Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī |
೧೧. ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗವಿಭಾವನಾ
11. Paññattihāravibhaṅgavibhāvanā
೩೯. ಯೇನ ಯೇನ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಭೂತೇನ ವಿಭಙ್ಗೇನ ವೇವಚನಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ, ಸೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಭೂತೋ ವಿಭಙ್ಗೋ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ, ‘‘ಕತಮೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ನಿದ್ದಿಟ್ಠೇಸು ಸೋಳಸಸು ದೇಸನಾಹಾರಾದೀಸು ಕತಮೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ‘‘ಏಕಂ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞತ್ತೀಹಿ ವಿವಿಧಾಹಿ ದೇಸೇತೀ’’ತಿಆದಿನಿದ್ದೇಸಸ್ಸ ಇದಾನಿ ಮಯಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ‘‘ಯಾ ಪಕತಿಕಥಾಯ ದೇಸನಾ’’ತಿಆದಿಕೋ ವಿತ್ಥಾರಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ ನಾಮಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
39. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vibhaṅgena vevacanāni vibhattāni, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vibhaṅgo paripuṇṇo, ‘‘katamo paññattihāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo paññattihāro’’tiādi vuttaṃ. Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso paññattihāro paññattihāravibhaṅgo nāmāti pucchati. ‘‘Ekaṃ bhagavā dhammaṃ paññattīhi vividhāhi desetī’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘yā pakatikathāya desanā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso paññattihāro paññattihāravibhaṅgo nāmāti gahetabbo.
‘‘ಯಾಹಿ ವಿವಿಧಾಹಿ ಪಞ್ಞತ್ತೀಹಿ ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಗವಾ ದೇಸೇತಿ, ಕತಮಾ ತಾ ವಿವಿಧಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯಾ ಪಕತಿಕಥಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಪಕತಿಕಥಾಯಾತಿ ಅಸ್ಸಾದಾದಿಪದತ್ಥವಿಸೇಸಂ ಅನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಸಭಾವೇನ ಪವತ್ತಾಯ ಕಥಾಯ ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿಕಾರಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಯಾ ದೇಸನಾ ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಮತ್ಥಂ ವೇನೇಯ್ಯಸನ್ತಾನೇ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ ಪತಿಟ್ಠಪೇತಿ ಪಕಾರೇನ ಞಾಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ, ತಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಯಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ‘ಪಕತಿಕಥಾಯ ದೇಸನಾ’ತಿ ವುತ್ತಾ, ಕತಮಾ ಸಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ತಥಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕಾ ಚ ಪಕತಿಕಥಾಯ ದೇಸನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ –‘‘ಇತಿ ‘ಪಕತಿಕಥಾಯ ದೇಸನಾ’ತಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ವಿಭಜಿತುಂ ‘ಕಾ ಚ ಪಕತಿಕಥಾಯ ದೇಸನಾ’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನೀ’ತಿಆದಿಮಾಹಾ’’ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೯) ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದೇಸನಾದೇಸೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಭೇದಭಾವೇಪಿ ಅಭೇದೋಪಚಾರೇನ ‘‘ದೇಸನಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಚತುನ್ನಂ ಸಚ್ಚಾನಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ದೇಸನಾ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
‘‘Yāhi vividhāhi paññattīhi ekaṃ dhammaṃ bhagavā deseti, katamā tā vividhā paññattiyo’’ti pucchitabbattā ‘‘yā pakatikathāyā’’tiādi vuttaṃ. Tattha pakatikathāyāti assādādipadatthavisesaṃ aniddhāretvā atthasabhāvena pavattāya kathāya sādhukaṃ manasikāradhammakathāya yā desanā yathādhippetamatthaṃ veneyyasantāne nikkhipati patiṭṭhapeti pakārena ñāpeti, tasmā nikkhepapaññatti, tāya paññattiyā dhammaṃ desetīti attho. ‘‘Yā paññatti ‘pakatikathāya desanā’ti vuttā, katamā sā’’ti pucchitabbattā tathā pucchitvā vitthārato dassetuṃ ‘‘kā ca pakatikathāya desanā’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana –‘‘iti ‘pakatikathāya desanā’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena vibhajituṃ ‘kā ca pakatikathāya desanā’ti pucchitvā ‘cattāri saccānī’tiādimāhā’’ti (netti. aṭṭha. 39) vuttaṃ. Tattha desanādesetabbassa bhedabhāvepi abhedopacārena ‘‘desanā cattāri saccānī’’ti vuttaṃ, catunnaṃ saccānaṃ paññatti desanā nāmāti attho.
‘‘ಕಥಂ ತಂ ಸಚ್ಚಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಭಗವಾ ಆಹಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯಥಾ ಭಗವಾ ಆಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ಯೇನ ಪಕಾರೇನ ಭಗವಾ ಯಂ ಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಆಹ, ತಥಾ ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಸಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಭಗವಾ ಆಹ, ಅಯಂ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಛನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಅಟ್ಠಾರಸನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ, ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಆಯತನಾನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ, ದಸನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚ ಲೋಕಿಯಾನೇವ। ಪೀಳನಸಙ್ಖತಸನ್ತಾಪವಿಪರಿಣಾಮತ್ಥತಾಸಾಮಞ್ಞೇನ ಏಕತ್ತಂ ಉಪನೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ದಸನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನನ್ತಿ ಚಕ್ಖುಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಇತ್ಥಿಪುರಿಸಜೀವಿತಮನವೇದನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ದಸನ್ನಂ। ಅನುಭವನಲಕ್ಖಣೇನ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ವೇದನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಏಕನ್ತಿ ಗಹಿತಂ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ಪನ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ನ ಗಹಿತಾನಿ।
‘‘Kathaṃ taṃ saccapaññattiṃ bhagavā āhā’’ti pucchitabbattā ‘‘yathā bhagavā āhā’’ti vuttaṃ. Yathā yena pakārena bhagavā yaṃ yaṃ paññattiṃ āha, tathā tena pakārena sā paññatti jānitabbā. ‘‘Idaṃ dukkha’’nti yaṃ paññattiṃ bhagavā āha, ayaṃ ‘‘idaṃ dukkha’’nti paññatti pañcannaṃ khandhānaṃ nikkhepapaññatti, channaṃ dhātūnaṃ nikkhepapaññatti, aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ nikkhepapaññatti, dvādasannaṃ āyatanānaṃ nikkhepapaññatti, dasannaṃ indriyānaṃ nikkhepapaññattīti yojanā kātabbā. Khandhadhātuāyatanindriyāni ca lokiyāneva. Pīḷanasaṅkhatasantāpavipariṇāmatthatāsāmaññena ekattaṃ upanetvā ‘‘idaṃ dukkha’’nti vuttā. Dasannaṃ indriyānanti cakkhusotaghānajivhākāyaitthipurisajīvitamanavedanindriyānaṃ dasannaṃ. Anubhavanalakkhaṇena ekalakkhaṇattā vedanindriyaṃ ekanti gahitaṃ, saddhindriyādīni pana maggapariyāpannattā na gahitāni.
ಕಬಳೀಕಾರೇತಿ ಠಾನೂಪಚಾರೇನ ವೋಹರಿತೇ ಓಜಾಸಙ್ಖಾತೇ ಆಹಾರೇ, ರಾಗೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಅಪ್ಪಹಾತಬ್ಬತ್ತಾ ಅನುಸಯವಸೇನ, ಆಸಾವಸೇನ ವಾ ಪತ್ಥನಾವಸೇನ ವಾ ಅತ್ಥಿ ನನ್ದೀ। ಅತ್ಥಿ ತಣ್ಹಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವಿರುಳ್ಹನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಆಕಡ್ಢನಸಮತ್ಥತಾಪತ್ತಿಯಾ ಪತಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಞ್ಚೇವ ವಿರುಳ್ಹಞ್ಚಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸಙ್ಖಾರಾನನ್ತಿ ಪುನಬ್ಭವನಿಬ್ಬತ್ತಕಸ್ಸ ಭವಸ್ಸ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಹೇತುಕಾನಂ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ। ಜಾತಿಜರಾಮರಣನ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತನಲಕ್ಖಣಾ ಜಾತಿ, ನ ಉಪ್ಪಾದೋವ, ಪರಿಪಾಕಲಕ್ಖಣಾ ಜರಾ, ನ ಠಿತಿಯೇವ, ಭೇದನಲಕ್ಖಣಂ ಮರಣಂ, ನ ಭಙ್ಗಮೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಸೋಕಂ ಸದರಂ ಸಉಪಾಯಾಸ’’ನ್ತಿ।
Kabaḷīkāreti ṭhānūpacārena voharite ojāsaṅkhāte āhāre, rāgo ariyamaggena appahātabbattā anusayavasena, āsāvasena vā patthanāvasena vā atthi nandī. Atthi taṇhāti etthāpi eseva nayo. Patiṭṭhitaṃ viruḷhanti paṭisandhiākaḍḍhanasamatthatāpattiyā patiṭṭhitattā patiṭṭhitañceva viruḷhañcāti gahetabbaṃ. Saṅkhārānanti punabbhavanibbattakassa bhavassa abhinibbattihetukānaṃ saṅkhārānaṃ. Jātijarāmaraṇanti abhinibbattanalakkhaṇā jāti, na uppādova, paripākalakkhaṇā jarā, na ṭhitiyeva, bhedanalakkhaṇaṃ maraṇaṃ, na bhaṅgameva. Tena vuttaṃ ‘‘sasokaṃ sadaraṃ saupāyāsa’’nti.
‘‘ಫಸ್ಸೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ರಾಗೋ…ಪೇ॰… ವದಾಮೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಸಮುದಯಸ್ಸ ಚ ಪಭವಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಭವಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
‘‘Phasse ce, bhikkhave, āhāre…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre…pe… viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo…pe… vadāmī’’ti ayaṃ paññatti dukkhassa ca samudayassa ca pabhavassa paññāpanato pabhavapaññatti nāma.
ವಟ್ಟವಸೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕಥಂ ವಿವಟ್ಟವಸೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಕಬಳೀಕಾರೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ನತ್ಥಿ ರಾಗೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕಬಳೀಕಾರೇ…ಪೇ॰… ಅನುಪಾಯಾಸನ್ತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪರಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಹಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ನಿರೋಧಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
Vaṭṭavasena paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ vivaṭṭavasena paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre natthi rāgo’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Kabaḷīkāre…pe… anupāyāsanti vadāmī’’ti ayaṃ paññatti dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, nirodhassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
೪೦. ವಿವಟ್ಟವಸೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕಥಂ ಸಮ್ಮಸನವಸೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸಮಾಧಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವೇಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸಮಾಧಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವೇಥ…ಪೇ॰… ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪರಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಹಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ನಿರೋಧಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
40. Vivaṭṭavasena paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ sammasanavasena paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha…pe… yathābhūtaṃ pajānātī’’ti ayaṃ paññatti maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, nirodhassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
ಸಮ್ಮಸನವಸೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕಥಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧವಸೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ರೂಪಂ, ರಾಧ, ವಿಕಿರಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ರೂಪಂ, ರಾಧ, ವಿಕಿರಥ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ರೋಧಸ್ಸ ನಿರೋಧಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿರೋಧಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅಸ್ಸಾದಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಬ್ಬಿದಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪರಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಹಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ನಿರೋಧಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
Sammasanavasena paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ upādānakkhandhavasena paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘rūpaṃ, rādha, vikirathā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Rūpaṃ, rādha, vikiratha…pe… nibbāna’’nti ayaṃ paññatti taṇhāsaṅkhātassa rodhassa nirodhassa ca paññāpanato nirodhapaññatti nāma, assādassa nibbidāya ca paññāpanato nibbidāpaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, nirodhassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
‘‘ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ವಿಕಿರನ್ತೋ ವಿದ್ಧಂಸೇನ್ತೋ ವಿಕೀಳನಿಯಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪಞ್ಞಾಯ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಕಿಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸೋ ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸೋ ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಾತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಚ್ಚಾನಂ ಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಟಿವೇಧಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ದಸ್ಸನಭೂಮಿಯಾ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಸೋ ‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ‘ಆಸವಾ ಅಸೇಸಂ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಖಯೇಞಾಣಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಉಪ್ಪಾದಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅನುಪ್ಪಾದೇಞಾಣಸ್ಸ ಓಕಾಸಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಓಕಾಸಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪರಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಹಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆರಮ್ಭಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಆರಮ್ಭಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಆಸಾಟಿಕಾನಂ ಆಹಟನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಆಹಟನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಭಾವನಾಭೂಮಿಯಾ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಭಿನಿಘಾತಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಅಭಿನಿಘಾತಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
‘‘Rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇāni vikiranto viddhaṃsento vikīḷaniyaṃ karonto paññāya taṇhākkhayāya paṭipajjanto kiṃ pajānātī’’ti pucchitabbattā ‘‘so ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānātī’’tiādi vuttaṃ. ‘‘So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānātīti…pe… nirodhagāminipaṭipadāti yathābhūtaṃ pajānātī’’ti ayaṃ paññatti saccānaṃ paṭivedhassa paññāpanato paṭivedhapaññatti nāma, dassanabhūmiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, sotāpattiphalassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma. ‘‘So ‘ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘āsavā asesaṃ nirujjhantī’ti yathābhūtaṃ pajānātī’’ti ayaṃ paññatti khayeñāṇassa uppādassa ca paññāpanato uppādapaññatti nāma, anuppādeñāṇassa okāsassa ca paññāpanato okāsapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, samudayassa pahānassa ca paññāpanato pahānapaññatti nāma, vīriyindriyassa ārambhassa ca paññāpanato ārambhapaññatti nāma, āsāṭikānaṃ āhaṭanāya ca paññāpanato āhaṭanāpaññatti nāma, bhāvanābhūmiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ abhinighātassa ca paññāpanato abhinighātapaññatti nāma.
೪೧. ವಟ್ಟವಸೇನ ವಾ ವಿವಟ್ಟವಸೇನ ವಾ ಧಮ್ಮಸಮ್ಮಸನವಸೇನ ವಾ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧವಸೇನ ವಾ ಪಜಾನನವಸೇನ ವಾ ಸಚ್ಚೇಸು ನಾನಾವಿಧೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕಥಂ ತೇಪರಿವಟ್ಟವಸೇನ ಸಚ್ಚೇಸು ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ತೇಪರಿವಟ್ಟವಸೇನ ಸಚ್ಚೇಸು ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ – ‘‘ಏವಂ ವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಮುಖೇನ ಸಮ್ಮಸನಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಮುಖೇನೇವ ಸಚ್ಚೇಸು ಪಞ್ಞತ್ತಿವಿಭಾಗಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತೇಪರಿವಟ್ಟವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಮೇ ಭಿಕ್ಖವೇ’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧ’’ನ್ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೧) ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಜಾನನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಅನನುಸ್ಸುತೇಸೂತಿ ಪರಿಜಾನನವಸೇನ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಚತೂಸು ಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇಸು। ಚಕ್ಖುನ್ತಿ ಪಠಮಂ ನಿಬ್ಬಾನದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಚಕ್ಖು ನಾಮ। ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಕಿಚ್ಚಪರಿಜಾನನಟ್ಠೇನ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಪರಿಜಾನನಟ್ಠೇನ ಞಾಣಂ ನಾಮ। ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಕಿಚ್ಚಪರಿಜಾನನಾದೀನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪಜಾನನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಞಾ ನಾಮ। ತಥಾ ವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ವಿಜ್ಜಾ ನಾಮ। ಆಲೋಕೋಭಾಸಕರಣಟ್ಠೇನ ಆಲೋಕೋ ನಾಮ। ಇದಂ ಚಕ್ಖಾದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಞ್ಞಾವೇವಚನಮೇವ। ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಮೇ ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಉದಪಾದೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಚ್ಚಾನಂ ದೇಸನಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ದೇಸನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸುತಮಯಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸ್ಸ ಪವತ್ತನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪವತ್ತನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
41. Vaṭṭavasena vā vivaṭṭavasena vā dhammasammasanavasena vā upādānakkhandhavasena vā pajānanavasena vā saccesu nānāvidho paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ teparivaṭṭavasena saccesu paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā teparivaṭṭavasena saccesu paññattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ dukkhanti me, bhikkhave’’tiādi āraddhaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ vaṭṭavivaṭṭamukhena sammasanaupādānakkhandhamukheneva saccesu paññattivibhāgaṃ dassetvā idāni teparivaṭṭavasena dassetuṃ ‘idaṃ dukkhanti me bhikkhave’tiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 41) vuttaṃ. Tattha pubbe parijānanato paṭṭhāya. Ananussutesūti parijānanavasena ananussutesu catūsu saccadhammesu. Cakkhunti paṭhamaṃ nibbānadassanaṭṭhena cakkhu nāma. Yathāsabhāvato kiccaparijānanaṭṭhena sacchikiriyaparijānanaṭṭhena ñāṇaṃ nāma. Yathāsabhāvato kiccaparijānanādīnaṃ paṭivijjhitvā pajānanaṭṭhena paññā nāma. Tathā viditakaraṇaṭṭhena vijjā nāma. Ālokobhāsakaraṇaṭṭhena āloko nāma. Idaṃ cakkhādikaṃ sabbaṃ paññāvevacanameva. ‘‘Idaṃ dukkhanti me bhikkhave…pe… udapādī’’ti ayaṃ paññatti saccānaṃ desanāya paññāpanato desanāpaññatti nāma, sutamayiyā paññāya nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, anaññātaññassāmītindriyassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma, dhammacakkassa pavattanāya ca paññāpanato pavattanāpaññatti nāma.
‘‘ತಂ ಖೋ ಪನಿದಂ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ಉದಪಾದೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಚಿನ್ತಾಮಯಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññeyyaṃ…pe… udapādī’’ti ayaṃ paññatti maggassa bhāvanāya paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, cintāmayiyā paññāya nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, aññindriyassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma.
‘‘ತಂ ಖೋ ಪನಿದಂ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ…ಪೇ॰… ಉದಪಾದೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಭಾವನಾಮಯಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅಞ್ಞಾತಾವಿನೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸ್ಸ ಪವತ್ತನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪವತ್ತನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññātaṃ…pe… udapādī’’ti ayaṃ paññatti maggassa bhāvanāya paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, bhāvanāmayiyā paññāya nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, aññātāvino indriyassa sacchikiriyāya ca paññāpanato sacchikiriyāpaññatti nāma, dhammacakkassa pavattanāya ca paññāpanato pavattanāpaññatti nāma.
ತೇಪರಿವಟ್ಟವಸೇನ ಸಚ್ಚೇಸು ನಾನಾವಿಧೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕಥಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿವಸೇನ ದೇಸಿತಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತುಲಮತುಲಞ್ಚ ಸಮ್ಭವ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಥ ವಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸುತ್ತೇ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ತುಲಮತುಲಞ್ಚಾತಿಆದಿಗಾಥಾಯ ಕಥಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತುಲಮತುಲಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತುಲೀಯತಿ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜೀಯತೀತಿ ತುಲಂ, ಕಾಮಾವಚರಕಮ್ಮಂ, ನತ್ಥಿ ತುಲಂ ಸದಿಸಂ ಅಞ್ಞಂ ಲೋಕಿಯಕಮ್ಮಂ ಅಸ್ಸ ಮಹಗ್ಗತಕಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಅತುಲಂ, ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಮ್ಮಂ। ಪುನಬ್ಭವಂ ಸಮ್ಭವತಿ ಏತೇನ ಸಙ್ಖಾರೇನಾತಿ ಸಮ್ಭವೋ, ತಂ ಸಮ್ಭವಂ। ಪುನಬ್ಭವಂ ಸಙ್ಖರೋತೀತಿ ಭವಸಙ್ಖಾರೋ। ಅಜ್ಝತ್ತೇ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ರಮತೀತಿ ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ। ಸಮಥವಸೇನ ಸಮಾಧಿಯತೀತಿ ಸಮಾಹಿತೋ। ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ಅತ್ತಸಮ್ಭವೋ, ತಂ ಅತ್ತಸಮ್ಭವಂ। ಮುನಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸಮ್ಭವಂ ಭವಸಙ್ಖಾರಂ ತುಲಞ್ಚ ಅತುಲಞ್ಚ ಅವಸ್ಸಜಿ, ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ ಸಮಾಹಿತೋ ಕವಚಂ ಅಭಿನ್ದಿ ಇವ, ಏವಂ ಅತ್ತಸಮ್ಭವಂ ಅಭಿನ್ದಿ ಪದಾಲಯೀತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ಮುನಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ಅನತ್ತಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪನ ನಿಚ್ಚಂ ಸುಖಂ ಅಸಙ್ಖತಂ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ತುಲಂ ತುಲಯನ್ತೋ ಅತುಲಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಮ್ಭವಂ ಭವಸಙ್ಖಾರಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಅವಸ್ಸಜಿ। ಕಥಂ ಅವಸ್ಸಜಿ? ಸೋ ಹಿ ಮುನಿ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ ಚ ಹುತ್ವಾ, ಸಮಥವಸೇನ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಸು ಸಮಾಹಿತೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಕವಚಂ ಅಭಿನ್ದಿ ಇವ, ಏವಂ ಅತ್ತಸಮ್ಭವಂ ಅತ್ತನಿ ಸಞ್ಜಾತಂ ಕಿಲೇಸಂ ಅಭಿನ್ದಿ ಪದಾಲಯಿ, ಕಿಲೇಸಾಭಾವೇನ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಜಹೀತಿ ಗಾಥಾತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
Teparivaṭṭavasena saccesu nānāvidho paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘kathaṃ kusalākusalādivasena desitadhammassa paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘tulamatulañca sambhava’’ntiādi vuttaṃ. Atha vā dhammacakkasutte paññattibhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘tulamatulañcātiādigāthāya kathaṃ paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘tulamatulañcā’’tiādi vuttaṃ. Tulīyati paricchijjīyatīti tulaṃ, kāmāvacarakammaṃ, natthi tulaṃ sadisaṃ aññaṃ lokiyakammaṃ assa mahaggatakammassāti atulaṃ, rūpārūpāvacarakammaṃ. Punabbhavaṃ sambhavati etena saṅkhārenāti sambhavo, taṃ sambhavaṃ. Punabbhavaṃ saṅkharotīti bhavasaṅkhāro. Ajjhatte vipassanāvasena ramatīti ajjhattarato. Samathavasena samādhiyatīti samāhito. Attani sambhavatīti attasambhavo, taṃ attasambhavaṃ. Muni sambuddho sambhavaṃ bhavasaṅkhāraṃ tulañca atulañca avassaji, ajjhattarato samāhito kavacaṃ abhindi iva, evaṃ attasambhavaṃ abhindi padālayīti yojanā kātabbā. Atha vā muni sambuddho ‘‘pañcakkhandhā aniccā dukkhā anattā vipariṇāmadhammā, nibbānaṃ pana niccaṃ sukhaṃ asaṅkhataṃ avipariṇāmadhamma’’nti tulaṃ tulayanto atulaṃ nibbānaṃ disvā sambhavaṃ bhavasaṅkhāraṃ ariyamaggena avassaji. Kathaṃ avassaji? So hi muni vipassanāvasena ajjhattarato ca hutvā, samathavasena upacārappanāsu samāhito ca hutvā kavacaṃ abhindi iva, evaṃ attasambhavaṃ attani sañjātaṃ kilesaṃ abhindi padālayi, kilesābhāvena kammañca jahīti gāthāttho gahetabbo.
‘‘ತುಲಮತುಲಞ್ಚ ಸಮ್ಭವ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ‘‘ಭವಸಙ್ಖಾರಮವಸ್ಸಜಿ ಮುನೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಾಗಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪರಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತರತೋ ಸಮಾಹಿತೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಕಾಯಗತಾಯ ಸತಿಯಾ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಯ ಠಿತಿಯಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಠಿತಿಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ‘‘ಅಭಿನ್ದಿ ಕವಚಮಿವತ್ತಸಮ್ಭವ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿನಿಬ್ಬಿದಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬಿದಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಯ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಉಪಾದಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅವಿಜ್ಜಾಣ್ಡಕೋಸಾನಂ ಪದಾಲನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪದಾಲಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ‘‘ಯಥಾವುತ್ತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಕೇನ ಸದ್ದಹಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇನಾಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ಭಗವಾ ಯಂ ‘‘ತುಲಮತುಲ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಮಾಹ, ತಥಾಸಮ್ಭವತೋ ಯಥಾವುತ್ತಾಯ ಗಾಥಾಯ ಯಥಾವುತ್ತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಸದ್ದಹಿತಬ್ಬೋತಿ।
‘‘Tulamatulañca sambhava’’nti paññatti sabbadhammānaṃ abhiññāya paññāpanato abhiññāpaññatti nāma, dhammapaṭisambhidāya nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, ‘‘bhavasaṅkhāramavassaji munī’’ti paññatti samudayassa pariccāgassa ca paññāpanato pariccāgapaññatti nāma, dukkhassa pariññāya ca paññāpanato pariññāpaññatti nāma, ‘‘ajjhattarato samāhito’’ti paññatti kāyagatāya satiyā bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma, cittekaggatāya ṭhitiyā ca paññāpanato ṭhitipaññatti nāma, ‘‘abhindi kavacamivattasambhava’’nti paññatti cittassa abhinibbidāya ca paññāpanato abhinibbidāpaññatti nāma, sabbaññutāya upādānassa ca paññāpanato upādānapaññatti nāma, avijjāṇḍakosānaṃ padālanāya ca paññāpanato padālapaññatti nāma, ‘‘yathāvutto paññattippabhedo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ. Tathāvuttassa paññattippabhedassa sambhavato bhagavā yaṃ ‘‘tulamatula’’ntiādigāthamāha, tathāsambhavato yathāvuttāya gāthāya yathāvutto paññattippabhedo saddahitabboti.
‘‘ತುಲಮತುಲಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿಗಾಥಾಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ।
‘‘Tulamatulañcā’’tiādigāthāyaṃ paññattippabhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto.
‘ಯೋ ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖಿ ಯತೋನಿದಾನಂ, ಕಾಮೇಸು ಸೋ ಜನ್ತು ಕಥಂ ನಮೇಯ್ಯ।
‘Yo dukkhamaddakkhi yatonidānaṃ, kāmesu so jantu kathaṃ nameyya;
ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ಸಙ್ಗೋತಿ ಞತ್ವಾ, ತೇಸಂ ಸತೀಮಾ ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ’ತಿ॥ –
Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā, tesaṃ satīmā vinayāya sikkhe’ti. –
ಗಾಥಾಯಂ ಪನ ಕಥಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯೋ ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯೋ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ ಜನ್ತು ಯತೋನಿದಾನಂ ಸಬ್ಬಂ ತೇಭೂಮಕಂ ಹೇತುಫಲಂ ದುಕ್ಖಂ ಅದ್ದಕ್ಖಿ, ಸೋ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ ಜನ್ತು ಕಾಮೇಸು ಕಥಂ ನಮೇಯ್ಯ ನಮೇತುಂ ನಾರಹತಿ। ಕಾಮಾ ಲೋಕೇ ‘‘ಸಙ್ಗೋ’’ತಿ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾ, ತಸ್ಮಾ ನಮೇತುಂ ನಾರಹತಿ, ಇತಿ ಏತಂ ದುಕ್ಖಭಾವಂ ದುಕ್ಖಹೇತುಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ತೇಸಂ ಕಾಮಾನಂ ವಿನಯಾಯ ವೂಪಸಮಾಯ ಸತಿಮಾ ಕಾಯಗತಾಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ತೀಣಿ ಸಿಕ್ಖಾನಿ ಸಿಕ್ಖೇ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾತಿ ಗಾಥಾತ್ಥೋ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೧) ಪನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಸಂವಣ್ಣಿತೋ।
Gāthāyaṃ pana kathaṃ paññattibhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘yo dukkhamaddakkhī’’tiādi vuttaṃ. Yo āraddhavipassako jantu yatonidānaṃ sabbaṃ tebhūmakaṃ hetuphalaṃ dukkhaṃ addakkhi, so āraddhavipassako jantu kāmesu kathaṃ nameyya nametuṃ nārahati. Kāmā loke ‘‘saṅgo’’ti hi yasmā passitabbā, tasmā nametuṃ nārahati, iti etaṃ dukkhabhāvaṃ dukkhahetubhāvaṃ ñatvā tesaṃ kāmānaṃ vinayāya vūpasamāya satimā kāyagatāsatisampanno tīṇi sikkhāni sikkhe sikkheyyāti gāthāttho saṅkhepena viññātabbo. Aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 41) pana vitthārena saṃvaṇṇito.
‘‘ಯೋ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ವೇವಚನಸ್ಸ ಚ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಪರಿಞ್ಞಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಯತೋನಿದಾನ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಭವಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಭವಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚೇವ ಪಹಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಅದ್ದಕ್ಖೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಞಾಣಚಕ್ಖುಸ್ಸ ವೇವಚನಸ್ಸ ಚ ಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚೇವ ಪಟಿವೇಧಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಕಾಮೇಸು ಸೋ ಜನ್ತು ಕಥಂ ನಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಕಾಮತಣ್ಹಾಯ ವೇವಚನಸ್ಸ ಚ ಅನಭಿನಿವಿಸಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚೇವ ಅನಭಿನಿವೇಸಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಕಾಮಾ ಹಿ ಲೋಕೇ ಸಙ್ಗೋತಿ ಞತ್ವಾ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಕಾಮಾನಂ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕತೋ ದಸ್ಸನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ದಸ್ಸನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ಕಾಮಾ ಹಿ ಅನತ್ಥಜಾನನತೋ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಸದಿಸಾ।
‘‘Yo dukkha’’nti paññatti dukkhassa vevacanassa ca pariññāya ca paññāpanato vevacanapaññatti, pariññāpaññatti ca hoti. ‘‘Yatonidāna’’nti paññatti samudayassa pabhavassa ca pahānassa ca paññāpanato pabhavapaññatti ceva pahānapaññatti ca hoti. ‘‘Addakkhī’’ti paññatti ñāṇacakkhussa vevacanassa ca paṭivedhassa ca paññāpanato vevacanapaññatti ceva paṭivedhapaññatti ca hoti. ‘‘Kāmesu so jantu kathaṃ nameyyā’’ti paññatti kāmataṇhāya vevacanassa ca anabhinivisassa ca paññāpanato vevacanapaññatti ceva anabhinivesapaññatti ca hoti. ‘‘Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā’’ti paññatti kāmānaṃ paccatthikato dassanassa ca paññāpanato dassanapaññatti nāma. Kāmā hi anatthajānanato paccatthikasadisā.
‘‘ಕೀದಿಸಾ ಹುತ್ವಾ ಅನತ್ಥಜನಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಕಾಮಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕಾಮಾ ರಾಗಗ್ಗಿಆದೀಹಿ ಅನ್ತೋದಯ್ಹನತೋ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸೂಪಮಾ ಚ, ಪೂತಿಭಾವಾಪಜ್ಜನತೋ ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ಚ, ಬಹಿ ಅಞ್ಞೇನ ದಯ್ಹನತೋ ಪಾವಕಕಪ್ಪಾ ಜಲಿತಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೂಪಮಾ ಚ, ಪತಿಟ್ಠಾನಾಭಾವತೋ ಪಪಾತೂಪಮಾ ಚ, ವಿಸಸದಿಸೇಹಿ ದೋಸಾದೀಹಿ ಪರಹಿಂಸನತೋ ಉರಗೋಪಮಾ ಚ। ‘‘ತೇಸಂ ಸತೀಮಾ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪಹಾನಾಯ ಅಪಚಯಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಅಪಚಯಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಕಾಯಗತಾಯ ಸತಿಯಾ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಭಾವನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿರಾಗವಿನಯಸ್ಸ ದೋಸವಿನಯಸ್ಸ ಮೋಹವಿನಯಸ್ಸ ಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಟಿವೇಧಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಜನ್ತೂ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯೋಗಿಸ್ಸ ವೇವಚನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
‘‘Kīdisā hutvā anatthajanakā’’ti pucchitabbattā ‘‘kāmā hī’’tiādi vuttaṃ. Kāmā rāgaggiādīhi antodayhanato aṅgārakāsūpamā ca, pūtibhāvāpajjanato maṃsapesūpamā ca, bahi aññena dayhanato pāvakakappā jalitaggikkhandhūpamā ca, patiṭṭhānābhāvato papātūpamā ca, visasadisehi dosādīhi parahiṃsanato uragopamā ca. ‘‘Tesaṃ satīmā’’ti paññatti pahānāya apacayassa ca paññāpanato apacayapaññatti nāma, kāyagatāya satiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, maggassa bhāvanāya ca paññāpanato bhāvanāpaññatti nāma. ‘‘Vinayāya sikkhe’’ti paññattirāgavinayassa dosavinayassa mohavinayassa paṭivedhassa ca paññāpanato paṭivedhapaññatti nāma. ‘‘Jantū’’ti paññatti yogissa vevacanassa ca paññāpanato vevacanapaññatti nāma.
‘‘ಜನ್ತೂತಿ ಸಾಮಞ್ಞಸತ್ತವಾಚಕೋ ಸದ್ದೋ ಕಸ್ಮಾ ಯೋಗಿವಾಚಕೋತಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯದಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯೋಗೀ ಯದಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಕಾಮಾ ಸಙ್ಗೋತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ತದಾ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಸೋ ಯೋಗೀ ಕಾಮಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದಾಯ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಕಾಯಗತಾಸತಿಆದೀಹಿ ಉಪ್ಪಾದಯತಿ, ಸೋ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಯೋಗೀ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಾಯ ವಾಯಮತಿ ಕುಸಲವೀರಿಯಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯೋಗೀವಾಚಕೋ ಜನ್ತುಸದ್ದೋತಿ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ। ‘‘ಜನ್ತೂ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಝಾನಧಮ್ಮಾದಿಕಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ವಾಯಾಮಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವಾಯಾಮಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಓರಮತ್ತಿಕಾಯ ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಸೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಾಯ ವಾಯಮತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ವಾಯಾಮಪಞ್ಞತ್ತಿ, ‘‘ಹೇತುಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ವಾಯಮತೀತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಕತಮಾ ಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ‘‘ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನ’’ನ್ತಿಆದಿಮ್ಹಿ। ‘‘ಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ವಾಯಮತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಭಾವನಾಯ ಅಪ್ಪಮಾದಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಅಪ್ಪಮಾದಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆರಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಆರಕ್ಖಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾಯ ಠಿತಿಯಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಠಿತಿಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಕೇನ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಸದ್ದಹಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇನಾಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Jantūti sāmaññasattavācako saddo kasmā yogivācakoti viññātabbo’’ti vattabbattā ‘‘yadā hī’’tiādi vuttaṃ. Yogī yadā yasmiṃ kāle kāmā saṅgoti pajānāti, tadā tasmiṃ kāle so yogī kāmānaṃ anuppādāya kusale dhamme kāyagatāsatiādīhi uppādayati, so kusale dhamme uppādento yogī anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamati kusalavīriyaṃ karoti, tasmā yogīvācako jantusaddoti viññātabbo. ‘‘Jantū’’ti ayaṃ paññatti appattassa kusalassa jhānadhammādikassa pattiyā vāyāmassa ca paññāpanato vāyāmapaññatti nāma, oramattikāya asantuṭṭhiyā nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma. ‘‘So anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamatī’’ti ayaṃ paññatti vāyāmapaññatti, ‘‘hetuso uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatīti paññatti katamā paññattī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha so uppannāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha tasmiṃ ‘‘anuppannāna’’ntiādimhi. ‘‘So uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatī’’ti ayaṃ paññatti bhāvanāya appamādassa ca paññāpanato appamādapaññatti nāma, vīriyindriyassa nikkhepassa ca paññāpanato nikkhepapaññatti nāma, kusalānaṃ dhammānaṃ ārakkhassa ca paññāpanato ārakkhapaññatti nāma, adhicittasikkhāya ṭhitiyā ca paññāpanato ṭhitipaññatti nāma. ‘‘Kena yathāvuttappakāro paññattippabhedo saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ.
‘‘ಯೋ ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖಿ ಯತೋನಿದಾನ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ।
‘‘Yo dukkhamaddakkhi yatonidāna’’ntiādigāthāya paññattippabhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto.
‘‘ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಲೋಕೋ, ಭಬ್ಬರೂಪೋವ ದಿಸ್ಸತಿ।
‘‘Mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissati;
ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ ಬಾಲೋ, ತಮಸಾ ಪರಿವಾರಿತೋ।
Upadhibandhano bālo, tamasā parivārito;
ಅಸ್ಸಿರೀ ವಿಯ ಖಾಯತಿ, ಪಸ್ಸತೋ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ॥ –
Assirī viya khāyati, passato natthi kiñcananti. –
ಗಾಥಾಯಂ ಪನ ಕಥಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋತಿ ಮೋಹಹೇತುಕೇಹಿ ಸಂಯೋಜನೇಹಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಲೋಕೋತಿ ಅಪ್ಪಹೀನಸಂಯೋಜನೋ ಸತ್ತಲೋಕೋ। ಭಬ್ಬರೂಪೋವ ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಭಬ್ಬೋಪಿ ಅತ್ತಾ ಭಬ್ಬರೂಪೋವ ಭಬ್ಬಜಾತಿಕೋ ವಿಯ ಬಾಲಾನಂ ಅವಿಪಸ್ಸಕಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ। ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋತಿ ಕಿಲೇಸೂಪಧೀಹಿ ಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ। ಯು-ಪಚ್ಚಯೋ ಹಿ ಕಮ್ಮತ್ಥೇ ವಿಹಿತೋ। ಉಪಧೀಸು ವಾ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಬನ್ಧನಂ ಯಸ್ಸ ಬಾಲಸ್ಸಾತಿ ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ। ದ್ವೇ ಅವಡ್ಢಿಯೋ ಲಾತಿ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಬಾಲೋ। ತಮಸಾ ಸಮ್ಮೋಹೇನ ಪರಿವಾರಿತೋ ಪಟಿಚ್ಛಾದಿತೋ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ವಿಪಸ್ಸಕಾನಂ ಅಸ್ಸಿರೀ ವಿಯ ಸಿರೀವಿರಹಿತೋ ವಿಯ ಖಾಯತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ। ಪಸ್ಸತೋ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚನಂ ನತ್ಥೀತಿ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Gāthāyaṃ pana kathaṃ paññattippabhedo vibhatto’’ti vattabbattā ‘‘mohasambandhano’’tiādi vuttaṃ. Tattha mohasambandhanoti mohahetukehi saṃyojanehi sambandho. Lokoti appahīnasaṃyojano sattaloko. Bhabbarūpovadissatīti abhabbopi attā bhabbarūpova bhabbajātiko viya bālānaṃ avipassakānaṃ dissati. Upadhibandhanoti kilesūpadhīhi bandhitabbo. Yu-paccayo hi kammatthe vihito. Upadhīsu vā kilesānaṃ bandhanaṃ yassa bālassāti upadhibandhano. Dve avaḍḍhiyo lāti gaṇhātīti bālo. Tamasā sammohena parivārito paṭicchādito paṇḍitānaṃ vipassakānaṃ assirī viya sirīvirahito viya khāyati upaṭṭhāti. Passato paññācakkhunā passantassa paṇḍitassa kiñcanaṃ natthīti saṅkhepattho daṭṭhabbo.
‘‘ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಮೋಹಸೀಸೇನ ಗಹಿತಾನಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಂ ದೇಸನಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ದೇಸನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಭಬ್ಬರೂಪೋವ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಲೋಕಸ್ಸ ವಿಪರೀತಸ್ಸ ವಿಪರೀತಾಕಾರೇನ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವಿಪರೀತಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ ಬಾಲೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪಾಪಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾವಚರಾನಂ ಪಭವಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಭವಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ ಬಾಲೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಬನ್ಧನಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಕಿಚ್ಚಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ ಬಾಲೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಬನ್ಧನಬಲಮೂಹನಬಲಾನಂ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಬಲಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಉಪಧಿಬನ್ಧನೋ ಬಾಲೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವಿರುಹನಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವಿರುಹನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ತಮಸಾ ಪರಿವಾರಿತೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಅವಿಜ್ಜನ್ಧಕಾರಸ್ಸ ದೇಸನಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ದೇಸನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ, ಅವಿಜ್ಜನ್ಧಕಾರಸ್ಸ ವೇವಚನಸ್ಸ ಚ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಅಸ್ಸಿರೀ ವಿಯ ಖಾಯತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಸ್ಸ ದಸ್ಸನಕಿರಿಯಾಯ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ದಸ್ಸನಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಅಸ್ಸಿರೀ ವಿಯ ಖಾಯತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ನಿಕ್ಖೇಪಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ। ‘‘ಪಸ್ಸತೋ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚನ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಅರಿಯಾನಂ ಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನತೋ ಪಟಿವೇಧಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಾಮ।
‘‘Mohasambandhano loko’’ti paññatti mohasīsena gahitānaṃ vipallāsānaṃ desanāya paññāpanato desanāpaññatti nāma. ‘‘Bhabbarūpova dissatī’’ti paññatti lokassa viparītassa viparītākārena upaṭṭhahantassa paññāpanato viparītapaññatti nāma. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti pāpakānaṃ icchāvacarānaṃ pabhavassa paññāpanato pabhavapaññatti nāma. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti pariyuṭṭhānānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bandhanakiccassa paññāpanato kiccapaññatti nāma. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti kilesānaṃ bandhanabalamūhanabalānaṃ paññāpanato balapaññatti nāma. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti paññatti saṅkhārānaṃ viruhanāya paññāpanato viruhanāpaññatti nāma. ‘‘Tamasā parivārito’’ti paññatti avijjandhakārassa desanāya paññāpanato desanāpaññatti nāma, avijjandhakārassa vevacanassa ca paññāpanato vevacanapaññatti nāma. ‘‘Assirī viya khāyatī’’ti paññatti dibbacakkhussa dassanakiriyāya paññāpanato dassanapaññatti nāma. ‘‘Assirī viya khāyatī’’ti paññatti paññācakkhussa nikkhepassa paññāpanato nikkhepapaññatti nāma. ‘‘Passato natthi kiñcana’’nti paññatti sattānaṃ ariyānaṃ paṭivedhassa paññāpanato paṭivedhapaññatti nāma.
‘‘ಕತಮಂ ಕಿಞ್ಚನ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ರಾಗೋ ಕಿಞ್ಚನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಯಥಾವುತ್ತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಕಥಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ದಹಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇನಾಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ಭಗವಾ ಯಂ ‘‘ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ, ತಥಾಸಮ್ಭವತೋ ತಾಯ ಗಾಥಾಯ ಯಥಾವುತ್ತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಗಾಥಾನುಸಾರೇನ ಸದ್ದಹಿತಬ್ಬೋ।
‘‘Katamaṃ kiñcana’’nti pucchitabbattā ‘‘rāgo kiñcana’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Yathāvutto paññattippabhedo kathaṃ amhehi saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ. Yathāvuttassa paññattippabhedassa sambhavato bhagavā yaṃ ‘‘mohasambandhano’’tiādimāha, tathāsambhavato tāya gāthāya yathāvutto paññattippabhedo gāthānusārena saddahitabbo.
‘‘ಮೋಹಸಮ್ಬನ್ಧನೋ ಲೋಕೋ’’ತಿಆದಿಗಾಥಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾತ’ನ್ತಿಆದಿಪಾಠಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಕಥಂ ವಿಭತ್ತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಪಾಳಿಮಾಹ। ‘‘ಸಾ ಪನ ಪಾಳಿ ಕಿಮತ್ಥಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ಚೇ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ? ಪರಮತ್ಥತೋ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ವಚನಂ ಸಸವಿಸಾಣವಚನಂ ವಿಯ ಅನತ್ಥಂ, ವೋಹಾರಮತ್ತಮೇತನ್ತಿ ವದನ್ತಾನಂ ಮಿಚ್ಛಾವಾದಂ ಭಞ್ಜಿತುಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
‘‘Mohasambandhano loko’’tiādigāthāya paññattippabhedo ācariyena vibhatto, amhehi ca ñāto, ‘‘atthi, bhikkhave, ajāta’ntiādipāṭhassa paññattippabhedo kathaṃ vibhatto’’ti pucchitabbattā ‘‘atthi bhikkhave’’tiādipāḷimāha. ‘‘Sā pana pāḷi kimatthaṃ bhagavatā vuttā’’ti ce puccheyya? Paramatthato avijjamānattā nibbānaṃ natthi, tasmā ‘‘atthi nibbāna’’nti vacanaṃ sasavisāṇavacanaṃ viya anatthaṃ, vohāramattametanti vadantānaṃ micchāvādaṃ bhañjituṃ bhagavatā vuttāti daṭṭhabbā.
ಕುತೋಚಿಪಿ ಅಜಾತತ್ತಾ ಅಭೂತತ್ತಾ ಅಜಾತಂ ಅಭೂತಂ। ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅಕತತ್ತಾ ಅಕತಂ। ಸಙ್ಖತಾಭಾವತೋ ಅಸಙ್ಖತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥಿ। ಏತಂ ಅಜಾತಾದಿಕಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನೋ ಚೇ ಅಭವಿಸ್ಸ, ಏವಂ ಸತಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ ನ ಪಞ್ಞಾಯೇಥ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಆರಮ್ಮಣತ್ತಾ, ಮಗ್ಗಫಲಾನಞ್ಚ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನತೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನತೋ, ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನೇನ ಚ ತಿವಿಧಸ್ಸ ವಟ್ಟಸ್ಸ ಅಪವಟ್ಟನತೋ ಅಜಾತಾದಿಕಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥಿಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Kutocipi ajātattā abhūtattā ajātaṃ abhūtaṃ. Paccayehi akatattā akataṃ. Saṅkhatābhāvato asaṅkhataṃ nibbānaṃ atthi. Etaṃ ajātādikaṃ nibbānaṃ no ce abhavissa, evaṃ sati nissaraṇaṃ na paññāyetha, nibbānassa ca ariyamaggaphalānaṃ ārammaṇattā, maggaphalānañca kilesānaṃ samucchindanato paṭippassambhanato, samucchindanena ca tividhassa vaṭṭassa apavaṭṭanato ajātādikaṃ nibbānaṃ atthiyevāti daṭṭhabbaṃ.
‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜಾತಂ…ಪೇ॰… ಅಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ದೇಸನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ನಯಿಧ ಜಾತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಯೇಥಾ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಸಙ್ಖತಸ್ಸ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಸಙ್ಖತಸ್ಸ ಉಪನಯನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಅಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಜೋತನಾಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ। ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಜಾತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ವೇವಚನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಂಸಾರತೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞತ್ತಿ ಚ ಹೋತೀತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿವಿಸೇಸೋ ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
‘‘Atthi, bhikkhave, ajātaṃ…pe… asaṅkhata’’nti ayaṃ paññatti nibbānassa desanāpaññatti ca nibbānassa vevacanapaññatti ca hoti. ‘‘Nayidha jātassa…pe… paññāyethā’’ti ayaṃ paññatti saṅkhatassa vevacanapaññatti ca saṅkhatassa upanayanapaññatti ca hoti. ‘‘Yasmā ca…pe… asaṅkhata’’nti ayaṃ paññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca nibbānassa jotanāpaññatti ca hoti. ‘‘Yasmā jātassa…pe… paññāyatī’’ti ayaṃ paññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca maggassa saṃsārato niyyānikapaññatti ca nissaraṇapaññatti ca hotīti paññattiviseso paṇḍitehi niddhāretvā gahetabbo.
‘‘ಯಥಾವುತ್ತೋ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಭೇದೋ ಕೇನ ಸದ್ದಹಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇನಾಹ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತೇನಾಹ ಆಯಸ್ಮಾ’’ತಿಆದ್ಯಾನುಸನ್ಧ್ಯಾದಿಅತ್ಥೋ ಚೇವ ‘‘ನಿಯುತ್ತೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರೋ’’ತಿ ಅನುಸನ್ಧ್ಯಾದಿಅತ್ಥೋ ಚ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
‘‘Yathāvutto nibbānassa paññattippabhedo kena saddahitabbo’’ti vattabbattā ‘‘tenāha bhagavā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tenāha āyasmā’’tiādyānusandhyādiattho ceva ‘‘niyutto paññattihāro’’ti anusandhyādiattho ca vuttanayānusārena veditabbo.
ಇತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗೇ ಸತ್ತಿಬಲಾನುರೂಪಾ ರಚಿತಾ
Iti paññattihāravibhaṅge sattibalānurūpā racitā
ವಿಭಾವನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಟೀಕಾನುಸಾರೇನ ಗಮ್ಭೀರತ್ಥೋ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ।
Paṇḍitehi pana aṭṭhakathāṭīkānusārena gambhīrattho vitthārato vibhajitvā gahetabboti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೧೧. ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗೋ • 11. Paññattihāravibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೧೧. ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೧೧. ಪಞ್ಞತ್ತಿಹಾರವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā