Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / నేత్తిప్పకరణ-అట్ఠకథా • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā

    ౧౧. పఞ్ఞత్తిహారవిభఙ్గవణ్ణనా

    11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ౩౯. తత్థ కతమో పఞ్ఞత్తిహారోతి పఞ్ఞత్తిహారవిభఙ్గో. తత్థ కా పనాయం పఞ్ఞత్తీతి? ఆహ ‘‘యా పకతికథాయ దేసనా’’తి. ఇదం వుత్తం హోతి – యా దేసనాహారాదయో వియ అస్సాదాదిపదత్థవిసేసనిద్ధారణం అకత్వా భగవతో సాభావికధమ్మకథాయ దేసనా. యా తస్సా పఞ్ఞాపనా, అయం పఞ్ఞత్తిహారో. యస్మా పన సా భగవతో తథా తథా వేనేయ్యసన్తానే యథాధిప్పేతమత్థం నిక్ఖిపతీతి నిక్ఖేపో. తస్స చాయం హారో దుక్ఖాదిసఙ్ఖాతే భాగే పకారేహి ఞాపేతి, అసఙ్కరతో వా ఠపేతి, తస్మా ‘‘నిక్ఖేపపఞ్ఞత్తీ’’తి వుత్తో. ఇతి పకతికథాయ దేసనాతి సఙ్ఖేపేన వుత్తమత్థం విత్థారేన విభజితుం ‘‘కా చ పకతికథాయ దేసనా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘చత్తారి సచ్చానీ’’తిఆదిమాహ.

    39.Tatthakatamo paññattihāroti paññattihāravibhaṅgo. Tattha kā panāyaṃ paññattīti? Āha ‘‘yā pakatikathāya desanā’’ti. Idaṃ vuttaṃ hoti – yā desanāhārādayo viya assādādipadatthavisesaniddhāraṇaṃ akatvā bhagavato sābhāvikadhammakathāya desanā. Yā tassā paññāpanā, ayaṃ paññattihāro. Yasmā pana sā bhagavato tathā tathā veneyyasantāne yathādhippetamatthaṃ nikkhipatīti nikkhepo. Tassa cāyaṃ hāro dukkhādisaṅkhāte bhāge pakārehi ñāpeti, asaṅkarato vā ṭhapeti, tasmā ‘‘nikkhepapaññattī’’ti vutto. Iti pakatikathāya desanāti saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena vibhajituṃ ‘‘kā ca pakatikathāya desanā’’ti pucchitvā ‘‘cattāri saccānī’’tiādimāha.

    తత్థ ఇదం దుక్ఖన్తి అయం పఞ్ఞత్తీతి కక్ఖళఫుసనాదిసభావే రూపారూపధమ్మే అతీతాదివసేన అనేకభేదభిన్నే అభిన్దిత్వా పీళనసఙ్ఖతసన్తాపవిపరిణామట్ఠతాసామఞ్ఞేన యా కుచ్ఛితభావాదిముఖేన ఏకజ్ఝం గహణస్స కారణభూతా పఞ్ఞత్తి, కా పన సాతి? నామపఞ్ఞత్తినిబన్ధనా తజ్జాపఞ్ఞత్తి. ‘‘విఞ్ఞత్తివికారసహితో సద్దో ఏవా’’తి అపరే. ఇమినా నయేన తత్థ తత్థ పఞ్ఞత్తిఅత్థో వేదితబ్బో. ‘‘పఞ్చన్నం ఖన్ధాన’’న్తిఆదినా తస్సా పఞ్ఞత్తియా ఉపాదానం దస్సేతి. దసన్నం ఇన్ద్రియానన్తి అట్ఠ రూపిన్ద్రియాని మనిన్ద్రియం వేదనిన్ద్రియన్తి ఏవం దసన్నం. అనుభవనసామఞ్ఞేన హి వేదనా ఏకమిన్ద్రియం కతా, తథా సద్ధాదయో చ మగ్గపక్ఖియాతి.

    Tattha idaṃ dukkhanti ayaṃ paññattīti kakkhaḷaphusanādisabhāve rūpārūpadhamme atītādivasena anekabhedabhinne abhinditvā pīḷanasaṅkhatasantāpavipariṇāmaṭṭhatāsāmaññena yā kucchitabhāvādimukhena ekajjhaṃ gahaṇassa kāraṇabhūtā paññatti, kā pana sāti? Nāmapaññattinibandhanā tajjāpaññatti. ‘‘Viññattivikārasahito saddo evā’’ti apare. Iminā nayena tattha tattha paññattiattho veditabbo. ‘‘Pañcannaṃ khandhāna’’ntiādinā tassā paññattiyā upādānaṃ dasseti. Dasannaṃ indriyānanti aṭṭha rūpindriyāni manindriyaṃ vedanindriyanti evaṃ dasannaṃ. Anubhavanasāmaññena hi vedanā ekamindriyaṃ katā, tathā saddhādayo ca maggapakkhiyāti.

    కబళం కరీయతీతి కబళీకారోతి వత్థువసేన అయం నిద్దేసో. యాయ ఓజాయ సత్తా యాపేన్తి, తస్సాయేతం అధివచనం. సా హి ఓజట్ఠమకస్స రూపస్స ఆహరణతో ఆహారో. అత్థీతి మగ్గేన అసముచ్ఛిన్నతాయ విజ్జతి. రాగోతి రఞ్జనట్ఠేన రాగో. నన్దనట్ఠేన నన్దీ. తణ్హాయనట్ఠేన తణ్హా. సబ్బానేతాని లోభస్సేవ నామాని. పతిట్ఠితం తత్థ విఞ్ఞాణం విరుళ్హన్తి కమ్మం జవాపేత్వా పటిసన్ధిఆకడ్ఢనసమత్థతాయ పతిట్ఠితఞ్చేవ విఞ్ఞాణం విరుళ్హఞ్చ. యత్థాతి తేభూమకవట్టే భుమ్మం, సబ్బత్థ వా పురిమపురిమపదే ఏతం భుమ్మం. అత్థి తత్థ సఙ్ఖారానం వుద్ధీతి యే ఇమస్మిం విపాకవట్టే ఠితస్స ఆయతిం వడ్ఢనహేతుకా సఙ్ఖారా, తే సన్ధాయ వుత్తం – ‘‘యత్థ అత్థి ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తీ’’తి యస్మిం ఠానే ఆయతిం పునబ్భవాభినిబ్బత్తి అత్థి. అత్థి తత్థ ఆయతిం జాతిజరామరణన్తి యత్థ పటిసన్ధిగ్గహణం, తత్థ ఖన్ధానం అభినిబ్బత్తిలక్ఖణా జాతి, పరిపాకలక్ఖణా జరా, భేదనలక్ఖణం మరణఞ్చ అత్థి. అయం పభావపఞ్ఞత్తి దుక్ఖస్స చ సముదయస్స చాతి అయం యథావుత్తా దేసనా దుక్ఖసచ్చస్స సముదయసచ్చస్స చ సముట్ఠానపఞ్ఞత్తి, విపాకవట్టస్స సఙ్ఖారానఞ్చ తణ్హాపచ్చయనిద్దేసతోతి అధిప్పాయో.

    Kabaḷaṃ karīyatīti kabaḷīkāroti vatthuvasena ayaṃ niddeso. Yāya ojāya sattā yāpenti, tassāyetaṃ adhivacanaṃ. Sā hi ojaṭṭhamakassa rūpassa āharaṇato āhāro. Atthīti maggena asamucchinnatāya vijjati. Rāgoti rañjanaṭṭhena rāgo. Nandanaṭṭhena nandī. Taṇhāyanaṭṭhena taṇhā. Sabbānetāni lobhasseva nāmāni. Patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ viruḷhanti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāya patiṭṭhitañceva viññāṇaṃ viruḷhañca. Yatthāti tebhūmakavaṭṭe bhummaṃ, sabbattha vā purimapurimapade etaṃ bhummaṃ. Atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhīti ye imasmiṃ vipākavaṭṭe ṭhitassa āyatiṃ vaḍḍhanahetukā saṅkhārā, te sandhāya vuttaṃ – ‘‘yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbattī’’ti yasmiṃ ṭhāne āyatiṃ punabbhavābhinibbatti atthi. Atthi tattha āyatiṃjātijarāmaraṇanti yattha paṭisandhiggahaṇaṃ, tattha khandhānaṃ abhinibbattilakkhaṇā jāti, paripākalakkhaṇā jarā, bhedanalakkhaṇaṃ maraṇañca atthi. Ayaṃ pabhāvapaññatti dukkhassa ca samudayassa cāti ayaṃ yathāvuttā desanā dukkhasaccassa samudayasaccassa ca samuṭṭhānapaññatti, vipākavaṭṭassa saṅkhārānañca taṇhāpaccayaniddesatoti adhippāyo.

    నత్థి రాగోతి అగ్గమగ్గభావనాయ సముచ్ఛిన్నత్తా నత్థి చే రాగో. అప్పతిట్ఠితం తత్థ విఞ్ఞాణం అవిరుళ్హన్తి కమ్మం జవాపేత్వా పటిసన్ధిఆకడ్ఢనసమత్థతాయాభావేన అప్పతిట్ఠితఞ్చేవ అవిరుళ్హఞ్చాతి వుత్తపటిపక్ఖనయేన అత్థో వేదితబ్బో.

    Natthi rāgoti aggamaggabhāvanāya samucchinnattā natthi ce rāgo. Appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ aviruḷhanti kammaṃ javāpetvā paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāyābhāvena appatiṭṭhitañceva aviruḷhañcāti vuttapaṭipakkhanayena attho veditabbo.

    ‘‘అయం పరిఞ్ఞాపఞ్ఞత్తీ’’తిఆదినా ఏకాభిసమయవసేనేవ మగ్గసమ్మాదిట్ఠి చతూసు అరియసచ్చేసు పవత్తతీతి దస్సేతి. అయం భావనాపఞ్ఞత్తీతి అయం ద్వారారమ్మణేహి ఛద్వారప్పవత్తనధమ్మానం అనిచ్చానుపస్సనా మగ్గస్స భావనాపఞ్ఞత్తి. నిరోధపఞ్ఞత్తి నిరోధస్సాతి రోధసఙ్ఖాతాయ తణ్హాయ మగ్గేన అనవసేసనిరోధపఞ్ఞత్తి. ఉప్పాదపఞ్ఞత్తీతి ఉప్పన్నస్స పఞ్ఞాపనా. ఓకాసపఞ్ఞత్తీతి ఠానస్స పఞ్ఞాపనా. ఆహటనాపఞ్ఞత్తీతి నీహరణపఞ్ఞత్తి. ఆసాటికానన్తి గున్నం వణేసు నీలమక్ఖికాహి ఠపితఅణ్డకా ఆసాటికా నామ. ఏత్థ యస్స ఉప్పన్నా, తస్స సత్తస్స అనయబ్యసనహేతుతాయ ఆసాటికా వియాతి ఆసాటికా, కిలేసా, తేసం ఆసాటికానం. అభినిఘాతపఞ్ఞత్తీతి సముగ్ఘాతపఞ్ఞత్తి.

    ‘‘Ayaṃ pariññāpaññattī’’tiādinā ekābhisamayavaseneva maggasammādiṭṭhi catūsu ariyasaccesu pavattatīti dasseti. Ayaṃ bhāvanāpaññattīti ayaṃ dvārārammaṇehi chadvārappavattanadhammānaṃ aniccānupassanā maggassa bhāvanāpaññatti. Nirodhapaññatti nirodhassāti rodhasaṅkhātāya taṇhāya maggena anavasesanirodhapaññatti. Uppādapaññattīti uppannassa paññāpanā. Okāsapaññattīti ṭhānassa paññāpanā. Āhaṭanāpaññattīti nīharaṇapaññatti. Āsāṭikānanti gunnaṃ vaṇesu nīlamakkhikāhi ṭhapitaaṇḍakā āsāṭikā nāma. Ettha yassa uppannā, tassa sattassa anayabyasanahetutāya āsāṭikā viyāti āsāṭikā, kilesā, tesaṃ āsāṭikānaṃ. Abhinighātapaññattīti samugghātapaññatti.

    ౪౧. ఏవం వట్టవివట్టముఖేన సమ్మసనఉపాదానక్ఖన్ధముఖేనేవ సచ్చేసు పఞ్ఞత్తివిభాగం దస్సేత్వా ఇదాని తేపరివట్టవసేన దస్సేతుం ‘‘ఇదం ‘దుక్ఖ’న్తి మే, భిక్ఖవే’’తిఆది ఆరద్ధం. తత్థ దస్సనట్ఠేన చక్ఖు. యథాసభావతో జాననట్ఠేన ఞాణం. పటివిజ్ఝనట్ఠేన పఞ్ఞా. విదితకరణట్ఠేన విజ్జా. ఓభాసనట్ఠేన ఆలోకో. సబ్బం పఞ్ఞావేవచనమేవ. అయం వేవచనపఞ్ఞత్తి. సచ్ఛికిరియాపఞ్ఞత్తీతి పచ్చక్ఖకరణపఞ్ఞత్తి.

    41. Evaṃ vaṭṭavivaṭṭamukhena sammasanaupādānakkhandhamukheneva saccesu paññattivibhāgaṃ dassetvā idāni teparivaṭṭavasena dassetuṃ ‘‘idaṃ ‘dukkha’nti me, bhikkhave’’tiādi āraddhaṃ. Tattha dassanaṭṭhena cakkhu. Yathāsabhāvato jānanaṭṭhena ñāṇaṃ. Paṭivijjhanaṭṭhena paññā. Viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Obhāsanaṭṭhena āloko. Sabbaṃ paññāvevacanameva. Ayaṃ vevacanapaññatti. Sacchikiriyāpaññattīti paccakkhakaraṇapaññatti.

    తులమతులఞ్చాతి గాథాయ పచురజనానం పచ్చక్ఖభావతో తులితం పరిచ్ఛిన్నన్తి తులం, కామావచరం. న తులన్తి అతులం, తులం వా సదిసమస్స అఞ్ఞం లోకియకమ్మం నత్థీతి అతులం, మహగ్గతకమ్మం. కామావచరరూపావచరకమ్మం వా తులం, అరూపావచరం అతులం, అప్పవిపాకం వా తులం. బహువిపాకం అతులం. సమ్భవతి ఏతేనాతి సమ్భవం, సమ్భవహేతుభూతం. భవసఙ్ఖారం పునబ్భవసఙ్ఖరణకం. అవస్సజీతి విస్సజ్జేసి. మునీతి బుద్ధముని. అజ్ఝత్తరతోతి నియకజ్ఝత్తరతో . సమాహితోతి ఉపచారప్పనాసమాధివసేన సమాహితో. అభిన్ది కవచమివాతి కవచం వియ భిన్ది. అత్తసమ్భవన్తి అత్తని సఞ్జాతం కిలేసం. ఇదం వుత్తం హోతి – సవిపాకట్ఠేన సమ్భవం భవాభిసఙ్ఖరణట్ఠేన భవసఙ్ఖారన్తి చ లద్ధనామం తులాతులసఙ్ఖాతం లోకియకమ్మఞ్చ ఓస్సజి, సఙ్గామసీసే మహాయోధో కవచం వియ అత్తసమ్భవం కిలేసఞ్చ అజ్ఝత్తరతో సమాహితో హుత్వా అభిన్దీతి.

    Tulamatulañcāti gāthāya pacurajanānaṃ paccakkhabhāvato tulitaṃ paricchinnanti tulaṃ, kāmāvacaraṃ. Na tulanti atulaṃ, tulaṃ vā sadisamassa aññaṃ lokiyakammaṃ natthīti atulaṃ, mahaggatakammaṃ. Kāmāvacararūpāvacarakammaṃ vā tulaṃ, arūpāvacaraṃ atulaṃ, appavipākaṃ vā tulaṃ. Bahuvipākaṃ atulaṃ. Sambhavati etenāti sambhavaṃ, sambhavahetubhūtaṃ. Bhavasaṅkhāraṃ punabbhavasaṅkharaṇakaṃ. Avassajīti vissajjesi. Munīti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato . Samāhitoti upacārappanāsamādhivasena samāhito. Abhindi kavacamivāti kavacaṃ viya bhindi. Attasambhavanti attani sañjātaṃ kilesaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – savipākaṭṭhena sambhavaṃ bhavābhisaṅkharaṇaṭṭhena bhavasaṅkhāranti ca laddhanāmaṃ tulātulasaṅkhātaṃ lokiyakammañca ossaji, saṅgāmasīse mahāyodho kavacaṃ viya attasambhavaṃ kilesañca ajjhattarato samāhito hutvā abhindīti.

    అథ వా తులన్తి తులయన్తో తీరేన్తో. అతులఞ్చ సమ్భవన్తి నిబ్బానఞ్చేవ సమ్భవఞ్చ. భవసఙ్ఖారన్తి భవగామికమ్మం. అవస్సజి మునీతి ‘‘పఞ్చక్ఖన్ధా అనిచ్చా, తేసం నిరోధో నిబ్బానం నిచ్చ’’న్తిఆదినా (పటి॰ మ॰ ౩.౩౮ అత్థతో సమానం) నయేన తులయన్తో బుద్ధముని భవే ఆదీనవం నిబ్బానే ఆనిసంసఞ్చ దిస్వా తం ఖన్ధానం మూలభూతం భవసఙ్ఖారం కమ్మక్ఖయకరేన అరియమగ్గేన అవస్సజి. కథం? అజ్ఝత్తరతో. సో హి విపస్సనావసేన అజ్ఝత్తరతో సమథవసేన సమాహితో కవచమివ అత్తభావం పరియోనన్ధిత్వా ఠితం అత్తని సమ్భవత్తా ‘‘అత్తసమ్భవ’’న్తి లద్ధనామం సబ్బం కిలేసజాతం అభిన్ది, కిలేసాభావే కమ్మం అప్పటిసన్ధికత్తా అవస్సట్ఠం నామ హోతి, కిలేసాభావేన కమ్మం జహీతి అత్థో (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౧౬౯; ఉదా॰ అట్ఠ॰ ౫౧).

    Atha vā tulanti tulayanto tīrento. Atulañca sambhavanti nibbānañceva sambhavañca. Bhavasaṅkhāranti bhavagāmikammaṃ. Avassaji munīti ‘‘pañcakkhandhā aniccā, tesaṃ nirodho nibbānaṃ nicca’’ntiādinā (paṭi. ma. 3.38 atthato samānaṃ) nayena tulayanto buddhamuni bhave ādīnavaṃ nibbāne ānisaṃsañca disvā taṃ khandhānaṃ mūlabhūtaṃ bhavasaṅkhāraṃ kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji. Kathaṃ? Ajjhattarato. So hi vipassanāvasena ajjhattarato samathavasena samāhito kavacamiva attabhāvaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ attani sambhavattā ‘‘attasambhava’’nti laddhanāmaṃ sabbaṃ kilesajātaṃ abhindi, kilesābhāve kammaṃ appaṭisandhikattā avassaṭṭhaṃ nāma hoti, kilesābhāvena kammaṃ jahīti attho (dī. ni. aṭṭha. 2.169; udā. aṭṭha. 51).

    సఙ్ఖతాసఙ్ఖతధాతువినిముత్తస్స అభిఞ్ఞేయ్యస్స అభావతో వుత్తం ‘‘తుల…పే॰… ధమ్మాన’’న్తి. తేన ధమ్మపటిసమ్భిదా వుత్తా హోతీతి ఆహ – ‘‘నిక్ఖేపపఞ్ఞత్తి ధమ్మపటిసమ్భిదాయా’’తి. భవసఙ్ఖారే సముదయపక్ఖియం సన్ధాయాహ ‘‘పరిచ్చాగపఞ్ఞత్తీ’’తి. దుక్ఖసచ్చపక్ఖియవసేన ‘‘పరిఞ్ఞాపఞ్ఞత్తీ’’తి. సమాధానవిసిట్ఠస్స అజ్ఝత్తరతభావస్స వసేన ‘‘భావనాపఞ్ఞత్తి కాయగతాయ సతియా’’తి వుత్తం. అజ్ఝత్తరతతావిసిట్ఠస్స పన సమాధానస్స వసేన ‘‘ఠితిపఞ్ఞత్తి చిత్తేకగ్గతాయా’’తి వుత్తన్తి దట్ఠబ్బం. అభినిబ్బిదాపఞ్ఞత్తి చిత్తస్సాతి ఆయుసఙ్ఖారోస్సజ్జనవసేన చిత్తస్స అభినీహరణపఞ్ఞత్తి. ఉపాదానపఞ్ఞత్తీతి గహణపఞ్ఞత్తి. సబ్బఞ్ఞుతాయాతి సమ్మాసమ్బుద్ధభావస్స. ఏతేన అసమ్మాసమ్బుద్ధస్స ఆయుసఙ్ఖారోస్సజ్జనం నత్థీతి దస్సేతి. కిలేసాభావేన భగవా కమ్మం జహతీతి దస్సేన్తో ‘‘పదాలనాపఞ్ఞత్తి అవిజ్జణ్డకోసాన’’న్తి ఆహ.

    Saṅkhatāsaṅkhatadhātuvinimuttassa abhiññeyyassa abhāvato vuttaṃ ‘‘tula…pe… dhammāna’’nti. Tena dhammapaṭisambhidā vuttā hotīti āha – ‘‘nikkhepapaññatti dhammapaṭisambhidāyā’’ti. Bhavasaṅkhāre samudayapakkhiyaṃ sandhāyāha ‘‘pariccāgapaññattī’’ti. Dukkhasaccapakkhiyavasena ‘‘pariññāpaññattī’’ti. Samādhānavisiṭṭhassa ajjhattaratabhāvassa vasena ‘‘bhāvanāpaññatti kāyagatāya satiyā’’ti vuttaṃ. Ajjhattaratatāvisiṭṭhassa pana samādhānassa vasena ‘‘ṭhitipaññatti cittekaggatāyā’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Abhinibbidāpaññatti cittassāti āyusaṅkhārossajjanavasena cittassa abhinīharaṇapaññatti. Upādānapaññattīti gahaṇapaññatti. Sabbaññutāyāti sammāsambuddhabhāvassa. Etena asammāsambuddhassa āyusaṅkhārossajjanaṃ natthīti dasseti. Kilesābhāvena bhagavā kammaṃ jahatīti dassento ‘‘padālanāpaññatti avijjaṇḍakosāna’’nti āha.

    యో దుక్ఖమద్దక్ఖి యతోనిదానన్తి యో ఆరద్ధవిపస్సకో సబ్బం తేభూమకం దుక్ఖం అదక్ఖి పస్సి, తఞ్చ యతోనిదానం యం హేతుకం, తమ్పిస్స కారణభావేన తణ్హం పస్సి. కామేసు సో జన్తు కథం నమేయ్యాతి సో ఏవం పటిపన్నో పురిసో సవత్థుకామేసు కిలేసకామేసు యేన పకారేన నమేయ్య అభినమేయ్య, సో పకారో నత్థి. కస్మా? కామా హి లోకే సఙ్గోతి ఞత్వా. యస్మా ఇమస్మిం లోకే కామసదిసం బన్ధనం నత్థి. వుత్తఞ్చేతం భగవతా ‘‘న తం దళ్హం బన్ధనమాహు ధీరా’’తిఆది (ధ॰ ప॰ ౩౪౫; సం॰ ని॰ ౧.౧౨౧; నేత్తి॰ ౧౦౬; పేటకో ౧౫), తస్మా సఙ్ఖారే ఆసజ్జనట్ఠేన సఙ్గోతి విదిత్వా. తేసం సతీమా వినయాయ సిక్ఖేతి కాయగతాసతియోగేన సతిమా తేసం కామానం వూపసమాయ తీసుపి సిక్ఖాసు అప్పమత్తో సిక్ఖేయ్యాతి అత్థో.

    Yo dukkhamaddakkhi yatonidānanti yo āraddhavipassako sabbaṃ tebhūmakaṃ dukkhaṃ adakkhi passi, tañca yatonidānaṃ yaṃ hetukaṃ, tampissa kāraṇabhāvena taṇhaṃ passi. Kāmesu so jantu kathaṃnameyyāti so evaṃ paṭipanno puriso savatthukāmesu kilesakāmesu yena pakārena nameyya abhinameyya, so pakāro natthi. Kasmā? Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā. Yasmā imasmiṃ loke kāmasadisaṃ bandhanaṃ natthi. Vuttañcetaṃ bhagavatā ‘‘na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā’’tiādi (dha. pa. 345; saṃ. ni. 1.121; netti. 106; peṭako 15), tasmā saṅkhāre āsajjanaṭṭhena saṅgoti viditvā. Tesaṃ satīmā vinayāya sikkheti kāyagatāsatiyogena satimā tesaṃ kāmānaṃ vūpasamāya tīsupi sikkhāsu appamatto sikkheyyāti attho.

    వేవచనపఞ్ఞత్తీతి ఖన్ధాదీనం వేవచనపఞ్ఞత్తి. అదక్ఖీతి పన పదేన సమ్బన్ధత్తా వుత్తం – ‘‘దుక్ఖస్స పరిఞ్ఞాపఞ్ఞత్తి చా’’తి. పచ్చత్థికతో దస్సనపఞ్ఞత్తీతి అనత్థజననతో పచ్చత్థికతో దస్సనపఞ్ఞత్తి. పావకకప్పాతి జలితఅగ్గిక్ఖన్ధసదిసా. పపాతఉరగోపమాతి పపాతూపమాఉరగోపమా చ.

    Vevacanapaññattīti khandhādīnaṃ vevacanapaññatti. Adakkhīti pana padena sambandhattā vuttaṃ – ‘‘dukkhassa pariññāpaññatti cā’’ti. Paccatthikato dassanapaññattīti anatthajananato paccatthikato dassanapaññatti. Pāvakakappāti jalitaaggikkhandhasadisā. Papātauragopamāti papātūpamāuragopamā ca.

    మోహసమ్బన్ధనో లోకోతి అయం లోకో అవిజ్జాహేతుకేహి సంయోజనేహి బన్ధో. భబ్బరూపోవ దిస్సతీతి విపన్నజ్ఝాసయోపి మాయాయ సాఠేయ్యేన చ పటిచ్ఛాదితసభావో భబ్బజాతికం వియ అత్తానం దస్సేతి. ఉపధిబన్ధనో బాలో, తమసా పరివారితోతి తస్స పన బాలస్స తథా దస్సనే సమ్మోహతమసా పరివారితత్తా కామగుణేసు అనాదీనవదస్సితాయ కిలేసాభిసఙ్ఖారేహి బన్ధత్తా. తథా భూతో చాయం బాలో పణ్డితానం అస్సిరీ వియ ఖాయతి అలక్ఖికో ఏవ హుత్వా ఉపట్ఠాతి. తయిదం సబ్బం బాలస్స సతో రాగాదికిఞ్చనతో. పణ్డితస్స పన పఞ్ఞాచక్ఖునా పస్సతో నత్థి కిఞ్చనన్తి అయం సఙ్ఖేపత్థో. మోహసీసేన విపల్లాసా గహితాతి ఆహ – ‘‘దేసనాపఞ్ఞత్తి విపల్లాసాన’’న్తి. విపరీతపఞ్ఞత్తీతి విపరీతాకారేన ఉపట్ఠహమానస్స పఞ్ఞాపనా.

    Mohasambandhano lokoti ayaṃ loko avijjāhetukehi saṃyojanehi bandho. Bhabbarūpova dissatīti vipannajjhāsayopi māyāya sāṭheyyena ca paṭicchāditasabhāvo bhabbajātikaṃ viya attānaṃ dasseti. Upadhibandhano bālo, tamasā parivāritoti tassa pana bālassa tathā dassane sammohatamasā parivāritattā kāmaguṇesu anādīnavadassitāya kilesābhisaṅkhārehi bandhattā. Tathā bhūto cāyaṃ bālo paṇḍitānaṃ assirī viya khāyati alakkhiko eva hutvā upaṭṭhāti. Tayidaṃ sabbaṃ bālassa sato rāgādikiñcanato. Paṇḍitassa pana paññācakkhunā passato natthi kiñcananti ayaṃ saṅkhepattho. Mohasīsena vipallāsā gahitāti āha – ‘‘desanāpaññatti vipallāsāna’’nti. Viparītapaññattīti viparītākārena upaṭṭhahamānassa paññāpanā.

    అత్థి నిబ్బానన్తి సమణబ్రాహ్మణానం వాచావత్థుమత్తమేవ. నత్థి నిబ్బానన్తి పరమత్థతో అలబ్భమానసభావత్తాతి విప్పటిపన్నానం మిచ్ఛావాదం భఞ్జితుం భగవతా వుత్తం – ‘‘అత్థి, భిక్ఖవే, అజాతం అభూతం అకతం అసఙ్ఖత’’న్తి. తత్థ హేతుం దస్సేతుం ‘‘నో చేతం, భిక్ఖవే’’తిఆది వుత్తం. తస్సత్థో – భిక్ఖవే, యది అసఙ్ఖతా ధాతు న అభవిస్స, న ఇధ సబ్బస్స సఙ్ఖతస్స నిస్సరణం సియా. నిబ్బానఞ్హి ఆరమ్మణం కత్వా పవత్తమానా సమ్మాదిట్ఠిఆదయో మగ్గధమ్మా అనవసేసకిలేసే సముచ్ఛిన్దన్తి, తతో తివిధస్సపి వట్టస్స అప్పవత్తీతి.

    Atthi nibbānanti samaṇabrāhmaṇānaṃ vācāvatthumattameva. Natthi nibbānanti paramatthato alabbhamānasabhāvattāti vippaṭipannānaṃ micchāvādaṃ bhañjituṃ bhagavatā vuttaṃ – ‘‘atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti. Tattha hetuṃ dassetuṃ ‘‘no cetaṃ, bhikkhave’’tiādi vuttaṃ. Tassattho – bhikkhave, yadi asaṅkhatā dhātu na abhavissa, na idha sabbassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ siyā. Nibbānañhi ārammaṇaṃ katvā pavattamānā sammādiṭṭhiādayo maggadhammā anavasesakilese samucchindanti, tato tividhassapi vaṭṭassa appavattīti.

    తత్థాయమధిప్పాయో – యథా పరిఞ్ఞేయ్యతాయ సఉత్తరానం కామానం రూపానఞ్చ పటిపక్ఖభూతం తబ్బిధురసభావం నిస్సరణం పఞ్ఞాయతి, ఏవం తంసభావానం సఙ్ఖభధమ్మానం పటిపక్ఖభూతేన తబ్బిధురతాసభావేన నిస్సరణేన భవితబ్బం, యఞ్చ తం నిస్సరణం. సా అసఙ్ఖతా ధాతు. కిఞ్చ భియ్యో? సఙ్ఖతధమ్మారమ్మణం విపస్సనాఞాణం. అపి చ అనులోమఞాణం కిలేసే న సముచ్ఛేదవసేన పజహితుం సక్కోతి. సమ్ముతిసచ్చారమ్మణమ్పి పఠమజ్ఝానాదీసు ఞాణం విక్ఖమ్భనమత్తమేవ కరోతి, కిలేసానం న సముచ్ఛేదం, సముచ్ఛేదప్పహానకరఞ్చ అరియమగ్గఞాణం, తస్స సఙ్ఖతధమ్మసమ్ముతిసచ్చవిపరీతేన ఆరమ్మణేన భవితబ్బం, సా అసఙ్ఖతా ధాతు. తథా నిబ్బాన-సద్దో కత్థచి విసయే అవిపరీతత్థో వేదితబ్బో, ఉపచారవుత్తిసబ్భావతో, యథా తం ‘‘సీహసద్దో’’తి.

    Tatthāyamadhippāyo – yathā pariññeyyatāya sauttarānaṃ kāmānaṃ rūpānañca paṭipakkhabhūtaṃ tabbidhurasabhāvaṃ nissaraṇaṃ paññāyati, evaṃ taṃsabhāvānaṃ saṅkhabhadhammānaṃ paṭipakkhabhūtena tabbidhuratāsabhāvena nissaraṇena bhavitabbaṃ, yañca taṃ nissaraṇaṃ. Sā asaṅkhatā dhātu. Kiñca bhiyyo? Saṅkhatadhammārammaṇaṃ vipassanāñāṇaṃ. Api ca anulomañāṇaṃ kilese na samucchedavasena pajahituṃ sakkoti. Sammutisaccārammaṇampi paṭhamajjhānādīsu ñāṇaṃ vikkhambhanamattameva karoti, kilesānaṃ na samucchedaṃ, samucchedappahānakarañca ariyamaggañāṇaṃ, tassa saṅkhatadhammasammutisaccaviparītena ārammaṇena bhavitabbaṃ, sā asaṅkhatā dhātu. Tathā nibbāna-saddo katthaci visaye aviparītattho veditabbo, upacāravuttisabbhāvato, yathā taṃ ‘‘sīhasaddo’’ti.

    అథ వా ‘‘అత్థి, భిక్ఖవే, అజాతం అభూతం అకతం అసఙ్ఖత’’న్తి (ఉదా॰ ౭౩) వచనం అవిపరీతత్థం, భగవతా భాసితత్తా. యఞ్హి భగవతా భాసితం, తం అవిపరీతత్థం. యథా తం ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా, సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా, సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౩౫౩, ౩౫౬; కథా॰ ౭౫౩; చూళని॰ అజితమాణవపుచ్ఛానిద్దేస ౪; పటి॰ మ॰ ౧.౩౧; నేత్తి॰ ౫; ధ॰ ప॰ ౨౭౭-౨౭౯), ఏవమ్పి యుత్తివసేన అసఙ్ఖతాయ ధాతుయా పరమత్థతో సబ్భావో వేదితబ్బో. కిం వా ఏతాయ యుత్తిచిన్తాయ? యస్మా భగవతా ‘‘అత్థి, భిక్ఖవే, అజాతం అభూతం అకతం అసఙ్ఖతన్తి (ఉదా॰ ౭౩), అప్పచ్చయా ధమ్మా అసఙ్ఖతా ధమ్మాతి (ధ॰ స॰ దుకమాతికా ౭-౮) చ, అసఙ్ఖతఞ్చ వో, భిక్ఖవే, ధమ్మం దేసేస్సామి అసఙ్ఖతగామినిఞ్చ పటిపద’’న్తిఆదినా (సం॰ ని॰ ౪.౩౬౬-౩౬౭, ౩౭౭) చ అనేకేహి సుత్తపదేహి నిబ్బానధాతుయా పరమత్థతో సబ్భావో దేసితోతి. తత్థ ఉపనయనపఞ్ఞత్తీతి పటిపక్ఖతో హేతుఉపనయనస్స పఞ్ఞాపనా. జోతనాపఞ్ఞత్తీతి పటిఞ్ఞాతస్స అత్థస్స సిద్ధియా పకాసనాపఞ్ఞత్తి. సేసం సబ్బం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    Atha vā ‘‘atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti (udā. 73) vacanaṃ aviparītatthaṃ, bhagavatā bhāsitattā. Yañhi bhagavatā bhāsitaṃ, taṃ aviparītatthaṃ. Yathā taṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā’’ti (ma. ni. 1.353, 356; kathā. 753; cūḷani. ajitamāṇavapucchāniddesa 4; paṭi. ma. 1.31; netti. 5; dha. pa. 277-279), evampi yuttivasena asaṅkhatāya dhātuyā paramatthato sabbhāvo veditabbo. Kiṃ vā etāya yutticintāya? Yasmā bhagavatā ‘‘atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhatanti (udā. 73), appaccayā dhammā asaṅkhatā dhammāti (dha. sa. dukamātikā 7-8) ca, asaṅkhatañca vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi asaṅkhatagāminiñca paṭipada’’ntiādinā (saṃ. ni. 4.366-367, 377) ca anekehi suttapadehi nibbānadhātuyā paramatthato sabbhāvo desitoti. Tattha upanayanapaññattīti paṭipakkhato hetuupanayanassa paññāpanā. Jotanāpaññattīti paṭiññātassa atthassa siddhiyā pakāsanāpaññatti. Sesaṃ sabbaṃ suviññeyyameva.

    పఞ్ఞత్తిహారవిభఙ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / నేత్తిప్పకరణపాళి • Nettippakaraṇapāḷi / ౧౧. పఞ్ఞత్తిహారవిభఙ్గో • 11. Paññattihāravibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ఖుద్దకనికాయ (టీకా) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / నేత్తిప్పకరణ-టీకా • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ౧౧. పఞ్ఞత్తిహారవిభఙ్గవణ్ణనా • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ఖుద్దకనికాయ (టీకా) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / నేత్తివిభావినీ • Nettivibhāvinī / ౧౧. పఞ్ఞత్తిహారవిభఙ్గవిభావనా • 11. Paññattihāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact