Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi

    ੧੧. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ

    11. Paññattihāravibhaṅgo

    ੩੯. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰੋ? ‘‘ਏਕਂ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ વਿવਿਧਾਹਿ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿ।

    39. Tattha katamo paññattihāro? ‘‘Ekaṃ bhagavā dhammaṃ paññattīhi vividhāhi desetī’’ti.

    ਯਾ ਪਕਤਿਕਥਾਯ ਦੇਸਨਾ। ਅਯਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਕਾ ਚ ਪਕਤਿਕਥਾਯ ਦੇਸਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ। ਯਥਾ ਭਗવਾ ਆਹ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਦ੍વਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ।

    Yā pakatikathāya desanā. Ayaṃ nikkhepapaññatti. Kā ca pakatikathāya desanā, cattāri saccāni. Yathā bhagavā āha ‘‘idaṃ dukkha’’nti ayaṃ paññatti pañcannaṃ khandhānaṃ channaṃ dhātūnaṃ aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ dvādasannaṃ āyatanānaṃ dasannaṃ indriyānaṃ nikkhepapaññatti.

    ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰੇ ਅਤ੍ਥਿ ਰਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ ਨਨ੍ਦੀ 1 ਅਤ੍ਥਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਂ। ਯਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ 2। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ, ਸਸੋਕਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਦਰਂ ਸਉਪਾਯਾਸਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ।

    Kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī 3 atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti, atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi 4. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sadaraṃ saupāyāsanti vadāmi.

    ਫਸ੍ਸੇ ਚੇ…ਪੇ॰… ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰੇ। વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰੇ ਅਤ੍ਥਿ ਰਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ ਨਨ੍ਦੀ ਅਤ੍ਥਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਂ। ਯਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ , ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ। ਯਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ, ਸਸੋਕਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਦਰਂ ਸਉਪਾਯਾਸਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ। ਅਯਂ ਪਭવਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਚ।

    Phasse ce…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre. Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti , atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sadaraṃ saupāyāsanti vadāmi. Ayaṃ pabhavapaññatti dukkhassa ca samudayassa ca.

    ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ 5, ਆਹਾਰੇ ਨਤ੍ਥਿ ਰਾਗੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਨ੍ਦੀ ਨਤ੍ਥਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਰੂਲ਼੍ਹਂ। ਯਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਰੂਲ਼੍ਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ, ਅਸੋਕਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਦਰਂ ਅਨੁਪਾਯਾਸਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ।

    Kabaḷīkāre ce, bhikkhave 6, āhāre natthi rāgo natthi nandī natthi taṇhā, appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ avirūḷhaṃ. Yattha appatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ, natthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti, natthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha natthi saṅkhārānaṃ vuddhi, natthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha natthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, natthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha natthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, asokaṃ taṃ, bhikkhave, adaraṃ anupāyāsanti vadāmi.

    ਫਸ੍ਸੇ ਚੇ…ਪੇ॰… ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰੇ। વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰੇ ਨਤ੍ਥਿ ਰਾਗੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਨ੍ਦੀ ਨਤ੍ਥਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਰੂਲ਼੍ਹਂ। ਯਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਰੂਲ਼੍ਹਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੁਦ੍ਧਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ। ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ, ਅਸੋਕਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਦਰਂ ਅਨੁਪਾਯਾਸਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ।

    Phasse ce…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre. Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre natthi rāgo natthi nandī natthi taṇhā, appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ avirūḷhaṃ. Yattha appatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ, natthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti, natthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha natthi saṅkhārānaṃ vuddhi, natthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha natthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, natthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha natthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, asokaṃ taṃ, bhikkhave, adaraṃ anupāyāsanti vadāmi.

    ਅਯਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ, ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ।

    Ayaṃ pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ੪੦. ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਾવੇਥ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਨਿਪਕੋ ਸਤੋ, ਸਮਾਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਕਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁ 7 ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਯਮ੍ਪਿਦਂ 8 ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    40. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha. Appamatto nipako sato, samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti. Kiñca yathābhūtaṃ pajānāti? ‘‘Cakkhu 9 anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Rūpā aniccā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti ‘‘cakkhuviññāṇaṃ anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Cakkhusamphasso anicco’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yampidaṃ 10 cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ਸੋਤਂ …ਪੇ॰… ਘਾਨਂ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੋ…ਪੇ॰… ‘‘ਮਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ 11 ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਯਮ੍ਪਿਦਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਯਿਤਂ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    Sotaṃ …pe… ghānaṃ…pe… jivhā…pe… kāyo…pe… ‘‘mano anicco’’ti 12 yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Dhammā aniccā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Manoviññāṇaṃ anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Manosamphasso anicco’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ਅਯਂ ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ।

    Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ਰੂਪਂ , ਰਾਧ, વਿਕਿਰਥ વਿਧਮਥ વਿਦ੍ਧਂਸੇਥ વਿਕੀਲ਼ਨਿਯਂ 13 ਕਰੋਥ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ। ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ, ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। વੇਦਨਂ…ਪੇ॰…। ਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੇ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਕਿਰਥ વਿਧਮਥ વਿਦ੍ਧਂਸੇਥ વਿਕੀਲ਼ਨਿਯਂ ਕਰੋਥ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ। ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ, ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ।

    Rūpaṃ , rādha, vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷaniyaṃ 14 karotha, paññāya taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā nibbānaṃ. Vedanaṃ…pe…. Saññaṃ…pe… saṅkhāre viññāṇaṃ vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷaniyaṃ karotha, paññāya taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā nibbānaṃ.

    ਅਯਂ ਨਿਰੋਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਸ੍ਸ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ, ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ।

    Ayaṃ nirodhapaññatti nirodhassa, nibbidāpaññatti assādassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ‘‘ਸੋ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    ‘‘So idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ਅਯਂ ਪਟਿવੇਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਾ, ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ। ‘‘ਸੋ ਇਮੇ ਆਸવਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਆਸવਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਆਸવਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਅਯਂ ਆਸવਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਇਮੇ ਆਸવਾ ਅਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    Ayaṃ paṭivedhapaññatti saccānaṃ, nikkhepapaññatti dassanabhūmiyā, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti sotāpattiphalassa. ‘‘So ime āsavā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ime āsavā asesaṃ nirujjhantī’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    ਅਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਖਯੇ ਞਾਣਸ੍ਸ, ਓਕਾਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਸ੍ਸ, ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ, ਆਰਮ੍ਭਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਆਸਾਟਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਸਾਟਿਕਾਨਂ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਭਾવਨਾਭੂਮਿਯਾ, ਅਭਿਨਿਘਾਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ।

    Ayaṃ uppādapaññatti khaye ñāṇassa, okāsapaññatti anuppāde ñāṇassa, bhāvanāpaññatti maggassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, ārambhapaññatti vīriyindriyassa, āsāṭanapaññatti āsāṭikānaṃ, nikkhepapaññatti bhāvanābhūmiyā, abhinighātapaññatti pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ.

    ੪੧. ਇਦਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਅਯਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰…। ਅਯਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ।

    41. Idaṃ ‘‘dukkha’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. Ayaṃ ‘‘dukkhasamudayo’’ti me, bhikkhave…pe… ayaṃ ‘‘dukkhanirodho’’ti me, bhikkhave…pe…. Ayaṃ ‘‘dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸੁਤਮਯਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਪવਤ੍ਤਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਸ੍ਸ।

    Ayaṃ desanāpaññatti saccānaṃ, nikkhepapaññatti sutamayiyā paññāya sacchikiriyāpaññatti anaññātaññassāmītindriyassa, pavattanāpaññatti dhammacakkassa.

    ‘‘ਤਂ ਖੋ ਪਨਿਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ। ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਾ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ।

    ‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññeyya’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘‘So kho panāyaṃ dukkhasamudayo pahātabbo’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘so kho panāyaṃ dukkhanirodho sacchikātabbo’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘sā kho panāyaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā bhāvetabbā’’ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ਅਯਂ ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ।

    Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, nikkhepapaññatti cintāmayiyā paññāya, sacchikiriyāpaññatti aññindriyassa.

    ‘‘ਤਂ ਖੋ ਪਨਿਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ। ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਪਹੀਨੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਾ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ ਭਾવਿਤਾ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਅਯਂ ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਭਾવਨਾਮਯਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਤਾવਿਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਪવਤ੍ਤਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਸ੍ਸ।

    ‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññāta’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘‘So kho panāyaṃ dukkhasamudayo pahīno’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘so kho panāyaṃ dukkhanirodho sacchikato’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘sā kho panāyaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā bhāvitā’’ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, nikkhepapaññatti bhāvanāmayiyā paññāya, sacchikiriyāpaññatti aññātāvino indriyassa, pavattanāpaññatti dhammacakkassa.

    ‘‘ਤੁਲਮਤੁਲਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭવਂ, ਭવਸਙ੍ਖਾਰਮવਸ੍ਸਜਿ ਮੁਨਿ।

    ‘‘Tulamatulañca sambhavaṃ, bhavasaṅkhāramavassaji muni;

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰਤੋ ਸਮਾਹਿਤੋ, ਅਭਿਨ੍ਦਿ 15 ਕવਚਮਿવਤ੍ਤਸਮ੍ਭવ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Ajjhattarato samāhito, abhindi 16 kavacamivattasambhava’’nti.

    ‘‘ਤੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਧਾਤੁ। ‘‘ਅਤੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ, ‘‘ਤੁਲਮਤੁਲਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭવ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ। ‘‘ਭવਸਙ੍ਖਾਰਮવਸ੍ਸਜਿ ਮੁਨੀ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ। ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ। ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰਤੋ ਸਮਾਹਿਤੋ’’ਤਿ ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਯਗਤਾਯ ਸਤਿਯਾ। ਠਿਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਯ। ‘‘ਅਭਿਨ੍ਦਿ ਕવਚਮਿવਤ੍ਤਸਮ੍ਭવ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਿਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਾਦਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ, ਪਦਾਲਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਤੁਲਮਤੁਲਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭવ’’ਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Tula’’nti saṅkhāradhātu. ‘‘Atula’’nti nibbānadhātu, ‘‘tulamatulañca sambhava’’nti abhiññāpaññatti sabbadhammānaṃ. Nikkhepapaññatti dhammapaṭisambhidāya. ‘‘Bhavasaṅkhāramavassaji munī’’ti pariccāgapaññatti samudayassa. Pariññāpaññatti dukkhassa. ‘‘Ajjhattarato samāhito’’ti bhāvanāpaññatti kāyagatāya satiyā. Ṭhitipaññatti cittekaggatāya. ‘‘Abhindi kavacamivattasambhava’’nti abhinibbidāpaññatti cittassa, upādānapaññatti sabbaññutāya, padālanāpaññatti avijjaṇḍakosānaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘tulamatulañca sambhava’’nti.

    ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁ ਸੋ ਜਨ੍ਤੁ ਕਥਂ ਨਮੇਯ੍ਯ।

    Yo dukkhamaddakkhi yatonidānaṃ, kāmesu so jantu kathaṃ nameyya;

    ਕਾਮਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਸਙ੍ਗੋਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਤੇਸਂ ਸਤੀਮਾ વਿਨਯਾਯ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ॥

    Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā, tesaṃ satīmā vinayāya sikkheti.

    ‘‘ਯੋ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਯਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਭવਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਅਦ੍ਦਕ੍ਖੀ’’ਤਿ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਟਿવੇਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਸੋ ਜਨ੍ਤੁਕਥਂ ਨਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਿਨਿવੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਕਾਮਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਸਙ੍ਗੋਤਿ ਞਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਤੋ ਦਸ੍ਸਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਮਾਨਂ। ਕਾਮਾ ਹਿ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਪਾવਕਕਪ੍ਪਾ ਪਪਾਤਉਰਗੋਪਮਾ ਚ। ‘‘ਤੇਸਂ ਸਤੀਮਾ’’ਤਿ ਅਪਚਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਹਾਨਾਯ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਯਗਤਾਯ ਸਤਿਯਾ, ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ। ‘‘વਿਨਯਾਯ ਸਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਪਟਿવੇਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਰਾਗવਿਨਯਸ੍ਸ ਦੋਸવਿਨਯਸ੍ਸ ਮੋਹવਿਨਯਸ੍ਸ। ‘‘ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯੋਗਿਸ੍ਸ। ਯਦਾ ਹਿ ਯੋਗੀ ਕਾਮਾ ਸਙ੍ਗੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਕਾਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦਯਤਿ, ਸੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ વਾਯਮਤਿ। ਅਯਂ વਾਯਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਓਰਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ વਾਯਮਤੀਤਿ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਭਾવਨਾਯ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਆਰਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਠਿਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਯ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਯਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Yo dukkha’’nti vevacanapaññatti ca dukkhassa pariññāpaññatti ca. ‘‘Yatonidāna’’nti pabhavapaññatti ca samudayassa pahānapaññatti ca. ‘‘Addakkhī’’ti vevacanapaññatti ca ñāṇacakkhussa paṭivedhapaññatti ca. ‘‘Kāmesu so jantukathaṃ nameyyā’’ti vevacanapaññatti ca kāmataṇhāya abhinivesapaññatti ca. ‘‘Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā’’ti paccatthikato dassanapaññatti kāmānaṃ. Kāmā hi aṅgārakāsūpamā maṃsapesūpamā pāvakakappā papātauragopamā ca. ‘‘Tesaṃ satīmā’’ti apacayapaññatti pahānāya, nikkhepapaññatti kāyagatāya satiyā, bhāvanāpaññatti maggassa. ‘‘Vinayāya sikkhe’’ti paṭivedhapaññatti rāgavinayassa dosavinayassa mohavinayassa. ‘‘Jantū’’ti vevacanapaññatti yogissa. Yadā hi yogī kāmā saṅgoti pajānāti. So kāmānaṃ anuppādāya kusale dhamme uppādayati, so anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamati. Ayaṃ vāyāmapaññatti appattassa pattiyā. Nikkhepapaññatti oramattikāya asantuṭṭhiyā. Tattha so uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatīti ayaṃ appamādapaññatti bhāvanāya, nikkhepapaññatti vīriyindriyassa, ārakkhapaññatti kusalānaṃ dhammānaṃ, ṭhitipaññatti adhicittasikkhāya. Tenāha bhagavā ‘‘yo dukkhamaddakkhi yatonidāna’’nti.

    ‘‘ਮੋਹਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੋ ਲੋਕੋ, ਭਬ੍ਬਰੂਪੋવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissati;

    ਉਪਧਿਬਨ੍ਧਨੋ 17 ਬਾਲੋ, ਤਮਸਾ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।

    Upadhibandhano 18 bālo, tamasā parivārito;

    ਅਸ੍ਸਿਰੀ વਿਯ 19 ਖਾਯਤਿ, ਪਸ੍ਸਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Assirī viya 20 khāyati, passato natthi kiñcana’’nti.

    ‘‘ਮੋਹਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ। ‘‘ਭਬ੍ਬਰੂਪੋવ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਿਪਰੀਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਲੋਕਸ੍ਸ। ‘‘ਉਪਧਿਬਨ੍ਧਨੋ ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਪਭવਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾવਚਰਾਨਂ, ਕਿਚ੍ਚਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ। ਬਲવਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ। વਿਰੂਹਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ। ‘‘ਤਮਸਾ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਅਸ੍ਸਿਰੀ વਿਯ ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ। ‘‘ਪਸ੍ਸਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿવੇਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਰਾਗੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਦੋਸੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਮੋਹੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਮੋਹਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ।

    ‘‘Mohasambandhano loko’’ti desanāpaññatti vipallāsānaṃ. ‘‘Bhabbarūpova dissatī’’ti viparītapaññatti lokassa. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti pabhavapaññatti pāpakānaṃ icchāvacarānaṃ, kiccapaññatti pariyuṭṭhānānaṃ. Balavapaññatti kilesānaṃ. Virūhanāpaññatti saṅkhārānaṃ. ‘‘Tamasā parivārito’’ti desanāpaññatti avijjandhakārassa vevacanapaññatti ca. ‘‘Assirī viya khāyatī’’ti dassanapaññatti dibbacakkhussa, nikkhepapaññatti paññācakkhussa. ‘‘Passato natthi kiñcana’’nti paṭivedhapaññatti sattānaṃ, rāgo kiñcanaṃ doso kiñcanaṃ moho kiñcanaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘mohasambandhano loko’’ti.

    ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ, ਨੋ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭવਿਸ੍ਸ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ। ਨਯਿਧ 21 ਜਾਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ।

    ‘‘Atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ, no cetaṃ, bhikkhave, abhavissa ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ. Nayidha 22 jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyetha. Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ, tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī’’ti.

    ‘‘ਨੋ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭવਿਸ੍ਸ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਨਯਿਧ ਜਾਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥਾ’’ਤਿ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਉਪਨਯਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਜੋਤਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ વੇવਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਂਸਾਰਤੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਨੋ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭવਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ‘‘ਏਕਂ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ વਿવਿਧਾਹਿ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿ।

    ‘‘No cetaṃ, bhikkhave, abhavissa ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti desanāpaññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca. ‘‘Nayidha jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyethā’’ti vevacanapaññatti saṅkhatassa upanayanapaññatti ca. ‘‘Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti vevacanapaññatti nibbānassa jotanāpaññatti ca. ‘‘Tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī’’ti ayaṃ vevacanapaññatti nibbānassa, niyyānikapaññatti maggassa, nissaraṇapaññatti saṃsārato. Tenāha bhagavā ‘‘no cetaṃ, bhikkhave, abhavissā’’ti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘ekaṃ bhagavā dhammaṃ, paññattīhi vividhāhi desetī’’ti.

    ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ।

    Niyutto paññatti hāro.







    Footnotes:
    1. ਨਨ੍ਦਿ (ਸੀ॰) ਪਸ੍ਸ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੬੪)
    2. ਬੁਦ੍ਧਿ (ਕ॰)
    3. nandi (sī.) passa saṃ. ni. 2.64)
    4. buddhi (ka.)
    5. ਪਸ੍ਸ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੬੪
    6. passa saṃ. ni. 2.64
    7. ਚਕ੍ਖੁਂ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੯੯
    8. ਯਮਿਦਂ (ਸੀ॰ ਕ॰)
    9. cakkhuṃ (ka.) passa saṃ. ni. 4.99
    10. yamidaṃ (sī. ka.)
    11. ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੦੦)
    12. anicca’’nti (saṃ. ni. 4.100)
    13. વਿਕੀਲ਼ਨਿਕਂ (ਸੀ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੬੯
    14. vikīḷanikaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 3.169
    15. ਅਭਿਦਾ (ਸੀ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੬੯
    16. abhidā (sī. ka.) passa dī. ni. 2.169
    17. ਉਪਧਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੋ (ਸੀ॰) ਪਸ੍ਸ ਉਦਾ॰ ੭੦
    18. upadhisambandhano (sī.) passa udā. 70
    19. ਸਸ੍ਸਤੋਰਿવ (ਉਦਾ॰ ੭੦)
    20. sassatoriva (udā. 70)
    21. ਨ ਇਧ (ਸੀ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਉਦਾ॰ ੭੩
    22. na idha (sī. ka.) passa udā. 73



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੧੧. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੧੧. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੧੧. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 11. Paññattihāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact