បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា

Paññattivāravaṇṇanā

វិសុទ្ធបរិវារស្ស , បរិវារោតិ សាសនេ;

Visuddhaparivārassa , parivāroti sāsane;

ធម្មក្ខន្ធសរីរស្ស, ខន្ធកានំ អនន្តរា។

Dhammakkhandhasarīrassa, khandhakānaṃ anantarā.

សង្គហំ យោ សមារុឡ្ហោ, តស្ស បុព្ពាគតំ នយំ;

Saṅgahaṃ yo samāruḷho, tassa pubbāgataṃ nayaṃ;

ហិត្វា ទានិ ករិស្សាមិ, អនុត្តានត្ថវណ្ណនំ។

Hitvā dāni karissāmi, anuttānatthavaṇṇanaṃ.

១. តត្ថ យំ តេន ភគវតា…បេ.… បញ្ញត្តន្តិ អាទិនយប្បវត្តាយ តាវ បុច្ឆាយ អយំ សង្ខេបត្ថោ – យោ សោ ភគវា សាសនស្ស ចិរដ្ឋិតិកត្ថំ ធម្មសេនាបតិនា សទ្ធម្មគារវពហុមានវេគសមុស្សិតំ អញ្ជលិំ សិរស្មិំ បតិដ្ឋាបេត្វា យាចិតោ ទស អត្ថវសេ បដិច្ច វិនយបញ្ញត្តិំ បញ្ញបេសិ, តេន ភគវតា តស្ស តស្ស សិក្ខាបទស្ស បញ្ញត្តិកាលំ ជានតា, តស្សា តស្សា សិក្ខាបទបញ្ញត្តិយា ទស អត្ថវសេ បស្សតា; អបិច បុព្ពេនិវាសាទីហិ ជានតា, ទិព្ពេន ចក្ខុនា បស្សតា, តីហិ វិជ្ជាហិ ឆហិ វា បន អភិញ្ញាហិ ជានតា, សព្ពត្ថ អប្បដិហតេន សមន្តចក្ខុនា បស្សតា, សព្ពធម្មជាននសមត្ថាយ បញ្ញាយ ជានតា, សព្ពសត្តានំ ចក្ខុវិសយាតីតានិ តិរោកុដ្ដាទិគតានិ ចាបិ រូបានិ អតិវិសុទ្ធេន មំសចក្ខុនា ច បស្សតា, អត្តហិតសាធិកាយ សមាធិបទដ្ឋានាយ បដិវេធបញ្ញាយ ជានតា, បរហិតសាធិកាយ ករុណាបទដ្ឋានាយ ទេសនាបញ្ញាយ បស្សតា, អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន ‘‘យំ បឋមំ បារាជិកំ បញ្ញត្តំ, តំ កត្ថ បញ្ញត្តំ, កំ អារព្ភ បញ្ញត្តំ, កិស្មិំ វត្ថុស្មិំ បញ្ញត្តំ, អត្ថិ តត្ថ បញ្ញត្តិ…បេ.… កេនាភត’’ន្តិ។

1. Tattha yaṃ tena bhagavatā…pe… paññattanti ādinayappavattāya tāva pucchāya ayaṃ saṅkhepattho – yo so bhagavā sāsanassa ciraṭṭhitikatthaṃ dhammasenāpatinā saddhammagāravabahumānavegasamussitaṃ añjaliṃ sirasmiṃ patiṭṭhāpetvā yācito dasa atthavase paṭicca vinayapaññattiṃ paññapesi, tena bhagavatā tassa tassa sikkhāpadassa paññattikālaṃ jānatā, tassā tassā sikkhāpadapaññattiyā dasa atthavase passatā; apica pubbenivāsādīhi jānatā, dibbena cakkhunā passatā, tīhi vijjāhi chahi vā pana abhiññāhi jānatā, sabbattha appaṭihatena samantacakkhunā passatā, sabbadhammajānanasamatthāya paññāya jānatā, sabbasattānaṃ cakkhuvisayātītāni tirokuṭṭādigatāni cāpi rūpāni ativisuddhena maṃsacakkhunā ca passatā, attahitasādhikāya samādhipadaṭṭhānāya paṭivedhapaññāya jānatā, parahitasādhikāya karuṇāpadaṭṭhānāya desanāpaññāya passatā, arahatā sammāsambuddhena ‘‘yaṃ paṭhamaṃ pārājikaṃ paññattaṃ, taṃ kattha paññattaṃ, kaṃ ārabbha paññattaṃ, kismiṃ vatthusmiṃ paññattaṃ, atthi tattha paññatti…pe… kenābhata’’nti.

២. បុច្ឆាវិស្សជ្ជនេ បន ‘‘យំ តេន ភគវតា ជានតា បស្សតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន បឋមំ បារាជិក’’ន្តិ ឥទំ កេវលំ បុច្ឆាយ អាគតស្ស អាទិបទស្ស បច្ចុទ្ធរណមត្តមេវ, ‘‘កត្ថ បញ្ញត្តន្តិ វេសាលិយា បញ្ញត្តំ; កំ អារព្ភាតិ សុទិន្នំ កលន្ទបុត្តំ អារព្ភា’’តិ ឯវមាទិនា បន នយេន បុនបិ ឯត្ថ ឯកេកំ បទំ បុច្ឆិត្វាវ វិស្សជ្ជិតំ។ ឯកា បញ្ញត្តីតិ ‘‘យោ បន ភិក្ខុ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវេយ្យ បារាជិកោ ហោតិ អសំវាសោ’’តិ អយំ ឯកា បញ្ញត្តិ។ ទ្វេ អនុបញ្ញត្តិយោតិ ‘‘អន្តមសោ តិរច្ឆានគតាយបី’’តិ ច, ‘‘សិក្ខំ អបច្ចក្ខាយា’’តិ ច មក្កដិវជ្ជិបុត្តកវត្ថូនំ វសេន វុត្តា – ឥមា ទ្វេ អនុបញ្ញត្តិយោ។ ឯត្តាវតា ‘‘អត្ថិ តត្ថ បញ្ញត្តិ អនុបញ្ញត្តិ អនុប្បន្នបញ្ញត្តី’’តិ ឥមិស្សា បុច្ឆាយ ទ្វេ កោដ្ឋាសា វិស្សជ្ជិតា ហោន្តិ។ តតិយំ វិស្សជ្ជេតុំ បន ‘‘អនុប្បន្នបញ្ញត្តិ តស្មិំ នត្ថី’’តិ វុត្តំ។ អយញ្ហិ អនុប្បន្នបញ្ញត្តិ នាម អនុប្បន្នេ ទោសេ បញ្ញត្តា; សា អដ្ឋគរុធម្មវសេន ភិក្ខុនីនំយេវ អាគតា, អញ្ញត្រ នត្ថិ។ តស្មា វុត្តំ ‘‘អនុប្បន្នបញ្ញត្តិ តស្មិំ នត្ថី’’តិ។ សព្ពត្ថបញ្ញត្តីតិ មជ្ឈិមទេសេ ចេវ បច្ចន្តិមជនបទេសុ ច សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ។ វិនយធរបញ្ចមេន គណេន ‘‘ឧបសម្បទា, គុណង្គុណូបាហនា, ធុវនហានំ, ចម្មត្ថរណ’’ន្តិ ឥមានិ ហិ ចត្តារិ សិក្ខាបទានិ មជ្ឈិមទេសេយេវ បញ្ញត្តិ។ ឯត្ថេវ ឯតេហិ អាបត្តិ ហោតិ, ន បច្ចន្តិមជនបទេសុ។ សេសានិ សព្ពានេវ សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ នាម។

2. Pucchāvissajjane pana ‘‘yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamaṃ pārājika’’nti idaṃ kevalaṃ pucchāya āgatassa ādipadassa paccuddharaṇamattameva, ‘‘kattha paññattanti vesāliyā paññattaṃ; kaṃ ārabbhāti sudinnaṃ kalandaputtaṃ ārabbhā’’ti evamādinā pana nayena punapi ettha ekekaṃ padaṃ pucchitvāva vissajjitaṃ. Ekā paññattīti ‘‘yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya pārājiko hoti asaṃvāso’’ti ayaṃ ekā paññatti. Dve anupaññattiyoti ‘‘antamaso tiracchānagatāyapī’’ti ca, ‘‘sikkhaṃ apaccakkhāyā’’ti ca makkaṭivajjiputtakavatthūnaṃ vasena vuttā – imā dve anupaññattiyo. Ettāvatā ‘‘atthi tattha paññatti anupaññatti anuppannapaññattī’’ti imissā pucchāya dve koṭṭhāsā vissajjitā honti. Tatiyaṃ vissajjetuṃ pana ‘‘anuppannapaññatti tasmiṃ natthī’’ti vuttaṃ. Ayañhi anuppannapaññatti nāma anuppanne dose paññattā; sā aṭṭhagarudhammavasena bhikkhunīnaṃyeva āgatā, aññatra natthi. Tasmā vuttaṃ ‘‘anuppannapaññatti tasmiṃ natthī’’ti. Sabbatthapaññattīti majjhimadese ceva paccantimajanapadesu ca sabbatthapaññatti. Vinayadharapañcamena gaṇena ‘‘upasampadā, guṇaṅguṇūpāhanā, dhuvanahānaṃ, cammattharaṇa’’nti imāni hi cattāri sikkhāpadāni majjhimadeseyeva paññatti. Ettheva etehi āpatti hoti, na paccantimajanapadesu. Sesāni sabbāneva sabbatthapaññatti nāma.

សាធារណបញ្ញត្តីតិ ភិក្ខូនញ្ចេវ ភិក្ខុនីនញ្ច សាធារណបញ្ញត្តិ; សុទ្ធភិក្ខូនមេវ ហិ សុទ្ធភិក្ខុនីនំ វា បញ្ញត្តំ សិក្ខាបទំ អសាធារណបញ្ញត្តិ នាម ហោតិ។ ឥទំ បន ភិក្ខុំ អារព្ភ ឧប្បន្នេ វត្ថុស្មិំ ‘‘យា បន ភិក្ខុនី ឆន្ទសោ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវេយ្យ, អន្តមសោ តិរច្ឆានគតេនបិ បារាជិកា ហោតិ អសំវាសា’’តិ ភិក្ខុនីនម្បិ បញ្ញត្តំ, វិនីតកថាមត្តមេវ ហិ តាសំ នត្ថិ, សិក្ខាបទំ បន អត្ថិ, តេន វុត្តំ ‘‘សាធារណបញ្ញត្តី’’តិ។ ឧភតោបញ្ញត្តិយម្បិ ឯសេវ នយោ។ ព្យញ្ជនមត្តមេវ ហិ ឯត្ថ នានំ, ភិក្ខូនំ ភិក្ខុនីនម្បិ សាធារណត្តា សាធារណបញ្ញត្តិ, ឧភិន្នម្បិ បញ្ញត្តត្តា ឧភតោបញ្ញត្តីតិ។ អត្ថេ បន ភេទោ នត្ថិ។

Sādhāraṇapaññattīti bhikkhūnañceva bhikkhunīnañca sādhāraṇapaññatti; suddhabhikkhūnameva hi suddhabhikkhunīnaṃ vā paññattaṃ sikkhāpadaṃ asādhāraṇapaññatti nāma hoti. Idaṃ pana bhikkhuṃ ārabbha uppanne vatthusmiṃ ‘‘yā pana bhikkhunī chandaso methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya, antamaso tiracchānagatenapi pārājikā hoti asaṃvāsā’’ti bhikkhunīnampi paññattaṃ, vinītakathāmattameva hi tāsaṃ natthi, sikkhāpadaṃ pana atthi, tena vuttaṃ ‘‘sādhāraṇapaññattī’’ti. Ubhatopaññattiyampi eseva nayo. Byañjanamattameva hi ettha nānaṃ, bhikkhūnaṃ bhikkhunīnampi sādhāraṇattā sādhāraṇapaññatti, ubhinnampi paññattattā ubhatopaññattīti. Atthe pana bhedo natthi.

និទានោគធន្តិ ‘‘យស្ស សិយា អាបត្តិ សោ អាវិករេយ្យា’’តិ ឯត្ថ សព្ពាបត្តីនំ អនុបវិដ្ឋត្តា និទានោគធំ; និទានេ អនុបវិដ្ឋន្តិ អត្ថោ។ ទុតិយេន ឧទ្ទេសេនាតិ និទានោគធំ និទានបរិយាបន្នម្បិ សមានំ ‘‘តត្រិមេ ចត្តារោ បារាជិកា ធម្មា’’តិអាទិនា ទុតិយេនេវ ឧទ្ទេសេន ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆតិ។ ចតុន្នំ វិបត្តីនន្តិ សីលវិបត្តិអាទីនំ។ បឋមា ហិ ទ្វេ អាបត្តិក្ខន្ធា សីលវិបត្តិ នាម, អវសេសា បញ្ច អាចារវិបត្តិ នាម។ មិច្ឆាទិដ្ឋិ ច អន្តគ្គាហិកទិដ្ឋិ ច ទិដ្ឋិវិបត្តិ នាម, អាជីវហេតុ បញ្ញត្តានិ ឆ សិក្ខាបទានិ អាជីវវិបត្តិ នាម។ ឥតិ ឥមាសំ ចតុន្នំ វិបត្តីនំ ឥទំ បារាជិកំ សីលវិបត្តិ នាម ហោតិ។

Nidānogadhanti ‘‘yassa siyā āpatti so āvikareyyā’’ti ettha sabbāpattīnaṃ anupaviṭṭhattā nidānogadhaṃ; nidāne anupaviṭṭhanti attho. Dutiyena uddesenāti nidānogadhaṃ nidānapariyāpannampi samānaṃ ‘‘tatrime cattāro pārājikā dhammā’’tiādinā dutiyeneva uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnanti sīlavipattiādīnaṃ. Paṭhamā hi dve āpattikkhandhā sīlavipatti nāma, avasesā pañca ācāravipatti nāma. Micchādiṭṭhi ca antaggāhikadiṭṭhi ca diṭṭhivipatti nāma, ājīvahetu paññattāni cha sikkhāpadāni ājīvavipatti nāma. Iti imāsaṃ catunnaṃ vipattīnaṃ idaṃ pārājikaṃ sīlavipatti nāma hoti.

ឯកេន សមុដ្ឋានេនាតិ ទ្វង្គិកេន ឯកេន សមុដ្ឋានេន។ ឯត្ថ ហិ ចិត្តំ អង្គំ ហោតិ, កាយេន បន អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘កាយតោ ច ចិត្តតោ ច សមុដ្ឋាតី’’តិ។ ទ្វីហិ សមថេហិ សម្មតីតិ ‘‘អាបន្នោសី’’តិ សម្មុខា បុច្ឆិយមានោ ‘‘អាម អាបន្នោម្ហី’’តិ បដិជានាតិ, តាវទេវ ភណ្ឌនកលហវិគ្គហា វូបសន្តា ហោន្តិ, សក្កា ច ហោតិ តំ បុគ្គលំ អបនេត្វា ឧបោសថោ វា បវារណា វា កាតុំ។ ឥតិ សម្មុខាវិនយេន ច បដិញ្ញាតករណេន ចាតិ ទ្វីហិ សមថេហិ សម្មតិ, ន ច តប្បច្ចយា កោចិ ឧបទ្ទវោ ហោតិ។ យំ បន ឧបរិ បញ្ញត្តិវគ្គេ ‘‘ន កតមេន សមថេន សម្មតី’’តិ វុត្តំ, តំ សមថំ ឱតារេត្វា អនាបត្តិ កាតុំ ន សក្កាតិ ឥមមត្ថំ សន្ធាយ វុត្តំ។

Ekena samuṭṭhānenāti dvaṅgikena ekena samuṭṭhānena. Ettha hi cittaṃ aṅgaṃ hoti, kāyena pana āpattiṃ āpajjati. Tena vuttaṃ ‘‘kāyato ca cittato ca samuṭṭhātī’’ti. Dvīhi samathehi sammatīti ‘‘āpannosī’’ti sammukhā pucchiyamāno ‘‘āma āpannomhī’’ti paṭijānāti, tāvadeva bhaṇḍanakalahaviggahā vūpasantā honti, sakkā ca hoti taṃ puggalaṃ apanetvā uposatho vā pavāraṇā vā kātuṃ. Iti sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena cāti dvīhi samathehi sammati, na ca tappaccayā koci upaddavo hoti. Yaṃ pana upari paññattivagge ‘‘na katamena samathena sammatī’’ti vuttaṃ, taṃ samathaṃ otāretvā anāpatti kātuṃ na sakkāti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ.

បញ្ញត្តិ វិនយោតិ ‘‘យោ បន ភិក្ខូ’’តិអាទិនា នយេន វុត្តមាតិកា បញ្ញត្តិ វិនយោតិ អត្ថោ។ វិភត្តីតិ បទភាជនំ វុច្ចតិ; វិភត្តីតិ ហិ វិភង្គស្សេវេតំ នាមំ។ អសំវរោតិ វីតិក្កមោ។ សំវរោតិ អវីតិក្កមោ។ យេសំ វត្តតីតិ យេសំ វិនយបិដកញ្ច អដ្ឋកថា ច សព្ពា បគុណាតិ អត្ថោ។ តេ ធារេន្តីតិ តេ ឯតំ បឋមបារាជិកំ បាឡិតោ ច អត្ថតោ ច ធារេន្តិ; ន ហិ សក្កា សព្ពំ វិនយបិដកំ អជានន្តេន ឯតស្ស អត្ថោ ជានិតុន្តិ។ កេនាភតន្តិ ឥទំ បឋមបារាជិកំ បាឡិវសេន ច អត្ថវសេន ច យាវ អជ្ជតនកាលំ កេន អានីតន្តិ។ បរម្បរាភតន្តិ បរម្បរាយ អានីតំ។

Paññatti vinayoti ‘‘yo pana bhikkhū’’tiādinā nayena vuttamātikā paññatti vinayoti attho. Vibhattīti padabhājanaṃ vuccati; vibhattīti hi vibhaṅgassevetaṃ nāmaṃ. Asaṃvaroti vītikkamo. Saṃvaroti avītikkamo. Yesaṃ vattatīti yesaṃ vinayapiṭakañca aṭṭhakathā ca sabbā paguṇāti attho. Te dhārentīti te etaṃ paṭhamapārājikaṃ pāḷito ca atthato ca dhārenti; na hi sakkā sabbaṃ vinayapiṭakaṃ ajānantena etassa attho jānitunti. Kenābhatanti idaṃ paṭhamapārājikaṃ pāḷivasena ca atthavasena ca yāva ajjatanakālaṃ kena ānītanti. Paramparābhatanti paramparāya ānītaṃ.

៣. ឥទានិ យាយ បរម្បរាយ អានីតំ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘ឧបាលិ ទាសកោ ចេវា’’តិអាទិនា នយេន បោរាណកេហិ មហាថេរេហិ គាថាយោ ឋបិតា ។ តត្ថ យំ វត្តព្ពំ, តំ និទានវណ្ណនាយមេវ វុត្តំ។ ឥមិនា នយេន ទុតិយបារាជិកាទិបុច្ឆាវិស្សជ្ជនេសុបិ វិនិច្ឆយោ វេទិតព្ពោតិ។

3. Idāni yāya paramparāya ānītaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘upāli dāsako cevā’’tiādinā nayena porāṇakehi mahātherehi gāthāyo ṭhapitā . Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ nidānavaṇṇanāyameva vuttaṃ. Iminā nayena dutiyapārājikādipucchāvissajjanesupi vinicchayo veditabboti.

មហាវិភង្គេ បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Mahāvibhaṅge paññattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: កតាបត្តិវារាទិវណ្ណនា • Katāpattivārādivaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ១. បារាជិកកណ្ឌំ • 1. Pārājikakaṇḍaṃ

ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា • Paññattivāravaṇṇanā

ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា • Paññattivāravaṇṇanā

ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា • Paññattivāravaṇṇanā

ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / កតាបត្តិវារាទិវណ្ណនា • Katāpattivārādivaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact