| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විනයවිනිච්‌ඡය-ටීකා • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
භික්‌ඛුනිවිභඞ්‌ගො
Bhikkhunivibhaṅgo
1964. එවං භික්‌ඛුවිභඞ්‌ගපාළියා, අට්‌ඨකථාය ච ආගතං විනිච්‌ඡයසාරං නාතිසඞ්‌ඛෙපවිත්‌ථාරනයෙන දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි තදනන්‌තරාය භික්‌ඛුනිවිභඞ්‌ගපාළියා, තදට්‌ඨකථාය ච ආගතවිනිච්‌ඡයසාරං දස්‌සෙතුමාරභන්‌තො ආහ ‘‘භික්‌ඛුනීන’’න්‌තිආදි. තස්‌මිං අපීති එත්‌ථ අපි-සද්‌දො වුත්‌තාපෙක්‌ඛායං. ‘‘සමාසෙනා’’ති ඉදං ගන්‌ථවසෙන සඞ්‌ඛිපනං සන්‌ධාය වුත්‌තං. ‘‘කිඤ්‌චිමත්‌ත’’න්‌ති ඉදං අත්‌ථවසෙනාති වෙදිතබ්‌බං.
1964. Evaṃ bhikkhuvibhaṅgapāḷiyā, aṭṭhakathāya ca āgataṃ vinicchayasāraṃ nātisaṅkhepavitthāranayena dassetvā idāni tadanantarāya bhikkhunivibhaṅgapāḷiyā, tadaṭṭhakathāya ca āgatavinicchayasāraṃ dassetumārabhanto āha ‘‘bhikkhunīna’’ntiādi. Tasmiṃ apīti ettha api-saddo vuttāpekkhāyaṃ. ‘‘Samāsenā’’ti idaṃ ganthavasena saṅkhipanaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Kiñcimatta’’nti idaṃ atthavasenāti veditabbaṃ.
පාරාජිකකථාවණ්‌ණනා
Pārājikakathāvaṇṇanā
1965. ඡන්‌දසොති මෙථුනසෙවනරාගපටිසංයුත්‌තෙන ඡන්‌දෙන. එතෙන ‘‘ඡන්‌දෙ පන අසති බලක්‌කාරෙන පධංසිතාය අනාපත්‌තී’’ති (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. මෙථුනධම්‌මසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) අට්‌ඨකථා සූචිතා හොති. සා සමණී පාරාජිකා නාම හොතීති පවුච්‌චතීති යොජනා.
1965.Chandasoti methunasevanarāgapaṭisaṃyuttena chandena. Etena ‘‘chande pana asati balakkārena padhaṃsitāya anāpattī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. methunadhammasikkhāpadavaṇṇanā) aṭṭhakathā sūcitā hoti. Sā samaṇī pārājikā nāma hotīti pavuccatīti yojanā.
1966-7. ‘‘සජීවස්‌ස අපි අජීවස්‌සා’’ති පදච්‌ඡෙදො. ‘‘සන්‌ථතං වා අසන්‌ථත’’න්‌ති ඉදං ‘‘අඞ්‌ගජාත’’න්‌ති ඉමස්‌ස විසෙසනං. අත්‌තනො තිවිධෙ මග්‌ගෙති අත්‌තනො වච්‌චපස්‌සාවමුඛමග්‌ගානං අඤ්‌ඤතරස්‌මිං මග්‌ගෙ. එත්‌ථ ‘‘සන්‌ථතෙ වා අසන්‌ථතෙ වා’’ති සෙසො, ‘‘අල්‌ලොකාසෙ’’ති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධො. ‘‘යෙභුය්‍යඅක්‌ඛායිතාදික’’න්‌ති පදච්‌ඡෙදො. ආදි-සද්‌දෙන අක්‌ඛායිතං සඞ්‌ගණ්‌හාති.
1966-7. ‘‘Sajīvassa api ajīvassā’’ti padacchedo. ‘‘Santhataṃ vā asanthata’’nti idaṃ ‘‘aṅgajāta’’nti imassa visesanaṃ. Attano tividhe maggeti attano vaccapassāvamukhamaggānaṃ aññatarasmiṃ magge. Ettha ‘‘santhate vā asanthate vā’’ti seso, ‘‘allokāse’’ti iminā sambandho. ‘‘Yebhuyyaakkhāyitādika’’nti padacchedo. Ādi-saddena akkhāyitaṃ saṅgaṇhāti.
මනුස්‌සපුරිසාදීනං නවන්‌නං සජීවස්‌සපි අජීවස්‌සපි යස්‌ස කස්‌සචි සන්‌ථතං වා අසන්‌ථතං වා යෙභුය්‍යක්‌ඛායිතාදිකං අඞ්‌ගජාතං අත්‌තනො සන්‌ථතෙ වා අසන්‌ථතෙ වා තිවිධෙ මග්‌ගෙ අල්‌ලොකාසෙ තිලඵලමත්‌තම්‌පි පවෙසෙන්‌තී පරාජිතාති යොජනා.
Manussapurisādīnaṃ navannaṃ sajīvassapi ajīvassapi yassa kassaci santhataṃ vā asanthataṃ vā yebhuyyakkhāyitādikaṃ aṅgajātaṃ attano santhate vā asanthate vā tividhe magge allokāse tilaphalamattampi pavesentī parājitāti yojanā.
1968. සාධාරණවිනිච්‌ඡයන්‌ති භික්‌ඛුභික්‌ඛුනීනං සාධාරණසික්‌ඛාපදවිනිච්‌ඡයං.
1968.Sādhāraṇavinicchayanti bhikkhubhikkhunīnaṃ sādhāraṇasikkhāpadavinicchayaṃ.
1969-70. අධක්‌ඛකන්‌ති එත්‌ථ අක්‌ඛකානං අධොති විග්‌ගහො. උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලන්‌ති ජාණුමණ්‌ඩලානං උබ්‌භන්‌ති විග්‌ගහො. උබ්‌භ-සද්‌දො උද්‌ධං-සද්‌දපරියායො. ඉධ ‘‘අත්‌තනො’’ති සෙසො. අවස්‌සුතස්‌සාති කායසංසග්‌ගරාගෙන තින්‌තස්‌ස. අවස්‌සුතාති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. යාති වුත්‌තත්‌තා ‘‘සා’’ති ලබ්‌භති. සරීරන්‌ති එත්‌ථ ‘‘යං කිඤ්‌චී’’ති සෙසො. පරොපක්‌කමමූලකං පාරාජිකං දස්‌සෙතුමාහ ‘‘තෙන වා ඵුට්‌ඨා’’ති. එත්‌ථ ‘‘යථාපරිච්‌ඡින්‌නෙ කායෙ’’ති ච ‘‘සාදියෙය්‍යා’’ති ච වත්‌තබ්‌බං.
1969-70.Adhakkhakanti ettha akkhakānaṃ adhoti viggaho. Ubbhajāṇumaṇḍalanti jāṇumaṇḍalānaṃ ubbhanti viggaho. Ubbha-saddo uddhaṃ-saddapariyāyo. Idha ‘‘attano’’ti seso. Avassutassāti kāyasaṃsaggarāgena tintassa. Avassutāti etthāpi eseva nayo. Yāti vuttattā ‘‘sā’’ti labbhati. Sarīranti ettha ‘‘yaṃ kiñcī’’ti seso. Paropakkamamūlakaṃ pārājikaṃ dassetumāha ‘‘tena vā phuṭṭhā’’ti. Ettha ‘‘yathāparicchinne kāye’’ti ca ‘‘sādiyeyyā’’ti ca vattabbaṃ.
යා පන භික්‌ඛුනී අවස්‌සුතා අවස්‌සුතස්‌ස මනුස්‌සපුග්‌ගලස්‌ස යං කිඤ්‌චි සරීරං අත්‌තනො අධක්‌ඛකං උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලං යං සරීරකං, තෙන සරීරකෙන ඡුපෙය්‍ය, තෙන මනුස්‌සපුරිසෙන යථාපරිච්‌ඡින්‌නෙ කායෙ ඵුට්‌ඨා සාදියෙය්‍ය වා, සා පාරාජිකා සියාති යොජනා.
Yā pana bhikkhunī avassutā avassutassa manussapuggalassa yaṃ kiñci sarīraṃ attano adhakkhakaṃ ubbhajāṇumaṇḍalaṃ yaṃ sarīrakaṃ, tena sarīrakena chupeyya, tena manussapurisena yathāparicchinne kāye phuṭṭhā sādiyeyya vā, sā pārājikā siyāti yojanā.
1971-2. ‘‘ගහිතං උබ්‌භජාණුනා’’ති ඉමිනා කප්‌පරතො උද්‌ධං පාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තමෙවාති දීපෙති. අත්‌තනො යථාවුත්‌තප්‌පකාරෙන කායෙනාති යොජනා, අත්‌තනො ‘‘අධක්‌ඛක’’න්‌තිආදිවුත්‌තප්‌පකාරෙන කායෙනාති අත්‌ථො. තථා අවස්‌සුතාය අවස්‌සුතස්‌ස පුරිසස්‌ස කායපටිබද්‌ධං ඵුසන්‌තියා ථුල්‌ලච්‌චයං හොති. අත්‌තනො යථාපරිච්‌ඡින්‌නකායපටිබද්‌ධෙන තථා අවස්‌සුතාය අවස්‌සුතස්‌ස පුරිසස්‌ස කායං ඵුසන්‌තියා ථුල්‌ලච්‌චයං හොති.
1971-2.‘‘Gahitaṃ ubbhajāṇunā’’ti iminā kapparato uddhaṃ pārājikakkhettamevāti dīpeti. Attano yathāvuttappakārena kāyenāti yojanā, attano ‘‘adhakkhaka’’ntiādivuttappakārena kāyenāti attho. Tathā avassutāya avassutassa purisassa kāyapaṭibaddhaṃ phusantiyā thullaccayaṃ hoti. Attano yathāparicchinnakāyapaṭibaddhena tathā avassutāya avassutassa purisassa kāyaṃ phusantiyā thullaccayaṃ hoti.
1973. අත්‌තනො අවසෙසෙන කායෙන අවස්‌සුතාය අවස්‌සුතස්‌ස පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස කායං ඵුසන්‌තියා ථුල්‌ලච්‌චයං හොති. එවං අත්‌තනො පයොගෙ ච පුරිසස්‌ස පයොගෙ ච තස්‌සා භික්‌ඛුනියායෙව ථුල්‌ලච්‌චයං හොතීති යොජනා.
1973. Attano avasesena kāyena avassutāya avassutassa purisapuggalassa kāyaṃ phusantiyā thullaccayaṃ hoti. Evaṃ attano payoge ca purisassa payoge ca tassā bhikkhuniyāyeva thullaccayaṃ hotīti yojanā.
1974. යක්‌ඛපෙතතිරච්‌ඡානපණ්‌ඩකානං කායං ‘‘අධක්‌ඛකං උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩල’’න්‌ති යථාපරිච්‌ඡින්‌නං තථෙව අත්‌තනො කායෙන උභතොඅවස්‌සවෙ සති ඵුසන්‌තියා අස්‌සා භික්‌ඛුනියා ථුල්‌ලච්‌චයං, තථෙව යක්‌ඛාදීනං පයොගෙපි තස්‌සායෙව ථුල්‌ලච්‌චයං හොතීති යොජනා.
1974. Yakkhapetatiracchānapaṇḍakānaṃ kāyaṃ ‘‘adhakkhakaṃ ubbhajāṇumaṇḍala’’nti yathāparicchinnaṃ tatheva attano kāyena ubhatoavassave sati phusantiyā assā bhikkhuniyā thullaccayaṃ, tatheva yakkhādīnaṃ payogepi tassāyeva thullaccayaṃ hotīti yojanā.
1975. එකතොවස්‌සවෙ චාපීති භික්‌ඛුනියා වසෙන එකතොඅවස්‌සවෙ චාපි. ථුල්‌ලච්‌චයමුදීරිතන්‌ති පාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තභූතෙන අත්‌තනො කායෙන මනුස්‌සපුරිසස්‌ස කායං ඵුසන්‌තියා ථුල්‌ලච්‌චයං අට්‌ඨකථායං (පාචි. අට්‌ඨ. 662) වුත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. අවසෙසෙ ච සබ්‌බත්‌ථාති යථාවුත්‌තපාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තතො අවසෙසෙ ථුල්‌ලච්‌චයක්‌ඛෙත්‌තෙ සබ්‌බත්‌ථ එකතොඅවස්‌සවෙ සති දුක්‌කටං හොතීති අත්‌ථො. කායපටිබද්‌ධෙන කායපටිබද්‌ධාමසනාදීසු සබ්‌බත්‌ථ උභතොඅවස්‌සවෙ වා එකතොඅවස්‌සවෙ වා දුක්‌කටමෙව හොති.
1975.Ekatovassave cāpīti bhikkhuniyā vasena ekatoavassave cāpi. Thullaccayamudīritanti pārājikakkhettabhūtena attano kāyena manussapurisassa kāyaṃ phusantiyā thullaccayaṃ aṭṭhakathāyaṃ (pāci. aṭṭha. 662) vuttanti attho. Avasese ca sabbatthāti yathāvuttapārājikakkhettato avasese thullaccayakkhette sabbattha ekatoavassave sati dukkaṭaṃ hotīti attho. Kāyapaṭibaddhena kāyapaṭibaddhāmasanādīsu sabbattha ubhatoavassave vā ekatoavassave vā dukkaṭameva hoti.
1976. ‘‘උබ්‌භක්‌ඛකමධොජාණුමණ්‌ඩල’’න්‌ති යං අපාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තං ඉධ දස්‌සිතං, එත්‌ථ එකතොඅවස්‌සවෙ දුක්‌කටං හොති. කප්‌පරස්‌ස ච හෙට්‌ඨාපි එත්‌ථෙව අධොජාණුමණ්‌ඩලෙ සඞ්‌ගහං ගතන්‌ති යොජනා.
1976.‘‘Ubbhakkhakamadhojāṇumaṇḍala’’nti yaṃ apārājikakkhettaṃ idha dassitaṃ, ettha ekatoavassave dukkaṭaṃ hoti. Kapparassa ca heṭṭhāpi ettheva adhojāṇumaṇḍale saṅgahaṃ gatanti yojanā.
1977-9. භික්‌ඛු භික්‌ඛුනියා සද්‌ධිං සචෙ කායසංසග්‌ගං කෙලායති සෙවතීති යොජනා. භික්‌ඛුනියා නාසො සියාති සීලවිනාසො පාරාජිකාපත්‌ති සියාති අත්‌ථො. ගෙහපෙමන්‌ති එත්‌ථ ‘‘ගෙහසිතපෙම’’න්‌ති වත්‌තබ්‌බෙ ගාථාබන්‌ධවසෙන සිත-සද්‌දලොපො, අත්‌ථො පනස්‌ස භික්‌ඛුවිභඞ්‌ගෙ වුත්‌තනයොව.
1977-9. Bhikkhu bhikkhuniyā saddhiṃ sace kāyasaṃsaggaṃ kelāyati sevatīti yojanā. Bhikkhuniyā nāso siyāti sīlavināso pārājikāpatti siyāti attho. Gehapemanti ettha ‘‘gehasitapema’’nti vattabbe gāthābandhavasena sita-saddalopo, attho panassa bhikkhuvibhaṅge vuttanayova.
1980. අවිසෙසෙනාති ‘‘භික්‌ඛුනියා’’ති වා ‘‘භික්‌ඛුස්‌සා’’ති වා විසෙසං අකත්‌වා.
1980.Avisesenāti ‘‘bhikkhuniyā’’ti vā ‘‘bhikkhussā’’ti vā visesaṃ akatvā.
1981. යස්‌සාති භික්‌ඛුස්‌ස වා භික්‌ඛුනියා වා. යත්‌ථාති භික්‌ඛුනියං වා භික්‌ඛුස්‌මිං වා. මනොසුද්‌ධන්‌ති කායසංසග්‌ගාදිරාගරහිතං. තස්‌ස භික්‌ඛුස්‌ස වා භික්‌ඛුනියා වා තත්‌ථ භික්‌ඛුනියං වා භික්‌ඛුස්‌මිං වා විසයෙ නදොසතා අනාපත්‌තීති අත්‌ථො.
1981.Yassāti bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā. Yatthāti bhikkhuniyaṃ vā bhikkhusmiṃ vā. Manosuddhanti kāyasaṃsaggādirāgarahitaṃ. Tassa bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā tattha bhikkhuniyaṃ vā bhikkhusmiṃ vā visaye nadosatā anāpattīti attho.
1982. භින්‌දිත්‌වාති සීලභෙදං කත්‌වා. භික්‌ඛුනියා අපකතත්‌තා ආහ ‘‘නෙව හොති භික්‌ඛුනිදූසකො’’ති.
1982.Bhinditvāti sīlabhedaṃ katvā. Bhikkhuniyā apakatattā āha ‘‘neva hoti bhikkhunidūsako’’ti.
1983. අථාති වාක්‍යාරම්‌භෙ. න හොතාපත්‌ති භික්‌ඛුනොති එත්‌ථ භික්‌ඛුනීහි කායසංසග්‌ගසඞ්‌ඝාදිසෙසමාහ.
1983.Athāti vākyārambhe. Na hotāpatti bhikkhunoti ettha bhikkhunīhi kāyasaṃsaggasaṅghādisesamāha.
1984. ‘‘ඛෙත්‌තෙ’’ති වක්‌ඛමානං ‘‘ඵුට්‌ඨා’’ති ඉමිනා යොජෙත්‌වා ‘‘පාරාජික’’න්‌තිආදීහි, ‘‘ථුල්‌ලච්‌චයං ඛෙත්‌තෙ’’තිආදීහි ච සම්‌බන්‌ධිතබ්‌බං. ‘‘පාරාජික’’න්‌ති වක්‌ඛමානත්‌තා ඵුට්‌ඨාති එත්‌ථ ‘‘පාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තෙ’’ති සෙසො.
1984. ‘‘Khette’’ti vakkhamānaṃ ‘‘phuṭṭhā’’ti iminā yojetvā ‘‘pārājika’’ntiādīhi, ‘‘thullaccayaṃ khette’’tiādīhi ca sambandhitabbaṃ. ‘‘Pārājika’’nti vakkhamānattā phuṭṭhāti ettha ‘‘pārājikakkhette’’ti seso.
1985. තථාති නිච්‌චලාපි සාදියති. ඛෙත්‌තෙති ථුල්‌ලච්‌චයාදීනං ඛෙත්‌තෙ. කායෙන නිච්‌චලායපි චිත්‌තෙන සාදියන්‌තියා ආපත්‌ති කස්‌මා වුත්‌තාති ආහ ‘‘වුත්‌තත්‌තා…පෙ.… සත්‌ථුනා’’ති , භික්‌ඛුපාතිමොක්‌ඛෙ විය ‘‘කායසංසග්‌ගං සමාපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති අවත්‌වා ඉධ ‘‘කායසංසග්‌ගං සාදියෙය්‍යා’’ති වුත්‌තත්‌තාති අධිප්‌පායො.
1985.Tathāti niccalāpi sādiyati. Khetteti thullaccayādīnaṃ khette. Kāyena niccalāyapi cittena sādiyantiyā āpatti kasmā vuttāti āha ‘‘vuttattā…pe… satthunā’’ti , bhikkhupātimokkhe viya ‘‘kāyasaṃsaggaṃ samāpajjeyyā’’ti avatvā idha ‘‘kāyasaṃsaggaṃ sādiyeyyā’’ti vuttattāti adhippāyo.
1986. තස්‌සා ආපත්‌තියා. ක්‍රියසමුට්‌ඨානන්‌ති කිරියාය සමුට්‌ඨානං. එවං සතීති සාදියනමත්‌තෙනෙව ආපජ්‌ජිතබ්‌බභාවෙ සති. ඉදන්‌ති ‘‘කිරියසමුට්‌ඨාන’’මිතිවිධානං. තබ්‌බහුලෙනෙව නයෙනාති කිරියසමුට්‌ඨානබාහුල්‌ලෙන නයෙන ඛදිරවනාදිවොහාරො වියාති දට්‌ඨබ්‌බං.
1986.Tassā āpattiyā. Kriyasamuṭṭhānanti kiriyāya samuṭṭhānaṃ. Evaṃ satīti sādiyanamatteneva āpajjitabbabhāve sati. Idanti ‘‘kiriyasamuṭṭhāna’’mitividhānaṃ. Tabbahuleneva nayenāti kiriyasamuṭṭhānabāhullena nayena khadiravanādivohāro viyāti daṭṭhabbaṃ.
1987. තස්‌සා භික්‌ඛුනියා අසඤ්‌චිච්‌ච විරජ්‌ඣිත්‌වා ආමසන්‌තියා අනාපත්‌ති, ‘‘අයං පුරිසො’’ති වා ‘‘ඉත්‌ථී’’ති වා අජානිත්‌වා ආමසන්‌තියා අනාපත්‌ති, පුරිසස්‌ස ආමසනෙ සති ඵස්‌සං අසාදියන්‌තියා වා අනාපත්‌තීති යොජනා.
1987.Tassā bhikkhuniyā asañcicca virajjhitvā āmasantiyā anāpatti, ‘‘ayaṃ puriso’’ti vā ‘‘itthī’’ti vā ajānitvā āmasantiyā anāpatti, purisassa āmasane sati phassaṃ asādiyantiyā vā anāpattīti yojanā.
1988. ඛිත්‌තචිත්‌තායාති යක්‌ඛුම්‌මත්‌තාය. උම්‌මත්‌තිකාය වාති පිත්‌තකොපෙන උම්‌මාදප්‌පත්‌තාය. ඉදඤ්‌ච ‘‘අසුචී’’ති වා ‘‘චන්‌දන’’න්‌ති වා විසෙසතං අජානනමෙව පමාණං.
1988.Khittacittāyāti yakkhummattāya. Ummattikāya vāti pittakopena ummādappattāya. Idañca ‘‘asucī’’ti vā ‘‘candana’’nti vā visesataṃ ajānanameva pamāṇaṃ.
උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලකථාවණ්‌ණනා.
Ubbhajāṇumaṇḍalakathāvaṇṇanā.
1989-90. ‘‘පාරාජිකත්‌තං ජානන්‌තී’’ති ඉමිනා අවසෙසාපත්‌තිං ජානිත්‌වා ඡාදෙන්‌තියා පාරාජිකාභාවං දීපෙති. සලිඞ්‌ගෙ තු ඨිතායාති පබ්‌බජ්‌ජාලිඞ්‌ගෙයෙව ඨිතාය. ඉති ධුරෙ නික්‌ඛිත්‌තමත්‌තස්‌මින්‌ති යොජනා. ඉති-සද්‌දො නිදස්‌සනෙ. ඉතරාය පුබ්‌බෙයෙව ආපන්‌නත්‌තා තමපෙක්‌ඛිත්‌වා ‘‘සා චා’’ති ආහ.
1989-90.‘‘Pārājikattaṃ jānantī’’ti iminā avasesāpattiṃ jānitvā chādentiyā pārājikābhāvaṃ dīpeti. Saliṅge tu ṭhitāyāti pabbajjāliṅgeyeva ṭhitāya. Iti dhure nikkhittamattasminti yojanā. Iti-saddo nidassane. Itarāya pubbeyeva āpannattā tamapekkhitvā ‘‘sā cā’’ti āha.
1991. වුත්‌තාවිසිට්‌ඨං සබ්‌බං විනිච්‌ඡයං සඞ්‌ගහෙතුමාහ ‘‘සෙස’’න්‌තිආදි. තත්‌ථාති දුට්‌ඨුල්‌ලපටිච්‌ඡාදනෙ.
1991. Vuttāvisiṭṭhaṃ sabbaṃ vinicchayaṃ saṅgahetumāha ‘‘sesa’’ntiādi. Tatthāti duṭṭhullapaṭicchādane.
වජ්‌ජපටිච්‌ඡාදිකථාවණ්‌ණනා.
Vajjapaṭicchādikathāvaṇṇanā.
1992-5. සඞ්‌ඝෙනාති සමග්‌ගෙන සඞ්‌ඝෙන. උක්‌ඛිත්‌තකොති ආපත්‌තියා අදස්‌සනාදීසු උක්‌ඛිත්‌තකො. ‘‘උක්‌ඛෙපනෙ ඨිතො’’ති ඉමිනා උක්‌ඛෙපනීයකම්‌මකතස්‌ස අනොසාරිතභාවං දීපෙති. යා දිට්‌ඨි එතස්‌සාති යංදිට්‌ඨිකො, සො උක්‌ඛිත්‌තකො භික්‌ඛු යාය දිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො හොතීති අධිප්‌පායො . ‘‘තස්‌සා දිට්‌ඨියා ගහණෙනා’’ති ඉමිනා අනුවත්‌තප්‌පකාරො දස්‌සිතො. තං උක්‌ඛිත්‌තකං භික්‌ඛුන්‌ති යොජනා. සා භික්‌ඛුනී අඤ්‌ඤාහි භික්‌ඛුනීහි විසුම්‌පිච සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙපි ‘‘එසො ඛො අය්‍යෙ භික්‌ඛු සමග්‌ගෙන සඞ්‌ඝෙන උක්‌ඛිත්‌තො’’තිආදිනා (පාචි. 669) නයෙන තික්‌ඛත්‌තුං වුච්‌චමානාති යොජනා. තං වත්‌ථුං අචජන්‌තී ගහෙත්‌වා යදි තථෙව තිට්‌ඨතීති යොජනා. එත්‌ථ ‘‘යාවතතියං සමනුභාසිතබ්‌බා’’ති සෙසො. තස්‌ස කම්‌මස්‌ස ඔසානෙති තතියාය කම්‌මවාචාය ය්‍යකාරප්‌පත්‌තවසෙන අස්‌ස සමනුභාසනකම්‌මස්‌ස පරියොසානෙ. අසාකියධීතරාති අසාකියධීතා, පච්‌චත්‌තෙ කරණවචනං. ‘‘පුන අප්‌පටිසන්‌ධෙයා’’ති ඉමිනා පුන තෙනෙව ච අත්‌තභාවෙන භික්‌ඛුනිභාවෙ පටිසන්‌ධාතුං අනරහතා වුත්‌තා.
1992-5.Saṅghenāti samaggena saṅghena. Ukkhittakoti āpattiyā adassanādīsu ukkhittako. ‘‘Ukkhepane ṭhito’’ti iminā ukkhepanīyakammakatassa anosāritabhāvaṃ dīpeti. Yā diṭṭhi etassāti yaṃdiṭṭhiko, so ukkhittako bhikkhu yāya diṭṭhiyā samannāgato hotīti adhippāyo . ‘‘Tassā diṭṭhiyā gahaṇenā’’ti iminā anuvattappakāro dassito. Taṃ ukkhittakaṃ bhikkhunti yojanā. Sā bhikkhunī aññāhi bhikkhunīhi visumpica saṅghamajjhepi ‘‘eso kho ayye bhikkhu samaggena saṅghena ukkhitto’’tiādinā (pāci. 669) nayena tikkhattuṃ vuccamānāti yojanā. Taṃ vatthuṃ acajantī gahetvā yadi tatheva tiṭṭhatīti yojanā. Ettha ‘‘yāvatatiyaṃ samanubhāsitabbā’’ti seso. Tassa kammassa osāneti tatiyāya kammavācāya yyakārappattavasena assa samanubhāsanakammassa pariyosāne. Asākiyadhītarāti asākiyadhītā, paccatte karaṇavacanaṃ. ‘‘Puna appaṭisandheyā’’ti iminā puna teneva ca attabhāvena bhikkhunibhāve paṭisandhātuṃ anarahatā vuttā.
1996. තිකදුක්‌කටං නිද්‌දිට්‌ඨන්‌ති අධම්‌මකම්‌මෙ අධම්‌මකම්‌මසඤ්‌ඤා, වෙමතිකා, ධම්‌මකම්‌මසඤ්‌ඤාති එතාසං වසෙන තිකදුක්‌කටං වුත්‌තං. සමනුභාසනෙ වුත්‌තා සමුට්‌ඨානාදයො සබ්‌බෙ ඉධ වත්‌තබ්‌බාති යොජනා.
1996.Tikadukkaṭaṃ niddiṭṭhanti adhammakamme adhammakammasaññā, vematikā, dhammakammasaññāti etāsaṃ vasena tikadukkaṭaṃ vuttaṃ. Samanubhāsane vuttā samuṭṭhānādayo sabbe idha vattabbāti yojanā.
උක්‌ඛිත්‌තානුවත්‌තිකකථාවණ්‌ණනා.
Ukkhittānuvattikakathāvaṇṇanā.
1997. ‘‘හත්‌ථග්‌ගහණං වා සාදියෙය්‍යාති හත්‌ථො නාම කප්‌පරං උපාදාය යාව අග්‌ගනඛා. එතස්‌ස අසද්‌ධම්‌මස්‌ස පටිසෙවනත්‌ථාය උබ්‌භක්‌ඛකං අධොජාණුමණ්‌ඩලං ගහණං සාදියති, ආපත්‌ති ථුල්‌ලච්‌චයස්‌සා’’ති (පාචි. 676) වුත්‌තත්‌තා ආහ ‘‘අපාරාජිකඛෙත්‌තස්‌සා’’තිආදි. ‘‘ත’’න්‌ති වක්‌ඛමානත්‌තා ‘‘ය’’න්‌ති ලබ්‌භති. අපාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තස්‌ස යස්‌ස කස්‌සචි අඞ්‌ගස්‌ස යං ගහණං, තං හත්‌ථග්‌ගහණන්‌ති පවුච්‌චතීති යොජනා. හත්‌ථෙ ගහණං හත්‌ථග්‌ගහණං.
1997. ‘‘Hatthaggahaṇaṃ vā sādiyeyyāti hattho nāma kapparaṃ upādāya yāva agganakhā. Etassa asaddhammassa paṭisevanatthāya ubbhakkhakaṃ adhojāṇumaṇḍalaṃ gahaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassā’’ti (pāci. 676) vuttattā āha ‘‘apārājikakhettassā’’tiādi. ‘‘Ta’’nti vakkhamānattā ‘‘ya’’nti labbhati. Apārājikakkhettassa yassa kassaci aṅgassa yaṃ gahaṇaṃ, taṃ hatthaggahaṇanti pavuccatīti yojanā. Hatthe gahaṇaṃ hatthaggahaṇaṃ.
1998. යස්‌ස කස්‌සචීති වුත්‌තප්‌පකාරෙන යස්‌ස කස්‌සචි චීවරස්‌ස යං ගහණන්‌ති යොජනා.
1998.Yassa kassacīti vuttappakārena yassa kassaci cīvarassa yaṃ gahaṇanti yojanā.
1999. අසද්‌ධම්‌ම-සද්‌දෙන මෙථුනස්‌සාපි වුච්‌චමානත්‌තා තතො විසෙසෙතුමාහ ‘‘කායසංසග්‌ග …පෙ.… කාරණා’’ති. භික්‌ඛුනී කායසංසග්‌ගසඞ්‌ඛාතස්‌ස අසද්‌ධම්‌මස්‌ස කාරණා පුරිසස්‌ස හත්‌ථපාසස්‌මිං තිට්‌ඨෙය්‍ය වාති යොජනා.
1999. Asaddhamma-saddena methunassāpi vuccamānattā tato visesetumāha ‘‘kāyasaṃsagga…pe… kāraṇā’’ti. Bhikkhunī kāyasaṃsaggasaṅkhātassa asaddhammassa kāraṇā purisassa hatthapāsasmiṃ tiṭṭheyya vāti yojanā.
2000. තතොති තස්‌ස අසද්‌ධම්‌මස්‌ස කාරණා. තත්‌ථාති හත්‌ථපාසෙ. පුරිසෙනාති එත්‌ථ ‘‘කත’’න්‌ති සෙසො, ‘‘සඞ්‌කෙත’’න්‌ති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධො. ‘‘ආගමනං අස්‌සා’’ති පදච්‌ඡෙදො. ඉච්‌ඡෙය්‍යාති වුත්‌තෙපි න ගමනිච්‌ඡාමත්‌තෙන, අථ ඛො භික්‌ඛුනියා පුරිසස්‌ස හත්‌ථපාසං, පුරිසෙන ච භික්‌ඛුනියා හත්‌ථපාසං ඔක්‌කන්‌තකාලෙයෙව වත්‌ථුපූරණං දට්‌ඨබ්‌බං. යථාහ ‘‘සඞ්‌කෙතං වා ගච්‌ඡෙය්‍යාති එතස්‌ස අසද්‌ධම්‌මස්‌ස පටිසෙවනත්‌ථාය පුරිසෙන ‘ඉත්‌ථන්‌නාමං ආගච්‌ඡා’ති වුත්‌තා ගච්‌ඡති, පදෙ පදෙ ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. පුරිසස්‌ස හත්‌ථපාසං ඔක්‌කන්‌තමත්‌තෙ ආපත්‌ති ථුල්‌ලච්‌චයස්‌සා’’ති (පාචි. 676) ච ‘‘පුරිසස්‌ස අබ්‌භාගමනං සාදියති, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. හත්‌ථපාසං ඔක්‌කන්‌තමත්‌තෙ ආපත්‌ති ථුල්‌ලච්‌චයස්‌සා’’ති (පාචි. 676) ච. එත්‌ථ ච ඉත්‌ථන්‌නාමං ආගච්‌ඡාති ඉත්‌ථන්‌නාමං ඨානං ආගච්‌ඡාති අත්‌ථො.
2000.Tatoti tassa asaddhammassa kāraṇā. Tatthāti hatthapāse. Purisenāti ettha ‘‘kata’’nti seso, ‘‘saṅketa’’nti iminā sambandho. ‘‘Āgamanaṃ assā’’ti padacchedo. Iccheyyāti vuttepi na gamanicchāmattena, atha kho bhikkhuniyā purisassa hatthapāsaṃ, purisena ca bhikkhuniyā hatthapāsaṃ okkantakāleyeva vatthupūraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathāha ‘‘saṅketaṃ vā gaccheyyāti etassa asaddhammassa paṭisevanatthāya purisena ‘itthannāmaṃ āgacchā’ti vuttā gacchati, pade pade āpatti dukkaṭassa. Purisassa hatthapāsaṃ okkantamatte āpatti thullaccayassā’’ti (pāci. 676) ca ‘‘purisassa abbhāgamanaṃ sādiyati, āpatti dukkaṭassa. Hatthapāsaṃ okkantamatte āpatti thullaccayassā’’ti (pāci. 676) ca. Ettha ca itthannāmaṃ āgacchāti itthannāmaṃ ṭhānaṃ āgacchāti attho.
2001. තදත්‌ථායාති තස්‌සෙව කායසංසග්‌ගසඞ්‌ඛාතඅසද්‌ධම්‌මස්‌ස සෙවනත්‌ථාය. පටිච්‌ඡන්‌නට්‌ඨානඤ්‌චාති වත්‌ථාදිනා යෙන කෙනචි පටිච්‌ඡන්‌නඔකාසං. පුරිසස්‌ස හත්‌ථපාසෙ ඨිතා තදත්‌ථාය කායං උපසංහරෙය්‍ය වාති යොජනා.
2001.Tadatthāyāti tasseva kāyasaṃsaggasaṅkhātaasaddhammassa sevanatthāya. Paṭicchannaṭṭhānañcāti vatthādinā yena kenaci paṭicchannaokāsaṃ. Purisassa hatthapāse ṭhitā tadatthāya kāyaṃ upasaṃhareyya vāti yojanā.
2002. හත්‌ථග්‌ගහණාදීනං වුත්‌තප්‌පකාරානං අට්‌ඨන්‌නං වත්‌ථූනං පූරණෙන ‘‘අට්‌ඨවත්‌ථුකා’’ති සඞ්‌ඛාතා අයං භික්‌ඛුනී විනට්‌ඨා හොති සීලවිනාසෙන, තතොයෙව අස්‌සමණී හොති අභික්‌ඛුනී හොතීති යොජනා.
2002. Hatthaggahaṇādīnaṃ vuttappakārānaṃ aṭṭhannaṃ vatthūnaṃ pūraṇena ‘‘aṭṭhavatthukā’’ti saṅkhātā ayaṃ bhikkhunī vinaṭṭhā hoti sīlavināsena, tatoyeva assamaṇī hoti abhikkhunī hotīti yojanā.
2003. අනුලොමෙන වාති හත්‌ථග්‌ගහණාදිපටිපාටියා වා. පටිලොමෙන වාති තබ්‌බිපරියතො පටිලොමෙන වා. එකන්‌තරිකාය වාති එකමෙකං අන්‌තරිත්‌වා පුන තස්‌සාපි කරණවසෙන එකන්‌තරිකාය වා. අනුලොමෙන වා පටිලොමෙන වා තථෙකන්‌තරිකාය වා අට්‌ඨමං වත්‌ථුං පරිපූරෙන්‌තී චුතාති යොජනා.
2003.Anulomenavāti hatthaggahaṇādipaṭipāṭiyā vā. Paṭilomena vāti tabbipariyato paṭilomena vā. Ekantarikāya vāti ekamekaṃ antaritvā puna tassāpi karaṇavasena ekantarikāya vā. Anulomena vā paṭilomena vā tathekantarikāya vā aṭṭhamaṃ vatthuṃ paripūrentī cutāti yojanā.
2004. එතදෙව අත්‌ථං බ්‍යතිරෙකමුඛෙන සමත්‌ථෙතුමාහ ‘‘අථාදිතො’’තිආදි. සතක්‌ඛත්‌තුම්‌පීති බහුක්‌ඛත්‌තුම්‌පි. සත-සද්‌දො හෙත්‌ථ බහු-සද්‌දපරියායො. පාරාජිකා නෙව සියාති යොජනා, ඉමිනා තංතංවත්‌ථුමූලකං දුක්‌කටථුල්‌ලච්‌චයං ආපජ්‌ජතීති වුත්‌තං හොති.
2004. Etadeva atthaṃ byatirekamukhena samatthetumāha ‘‘athādito’’tiādi. Satakkhattumpīti bahukkhattumpi. Sata-saddo hettha bahu-saddapariyāyo. Pārājikā neva siyāti yojanā, iminā taṃtaṃvatthumūlakaṃ dukkaṭathullaccayaṃ āpajjatīti vuttaṃ hoti.
2005. යා පන ආපත්‌තියො ආපන්‌නා, දෙසෙත්‌වා තාහි මුච්‌චතීති යොජනා. ධුරනික්‌ඛෙපනං කත්‌වාති ‘‘න පුනෙවං කරිස්‌සාමී’’ති ධුරං නික්‌ඛිපිත්‌වා. දෙසිතා ගණනූපිකාති දෙසිතා දෙසිතගණනමෙව උපෙති, පාරාජිකස්‌ස අඞ්‌ගං න හොතීති අත්‌ථො. තස්‌මා යා එකං ආපන්‌නා, ධුරනික්‌ඛෙපං කත්‌වා දෙසෙත්‌වා පුන කිලෙසවසෙන ආපජ්‌ජති, පුන දෙසෙති, එවං අට්‌ඨ වත්‌ථූනි පූරෙන්‌තීපි පාරාජිකා න හොති.
2005. Yā pana āpattiyo āpannā, desetvā tāhi muccatīti yojanā. Dhuranikkhepanaṃ katvāti ‘‘na punevaṃ karissāmī’’ti dhuraṃ nikkhipitvā. Desitā gaṇanūpikāti desitā desitagaṇanameva upeti, pārājikassa aṅgaṃ na hotīti attho. Tasmā yā ekaṃ āpannā, dhuranikkhepaṃ katvā desetvā puna kilesavasena āpajjati, puna deseti, evaṃ aṭṭha vatthūni pūrentīpi pārājikā na hoti.
2006. සඋස්‌සාහාය දෙසිතාති පුන ආපජ්‌ජනෙ අනික්‌ඛිත්‌තධුරාය භික්‌ඛුනියා දෙසිතාපි ආපත්‌ති දෙසනාගණනං න උපෙති. කිං හොතීති ආහ ‘‘දෙසිතාපි අදෙසිතා’’ති, තස්‌මා පාරාජිකාපත්‌තියා අඞ්‌ගමෙව හොතීති අධිප්‌පායො.
2006.Saussāhāya desitāti puna āpajjane anikkhittadhurāya bhikkhuniyā desitāpi āpatti desanāgaṇanaṃ na upeti. Kiṃ hotīti āha ‘‘desitāpi adesitā’’ti, tasmā pārājikāpattiyā aṅgameva hotīti adhippāyo.
2008. අයං අත්‌ථොති ‘‘අසද්‌ධම්‌මො නාම කායසංසග්‌ගො’’ති අයං අත්‌ථො. උද්‌දිසිතොති පකාසිතො.
2008.Ayaṃ atthoti ‘‘asaddhammo nāma kāyasaṃsaggo’’ti ayaṃ attho. Uddisitoti pakāsito.
2009. අයමත්‌ථො කෙන වචනෙන උද්‌දිසිතොති ආහ ‘‘විඤ්‌ඤූ…පෙ.… සාධකං වචනං ඉද’’න්‌ති. ඉදං වචනන්‌ති ‘‘විඤ්‌ඤූ පටිබලො කායසංසග්‌ගං සමාපජ්‌ජිතු’’න්‌ති (පාචි. 676) ඉදං වචනං. සාධකං පමාණං.
2009. Ayamattho kena vacanena uddisitoti āha ‘‘viññū…pe… sādhakaṃ vacanaṃ ida’’nti. Idaṃ vacananti ‘‘viññū paṭibalo kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitu’’nti (pāci. 676) idaṃ vacanaṃ. Sādhakaṃ pamāṇaṃ.
අට්‌ඨවත්‌ථුකකථාවණ්‌ණනා.
Aṭṭhavatthukakathāvaṇṇanā.
2010. අවස්‌සුතා, වජ්‌ජපටිච්‌ඡාදිකා, උක්‌ඛිත්‌තානුවත්‌තිකා, අට්‌ඨවත්‌ථුකාති ඉමා චතස්‌සො පාරාජිකාපත්‌තියො මහෙසිනා අසාධාරණා භික්‌ඛුනීනමෙව පඤ්‌ඤත්‌තාති යොජනා.
2010. Avassutā, vajjapaṭicchādikā, ukkhittānuvattikā, aṭṭhavatthukāti imā catasso pārājikāpattiyo mahesinā asādhāraṇā bhikkhunīnameva paññattāti yojanā.
ඉති විනයත්‌ථසාරසන්‌දීපනියා
Iti vinayatthasārasandīpaniyā
විනයවිනිච්‌ඡයවණ්‌ණනාය
Vinayavinicchayavaṇṇanāya
පාරාජිකකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
