| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विनयविनिच्छय-टीका • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
भिक्खुनिविभङ्गो
Bhikkhunivibhaṅgo
१९६४. एवं भिक्खुविभङ्गपाळिया, अट्ठकथाय च आगतं विनिच्छयसारं नातिसङ्खेपवित्थारनयेन दस्सेत्वा इदानि तदनन्तराय भिक्खुनिविभङ्गपाळिया, तदट्ठकथाय च आगतविनिच्छयसारं दस्सेतुमारभन्तो आह ‘‘भिक्खुनीन’’न्तिआदि। तस्मिं अपीति एत्थ अपि-सद्दो वुत्तापेक्खायं। ‘‘समासेना’’ति इदं गन्थवसेन सङ्खिपनं सन्धाय वुत्तं। ‘‘किञ्चिमत्त’’न्ति इदं अत्थवसेनाति वेदितब्बं।
1964. Evaṃ bhikkhuvibhaṅgapāḷiyā, aṭṭhakathāya ca āgataṃ vinicchayasāraṃ nātisaṅkhepavitthāranayena dassetvā idāni tadanantarāya bhikkhunivibhaṅgapāḷiyā, tadaṭṭhakathāya ca āgatavinicchayasāraṃ dassetumārabhanto āha ‘‘bhikkhunīna’’ntiādi. Tasmiṃ apīti ettha api-saddo vuttāpekkhāyaṃ. ‘‘Samāsenā’’ti idaṃ ganthavasena saṅkhipanaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Kiñcimatta’’nti idaṃ atthavasenāti veditabbaṃ.
पाराजिककथावण्णना
Pārājikakathāvaṇṇanā
१९६५. छन्दसोति मेथुनसेवनरागपटिसंयुत्तेन छन्देन। एतेन ‘‘छन्दे पन असति बलक्कारेन पधंसिताय अनापत्ती’’ति (कङ्खा॰ अट्ठ॰ मेथुनधम्मसिक्खापदवण्णना) अट्ठकथा सूचिता होति। सा समणी पाराजिका नाम होतीति पवुच्चतीति योजना।
1965.Chandasoti methunasevanarāgapaṭisaṃyuttena chandena. Etena ‘‘chande pana asati balakkārena padhaṃsitāya anāpattī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. methunadhammasikkhāpadavaṇṇanā) aṭṭhakathā sūcitā hoti. Sā samaṇī pārājikā nāma hotīti pavuccatīti yojanā.
१९६६-७. ‘‘सजीवस्स अपि अजीवस्सा’’ति पदच्छेदो। ‘‘सन्थतं वा असन्थत’’न्ति इदं ‘‘अङ्गजात’’न्ति इमस्स विसेसनं। अत्तनो तिविधे मग्गेति अत्तनो वच्चपस्सावमुखमग्गानं अञ्ञतरस्मिं मग्गे। एत्थ ‘‘सन्थते वा असन्थते वा’’ति सेसो, ‘‘अल्लोकासे’’ति इमिना सम्बन्धो। ‘‘येभुय्यअक्खायितादिक’’न्ति पदच्छेदो। आदि-सद्देन अक्खायितं सङ्गण्हाति।
1966-7. ‘‘Sajīvassa api ajīvassā’’ti padacchedo. ‘‘Santhataṃ vā asanthata’’nti idaṃ ‘‘aṅgajāta’’nti imassa visesanaṃ. Attano tividhe maggeti attano vaccapassāvamukhamaggānaṃ aññatarasmiṃ magge. Ettha ‘‘santhate vā asanthate vā’’ti seso, ‘‘allokāse’’ti iminā sambandho. ‘‘Yebhuyyaakkhāyitādika’’nti padacchedo. Ādi-saddena akkhāyitaṃ saṅgaṇhāti.
मनुस्सपुरिसादीनं नवन्नं सजीवस्सपि अजीवस्सपि यस्स कस्सचि सन्थतं वा असन्थतं वा येभुय्यक्खायितादिकं अङ्गजातं अत्तनो सन्थते वा असन्थते वा तिविधे मग्गे अल्लोकासे तिलफलमत्तम्पि पवेसेन्ती पराजिताति योजना।
Manussapurisādīnaṃ navannaṃ sajīvassapi ajīvassapi yassa kassaci santhataṃ vā asanthataṃ vā yebhuyyakkhāyitādikaṃ aṅgajātaṃ attano santhate vā asanthate vā tividhe magge allokāse tilaphalamattampi pavesentī parājitāti yojanā.
१९६८. साधारणविनिच्छयन्ति भिक्खुभिक्खुनीनं साधारणसिक्खापदविनिच्छयं।
1968.Sādhāraṇavinicchayanti bhikkhubhikkhunīnaṃ sādhāraṇasikkhāpadavinicchayaṃ.
१९६९-७०. अधक्खकन्ति एत्थ अक्खकानं अधोति विग्गहो। उब्भजाणुमण्डलन्ति जाणुमण्डलानं उब्भन्ति विग्गहो। उब्भ-सद्दो उद्धं-सद्दपरियायो। इध ‘‘अत्तनो’’ति सेसो। अवस्सुतस्साति कायसंसग्गरागेन तिन्तस्स। अवस्सुताति एत्थापि एसेव नयो। याति वुत्तत्ता ‘‘सा’’ति लब्भति। सरीरन्ति एत्थ ‘‘यं किञ्ची’’ति सेसो। परोपक्कममूलकं पाराजिकं दस्सेतुमाह ‘‘तेन वा फुट्ठा’’ति। एत्थ ‘‘यथापरिच्छिन्ने काये’’ति च ‘‘सादियेय्या’’ति च वत्तब्बं।
1969-70.Adhakkhakanti ettha akkhakānaṃ adhoti viggaho. Ubbhajāṇumaṇḍalanti jāṇumaṇḍalānaṃ ubbhanti viggaho. Ubbha-saddo uddhaṃ-saddapariyāyo. Idha ‘‘attano’’ti seso. Avassutassāti kāyasaṃsaggarāgena tintassa. Avassutāti etthāpi eseva nayo. Yāti vuttattā ‘‘sā’’ti labbhati. Sarīranti ettha ‘‘yaṃ kiñcī’’ti seso. Paropakkamamūlakaṃ pārājikaṃ dassetumāha ‘‘tena vā phuṭṭhā’’ti. Ettha ‘‘yathāparicchinne kāye’’ti ca ‘‘sādiyeyyā’’ti ca vattabbaṃ.
या पन भिक्खुनी अवस्सुता अवस्सुतस्स मनुस्सपुग्गलस्स यं किञ्चि सरीरं अत्तनो अधक्खकं उब्भजाणुमण्डलं यं सरीरकं, तेन सरीरकेन छुपेय्य, तेन मनुस्सपुरिसेन यथापरिच्छिन्ने काये फुट्ठा सादियेय्य वा, सा पाराजिका सियाति योजना।
Yā pana bhikkhunī avassutā avassutassa manussapuggalassa yaṃ kiñci sarīraṃ attano adhakkhakaṃ ubbhajāṇumaṇḍalaṃ yaṃ sarīrakaṃ, tena sarīrakena chupeyya, tena manussapurisena yathāparicchinne kāye phuṭṭhā sādiyeyya vā, sā pārājikā siyāti yojanā.
१९७१-२. ‘‘गहितं उब्भजाणुना’’ति इमिना कप्परतो उद्धं पाराजिकक्खेत्तमेवाति दीपेति। अत्तनो यथावुत्तप्पकारेन कायेनाति योजना, अत्तनो ‘‘अधक्खक’’न्तिआदिवुत्तप्पकारेन कायेनाति अत्थो। तथा अवस्सुताय अवस्सुतस्स पुरिसस्स कायपटिबद्धं फुसन्तिया थुल्लच्चयं होति। अत्तनो यथापरिच्छिन्नकायपटिबद्धेन तथा अवस्सुताय अवस्सुतस्स पुरिसस्स कायं फुसन्तिया थुल्लच्चयं होति।
1971-2.‘‘Gahitaṃ ubbhajāṇunā’’ti iminā kapparato uddhaṃ pārājikakkhettamevāti dīpeti. Attano yathāvuttappakārena kāyenāti yojanā, attano ‘‘adhakkhaka’’ntiādivuttappakārena kāyenāti attho. Tathā avassutāya avassutassa purisassa kāyapaṭibaddhaṃ phusantiyā thullaccayaṃ hoti. Attano yathāparicchinnakāyapaṭibaddhena tathā avassutāya avassutassa purisassa kāyaṃ phusantiyā thullaccayaṃ hoti.
१९७३. अत्तनो अवसेसेन कायेन अवस्सुताय अवस्सुतस्स पुरिसपुग्गलस्स कायं फुसन्तिया थुल्लच्चयं होति। एवं अत्तनो पयोगे च पुरिसस्स पयोगे च तस्सा भिक्खुनियायेव थुल्लच्चयं होतीति योजना।
1973. Attano avasesena kāyena avassutāya avassutassa purisapuggalassa kāyaṃ phusantiyā thullaccayaṃ hoti. Evaṃ attano payoge ca purisassa payoge ca tassā bhikkhuniyāyeva thullaccayaṃ hotīti yojanā.
१९७४. यक्खपेततिरच्छानपण्डकानं कायं ‘‘अधक्खकं उब्भजाणुमण्डल’’न्ति यथापरिच्छिन्नं तथेव अत्तनो कायेन उभतोअवस्सवे सति फुसन्तिया अस्सा भिक्खुनिया थुल्लच्चयं, तथेव यक्खादीनं पयोगेपि तस्सायेव थुल्लच्चयं होतीति योजना।
1974. Yakkhapetatiracchānapaṇḍakānaṃ kāyaṃ ‘‘adhakkhakaṃ ubbhajāṇumaṇḍala’’nti yathāparicchinnaṃ tatheva attano kāyena ubhatoavassave sati phusantiyā assā bhikkhuniyā thullaccayaṃ, tatheva yakkhādīnaṃ payogepi tassāyeva thullaccayaṃ hotīti yojanā.
१९७५. एकतोवस्सवे चापीति भिक्खुनिया वसेन एकतोअवस्सवे चापि। थुल्लच्चयमुदीरितन्ति पाराजिकक्खेत्तभूतेन अत्तनो कायेन मनुस्सपुरिसस्स कायं फुसन्तिया थुल्लच्चयं अट्ठकथायं (पाचि॰ अट्ठ॰ ६६२) वुत्तन्ति अत्थो। अवसेसे च सब्बत्थाति यथावुत्तपाराजिकक्खेत्ततो अवसेसे थुल्लच्चयक्खेत्ते सब्बत्थ एकतोअवस्सवे सति दुक्कटं होतीति अत्थो। कायपटिबद्धेन कायपटिबद्धामसनादीसु सब्बत्थ उभतोअवस्सवे वा एकतोअवस्सवे वा दुक्कटमेव होति।
1975.Ekatovassave cāpīti bhikkhuniyā vasena ekatoavassave cāpi. Thullaccayamudīritanti pārājikakkhettabhūtena attano kāyena manussapurisassa kāyaṃ phusantiyā thullaccayaṃ aṭṭhakathāyaṃ (pāci. aṭṭha. 662) vuttanti attho. Avasese ca sabbatthāti yathāvuttapārājikakkhettato avasese thullaccayakkhette sabbattha ekatoavassave sati dukkaṭaṃ hotīti attho. Kāyapaṭibaddhena kāyapaṭibaddhāmasanādīsu sabbattha ubhatoavassave vā ekatoavassave vā dukkaṭameva hoti.
१९७६. ‘‘उब्भक्खकमधोजाणुमण्डल’’न्ति यं अपाराजिकक्खेत्तं इध दस्सितं, एत्थ एकतोअवस्सवे दुक्कटं होति। कप्परस्स च हेट्ठापि एत्थेव अधोजाणुमण्डले सङ्गहं गतन्ति योजना।
1976.‘‘Ubbhakkhakamadhojāṇumaṇḍala’’nti yaṃ apārājikakkhettaṃ idha dassitaṃ, ettha ekatoavassave dukkaṭaṃ hoti. Kapparassa ca heṭṭhāpi ettheva adhojāṇumaṇḍale saṅgahaṃ gatanti yojanā.
१९७७-९. भिक्खु भिक्खुनिया सद्धिं सचे कायसंसग्गं केलायति सेवतीति योजना। भिक्खुनिया नासो सियाति सीलविनासो पाराजिकापत्ति सियाति अत्थो। गेहपेमन्ति एत्थ ‘‘गेहसितपेम’’न्ति वत्तब्बे गाथाबन्धवसेन सित-सद्दलोपो, अत्थो पनस्स भिक्खुविभङ्गे वुत्तनयोव।
1977-9. Bhikkhu bhikkhuniyā saddhiṃ sace kāyasaṃsaggaṃ kelāyati sevatīti yojanā. Bhikkhuniyā nāso siyāti sīlavināso pārājikāpatti siyāti attho. Gehapemanti ettha ‘‘gehasitapema’’nti vattabbe gāthābandhavasena sita-saddalopo, attho panassa bhikkhuvibhaṅge vuttanayova.
१९८०. अविसेसेनाति ‘‘भिक्खुनिया’’ति वा ‘‘भिक्खुस्सा’’ति वा विसेसं अकत्वा।
1980.Avisesenāti ‘‘bhikkhuniyā’’ti vā ‘‘bhikkhussā’’ti vā visesaṃ akatvā.
१९८१. यस्साति भिक्खुस्स वा भिक्खुनिया वा। यत्थाति भिक्खुनियं वा भिक्खुस्मिं वा। मनोसुद्धन्ति कायसंसग्गादिरागरहितं। तस्स भिक्खुस्स वा भिक्खुनिया वा तत्थ भिक्खुनियं वा भिक्खुस्मिं वा विसये नदोसता अनापत्तीति अत्थो।
1981.Yassāti bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā. Yatthāti bhikkhuniyaṃ vā bhikkhusmiṃ vā. Manosuddhanti kāyasaṃsaggādirāgarahitaṃ. Tassa bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā tattha bhikkhuniyaṃ vā bhikkhusmiṃ vā visaye nadosatā anāpattīti attho.
१९८२. भिन्दित्वाति सीलभेदं कत्वा। भिक्खुनिया अपकतत्ता आह ‘‘नेव होति भिक्खुनिदूसको’’ति।
1982.Bhinditvāti sīlabhedaṃ katvā. Bhikkhuniyā apakatattā āha ‘‘neva hoti bhikkhunidūsako’’ti.
१९८३. अथाति वाक्यारम्भे। न होतापत्ति भिक्खुनोति एत्थ भिक्खुनीहि कायसंसग्गसङ्घादिसेसमाह।
1983.Athāti vākyārambhe. Na hotāpatti bhikkhunoti ettha bhikkhunīhi kāyasaṃsaggasaṅghādisesamāha.
१९८४. ‘‘खेत्ते’’ति वक्खमानं ‘‘फुट्ठा’’ति इमिना योजेत्वा ‘‘पाराजिक’’न्तिआदीहि, ‘‘थुल्लच्चयं खेत्ते’’तिआदीहि च सम्बन्धितब्बं। ‘‘पाराजिक’’न्ति वक्खमानत्ता फुट्ठाति एत्थ ‘‘पाराजिकक्खेत्ते’’ति सेसो।
1984. ‘‘Khette’’ti vakkhamānaṃ ‘‘phuṭṭhā’’ti iminā yojetvā ‘‘pārājika’’ntiādīhi, ‘‘thullaccayaṃ khette’’tiādīhi ca sambandhitabbaṃ. ‘‘Pārājika’’nti vakkhamānattā phuṭṭhāti ettha ‘‘pārājikakkhette’’ti seso.
१९८५. तथाति निच्चलापि सादियति। खेत्तेति थुल्लच्चयादीनं खेत्ते। कायेन निच्चलायपि चित्तेन सादियन्तिया आपत्ति कस्मा वुत्ताति आह ‘‘वुत्तत्ता…पे॰… सत्थुना’’ति , भिक्खुपातिमोक्खे विय ‘‘कायसंसग्गं समापज्जेय्या’’ति अवत्वा इध ‘‘कायसंसग्गं सादियेय्या’’ति वुत्तत्ताति अधिप्पायो।
1985.Tathāti niccalāpi sādiyati. Khetteti thullaccayādīnaṃ khette. Kāyena niccalāyapi cittena sādiyantiyā āpatti kasmā vuttāti āha ‘‘vuttattā…pe… satthunā’’ti , bhikkhupātimokkhe viya ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti avatvā idha ‘‘kāyasaṃsaggaṃ sādiyeyyā’’ti vuttattāti adhippāyo.
१९८६. तस्सा आपत्तिया। क्रियसमुट्ठानन्ति किरियाय समुट्ठानं। एवं सतीति सादियनमत्तेनेव आपज्जितब्बभावे सति। इदन्ति ‘‘किरियसमुट्ठान’’मितिविधानं। तब्बहुलेनेव नयेनाति किरियसमुट्ठानबाहुल्लेन नयेन खदिरवनादिवोहारो वियाति दट्ठब्बं।
1986.Tassā āpattiyā. Kriyasamuṭṭhānanti kiriyāya samuṭṭhānaṃ. Evaṃ satīti sādiyanamatteneva āpajjitabbabhāve sati. Idanti ‘‘kiriyasamuṭṭhāna’’mitividhānaṃ. Tabbahuleneva nayenāti kiriyasamuṭṭhānabāhullena nayena khadiravanādivohāro viyāti daṭṭhabbaṃ.
१९८७. तस्सा भिक्खुनिया असञ्चिच्च विरज्झित्वा आमसन्तिया अनापत्ति, ‘‘अयं पुरिसो’’ति वा ‘‘इत्थी’’ति वा अजानित्वा आमसन्तिया अनापत्ति, पुरिसस्स आमसने सति फस्सं असादियन्तिया वा अनापत्तीति योजना।
1987.Tassā bhikkhuniyā asañcicca virajjhitvā āmasantiyā anāpatti, ‘‘ayaṃ puriso’’ti vā ‘‘itthī’’ti vā ajānitvā āmasantiyā anāpatti, purisassa āmasane sati phassaṃ asādiyantiyā vā anāpattīti yojanā.
१९८८. खित्तचित्तायाति यक्खुम्मत्ताय। उम्मत्तिकाय वाति पित्तकोपेन उम्मादप्पत्ताय। इदञ्च ‘‘असुची’’ति वा ‘‘चन्दन’’न्ति वा विसेसतं अजाननमेव पमाणं।
1988.Khittacittāyāti yakkhummattāya. Ummattikāya vāti pittakopena ummādappattāya. Idañca ‘‘asucī’’ti vā ‘‘candana’’nti vā visesataṃ ajānanameva pamāṇaṃ.
उब्भजाणुमण्डलकथावण्णना।
Ubbhajāṇumaṇḍalakathāvaṇṇanā.
१९८९-९०. ‘‘पाराजिकत्तं जानन्ती’’ति इमिना अवसेसापत्तिं जानित्वा छादेन्तिया पाराजिकाभावं दीपेति। सलिङ्गे तु ठितायाति पब्बज्जालिङ्गेयेव ठिताय। इति धुरे निक्खित्तमत्तस्मिन्ति योजना। इति-सद्दो निदस्सने। इतराय पुब्बेयेव आपन्नत्ता तमपेक्खित्वा ‘‘सा चा’’ति आह।
1989-90.‘‘Pārājikattaṃ jānantī’’ti iminā avasesāpattiṃ jānitvā chādentiyā pārājikābhāvaṃ dīpeti. Saliṅge tu ṭhitāyāti pabbajjāliṅgeyeva ṭhitāya. Iti dhure nikkhittamattasminti yojanā. Iti-saddo nidassane. Itarāya pubbeyeva āpannattā tamapekkhitvā ‘‘sā cā’’ti āha.
१९९१. वुत्ताविसिट्ठं सब्बं विनिच्छयं सङ्गहेतुमाह ‘‘सेस’’न्तिआदि। तत्थाति दुट्ठुल्लपटिच्छादने।
1991. Vuttāvisiṭṭhaṃ sabbaṃ vinicchayaṃ saṅgahetumāha ‘‘sesa’’ntiādi. Tatthāti duṭṭhullapaṭicchādane.
वज्जपटिच्छादिकथावण्णना।
Vajjapaṭicchādikathāvaṇṇanā.
१९९२-५. सङ्घेनाति समग्गेन सङ्घेन। उक्खित्तकोति आपत्तिया अदस्सनादीसु उक्खित्तको। ‘‘उक्खेपने ठितो’’ति इमिना उक्खेपनीयकम्मकतस्स अनोसारितभावं दीपेति। या दिट्ठि एतस्साति यंदिट्ठिको, सो उक्खित्तको भिक्खु याय दिट्ठिया समन्नागतो होतीति अधिप्पायो । ‘‘तस्सा दिट्ठिया गहणेना’’ति इमिना अनुवत्तप्पकारो दस्सितो। तं उक्खित्तकं भिक्खुन्ति योजना। सा भिक्खुनी अञ्ञाहि भिक्खुनीहि विसुम्पिच सङ्घमज्झेपि ‘‘एसो खो अय्ये भिक्खु समग्गेन सङ्घेन उक्खित्तो’’तिआदिना (पाचि॰ ६६९) नयेन तिक्खत्तुं वुच्चमानाति योजना। तं वत्थुं अचजन्ती गहेत्वा यदि तथेव तिट्ठतीति योजना। एत्थ ‘‘यावततियं समनुभासितब्बा’’ति सेसो। तस्स कम्मस्स ओसानेति ततियाय कम्मवाचाय य्यकारप्पत्तवसेन अस्स समनुभासनकम्मस्स परियोसाने। असाकियधीतराति असाकियधीता, पच्चत्ते करणवचनं। ‘‘पुन अप्पटिसन्धेया’’ति इमिना पुन तेनेव च अत्तभावेन भिक्खुनिभावे पटिसन्धातुं अनरहता वुत्ता।
1992-5.Saṅghenāti samaggena saṅghena. Ukkhittakoti āpattiyā adassanādīsu ukkhittako. ‘‘Ukkhepane ṭhito’’ti iminā ukkhepanīyakammakatassa anosāritabhāvaṃ dīpeti. Yā diṭṭhi etassāti yaṃdiṭṭhiko, so ukkhittako bhikkhu yāya diṭṭhiyā samannāgato hotīti adhippāyo . ‘‘Tassā diṭṭhiyā gahaṇenā’’ti iminā anuvattappakāro dassito. Taṃ ukkhittakaṃ bhikkhunti yojanā. Sā bhikkhunī aññāhi bhikkhunīhi visumpica saṅghamajjhepi ‘‘eso kho ayye bhikkhu samaggena saṅghena ukkhitto’’tiādinā (pāci. 669) nayena tikkhattuṃ vuccamānāti yojanā. Taṃ vatthuṃ acajantī gahetvā yadi tatheva tiṭṭhatīti yojanā. Ettha ‘‘yāvatatiyaṃ samanubhāsitabbā’’ti seso. Tassa kammassa osāneti tatiyāya kammavācāya yyakārappattavasena assa samanubhāsanakammassa pariyosāne. Asākiyadhītarāti asākiyadhītā, paccatte karaṇavacanaṃ. ‘‘Puna appaṭisandheyā’’ti iminā puna teneva ca attabhāvena bhikkhunibhāve paṭisandhātuṃ anarahatā vuttā.
१९९६. तिकदुक्कटं निद्दिट्ठन्ति अधम्मकम्मे अधम्मकम्मसञ्ञा, वेमतिका, धम्मकम्मसञ्ञाति एतासं वसेन तिकदुक्कटं वुत्तं। समनुभासने वुत्ता समुट्ठानादयो सब्बे इध वत्तब्बाति योजना।
1996.Tikadukkaṭaṃ niddiṭṭhanti adhammakamme adhammakammasaññā, vematikā, dhammakammasaññāti etāsaṃ vasena tikadukkaṭaṃ vuttaṃ. Samanubhāsane vuttā samuṭṭhānādayo sabbe idha vattabbāti yojanā.
उक्खित्तानुवत्तिककथावण्णना।
Ukkhittānuvattikakathāvaṇṇanā.
१९९७. ‘‘हत्थग्गहणं वा सादियेय्याति हत्थो नाम कप्परं उपादाय याव अग्गनखा। एतस्स असद्धम्मस्स पटिसेवनत्थाय उब्भक्खकं अधोजाणुमण्डलं गहणं सादियति, आपत्ति थुल्लच्चयस्सा’’ति (पाचि॰ ६७६) वुत्तत्ता आह ‘‘अपाराजिकखेत्तस्सा’’तिआदि। ‘‘त’’न्ति वक्खमानत्ता ‘‘य’’न्ति लब्भति। अपाराजिकक्खेत्तस्स यस्स कस्सचि अङ्गस्स यं गहणं, तं हत्थग्गहणन्ति पवुच्चतीति योजना। हत्थे गहणं हत्थग्गहणं।
1997. ‘‘Hatthaggahaṇaṃ vā sādiyeyyāti hattho nāma kapparaṃ upādāya yāva agganakhā. Etassa asaddhammassa paṭisevanatthāya ubbhakkhakaṃ adhojāṇumaṇḍalaṃ gahaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassā’’ti (pāci. 676) vuttattā āha ‘‘apārājikakhettassā’’tiādi. ‘‘Ta’’nti vakkhamānattā ‘‘ya’’nti labbhati. Apārājikakkhettassa yassa kassaci aṅgassa yaṃ gahaṇaṃ, taṃ hatthaggahaṇanti pavuccatīti yojanā. Hatthe gahaṇaṃ hatthaggahaṇaṃ.
१९९८. यस्स कस्सचीति वुत्तप्पकारेन यस्स कस्सचि चीवरस्स यं गहणन्ति योजना।
1998.Yassa kassacīti vuttappakārena yassa kassaci cīvarassa yaṃ gahaṇanti yojanā.
१९९९. असद्धम्म-सद्देन मेथुनस्सापि वुच्चमानत्ता ततो विसेसेतुमाह ‘‘कायसंसग्ग …पे॰… कारणा’’ति। भिक्खुनी कायसंसग्गसङ्खातस्स असद्धम्मस्स कारणा पुरिसस्स हत्थपासस्मिं तिट्ठेय्य वाति योजना।
1999. Asaddhamma-saddena methunassāpi vuccamānattā tato visesetumāha ‘‘kāyasaṃsagga…pe… kāraṇā’’ti. Bhikkhunī kāyasaṃsaggasaṅkhātassa asaddhammassa kāraṇā purisassa hatthapāsasmiṃ tiṭṭheyya vāti yojanā.
२०००. ततोति तस्स असद्धम्मस्स कारणा। तत्थाति हत्थपासे। पुरिसेनाति एत्थ ‘‘कत’’न्ति सेसो, ‘‘सङ्केत’’न्ति इमिना सम्बन्धो। ‘‘आगमनं अस्सा’’ति पदच्छेदो। इच्छेय्याति वुत्तेपि न गमनिच्छामत्तेन, अथ खो भिक्खुनिया पुरिसस्स हत्थपासं, पुरिसेन च भिक्खुनिया हत्थपासं ओक्कन्तकालेयेव वत्थुपूरणं दट्ठब्बं। यथाह ‘‘सङ्केतं वा गच्छेय्याति एतस्स असद्धम्मस्स पटिसेवनत्थाय पुरिसेन ‘इत्थन्नामं आगच्छा’ति वुत्ता गच्छति, पदे पदे आपत्ति दुक्कटस्स। पुरिसस्स हत्थपासं ओक्कन्तमत्ते आपत्ति थुल्लच्चयस्सा’’ति (पाचि॰ ६७६) च ‘‘पुरिसस्स अब्भागमनं सादियति, आपत्ति दुक्कटस्स। हत्थपासं ओक्कन्तमत्ते आपत्ति थुल्लच्चयस्सा’’ति (पाचि॰ ६७६) च। एत्थ च इत्थन्नामं आगच्छाति इत्थन्नामं ठानं आगच्छाति अत्थो।
2000.Tatoti tassa asaddhammassa kāraṇā. Tatthāti hatthapāse. Purisenāti ettha ‘‘kata’’nti seso, ‘‘saṅketa’’nti iminā sambandho. ‘‘Āgamanaṃ assā’’ti padacchedo. Iccheyyāti vuttepi na gamanicchāmattena, atha kho bhikkhuniyā purisassa hatthapāsaṃ, purisena ca bhikkhuniyā hatthapāsaṃ okkantakāleyeva vatthupūraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathāha ‘‘saṅketaṃ vā gaccheyyāti etassa asaddhammassa paṭisevanatthāya purisena ‘itthannāmaṃ āgacchā’ti vuttā gacchati, pade pade āpatti dukkaṭassa. Purisassa hatthapāsaṃ okkantamatte āpatti thullaccayassā’’ti (pāci. 676) ca ‘‘purisassa abbhāgamanaṃ sādiyati, āpatti dukkaṭassa. Hatthapāsaṃ okkantamatte āpatti thullaccayassā’’ti (pāci. 676) ca. Ettha ca itthannāmaṃ āgacchāti itthannāmaṃ ṭhānaṃ āgacchāti attho.
२००१. तदत्थायाति तस्सेव कायसंसग्गसङ्खातअसद्धम्मस्स सेवनत्थाय। पटिच्छन्नट्ठानञ्चाति वत्थादिना येन केनचि पटिच्छन्नओकासं। पुरिसस्स हत्थपासे ठिता तदत्थाय कायं उपसंहरेय्य वाति योजना।
2001.Tadatthāyāti tasseva kāyasaṃsaggasaṅkhātaasaddhammassa sevanatthāya. Paṭicchannaṭṭhānañcāti vatthādinā yena kenaci paṭicchannaokāsaṃ. Purisassa hatthapāse ṭhitā tadatthāya kāyaṃ upasaṃhareyya vāti yojanā.
२००२. हत्थग्गहणादीनं वुत्तप्पकारानं अट्ठन्नं वत्थूनं पूरणेन ‘‘अट्ठवत्थुका’’ति सङ्खाता अयं भिक्खुनी विनट्ठा होति सीलविनासेन, ततोयेव अस्समणी होति अभिक्खुनी होतीति योजना।
2002. Hatthaggahaṇādīnaṃ vuttappakārānaṃ aṭṭhannaṃ vatthūnaṃ pūraṇena ‘‘aṭṭhavatthukā’’ti saṅkhātā ayaṃ bhikkhunī vinaṭṭhā hoti sīlavināsena, tatoyeva assamaṇī hoti abhikkhunī hotīti yojanā.
२००३. अनुलोमेन वाति हत्थग्गहणादिपटिपाटिया वा। पटिलोमेन वाति तब्बिपरियतो पटिलोमेन वा। एकन्तरिकाय वाति एकमेकं अन्तरित्वा पुन तस्सापि करणवसेन एकन्तरिकाय वा। अनुलोमेन वा पटिलोमेन वा तथेकन्तरिकाय वा अट्ठमं वत्थुं परिपूरेन्ती चुताति योजना।
2003.Anulomenavāti hatthaggahaṇādipaṭipāṭiyā vā. Paṭilomena vāti tabbipariyato paṭilomena vā. Ekantarikāya vāti ekamekaṃ antaritvā puna tassāpi karaṇavasena ekantarikāya vā. Anulomena vā paṭilomena vā tathekantarikāya vā aṭṭhamaṃ vatthuṃ paripūrentī cutāti yojanā.
२००४. एतदेव अत्थं ब्यतिरेकमुखेन समत्थेतुमाह ‘‘अथादितो’’तिआदि। सतक्खत्तुम्पीति बहुक्खत्तुम्पि। सत-सद्दो हेत्थ बहु-सद्दपरियायो। पाराजिका नेव सियाति योजना, इमिना तंतंवत्थुमूलकं दुक्कटथुल्लच्चयं आपज्जतीति वुत्तं होति।
2004. Etadeva atthaṃ byatirekamukhena samatthetumāha ‘‘athādito’’tiādi. Satakkhattumpīti bahukkhattumpi. Sata-saddo hettha bahu-saddapariyāyo. Pārājikā neva siyāti yojanā, iminā taṃtaṃvatthumūlakaṃ dukkaṭathullaccayaṃ āpajjatīti vuttaṃ hoti.
२००५. या पन आपत्तियो आपन्ना, देसेत्वा ताहि मुच्चतीति योजना। धुरनिक्खेपनं कत्वाति ‘‘न पुनेवं करिस्सामी’’ति धुरं निक्खिपित्वा। देसिता गणनूपिकाति देसिता देसितगणनमेव उपेति, पाराजिकस्स अङ्गं न होतीति अत्थो। तस्मा या एकं आपन्ना, धुरनिक्खेपं कत्वा देसेत्वा पुन किलेसवसेन आपज्जति, पुन देसेति, एवं अट्ठ वत्थूनि पूरेन्तीपि पाराजिका न होति।
2005. Yā pana āpattiyo āpannā, desetvā tāhi muccatīti yojanā. Dhuranikkhepanaṃ katvāti ‘‘na punevaṃ karissāmī’’ti dhuraṃ nikkhipitvā. Desitā gaṇanūpikāti desitā desitagaṇanameva upeti, pārājikassa aṅgaṃ na hotīti attho. Tasmā yā ekaṃ āpannā, dhuranikkhepaṃ katvā desetvā puna kilesavasena āpajjati, puna deseti, evaṃ aṭṭha vatthūni pūrentīpi pārājikā na hoti.
२००६. सउस्साहाय देसिताति पुन आपज्जने अनिक्खित्तधुराय भिक्खुनिया देसितापि आपत्ति देसनागणनं न उपेति। किं होतीति आह ‘‘देसितापि अदेसिता’’ति, तस्मा पाराजिकापत्तिया अङ्गमेव होतीति अधिप्पायो।
2006.Saussāhāya desitāti puna āpajjane anikkhittadhurāya bhikkhuniyā desitāpi āpatti desanāgaṇanaṃ na upeti. Kiṃ hotīti āha ‘‘desitāpi adesitā’’ti, tasmā pārājikāpattiyā aṅgameva hotīti adhippāyo.
२००८. अयं अत्थोति ‘‘असद्धम्मो नाम कायसंसग्गो’’ति अयं अत्थो। उद्दिसितोति पकासितो।
2008.Ayaṃ atthoti ‘‘asaddhammo nāma kāyasaṃsaggo’’ti ayaṃ attho. Uddisitoti pakāsito.
२००९. अयमत्थो केन वचनेन उद्दिसितोति आह ‘‘विञ्ञू…पे॰… साधकं वचनं इद’’न्ति। इदं वचनन्ति ‘‘विञ्ञू पटिबलो कायसंसग्गं समापज्जितु’’न्ति (पाचि॰ ६७६) इदं वचनं। साधकं पमाणं।
2009. Ayamattho kena vacanena uddisitoti āha ‘‘viññū…pe… sādhakaṃ vacanaṃ ida’’nti. Idaṃ vacananti ‘‘viññū paṭibalo kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitu’’nti (pāci. 676) idaṃ vacanaṃ. Sādhakaṃ pamāṇaṃ.
अट्ठवत्थुककथावण्णना।
Aṭṭhavatthukakathāvaṇṇanā.
२०१०. अवस्सुता, वज्जपटिच्छादिका, उक्खित्तानुवत्तिका, अट्ठवत्थुकाति इमा चतस्सो पाराजिकापत्तियो महेसिना असाधारणा भिक्खुनीनमेव पञ्ञत्ताति योजना।
2010. Avassutā, vajjapaṭicchādikā, ukkhittānuvattikā, aṭṭhavatthukāti imā catasso pārājikāpattiyo mahesinā asādhāraṇā bhikkhunīnameva paññattāti yojanā.
इति विनयत्थसारसन्दीपनिया
Iti vinayatthasārasandīpaniyā
विनयविनिच्छयवण्णनाय
Vinayavinicchayavaṇṇanāya
पाराजिककथावण्णना निट्ठिता।
Pārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
