| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿವಣ್ಣನಾ
Pārājikādiāpattivaṇṇanā
೩೩೯. ಏವಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯದಿದಂ ಆಪತ್ತಿಪಾರಾಜಿಕಂ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಆಪತ್ತಿಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ‘‘ಪರಾಜಯಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಾಸನತೋ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪರಾಜೇತೀತಿ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಣ್ಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೇತುಕತ್ವತ್ಥವಾಚಕೋ, ಯಕಾರಸ್ಸ ಕಕಾರೋ। ಚುತೋತಿ ಚವಕೋ। ಪರದ್ಧೋತಿ ವಿರದ್ಧೋ। ಭಟ್ಠೋತಿ ಪತಿತೋ। ನಿರಙ್ಕತೋತಿ ಸಙ್ಘಮ್ಹಾ ಅಪಸಾರಿತೋ। ಅನೀಹತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಸಙ್ಘಮ್ಹಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ನ ಹರಿತೇ, ಅನಪನೀತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಉಪೋಸಥಪವಾರಣಾದಿಭೇದೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಂವಾಸಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬ್ಯಞ್ಜನೇ ಆದರಮಕತ್ವಾ ‘‘ಏತಂ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ಹೀತಿ ಅಯಂ ಏವಂ ವಕ್ಖಮಾನೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಗಾಥಾಯಂ। ತೇನ ತಸ್ಮಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ತಸ್ಮಾ’’ತಿ ಪದೇನ ‘‘ತೇನಾ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಕಾರಣತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
339. Evaṃ vissajjetvāti sambandho. Yadidaṃ āpattipārājikaṃ nāmāti yojanā. Āpattipārājikanti āpattisaṅkhātaṃ pārājikaṃ. ‘‘Parājayamāpanno’’ti iminā sāsanato puggalaṃ parājetīti pārājikanti vacanatthaṃ dasseti. Ṇyapaccayo hetukatvatthavācako, yakārassa kakāro. Cutoti cavako. Paraddhoti viraddho. Bhaṭṭhoti patito. Niraṅkatoti saṅghamhā apasārito. Anīhate tasmiṃ puggaleti tasmiṃ puggale saṅghamhā nīharitvā na harite, anapanīteti attho. ‘‘Uposathapavāraṇādibhedo’’ti iminā saṃvāsasarūpaṃ dasseti. Byañjane ādaramakatvā ‘‘etaṃ āpattī’’ti vuttaṃ. Ayaṃ hīti ayaṃ evaṃ vakkhamāno. Etthāti gāthāyaṃ. Tena tasmāti ettha ‘‘tasmā’’ti padena ‘‘tenā’’ti padassa kāraṇatthaṃ dasseti.
ಏತ್ಥಾತಿ ದುತಿಯಗಾಥಾಯಂ। ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ಏತ್ಥಾತಿ ಪರಿವಾಸದಾನಾದೀಸು ಚತೂಸು ಕಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಸಙ್ಘೋ’’ತಿಆದಿವಚನತ್ಥೋ ತಿಪದಭಿನ್ನಾಧಿಕರಣಬಾಹಿರತ್ಥಸಮಾಸೋ ಹೋತಿ, ಚೇವಸದ್ದಚಸದ್ದೇಹಿ ಆದಿಸೇಸಪದಾನಂ ಉಭಯಪದತ್ಥಪಧಾನಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ‘‘ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಪದಂ ಕಾರಕಾನಂ ಕಿರಿಯಾಪೇಕ್ಖತ್ತಾ ಕಿರಿಯತ್ಥಾಯ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಆಪತ್ತಿಯಾ, ಇಮಿನಾ ಅಞ್ಞಪದಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ಥೇ ಅಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ತದ್ಧಿತನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಲಹುಕನಯೋ ಪನೇಸ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಗರುಕನಯೋ – ಆದಿ ಚ ಸೇಸೋ ಚ ಆದಿಸೇಸಾ, ಸಙ್ಘೋ ಆದಿಸೇಸೇಸು ಅಸ್ಸಾ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ।
Etthāti dutiyagāthāyaṃ. Ādimhi ceva icchitabboti sambandho. Hīti saccaṃ. Etthāti parivāsadānādīsu catūsu kammesu. ‘‘Saṅgho’’tiādivacanattho tipadabhinnādhikaraṇabāhiratthasamāso hoti, cevasaddacasaddehi ādisesapadānaṃ ubhayapadatthapadhānabhāvaṃ dasseti, ‘‘icchitabbo’’ti padaṃ kārakānaṃ kiriyāpekkhattā kiriyatthāya pakkhittaṃ. Assāti āpattiyā, iminā aññapadaṃ dasseti. Icchitabbatthe apaccayaṃ katvā taddhitantipi vadanti. Lahukanayo panesa. Ayaṃ panettha garukanayo – ādi ca seso ca ādisesā, saṅgho ādisesesu assā icchitabboti saṅghādisesoti.
ಅನೇಕಂಸಿಕತಂ ಪದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪದನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ಅನೇಕಂಸೇನ ಕತಂ ಅನೇಕಂಸಿಕತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅನೇಕಂಸೇನ ಕತ’’ನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಕತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅನಿಯತೋತಿ ಪವುಚ್ಚತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಅನಿಯತೇ। ಯತ್ಥಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ। ಸೋಪೀತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಧಮ್ಮೋಪಿ।
Anekaṃsikataṃpadanti ettha padanti sikkhāpadaṃ. Anekaṃsena kataṃ anekaṃsikatanti dassento āha ‘‘yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ anekaṃsena kata’’nti. Yasmā kataṃ, tasmā aniyatoti pavuccatīti yojanā. Tatthāti aniyate. Yatthāti sikkhāpade. Sopīti sikkhāpadadhammopi.
ಅಚ್ಚಯೇಸೂತಿ ದೋಸೇಸು। ತೇ ಹಿ ನಿದ್ದೋಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅಯನ್ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಅಚ್ಚಯಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತೇನಾತಿ ಅಚ್ಚಯೇನ। ಥೂಲೋತಿ ಓಳಾರಿಕೋ। ‘‘ಥೂಲತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ತೇನೇತ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತೇನಸದ್ದಸ್ಸ ಕಾರಣತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಚ್ಚಯಸ್ಸ ಥೂಲತ್ತಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏತನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿಧಮ್ಮಂ। ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಲಹುಕಾಪತ್ತೀನಂ ಥೂಲೋ ಅಚ್ಚಯೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ದ್ವೇಭಾವೇ ಸತಿ ಸಂಯೋಗಪರತ್ತಾ ರಸ್ಸೋ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Accayesūti dosesu. Te hi niddosaṃ atikkamma ayanti gacchanti pavattantīti accayāti vuccanti. Tenāti accayena. Thūloti oḷāriko. ‘‘Thūlattā’’ti iminā ‘‘teneta’’nti ettha tenasaddassa kāraṇatthaṃ dasseti. Accayassa thūlattāti sambandho. Etanti āpattidhammaṃ. Imāya gāthāya aññesaṃ lahukāpattīnaṃ thūlo accayo thullaccayoti vacanatthaṃ dasseti. Dvebhāve sati saṃyogaparattā rasso hotīti daṭṭhabbaṃ.
‘‘ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ದೇಸೇತಬ್ಬತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ, ಆಪತ್ತಿದೇಸನತೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಕತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ವಿನಯಕಮ್ಮಸ್ಸೇತಮಧಿವಚನಂ, ಸೋ ಏತಸ್ಸತ್ಥೀತಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯನ್ತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
‘‘Nissajjitvā desetabbato’’ti iminā nissajjanaṃ nissaggo, āpattidesanato pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetamadhivacanaṃ, so etassatthīti nissaggiyanti vacanatthaṃ dasseti.
ಕುಸಲಧಮ್ಮಸದ್ದೇನ ಕುಸಲಚಿತ್ತಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕುಸಲಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಸಲಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಪಾತೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಾತೇತೀತಿ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ಥ ‘‘ಚಿತ್ತಪಾತಿಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಪದವಿಪರಿಯಾಯಂ ಕತ್ವಾ, ತಕಾರಸ್ಸ ಚ ಲೋಪಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯೋ ಹಿ ಪಾಳಿನಯೋ। ಣ್ಯಪಚ್ಚಯೋ ಹೇತುಕತ್ವತ್ಥವಾಚಕೋ। ನನು ‘‘ಪಾತೇತಿ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾವ ‘‘ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ ಪದಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಚನಂ ಸಿದ್ಧಂ, ಕಸ್ಮಾ ಪನ ‘‘ಅಪರಜ್ಝತಿ ಚಿತ್ತಸಮ್ಮೋಹನಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಯಸ್ಮಾ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Kusaladhammasaddena kusalacittameva gahetabbanti āha ‘‘kusaladhammasaṅkhātaṃ kusalacitta’’nti. ‘‘Kusalacittaṃ pātetī’’ti iminā cittaṃ pātetīti pācittiyanti vacanatthaṃ dasseti. Ettha ‘‘cittapātiya’’nti vattabbe padavipariyāyaṃ katvā, takārassa ca lopaṃ katvā ‘‘pācittiya’’nti vuttaṃ. Acinteyyo hi pāḷinayo. Ṇyapaccayo hetukatvatthavācako. Nanu ‘‘pāteti kusalaṃ dhamma’’nti imināva ‘‘pācittiya’’nti padassa nibbacanaṃ siddhaṃ, kasmā pana ‘‘aparajjhati cittasammohanaṭṭhāna’’nti vuttanti āha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. Yasmā hotīti sambandho.
ಪಾಟಿದೇಸನೀಯಾಸು ನಿಬ್ಬಚನಮೇವ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞಾತಕೋ ಸನ್ತೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವುತ್ತಗಾರಯ್ಹಭಾವಕಾರಣದಸ್ಸನತ್ಥಮೇವಾ’’ತಿ। ‘‘ಪಟಿದೇಸೇತಬ್ಬತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಞ್ಞಾಪತ್ತಿದೇಸನಾನಯತೋ ‘‘ಗಾರಯ್ಹ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಟಿ ವಿಸುಂ ವತ್ವಾ ದೇಸೇತಬ್ಬಾತಿ ಪಾಟಿದೇಸನೀಯಾತಿ ನಿಬ್ಬಚನಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Pāṭidesanīyāsu nibbacanameva adassetvā kasmā ‘‘bhikkhu aññātako santo’’tiādi vuttanti āha ‘‘vuttagārayhabhāvakāraṇadassanatthamevā’’ti. ‘‘Paṭidesetabbato’’ti iminā aññāpattidesanānayato ‘‘gārayha’’ntiādinā paṭi visuṃ vatvā desetabbāti pāṭidesanīyāti nibbacanaṃ dasseti.
ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದುಸದ್ದೋ ದುಟ್ಠುಅತ್ಥೋ ಚ ವಿರೂಪತ್ಥೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ದುಟ್ಠು ಕತಂ, ವಿರೂಪಂ ವಾ ಕತ’’ನ್ತಿ। ತನ್ತಿ ಕಮ್ಮಂ। ತಂ ಪನೇತನ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಂ, ಖಲಿತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಸ್ಸಾತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಹೀತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ। ಯಂ ಪಾಪನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಯದೀತಿ ಅಥ। ಯದಿಸದ್ದೋ ಹಿ ಅಥಪರಿಯಾಯೋ। ಇದಮ್ಪೀತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ, ಪಾಪನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Dukkaṭanti ettha dusaddo duṭṭhuattho ca virūpattho ca hotīti dassento āha ‘‘duṭṭhu kataṃ, virūpaṃ vā kata’’nti. Tanti kammaṃ. Taṃ panetanti dukkaṭaṃ, khalitanti sambandho. Assāti dukkaṭassa. Tassattho evaṃ veditabboti yojanā. Hīti vitthāro. Yaṃ pāpanti yojanā. Yadīti atha. Yadisaddo hi athapariyāyo. Idampīti idampi kammaṃ, pāpanti sambandho.
‘‘ಲಪಿತ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ದುರಾಭಟ್ಠನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಾಸಧಾತುಯಾ ಕಥನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯನ್ತಿ ವಚನಂ। ಕಿಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ತತೋ ಅತಿರೇಕಂ ಕಥೇತಬ್ಬವಚನಂ ಕಿಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಞ್ಚ ಯಂ ಪದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚಕಾರೋ ಪಿಸದ್ದತ್ಥೋ ‘‘ಪದ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ, ಯಂಸದ್ದೋ ಕಾರಣತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಯಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ಪದ’’ನ್ತಿ। ತಮ್ಪಿ ಪದನ್ತಿ ತಮ್ಪಿ ವಚನಂ। ಪದಸದ್ದೋ ಹಿ ವಚನವಾಚಕೋ। ತಮ್ಪಿ ವಚನಂ ಯಸ್ಮಾ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಥಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಯಸ್ಮಾ’’ತಿ ಪದೇನ ಯಂಸದ್ದೋ ಕಾರಣತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನನ್ತಿ ಪದಂ। ‘‘ಏತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಪದಂ। ‘‘ದುಬ್ಭಾಸಿತನ್ತಿ ಏತಂ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಸಂವಣ್ಣನಾಪದಂ। ಏತನ್ತಿ ಏತಂ ಪದಂ, ಏತಂ ವಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
‘‘Lapita’’nti iminā durābhaṭṭhanti ettha bhāsadhātuyā kathanatthaṃ dasseti. Yanti vacanaṃ. Kiñca bhiyyoti tato atirekaṃ kathetabbavacanaṃ kiñcāti attho. Saṃkiliṭṭhañca yaṃ padanti ettha cakāro pisaddattho ‘‘pada’’nti ettha yojetabbo, yaṃsaddo kāraṇatthoti āha ‘‘saṃkiliṭṭhaṃ yasmā tampi pada’’nti. Tampi padanti tampi vacanaṃ. Padasaddo hi vacanavācako. Tampi vacanaṃ yasmā saṃkiliṭṭhaṃ hotīti yojanā. Kathaṃ saṃkiliṭṭhaṃ hotīti yojanā. ‘‘Yasmā’’ti padena yaṃsaddo kāraṇatthoti dasseti. Nanti padaṃ. ‘‘Etaṃ iti vuccatī’’ti saṃvaṇṇetabbapadaṃ. ‘‘Dubbhāsitanti etaṃ vuccatī’’ti saṃvaṇṇanāpadaṃ. Etanti etaṃ padaṃ, etaṃ vacananti attho.
ಏತ್ಥಾತಿ ಸೇಖಿಯಗಾಥಾಯ। ಇದನ್ತಿ ಆಪತ್ತೀನಂ ನಿಬ್ಬಚನದೀಪಕಂ ವಚನಂ, ವುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕಸ್ಸ ದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಙ್ಗಹಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ದೀಪನತ್ಥ’’ನ್ತಿ।
Etthāti sekhiyagāthāya. Idanti āpattīnaṃ nibbacanadīpakaṃ vacanaṃ, vuttanti sambandho. Kassa dīpanatthaṃ vuttanti āha ‘‘saṅgahitassa atthassa dīpanattha’’nti.
ತತ್ಥಾತಿ ‘‘ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ಗೇಹನ್ತಿ ಪಕತಿಗೇಹಂ। ಇದಂ ಪನ ಗೇಹನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮೂಲಾಪತ್ತಿಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ‘‘ಅವಿವಟ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸುಚ್ಛನ್ನ’’ನ್ತಿ। ವಿವಟನ್ತಿ ಅಚ್ಛನ್ನಂ। ನಾತಿವಸ್ಸನಭಾವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮೂಲಾಪತ್ತಿಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ವಿವರನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ನಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸುದ್ಧನ್ತೇತಿ ಸುದ್ಧಕೋಟ್ಠಾಸೇ। ‘‘ತಸ್ಮಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ತೇನಾ’’ತಿ ಚ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇನ ಕಾರಣೇನಾ’’ತಿ। ಏವಞ್ಚೇತಂ ವಿವಟನ್ತಿ ಏವಂ ಏತಂ ಛನ್ನಂ ಚೇ ವಿವಟನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Tatthāti ‘‘channamativassatī’’tiādivacane. Gehanti pakatigehaṃ. Idaṃ pana gehanti yojanā. Vitthārento āha ‘‘mūlāpattiñhī’’tiādi. ‘‘Avivaṭa’’nti vatvā tassatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘succhanna’’nti. Vivaṭanti acchannaṃ. Nātivassanabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘mūlāpattiñhī’’tiādi. Vivaranto bhikkhu nāpajjatīti sambandho. Suddhanteti suddhakoṭṭhāse. ‘‘Tasmā’’ti ca ‘‘tenā’’ti ca yebhuyyena atthato ekaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘tena kāraṇenā’’ti. Evañcetaṃ vivaṭanti evaṃ etaṃ channaṃ ce vivaṭanti yojanā.
ಪರಿಪಾತಿಯಮಾನಾನನ್ತಿ ಅಭಿಭೂಯಮಾನಾನಂ। ‘‘ರುಕ್ಖಾದಿಗಹನಂ ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪವನನ್ತಿ ಪದಸ್ಸ ಅರಞ್ಞಪರಿಯಾಯತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗತಿಸದ್ದಸ್ಸ ಭವಭೇದಾದಿಅತ್ಥಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸರಣತ್ಥೇ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಪಟಿಸ್ಸರಣಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತನ್ತಿ ಪವನಂ। ತೇತಿ ಮಿಗಾ। ‘‘ಅಸ್ಸಸನ್ತೀ’’ತಿ ಪದೇನ ‘‘ಪಸ್ಸಸನ್ತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥೋಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ ಅವಿನಾಭಾವತೋ, ಆನಾಪಾನಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಕಾಸೋತಿ ಅಜಟಾಕಾಸೋ। ಪಕ್ಖೀನನ್ತಿ ವಿಹಙ್ಗಮಾನಂ। ‘‘ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮೋಯೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ವಿನಾಸೋವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಿಭವಸದ್ದೋ ವಿನಾಸವಾಚಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇಸನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮಾನಂ। ಗತೀತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ। ಕಸ್ಮಾ ವಿಭವೋ ಧಮ್ಮಾನಂ ಗತಿ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಹೀತಿ ಯಸ್ಮಾ। ತೇತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮಾ। ವಿನಾಸನ್ತಿ ವಿಭವಂ। ಸುಚಿರಮ್ಪೀತಿ ಅಸೀತಿವಸ್ಸಾದಿಕಾಲಮ್ಪಿ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅರಹತೋ ಗತೀತಿ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಪದಂ। ‘‘ಖೀಣಾಸವಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅರಹತೋತಿ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಧಾತೂ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ ಪದಸ್ಸ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತನಿಬ್ಬಾನಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗಾಥಾಯ ತೇ ತೇ ಅತ್ಥಾ ಸಂಗಹೇತ್ವಾ ಗಣಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಗಾಥಾಸಙ್ಗಣಿಕಂ।
Paripātiyamānānanti abhibhūyamānānaṃ. ‘‘Rukkhādigahanaṃ arañña’’nti iminā pavananti padassa araññapariyāyataṃ dasseti. Gatisaddassa bhavabhedādiatthaṃ paṭikkhipitvā paṭissaraṇatthe hotīti dassento āha ‘‘paṭissaraṇaṃ hotī’’ti. Tanti pavanaṃ. Teti migā. ‘‘Assasantī’’ti padena ‘‘passasantī’’ti atthopi gahetabbo avinābhāvato, ānāpānaṃ karontīti attho. Ākāsoti ajaṭākāso. Pakkhīnanti vihaṅgamānaṃ. ‘‘Sabbesaṃ saṅkhatadhammāna’’nti iminā dhammānanti ettha saṅkhatadhammoyeva gahetabboti dasseti. ‘‘Vināsovā’’ti iminā vibhavasaddo vināsavācakoti dasseti. Tesanti sabbesampi saṅkhatadhammānaṃ. Gatīti patiṭṭhā. Kasmā vibhavo dhammānaṃ gati hotīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hīti yasmā. Teti sabbepi saṅkhatadhammā. Vināsanti vibhavaṃ. Sucirampīti asītivassādikālampi. Nibbānaṃ arahato gatīti saṃvaṇṇetabbapadaṃ. ‘‘Khīṇāsavassā’’ti iminā arahatoti padassa atthaṃ dasseti. ‘‘Anupādisesanibbānadhātū’’ti iminā ‘‘nibbāna’’nti padassa idha adhippetanibbānaṃ dasseti. Gāthāya te te atthā saṃgahetvā gaṇiyanti etthāti gāthāsaṅgaṇikaṃ.
ಇತಿ ಪಠಮಗಾಥಾಸಙ್ಗಣಿಕವಣ್ಣನಾಯ ಯೋಜನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Iti paṭhamagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ೫. ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿ • 5. Pārājikādiāpatti
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಅಸಾಧಾರಣಾದಿವಣ್ಣನಾ • Asādhāraṇādivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
