññāya parihīnāti ye sattā pañcannaṃ khandhānaṃ udayabbayapaṭivijjhanena catusaccapaṭivijjhanena ca kilesehi ārakā ṭhitattā ariyāya parisuddhāya vipassanāpaññāya ca maggapaññāya ca parihīnā, te lokiyalokuttarāhi sampattīhi ativiya parihīnā mahājānikā. Ke pana teti? Ye kammāvaraṇena samannāgatā. Te hi micchattaniyatabhāvato ekantena parihīnā aparipuṇṇā mahājānikā. Tenāha ‘‘duggati pāṭikaṅkhā’’ti. Vipākāvaraṇasamaṅginopi parihīnā. Atha vā sukkapakkhe aparihīnā nāma tividhāvaraṇavirahitā sammādiṭṭhikā kammassakatañāṇena ca samannāgatā. Sesaṃ vuttanayānusārena veditabbaṃ.
គាថាសុ បញ្ញាយាតិ និស្សក្កវចនំ, វិបស្សនាញាណតោ មគ្គញាណតោ ច បរិហានេនាតិ។ សាមិវចនំ វា ឯតំ, យថាវុត្តញាណស្ស បរិហានេនាតិ, ឧប្បាទេតព្ពស្ស អនុប្បាទនមេវ ចេត្ថ បរិហានំ។ និវិដ្ឋំ នាមរូបស្មិន្តិ នាមរូបេ ឧបាទានក្ខន្ធបញ្ចកេ ‘‘ឯតំ មមា’’តិអាទិនា តណ្ហាទិដ្ឋិវសេន អភិនិវិដ្ឋំ អជ្ឈោសិតំ, តតោ ឯវ ឥទំ សច្ចន្តិ មញ្ញតីតិ ‘‘ឥទមេវ សច្ចំ មោឃមញ្ញ’’ន្តិ មញ្ញតិ។ ‘‘សទេវកេ លោកេ’’តិ វិភត្តិ បរិណាមេតព្ពា។
Gāthāsu paññāyāti nissakkavacanaṃ, vipassanāñāṇato maggañāṇato ca parihānenāti. Sāmivacanaṃ vā etaṃ, yathāvuttañāṇassa parihānenāti, uppādetabbassa anuppādanameva cettha parihānaṃ. Niviṭṭhaṃ nāmarūpasminti nāmarūpe upādānakkhandhapañcake ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā taṇhādiṭṭhivasena abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ, tato eva idaṃ saccanti maññatīti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti maññati. ‘‘Sadevake loke’’ti vibhatti pariṇāmetabbā.
ឯវំ បឋមគាថាយ សំកិលេសបក្ខំ ទស្សេត្វា ឥទានិ យស្សា អនុប្បត្តិយា នាមរូបស្មិំ មញ្ញនាភិនិវេសេហិ កិលេសវដ្ដំ វត្តតិ, តស្សា ឧប្បត្តិយា វដ្ដស្ស ឧបច្ឆេទោតិ បញ្ញាយ អានុភាវំ បកាសេន្តោ ‘‘បញ្ញា ហិ សេដ្ឋា លោកស្មិ’’ន្តិ គាថមាហ។
Evaṃ paṭhamagāthāya saṃkilesapakkhaṃ dassetvā idāni yassā anuppattiyā nāmarūpasmiṃ maññanābhinivesehi kilesavaṭṭaṃ vattati, tassā uppattiyā vaṭṭassa upacchedoti paññāya ānubhāvaṃ pakāsento ‘‘paññā hi seṭṭhā lokasmi’’nti gāthamāha.
តត្ថ លោកស្មិន្តិ សង្ខារលោកស្មិំ។ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិយ សត្តេសុ, សង្ខារេសុ បញ្ញាសទិសោ ធម្មោ នត្ថិ។ បញ្ញុត្តរា ហិ កុសលា ធម្មា, បញ្ញាយ ច សិទ្ធាយ សព្ពេ អនវជ្ជធម្មា សិទ្ធា ឯវ ហោន្តិ។ តថា ហិ វុត្តំ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិស្ស សម្មាសង្កប្បោ បហោតី’’តិអាទិ (ម. និ. ៣.១៤១; សំ. និ. ៥.១)។ យា បនេត្ថ បញ្ញា អធិប្បេតា, សា សេដ្ឋាតិ ថោមិតា។ យថា ច សា បវត្តតិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘យាយំ និព្ពេធគាមិនី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តស្សត្ថោ – យា អយំ បញ្ញា អនិព្ពិទ្ធបុព្ពំ អបទាលិតបុព្ពំ លោភក្ខន្ធាទិំ និព្ពិជ្ឈន្តី បទាលេន្តី គច្ឆតិ បវត្តតីតិ និព្ពេធគាមិនី, យាយ ច តស្មិំ តស្មិំ ភវយោនិគតិវិញ្ញាណដ្ឋិតិសត្តាវាសេសុ សត្តនិកាយេសុ ខន្ធានំ បឋមាភិនិព្ពត្តិសង្ខាតាយ ជាតិយា តំនិមិត្តស្ស ច កម្មភវស្ស បរិក្ខយំ បរិយោសានំ និព្ពានំ អរហត្តញ្ច សម្មា អវិបរីតំ ជានាតិ សច្ឆិករោតិ, អយំ សហវិបស្សនា មគ្គបញ្ញា សេដ្ឋា លោកស្មិន្តិ។
Tattha lokasminti saṅkhāralokasmiṃ. Sammāsambuddho viya sattesu, saṅkhāresu paññāsadiso dhammo natthi. Paññuttarā hi kusalā dhammā, paññāya ca siddhāya sabbe anavajjadhammā siddhā eva honti. Tathā hi vuttaṃ ‘‘sammādiṭṭhissa sammāsaṅkappo pahotī’’tiādi (ma. ni. 3.141; saṃ. ni. 5.1). Yā panettha paññā adhippetā, sā seṭṭhāti thomitā. Yathā ca sā pavattati, taṃ dassetuṃ ‘‘yāyaṃ nibbedhagāminī’’tiādi vuttaṃ. Tassattho – yā ayaṃ paññā anibbiddhapubbaṃ apadālitapubbaṃ lobhakkhandhādiṃ nibbijjhantī padālentī gacchati pavattatīti nibbedhagāminī, yāya ca tasmiṃ tasmiṃ bhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsesu sattanikāyesu khandhānaṃ paṭhamābhinibbattisaṅkhātāya jātiyā taṃnimittassa ca kammabhavassa parikkhayaṃ pariyosānaṃ nibbānaṃ arahattañca sammā aviparītaṃ jānāti sacchikaroti, ayaṃ sahavipassanā maggapaññā seṭṭhā lokasminti.
ឥទានិ យថាវុត្តបញ្ញានុភាវសម្បន្នេ ខីណាសវេ អភិត្ថវន្តោ ‘‘តេសំ ទេវា មនុស្សា ចា’’តិ ឱសានគាថមាហ។ តស្សត្ថោ – តេសំ ចតូសុ អរិយសច្ចេសុ បរិញ្ញាទីនំ សោឡសន្នំ កិច្ចានំ និដ្ឋិតត្តា ចតុសច្ចសម្ពោធេន សម្ពុទ្ធានំ, សតិវេបុល្លប្បត្តិយា សតិមតំ, វុត្តនយេន សមុគ្ឃាតិតសម្មោហត្តា បញ្ញាវេបុល្លប្បត្តិយា ហាសបញ្ញានំ, បុព្ពភាគេ វា សីលាទិបារិបូរិតោ បដ្ឋាយ យាវ និព្ពានសច្ឆិកិរិយាយ ហាសវេទតុដ្ឋិបាមោជ្ជពហុលតាយ ហាសបញ្ញានំ, សព្ពសោ បរិក្ខីណភវសំយោជនត្តា អន្តិមសរីរធារីនំ ខីណាសវានំ ទេវា មនុស្សា ច បិហយន្តិ បិយា ហោន្តិ, តព្ភាវំ អធិគន្តុំ ឥច្ឆន្តិ ‘‘អហោ បញ្ញានុភាវោ, អហោ វត មយម្បិ ឯទិសា ឯវំ និត្តិណ្ណសព្ពទុក្ខា ភវេយ្យាមា’’តិ។
Idāni yathāvuttapaññānubhāvasampanne khīṇāsave abhitthavanto ‘‘tesaṃ devā manussā cā’’ti osānagāthamāha. Tassattho – tesaṃ catūsu ariyasaccesu pariññādīnaṃ soḷasannaṃ kiccānaṃ niṭṭhitattā catusaccasambodhena sambuddhānaṃ, sativepullappattiyā satimataṃ, vuttanayena samugghātitasammohattā paññāvepullappattiyā hāsapaññānaṃ, pubbabhāge vā sīlādipāripūrito paṭṭhāya yāva nibbānasacchikiriyāya hāsavedatuṭṭhipāmojjabahulatāya hāsapaññānaṃ, sabbaso parikkhīṇabhavasaṃyojanattā antimasarīradhārīnaṃ khīṇāsavānaṃ devā manussā ca pihayanti piyā honti, tabbhāvaṃ adhigantuṃ icchanti ‘‘aho paññānubhāvo, aho vata mayampi edisā evaṃ nittiṇṇasabbadukkhā bhaveyyāmā’’ti.
ចតុត្ថសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៤. បញ្ញាបរិហីនសុត្តំ • 4. Paññāparihīnasuttaṃ
