Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
បរិវារ-ដីកា
Parivāra-ṭīkā
សោឡសមហាវារោ
Soḷasamahāvāro
បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា
Paññattivāravaṇṇanā
វិសុទ្ធបរិវារស្សាតិ សព្ពសោ បរិសុទ្ធខីណាសវបរិវារស្ស។ ធម្មក្ខន្ធសរីរស្សាតិ សីលសមាធិបញ្ញាវិមុត្តិវិមុត្តិញាណទស្សនសង្ខាតធម្មក្ខន្ធសរីរស្ស សាសនេតិ សម្ពន្ធោ។ តស្សាតិ ‘‘បរិវារោ’’តិ យោ សង្គហំ អារុឡ្ហោ, តស្ស។ បុព្ពាគតំ នយន្តិ បុព្ពេ អាគតំ វិនិច្ឆយំ។
Visuddhaparivārassāti sabbaso parisuddhakhīṇāsavaparivārassa. Dhammakkhandhasarīrassāti sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanasaṅkhātadhammakkhandhasarīrassa sāsaneti sambandho. Tassāti ‘‘parivāro’’ti yo saṅgahaṃ āruḷho, tassa. Pubbāgataṃ nayanti pubbe āgataṃ vinicchayaṃ.
១. បកតត្ថបដិនិទ្ទេសោ ត-សទ្ទោតិ តស្ស ‘‘ភគវតា’’តិអាទីហិ បទេហិ សមានាធិករណភាវេន វុត្តត្ថស្ស យាយ វិនយបញ្ញត្តិយា ភគវា បកតោ អធិកតោ សុបាកដោ ច, តំ វិនយបញ្ញត្តិំ សទ្ធិំ យាចនាយ អត្ថភាវេន ទស្សេន្តោ ‘‘យោ សោ…បេ.… វិនយបញ្ញត្តិំ បញ្ញបេសី’’តិ អាហ។ តត្ថ វិនយបញ្ញត្តិន្តិ វិនយភូតំ បញ្ញត្តិំ។
1. Pakatatthapaṭiniddeso ta-saddoti tassa ‘‘bhagavatā’’tiādīhi padehi samānādhikaraṇabhāvena vuttatthassa yāya vinayapaññattiyā bhagavā pakato adhikato supākaṭo ca, taṃ vinayapaññattiṃ saddhiṃ yācanāya atthabhāvena dassento ‘‘yo so…pe… vinayapaññattiṃ paññapesī’’ti āha. Tattha vinayapaññattinti vinayabhūtaṃ paññattiṃ.
‘‘ជានតា បស្សតា’’តិ ឥមេសំ បទានំ វិនយស្ស អធិកតត្តា តត្ថ វុត្តនយេន តាវ អត្ថំ យោជេត្វា ឥទានិ សុត្តន្តនយេន ទស្សេន្តោ សតិបិ ញាណទស្សន-សទ្ទានំ បញ្ញាវេវចនភាវេ តេន តេន វិសេសេន តេសំ វិសយវិសេសបវត្តិទស្សនត្ថំ វិជ្ជត្តយវសេន អភិញ្ញានាវរណញាណវសេន សព្ពញ្ញុតញ្ញាណមំសចក្ខុវសេន បដិវេធទេសនាញាណវសេន ច អត្ថំ យោជេត្វា ទស្សេន្តោ ‘‘អបិចា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ បុព្ពេនិវាសាទីហីតិ បុព្ពេនិវាសាសវក្ខយញាណេហិ។ បដិវេធបញ្ញាយាតិ អរិយមគ្គបញ្ញាយ។ ទេសនាបញ្ញាយ បស្សតាតិ ទេសេតព្ពធម្មានំ ទេសេតព្ពប្បការំ ពោធនេយ្យបុគ្គលានញ្ច អាសយានុសយចរិតាធិមុត្តិអាទិភេទំ ធម្មំ ទេសនាបញ្ញាយ យាថាវតោ បស្សតា។ អរហតាតិ អរីនំ, អរានញ្ច ហតត្តា, បច្ចយាទីនញ្ច អរហត្តា អរហតា។ សម្មាសម្ពុទ្ធេនាតិ សម្មា សាមញ្ច សច្ចានំ ពុទ្ធត្តា សម្មាសម្ពុទ្ធេន។ អថ វា អន្តរាយិកធម្មេ ជានតា, និយ្យានិកធម្មេ បស្សតា, កិលេសារីនំ ហតត្តា អរហតា, សម្មា សាមំ សព្ពធម្មានំ ពុទ្ធត្តា សម្មាសម្ពុទ្ធេនាតិ ឯវំ ចតុវេសារជ្ជវសេនបេត្ថ យោជនា វេទិតព្ពា។
‘‘Jānatā passatā’’ti imesaṃ padānaṃ vinayassa adhikatattā tattha vuttanayena tāva atthaṃ yojetvā idāni suttantanayena dassento satipi ñāṇadassana-saddānaṃ paññāvevacanabhāve tena tena visesena tesaṃ visayavisesapavattidassanatthaṃ vijjattayavasena abhiññānāvaraṇañāṇavasena sabbaññutaññāṇamaṃsacakkhuvasena paṭivedhadesanāñāṇavasena ca atthaṃ yojetvā dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha pubbenivāsādīhīti pubbenivāsāsavakkhayañāṇehi. Paṭivedhapaññāyāti ariyamaggapaññāya. Desanāpaññāya passatāti desetabbadhammānaṃ desetabbappakāraṃ bodhaneyyapuggalānañca āsayānusayacaritādhimuttiādibhedaṃ dhammaṃ desanāpaññāya yāthāvato passatā. Arahatāti arīnaṃ, arānañca hatattā, paccayādīnañca arahattā arahatā. Sammāsambuddhenāti sammā sāmañca saccānaṃ buddhattā sammāsambuddhena. Atha vā antarāyikadhamme jānatā, niyyānikadhamme passatā, kilesārīnaṃ hatattā arahatā, sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhenāti evaṃ catuvesārajjavasenapettha yojanā veditabbā.
អបិច ឋានាដ្ឋានាទិវិភាគំ ជានតា, យថាកម្មូបគេ សត្តេ បស្សតា, សវាសនអាសវានំ ឆិន្នត្តា អរហតា, អភិញ្ញេយ្យាទិភេទេ ធម្មេ អភិញ្ញេយ្យាទិតោ អវិបរីតាវពោធតោ សម្មាសម្ពុទ្ធេន។ អថ វា តីសុ កាលេសុ អប្បដិហតញាណតាយ ជានតា, កាយកម្មាទិវសេន តិណ្ណម្បិ កម្មានំ ញាណានុបរិវត្តិតោ សម្មា ការិតាយ បស្សតា, ទវាទីនំ អភាវសាធិកាយ បហានសម្បទាយ អរហតា, ឆន្ទាទីនំ អហានិហេតុភូតាយ អក្ខយបដិភានសាធិកាយ សព្ពញ្ញុតាយ សម្មាសម្ពុទ្ធេនាតិ ឯវំ ទសពលអដ្ឋារសាវេណិកពុទ្ធធម្មវសេនបិ យោជនា កាតព្ពា។
Apica ṭhānāṭṭhānādivibhāgaṃ jānatā, yathākammūpage satte passatā, savāsanaāsavānaṃ chinnattā arahatā, abhiññeyyādibhede dhamme abhiññeyyādito aviparītāvabodhato sammāsambuddhena. Atha vā tīsu kālesu appaṭihatañāṇatāya jānatā, kāyakammādivasena tiṇṇampi kammānaṃ ñāṇānuparivattito sammā kāritāya passatā, davādīnaṃ abhāvasādhikāya pahānasampadāya arahatā, chandādīnaṃ ahānihetubhūtāya akkhayapaṭibhānasādhikāya sabbaññutāya sammāsambuddhenāti evaṃ dasabalaaṭṭhārasāveṇikabuddhadhammavasenapi yojanā kātabbā.
២. បុច្ឆាវិស្សជ្ជនេតិ បុច្ឆាយ វិស្សជ្ជនេ។ ឯត្ថាតិ ឯតស្មិំ បុច្ឆាវិស្សជ្ជនេ។ មជ្ឈិមទេសេយេវ បញ្ញត្តីតិ តស្មិំយេវ ទេសេ យថាវុត្តវត្ថុវីតិក្កមេ អាបត្តិសម្ភវតោ។ វិនីតកថាតិ វិនីតវត្ថុកថា, អយមេវ វា បាឋោ។
2.Pucchāvissajjaneti pucchāya vissajjane. Etthāti etasmiṃ pucchāvissajjane. Majjhimadeseyeva paññattīti tasmiṃyeva dese yathāvuttavatthuvītikkame āpattisambhavato. Vinītakathāti vinītavatthukathā, ayameva vā pāṭho.
កាយេន បន អាបត្តិំ អាបជ្ជតីតិ បុព្ពភាគេ សេវនចិត្តំ អង្គំ កត្វា កាយទ្វារសង្ខាតវិញ្ញត្តិំ ជនយិត្វា បវត្តចិត្តុប្បាទសង្ខាតំ អាបត្តិំ អាបជ្ជតិ។ កិញ្ចាបិ ហិ ចិត្តេន សមុដ្ឋាបិតា វិញ្ញត្តិ, តថាបិ ចិត្តេន អធិប្បេតស្ស អត្ថស្ស កាយវិញ្ញត្តិយា សាធិតត្តា ‘‘កាយទ្វារេន អាបត្តិំ អាបជ្ជតី’’តិ វុច្ចតិ។ ឥមមត្ថំ សន្ធាយាតិ អាបន្នាយ អាបត្តិយា អនាបត្តិភាវាបាទនស្ស អសក្កុណេយ្យតាសង្ខាតមត្ថំ សន្ធាយ, ន ភណ្ឌនាទិវូបសមំ។
Kāyena pana āpattiṃ āpajjatīti pubbabhāge sevanacittaṃ aṅgaṃ katvā kāyadvārasaṅkhātaviññattiṃ janayitvā pavattacittuppādasaṅkhātaṃ āpattiṃ āpajjati. Kiñcāpi hi cittena samuṭṭhāpitā viññatti, tathāpi cittena adhippetassa atthassa kāyaviññattiyā sādhitattā ‘‘kāyadvārena āpattiṃ āpajjatī’’ti vuccati. Imamatthaṃ sandhāyāti āpannāya āpattiyā anāpattibhāvāpādanassa asakkuṇeyyatāsaṅkhātamatthaṃ sandhāya, na bhaṇḍanādivūpasamaṃ.
៣. បោរាណកេហិ មហាថេរេហីតិ សីហឡទីបវាសីហិ មហាថេរេហិ។ ឋបិតាតិ បោត្ថកសង្គហារោហនកាលេ ឋបិតា។ ចតុត្ថសង្គីតិសទិសា ហិ បោត្ថការោហសង្គីតិ។ ឧភតោវិភង្គេ ទ្វត្តិំស វារា សុវិញ្ញេយ្យាវ។
3.Porāṇakehi mahātherehīti sīhaḷadīpavāsīhi mahātherehi. Ṭhapitāti potthakasaṅgahārohanakāle ṭhapitā. Catutthasaṅgītisadisā hi potthakārohasaṅgīti. Ubhatovibhaṅge dvattiṃsa vārā suviññeyyāva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ១. បារាជិកកណ្ឌំ • 1. Pārājikakaṇḍaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា • Paññattivāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា • Paññattivāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / បញ្ញត្តិវារវណ្ណនា • Paññattivāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / កតាបត្តិវារាទិវណ្ណនា • Katāpattivārādivaṇṇanā