| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ
Pārājikādiāpattivaṇṇanā
੩੩੯. ਏવਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯਦਿਦਂ ਆਪਤ੍ਤਿਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਆਪਤ੍ਤਿਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ‘‘ਪਰਾਜਯਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਸਨਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਾਜੇਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਣ੍ਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੇਤੁਕਤ੍વਤ੍ਥવਾਚਕੋ, ਯਕਾਰਸ੍ਸ ਕਕਾਰੋ। ਚੁਤੋਤਿ ਚવਕੋ। ਪਰਦ੍ਧੋਤਿ વਿਰਦ੍ਧੋ। ਭਟ੍ਠੋਤਿ ਪਤਿਤੋ। ਨਿਰਙ੍ਕਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਾ ਅਪਸਾਰਿਤੋ। ਅਨੀਹਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨ ਹਰਿਤੇ, ਅਨਪਨੀਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਉਪੋਸਥਪવਾਰਣਾਦਿਭੇਦੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਂવਾਸਸਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਆਦਰਮਕਤ੍વਾ ‘‘ਏਤਂ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਹੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂ વਕ੍ਖਮਾਨੋ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗਾਥਾਯਂ। ਤੇਨ ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
339. Evaṃ vissajjetvāti sambandho. Yadidaṃ āpattipārājikaṃ nāmāti yojanā. Āpattipārājikanti āpattisaṅkhātaṃ pārājikaṃ. ‘‘Parājayamāpanno’’ti iminā sāsanato puggalaṃ parājetīti pārājikanti vacanatthaṃ dasseti. Ṇyapaccayo hetukatvatthavācako, yakārassa kakāro. Cutoti cavako. Paraddhoti viraddho. Bhaṭṭhoti patito. Niraṅkatoti saṅghamhā apasārito. Anīhate tasmiṃ puggaleti tasmiṃ puggale saṅghamhā nīharitvā na harite, anapanīteti attho. ‘‘Uposathapavāraṇādibhedo’’ti iminā saṃvāsasarūpaṃ dasseti. Byañjane ādaramakatvā ‘‘etaṃ āpattī’’ti vuttaṃ. Ayaṃ hīti ayaṃ evaṃ vakkhamāno. Etthāti gāthāyaṃ. Tena tasmāti ettha ‘‘tasmā’’ti padena ‘‘tenā’’ti padassa kāraṇatthaṃ dasseti.
ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯਂ। ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚੇવ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਿવਾਸਦਾਨਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ। ‘‘ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤ੍ਥੋ ਤਿਪਦਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿ, ਚੇવਸਦ੍ਦਚਸਦ੍ਦੇਹਿ ਆਦਿਸੇਸਪਦਾਨਂ ਉਭਯਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਕਾਰਕਾਨਂ ਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਤ੍ਥਾਯ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥੇ ਅਪਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍વਾ ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਲਹੁਕਨਯੋ ਪਨੇਸ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗਰੁਕਨਯੋ – ਆਦਿ ਚ ਸੇਸੋ ਚ ਆਦਿਸੇਸਾ, ਸਙ੍ਘੋ ਆਦਿਸੇਸੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ।
Etthāti dutiyagāthāyaṃ. Ādimhi ceva icchitabboti sambandho. Hīti saccaṃ. Etthāti parivāsadānādīsu catūsu kammesu. ‘‘Saṅgho’’tiādivacanattho tipadabhinnādhikaraṇabāhiratthasamāso hoti, cevasaddacasaddehi ādisesapadānaṃ ubhayapadatthapadhānabhāvaṃ dasseti, ‘‘icchitabbo’’ti padaṃ kārakānaṃ kiriyāpekkhattā kiriyatthāya pakkhittaṃ. Assāti āpattiyā, iminā aññapadaṃ dasseti. Icchitabbatthe apaccayaṃ katvā taddhitantipi vadanti. Lahukanayo panesa. Ayaṃ panettha garukanayo – ādi ca seso ca ādisesā, saṅgho ādisesesu assā icchitabboti saṅghādisesoti.
ਅਨੇਕਂਸਿਕਤਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਦਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਅਨੇਕਂਸੇਨ ਕਤਂ ਅਨੇਕਂਸਿਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਨੇਕਂਸੇਨ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਯਤੋਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਨਿਯਤੇ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ। ਸੋਪੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਧਮ੍ਮੋਪਿ।
Anekaṃsikataṃpadanti ettha padanti sikkhāpadaṃ. Anekaṃsena kataṃ anekaṃsikatanti dassento āha ‘‘yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ anekaṃsena kata’’nti. Yasmā kataṃ, tasmā aniyatoti pavuccatīti yojanā. Tatthāti aniyate. Yatthāti sikkhāpade. Sopīti sikkhāpadadhammopi.
ਅਚ੍ਚਯੇਸੂਤਿ ਦੋਸੇਸੁ। ਤੇ ਹਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਯਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਚ੍ਚਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਤਿ ਅਚ੍ਚਯੇਨ। ਥੂਲੋਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ। ‘‘ਥੂਲਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਤੇਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੇਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਥੂਲਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ। ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਥੂਲੋ ਅਚ੍ਚਯੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯੋਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਦ੍વੇਭਾવੇ ਸਤਿ ਸਂਯੋਗਪਰਤ੍ਤਾ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Accayesūti dosesu. Te hi niddosaṃ atikkamma ayanti gacchanti pavattantīti accayāti vuccanti. Tenāti accayena. Thūloti oḷāriko. ‘‘Thūlattā’’ti iminā ‘‘teneta’’nti ettha tenasaddassa kāraṇatthaṃ dasseti. Accayassa thūlattāti sambandho. Etanti āpattidhammaṃ. Imāya gāthāya aññesaṃ lahukāpattīnaṃ thūlo accayo thullaccayoti vacanatthaṃ dasseti. Dvebhāve sati saṃyogaparattā rasso hotīti daṭṭhabbaṃ.
‘‘ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਦੇਸਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ વਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸੇਤਮਧਿવਚਨਂ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਨ੍ਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
‘‘Nissajjitvā desetabbato’’ti iminā nissajjanaṃ nissaggo, āpattidesanato pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetamadhivacanaṃ, so etassatthīti nissaggiyanti vacanatthaṃ dasseti.
ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਪਾਤੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਾਤੇਤੀਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਪਾਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਪਦવਿਪਰਿਯਾਯਂ ਕਤ੍વਾ, ਤਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਲੋਪਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਨਯੋ। ਣ੍ਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੇਤੁਕਤ੍વਤ੍ਥવਾਚਕੋ। ਨਨੁ ‘‘ਪਾਤੇਤਿ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ‘‘ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਮੋਹਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Kusaladhammasaddena kusalacittameva gahetabbanti āha ‘‘kusaladhammasaṅkhātaṃ kusalacitta’’nti. ‘‘Kusalacittaṃ pātetī’’ti iminā cittaṃ pātetīti pācittiyanti vacanatthaṃ dasseti. Ettha ‘‘cittapātiya’’nti vattabbe padavipariyāyaṃ katvā, takārassa ca lopaṃ katvā ‘‘pācittiya’’nti vuttaṃ. Acinteyyo hi pāḷinayo. Ṇyapaccayo hetukatvatthavācako. Nanu ‘‘pāteti kusalaṃ dhamma’’nti imināva ‘‘pācittiya’’nti padassa nibbacanaṃ siddhaṃ, kasmā pana ‘‘aparajjhati cittasammohanaṭṭhāna’’nti vuttanti āha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. Yasmā hotīti sambandho.
ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਾਸੁ ਨਿਬ੍ਬਚਨਮੇવ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਾਤਕੋ ਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વੁਤ੍ਤਗਾਰਯ੍ਹਭਾવਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਪਟਿਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞਾਪਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾਨਯਤੋ ‘‘ਗਾਰਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਟਿ વਿਸੁਂ વਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Pāṭidesanīyāsu nibbacanameva adassetvā kasmā ‘‘bhikkhu aññātako santo’’tiādi vuttanti āha ‘‘vuttagārayhabhāvakāraṇadassanatthamevā’’ti. ‘‘Paṭidesetabbato’’ti iminā aññāpattidesanānayato ‘‘gārayha’’ntiādinā paṭi visuṃ vatvā desetabbāti pāṭidesanīyāti nibbacanaṃ dasseti.
ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਸਦ੍ਦੋ ਦੁਟ੍ਠੁਅਤ੍ਥੋ ਚ વਿਰੂਪਤ੍ਥੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ, વਿਰੂਪਂ વਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ। ਤਂ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਖਲਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਹੀਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਯਂ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਦੀਤਿ ਅਥ। ਯਦਿਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਅਥਪਰਿਯਾਯੋ। ਇਦਮ੍ਪੀਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ, ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Dukkaṭanti ettha dusaddo duṭṭhuattho ca virūpattho ca hotīti dassento āha ‘‘duṭṭhu kataṃ, virūpaṃ vā kata’’nti. Tanti kammaṃ. Taṃ panetanti dukkaṭaṃ, khalitanti sambandho. Assāti dukkaṭassa. Tassattho evaṃ veditabboti yojanā. Hīti vitthāro. Yaṃ pāpanti yojanā. Yadīti atha. Yadisaddo hi athapariyāyo. Idampīti idampi kammaṃ, pāpanti sambandho.
‘‘ਲਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦੁਰਾਭਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਾਸਧਾਤੁਯਾ ਕਥਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਨ੍ਤਿ વਚਨਂ। ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਤਤੋ ਅਤਿਰੇਕਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬવਚਨਂ ਕਿਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਯਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਕਾਰੋ ਪਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ‘‘ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਯਂਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਯਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਪਦਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ। ਪਦਸਦ੍ਦੋ ਹਿ વਚਨવਾਚਕੋ। ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਯਸ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਥਂ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਯਂਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਨ੍ਤਿ ਪਦਂ। ‘‘ਏਤਂ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਂ। ‘‘ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਪਦਂ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਂ, ਏਤਂ વਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
‘‘Lapita’’nti iminā durābhaṭṭhanti ettha bhāsadhātuyā kathanatthaṃ dasseti. Yanti vacanaṃ. Kiñca bhiyyoti tato atirekaṃ kathetabbavacanaṃ kiñcāti attho. Saṃkiliṭṭhañca yaṃ padanti ettha cakāro pisaddattho ‘‘pada’’nti ettha yojetabbo, yaṃsaddo kāraṇatthoti āha ‘‘saṃkiliṭṭhaṃ yasmā tampi pada’’nti. Tampi padanti tampi vacanaṃ. Padasaddo hi vacanavācako. Tampi vacanaṃ yasmā saṃkiliṭṭhaṃ hotīti yojanā. Kathaṃ saṃkiliṭṭhaṃ hotīti yojanā. ‘‘Yasmā’’ti padena yaṃsaddo kāraṇatthoti dasseti. Nanti padaṃ. ‘‘Etaṃ iti vuccatī’’ti saṃvaṇṇetabbapadaṃ. ‘‘Dubbhāsitanti etaṃ vuccatī’’ti saṃvaṇṇanāpadaṃ. Etanti etaṃ padaṃ, etaṃ vacananti attho.
ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸੇਖਿਯਗਾਥਾਯ। ਇਦਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਦੀਪਕਂ વਚਨਂ, વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ।
Etthāti sekhiyagāthāya. Idanti āpattīnaṃ nibbacanadīpakaṃ vacanaṃ, vuttanti sambandho. Kassa dīpanatthaṃ vuttanti āha ‘‘saṅgahitassa atthassa dīpanattha’’nti.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਨਮਤਿવਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨੇ। ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਗੇਹਂ। ਇਦਂ ਪਨ ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਅવਿવਟ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਚ੍ਛਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ। વਿવਟਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਨਾਤਿવਸ੍ਸਨਭਾવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਮੂਲਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। વਿવਰਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇਤਿ ਸੁਦ੍ਧਕੋਟ੍ਠਾਸੇ। ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ વਿવਟਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਏਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਚੇ વਿવਟਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Tatthāti ‘‘channamativassatī’’tiādivacane. Gehanti pakatigehaṃ. Idaṃ pana gehanti yojanā. Vitthārento āha ‘‘mūlāpattiñhī’’tiādi. ‘‘Avivaṭa’’nti vatvā tassatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘succhanna’’nti. Vivaṭanti acchannaṃ. Nātivassanabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘mūlāpattiñhī’’tiādi. Vivaranto bhikkhu nāpajjatīti sambandho. Suddhanteti suddhakoṭṭhāse. ‘‘Tasmā’’ti ca ‘‘tenā’’ti ca yebhuyyena atthato ekaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘tena kāraṇenā’’ti. Evañcetaṃ vivaṭanti evaṃ etaṃ channaṃ ce vivaṭanti yojanā.
ਪਰਿਪਾਤਿਯਮਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਭੂਯਮਾਨਾਨਂ। ‘‘ਰੁਕ੍ਖਾਦਿਗਹਨਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪવਨਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਯਾਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਗਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭવਭੇਦਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥੇ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਪવਨਂ। ਤੇਤਿ ਮਿਗਾ। ‘‘ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ‘‘ਪਸ੍ਸਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਅવਿਨਾਭਾવਤੋ, ਆਨਾਪਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਕਾਸੋਤਿ ਅਜਟਾਕਾਸੋ। ਪਕ੍ਖੀਨਨ੍ਤਿ વਿਹਙ੍ਗਮਾਨਂ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੋਯੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘વਿਨਾਸੋવਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਿਭવਸਦ੍ਦੋ વਿਨਾਸવਾਚਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਗਤੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ। ਕਸ੍ਮਾ વਿਭવੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਹੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ। ਤੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾ। વਿਨਾਸਨ੍ਤਿ વਿਭવਂ। ਸੁਚਿਰਮ੍ਪੀਤਿ ਅਸੀਤਿવਸ੍ਸਾਦਿਕਾਲਮ੍ਪਿ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਰਹਤੋ ਗਤੀਤਿ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਪਦਂ। ‘‘ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਰਹਤੋਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਗਾਥਾਯ ਤੇ ਤੇ ਅਤ੍ਥਾ ਸਂਗਹੇਤ੍વਾ ਗਣਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗਾਥਾਸਙ੍ਗਣਿਕਂ।
Paripātiyamānānanti abhibhūyamānānaṃ. ‘‘Rukkhādigahanaṃ arañña’’nti iminā pavananti padassa araññapariyāyataṃ dasseti. Gatisaddassa bhavabhedādiatthaṃ paṭikkhipitvā paṭissaraṇatthe hotīti dassento āha ‘‘paṭissaraṇaṃ hotī’’ti. Tanti pavanaṃ. Teti migā. ‘‘Assasantī’’ti padena ‘‘passasantī’’ti atthopi gahetabbo avinābhāvato, ānāpānaṃ karontīti attho. Ākāsoti ajaṭākāso. Pakkhīnanti vihaṅgamānaṃ. ‘‘Sabbesaṃ saṅkhatadhammāna’’nti iminā dhammānanti ettha saṅkhatadhammoyeva gahetabboti dasseti. ‘‘Vināsovā’’ti iminā vibhavasaddo vināsavācakoti dasseti. Tesanti sabbesampi saṅkhatadhammānaṃ. Gatīti patiṭṭhā. Kasmā vibhavo dhammānaṃ gati hotīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hīti yasmā. Teti sabbepi saṅkhatadhammā. Vināsanti vibhavaṃ. Sucirampīti asītivassādikālampi. Nibbānaṃ arahato gatīti saṃvaṇṇetabbapadaṃ. ‘‘Khīṇāsavassā’’ti iminā arahatoti padassa atthaṃ dasseti. ‘‘Anupādisesanibbānadhātū’’ti iminā ‘‘nibbāna’’nti padassa idha adhippetanibbānaṃ dasseti. Gāthāya te te atthā saṃgahetvā gaṇiyanti etthāti gāthāsaṅgaṇikaṃ.
ਇਤਿ ਪਠਮਗਾਥਾਸਙ੍ਗਣਿਕવਣ੍ਣਨਾਯ ਯੋਜਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Iti paṭhamagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ੫. ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿ • 5. Pārājikādiāpatti
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਰਿવਾਰ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਅਸਾਧਾਰਣਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Asādhāraṇādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Pārājikādiāpattivaṇṇanā
