| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೧. ಪಾರಾಜಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
1. Pārājikaniddesavaṇṇanā
೧-೨. ಇದಾನಿ ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮಗ್ಗತ್ತಯೇ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಏವಮುಪರಿಪಿ ಯಥಾಯೋಗಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಮಗ್ಗತ್ತಯೇತಿ ಏತ್ಥ ಮಗ್ಗಾ ಚ ನಾಮ ತಿಂಸ ಮಗ್ಗಾ। ಮನುಸ್ಸಾಮನುಸ್ಸತಿರಚ್ಛಾನಗತವಸೇನ ಹಿ ತಿಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ। ತತ್ಥ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಯ ಅಯಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ –
1-2. Idāni te dassetuṃ ‘‘maggattaye’’tiādi āraddhaṃ. Evamuparipi yathāyogaṃ yojetabbaṃ. Tattha maggattayeti ettha maggā ca nāma tiṃsa maggā. Manussāmanussatiracchānagatavasena hi tisso itthiyo. Tattha tiracchānagatāya ayaṃ paricchedo –
‘‘ಅಪದಾನಂ ಅಹೀ ಮಚ್ಛಾ, ದ್ವಿಪದಾನಞ್ಚ ಕುಕ್ಕುಟೀ।
‘‘Apadānaṃ ahī macchā, dvipadānañca kukkuṭī;
ಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಮಜ್ಜಾರೀ, ವತ್ಥು ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಿಮಾ’’ತಿ॥ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೫೫)।
Catuppadānaṃ majjārī, vatthu pārājikassimā’’ti. (pārā. aṭṭha. 1.55);
ತಾಸಂ ವಚ್ಚಪಸ್ಸಾವಮುಖಮಗ್ಗವಸೇನ ತಯೋ ತಯೋ ಕತ್ವಾ ನವ ಮಗ್ಗಾ, ತಥಾ ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾನಂ, ಪುರಿಸಾನಂ ಪನ ವಚ್ಚಮುಖಮಗ್ಗವಸೇನ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಕತ್ವಾ ಛ, ತಥಾ ಪಣ್ಡಕಾನನ್ತಿ ತಿಂಸ। ತೇಸಂ ತಯೇ। ಕೀದಿಸೇತಿ ಆಹ ‘‘ಸನ್ಥತಸನ್ಥತೇ’’ತಿ। ಸನ್ಥತೇ ಅಸನ್ಥತೇತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ। ನ ಸನ್ಥತಂ ಅಸನ್ಥತಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಅಸನ್ಥತೇ। ನ-ಕಾರೋ ಏತ್ಥ ‘‘ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಪಯಿರುದಾಸೇ, ತಂ ಕಿರಿಯಾಯುತ್ತಸ್ಸ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ವಿಧಾನೇನ ಸನ್ಥತಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ಪಯಿರುದಾಸನಂ ಪರಿಚ್ಚಜನಂ ಪಯಿರುದಾಸೋತಿ। ನ ಪಸಜ್ಜಪ್ಪಟಿಸೇಧೇ, ಸನ್ಥತಂ ಪಸಜ್ಜ ಪತ್ವಾ ತಸ್ಸ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ನ ನಿಸೇಧೋತಿ। ವಾ-ಸದ್ದೋ ಪನೇತ್ಥ ವಚನಯುತ್ತಿಬಲೇನೇವ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಸ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ, ಅನ್ತೋ ವಾ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ವತ್ಥಾದಿನಾ ಕೇನಚಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾಭೂತೇ ಅಲ್ಲೋಕಾಸೇ ಪಕತಿವಾತೇನ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠೇ ತಿನ್ತಪ್ಪದೇಸೇ। ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಅಙ್ಗಜಾತಂ। ಸನ್ತಿಆದಿ ತಬ್ಬಿಸೇಸನಂ। ಸನ್ತಿ ಅತ್ತನಿಯಂ। ಸಂ-ಸದ್ದೋ ಹಿ ಅತ್ತನಿ ಅತ್ತನಿಯೇ ಚ ವತ್ತತಿ। ಸನ್ಥತಂ ಅಸನ್ಥತನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತನಯೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ। ಉಪಾದಿಣ್ಣನ್ತಿ ಅನಟ್ಠಕಾಯಪ್ಪಸಾದಂ। ಕಿತ್ತಕನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತಿಲಮತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ। ತಿಲಸ್ಸ ಮತ್ತಂ ಸಾಕಲ್ಲಂ ಯಸ್ಸ ತಂ ತಿಲಮತ್ತಂ । ‘‘ಮತ್ತಂ ಸಾಕಲ್ಲಂ ನಿಚ್ಛಯೇ’’ತಿ ಹಿ ನಿಘಣ್ಡು। ಏತ್ಥಾಪಿ ಅವಯವೇನ ವಿಗ್ಗಹೋ ಸಮುದಾಯೋ ಸಮಾಸತ್ಥೋ, ತಿಲಬೀಜಪ್ಪಮಾಣಮ್ಪೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಿಂ ತಂ? ನಿಮಿತ್ತಂ, ಪವೇಸನಂ ವಾ। ಅಪಿ-ಸದ್ದೋ ಸಮ್ಭಾವನೇ, ‘‘ತಿಲಬೀಜಮತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ ಸಮ್ಭಾವೀಯತಿ, ಅಧಿಕೇ ಕಾ ನಾಮ ಕಥಾತಿ ಇದಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಭಾವನಂ, ಏವಂಭೂತಂ ಸಂ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಮಗ್ಗತ್ತಯೇ ತಿಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪವೇಸನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಚುತೋ ಪರಿಭಟ್ಠೋ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ನಾಮ ಹೋತಿ ಸಾಸನತೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ ಗಮ್ಮಮಾನತ್ಥಸ್ಸ ಸದ್ದಸ್ಸ ಪಯೋಗಂ ಪತಿ ಕಾಮಾಚಾರತ್ತಾ। ಕೀದಿಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಿಕ್ಖೋ’’ತಿ। ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಿಕ್ಖೋ ಪನ ಅಭಿಕ್ಖುಕತ್ತಾ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೋ। ತತ್ಥ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಓಹಿತಾ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಸಿಕ್ಖಾ ಏತೇನಾತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಯಥಾಲಕ್ಖಣಂ ನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಿಕ್ಖೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಿಕ್ಖೋ। ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಖೇತ್ತಕಾಲಪ್ಪಯೋಗಪುಗ್ಗಲವಿಜಾನನವಸೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಞತ್ವಾ ತದಭಾವೇನ ಅಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tāsaṃ vaccapassāvamukhamaggavasena tayo tayo katvā nava maggā, tathā ubhatobyañjanakānaṃ, purisānaṃ pana vaccamukhamaggavasena dve dve katvā cha, tathā paṇḍakānanti tiṃsa. Tesaṃ taye. Kīdiseti āha ‘‘santhatasanthate’’ti. Santhate asanthateti padacchedo. Na santhataṃ asanthataṃ. Tasmiṃ asanthate. Na-kāro ettha ‘‘abrāhmaṇo’’tiādīsu viya payirudāse, taṃ kiriyāyuttassa tādisassa aññassa vatthuno vidhānena santhatassa vatthuno payirudāsanaṃ pariccajanaṃ payirudāsoti. Na pasajjappaṭisedhe, santhataṃ pasajja patvā tassa ‘‘brāhmaṇo na bhavissatī’’tiādīsu viya na nisedhoti. Vā-saddo panettha vacanayuttibaleneva labbhati, tassa paliveṭhetvā, anto vā pavesetvā vatthādinā kenaci paṭicchanne vā appaṭicchanne vāti attho. Tathābhūte allokāse pakativātena asamphuṭṭhe tintappadese. Nimittanti aṅgajātaṃ. Santiādi tabbisesanaṃ. Santi attaniyaṃ. Saṃ-saddo hi attani attaniye ca vattati. Santhataṃ asanthatanti yathāvuttanayena paṭicchannaṃ vā appaṭicchannaṃ vā. Upādiṇṇanti anaṭṭhakāyappasādaṃ. Kittakanti āha ‘‘tilamattampī’’ti. Tilassa mattaṃ sākallaṃ yassa taṃ tilamattaṃ. ‘‘Mattaṃ sākallaṃ nicchaye’’ti hi nighaṇḍu. Etthāpi avayavena viggaho samudāyo samāsattho, tilabījappamāṇampīti vuttaṃ hoti. Kiṃ taṃ? Nimittaṃ, pavesanaṃ vā. Api-saddo sambhāvane, ‘‘tilabījamattampī’’ti sambhāvīyati, adhike kā nāma kathāti idamettha sambhāvanaṃ, evaṃbhūtaṃ saṃ aṅgajātaṃ yathāvutte maggattaye tilamattampi pavesanto bhikkhu cuto paribhaṭṭho, pārājiko nāma hoti sāsanatoti viññāyati gammamānatthassa saddassa payogaṃ pati kāmācārattā. Kīdisoti āha ‘‘anikkhittasikkho’’ti. Nikkhittasikkho pana abhikkhukattā pariccatto. Tattha nikkhittā ohitā pariccattā paccakkhātā sikkhā etenāti viggaho. Yathālakkhaṇaṃ na nikkhittasikkho anikkhittasikkho. Tattha cittakhettakālappayogapuggalavijānanavasena sikkhāpaccakkhānaṃ ñatvā tadabhāvena apaccakkhānaṃ veditabbaṃ.
ತತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಭಾವತೋ ಚವಿತುಕಾಮತಾಚಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ನಾಮ। ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿಆದೀನಿ ‘‘ಗಿಹೀತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ಉಪಾಸಕೋ, ಆರಾಮಿಕೋ, ಸಾಮಣೇರೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ‘‘ಅಲಂ ಮೇ ಬುದ್ಧೇನಾ’’ತಿಆದೀನಿ ಛ ಖೇತ್ತಪದಾನಿ ಖೇತ್ತಂ ನಾಮ। ‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತೋ ವತ್ತಮಾನಕಾಲೋಯೇವ ಕಾಲೋ ನಾಮ। ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಭಾಸಾಯ ವಸೇನ ವಾಚಸಿಕಪ್ಪಯೋಗೋವ ಪಯೋಗೋ ನಾಮ। ಅನುಮ್ಮತ್ತಾದಿಕೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತೋ ಚ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೋ ಸೋವ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಾಮ। ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಕಸ್ಸ ವಚನಸಮನನ್ತರಮೇವ ‘‘ಅಯಂ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯತೀ’’ತಿ ವಾ ಸೋತುನೋ ಜಾನನಂ ವಿಜಾನನಂ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tattha upasampannabhāvato cavitukāmatācittaṃ cittaṃ nāma. ‘‘Buddhaṃ paccakkhāmī’’tiādīni ‘‘gihīti maṃ dhārehi, upāsako, ārāmiko, sāmaṇeroti maṃ dhārehī’’ti ‘‘alaṃ me buddhenā’’tiādīni cha khettapadāni khettaṃ nāma. ‘‘Paccakkhāmī’’tiādinā vutto vattamānakāloyeva kālo nāma. Yāya kāyaci bhāsāya vasena vācasikappayogova payogo nāma. Anummattādiko paccakkhāto ca manussajātiko sova puggalo nāma. Paccakkhātakassa vacanasamanantarameva ‘‘ayaṃ ukkaṇṭhito’’ti vā ‘‘gihibhāvaṃ patthayatī’’ti vā sotuno jānanaṃ vijānanaṃ nāmāti veditabbaṃ.
ತತ್ಥ ನಟ್ಠಕಾಯಪ್ಪಸಾದಂ ಪನ ಪಿಳಕಂ ವಾ ಚಮ್ಮಖಿಲಂ ವಾ ಲೋಮಂ ವಾ ಪವೇಸನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಕ್ಖಿನಾಸಕಣ್ಣಚ್ಛಿದ್ದವತ್ಥಿಕೋಸೇಸು, ಸತ್ಥಕಾದೀಹಿ ಕತವಣೇ ವಾ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪವೇಸನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಅವಸೇಸಸರೀರೇಸು ಉಪಕಚ್ಛಕಾದೀಸು ದುಕ್ಕಟಂ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಗೋಗದ್ರಭಓಟ್ಠಮಹಿಂಸಾದೀನಂ ನಾಸಾಯ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ವತ್ಥಿಕೋಸೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ಅಕ್ಖಿಕಣ್ಣವಣೇಸು ದುಕ್ಕಟಂ। ತಥಾ ಅವಸೇಸಸರೀರೇ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ, ಮೇಥುನರಾಗೇನ ವಾ ಜೀವಮಾನಕಪುರಿಸಸ್ಸ ವತ್ಥಿಕೋಸಂ ಅಪ್ಪವೇಸನ್ತೋ ನಿಮಿತ್ತೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಛುಪತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತದನ್ತೇಸು ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಕ್ಕಮೋ।
Tattha naṭṭhakāyappasādaṃ pana piḷakaṃ vā cammakhilaṃ vā lomaṃ vā pavesantassa dukkaṭaṃ. Akkhināsakaṇṇacchiddavatthikosesu, satthakādīhi katavaṇe vā methunarāgena nimittaṃ pavesantassa thullaccayaṃ. Avasesasarīresu upakacchakādīsu dukkaṭaṃ. Tiracchānagatānaṃ hatthiassagogadrabhaoṭṭhamahiṃsādīnaṃ nāsāya thullaccayaṃ, vatthikose thullaccayameva. Sabbesampi tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ. Tathā avasesasarīre kāyasaṃsaggarāgena, methunarāgena vā jīvamānakapurisassa vatthikosaṃ appavesanto nimittena nimittaṃ chupati, dukkaṭaṃ. Bahi nikkhantadantesu vāyamantassa pana thullaccayanti ayamettha savinicchayo atthavaṇṇanakkamo.
ಇದಾನಿ ಪವೇಸನಂ ನಾಮ ನ ಕೇವಲಂ ಅತ್ತುಪಕ್ಕಮೇನೇವ, ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನಾಪಿ ಹೋತಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಸಾದಿಯನ್ತೋವ ಚುತೋ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಥ ವಾತಿ ಅಯಂ ನಿಪಾತೋ, ನಿಪಾತಸಮುದಾಯೋ ವಾ ಪಕ್ಖನ್ತರಾರಮ್ಭೇ। ಪವೇಸನಞ್ಚ ಠಿತಞ್ಚ ಉದ್ಧಾರೋ ಚ ಪವಿಟ್ಠಞ್ಚ ಪವೇಸನ…ಪೇ॰… ಪವಿಟ್ಠಾನಿ, ಇತರೀತರಯೋಗದ್ವನ್ದೋ। ಇತರೀತರಯೋಗೋ ನಾಮ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞತ್ಥೋಪಾದಾನತಾತಿ ಪವೇಸನಾದೀನಿ ಠಿತಾದಿಅತ್ಥಾನಿಪಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪವಿಟ್ಠ-ಸದ್ದೋಪಿ ಪವೇಸನಾದಿಅತ್ಥೋ ಹೋತಿ, ತತೋಯೇವೇತ್ಥ ತಸ್ಮಾ ಬಹುವಚನಸಮ್ಭವೋ। ಅಞ್ಞಥಾ ದ್ವನ್ದೇ ಅವಯವತ್ಥಪಧಾನತ್ತಾ ಏಕತ್ಥವಾಚಕಾಪಿ ಪವಿಟ್ಠ-ಸದ್ದಾ ಕಥಂ ಬಹುವಚನಪ್ಪಸಙ್ಗೋ। ಸಮಾಹಾರೇ ವಾ ದ್ವನ್ದೋ। ಖಣೋತಿ ಕಾಲವಿಸೇಸೋ। ಸೋ ಚ ಯೋಗವನ್ತಾನಂ ಖಣನ್ತರವಿನಿಮುತ್ತೋ ನತ್ಥೀತಿ ಪವೇಸನ…ಪೇ॰…ಪವಿಟ್ಠಾನಿಯೇವ ಖಣೋತಿ ಕಮ್ಮಧಾರಯೋ, ಅಭೇದೇ ಭೇದಪರಿಕಪ್ಪನಾಯ ವಾ ಪವೇಸನ…ಪೇ॰… ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಖಣೋತಿ ಛಟ್ಠೀತಪ್ಪುರಿಸೋ। ತಸ್ಸ ಸಾದಕೋ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ಸಾದಕೋ ಪವೇಸನ…ಪೇ॰… ಸಾದಕೋ। ಖಣ-ಸದ್ದೋ ಪನೇತ್ಥ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ ದ್ವನ್ದಸಮಾಸತ್ತಾ, ಪವೇಸನಕಾಲಂ ಠಿತಕಾಲಂ ಉದ್ಧಾರಕಾಲಂ ಪವಿಟ್ಠಕಾಲಂ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ಸಾದಿಯನ್ತೋತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏವಂ ಸೇವನಚಿತ್ತಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೇನ ಸಾದಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಚುತೋತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪದೇಸಸ್ಸ ಅನ್ತೋಕರಣಂ ಪವೇಸನಂ ನಾಮ। ಯಾವ ಉದ್ಧರಣಾರಮ್ಭಾ ನಿವತ್ತಂ ಠಿತಂ ನಾಮ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೫೮) ಪನ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಪತ್ವಾ ಸಬ್ಬಥಾ ವಾಯಮತೋ ಓರಮಿತ್ವಾ ಠಿತಕಾಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಮಯೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಾವ ಅಗ್ಗಾ ನೀಹರಣಂ ಉದ್ಧಾರೋ ನಾಮ। ಯಾವ ಪವೇಸನಾರಹಟ್ಠಾನಾ ಅನ್ತೋಕತಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ನಾಮ।
Idāni pavesanaṃ nāma na kevalaṃ attupakkameneva, parūpakkamenāpi hoti, tatrāpi sādiyantova cuto hotīti dassetuṃ ‘‘atha vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha atha vāti ayaṃ nipāto, nipātasamudāyo vā pakkhantarārambhe. Pavesanañca ṭhitañca uddhāro ca paviṭṭhañca pavesana…pe… paviṭṭhāni, itarītarayogadvando. Itarītarayogo nāma aññamaññatthopādānatāti pavesanādīni ṭhitādiatthānipi hontīti paviṭṭha-saddopi pavesanādiattho hoti, tatoyevettha tasmā bahuvacanasambhavo. Aññathā dvande avayavatthapadhānattā ekatthavācakāpi paviṭṭha-saddā kathaṃ bahuvacanappasaṅgo. Samāhāre vā dvando. Khaṇoti kālaviseso. So ca yogavantānaṃ khaṇantaravinimutto natthīti pavesana…pe…paviṭṭhāniyeva khaṇoti kammadhārayo, abhede bhedaparikappanāya vā pavesana…pe… paviṭṭhānaṃ khaṇoti chaṭṭhītappuriso. Tassa sādako, tasmiṃ vā sādako pavesana…pe… sādako. Khaṇa-saddo panettha paccekaṃ yojetabbo dvandasamāsattā, pavesanakālaṃ ṭhitakālaṃ uddhārakālaṃ paviṭṭhakālaṃ, tasmiṃ vā sādiyantoti evamettha attho daṭṭhabbo. Evaṃ sevanacittapaccupaṭṭhānena sādako bhikkhu cutoti yojetabbaṃ. Tattha yathāvuttappadesassa antokaraṇaṃ pavesanaṃ nāma. Yāva uddharaṇārambhā nivattaṃ ṭhitaṃ nāma. Aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.58) pana mātugāmassa sukkavissaṭṭhiṃ patvā sabbathā vāyamato oramitvā ṭhitakālaṃ sandhāya ‘‘sukkavissaṭṭhisamaye’’ti vuttaṃ. Yāva aggā nīharaṇaṃ uddhāro nāma. Yāva pavesanārahaṭṭhānā antokataṃ paviṭṭhaṃ nāma.
ಪಠಮಂ।
Paṭhamaṃ.
೩-೪. ಇದಾನಿ ದುತಿಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಆದಿಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅದಿನ್ನಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಆದಿಯೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಕೇತಂ ವೀತಿನಾಮಯೇ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ಭವೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅದಿನ್ನನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಸಾಮಿಕೇಹಿ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ನ ದಿನ್ನಂ। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಥೇನೋತಿ ಚೋರೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಥೇಯ್ಯಂ ನ-ಕಾರಸ್ಸ ಯ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ದ್ವಿತ್ತೇನ। ಭವನ್ತಿ ಏತಸ್ಮಾ ಅಭಿಧಾನಬುದ್ಧೀತಿ ಭಾವೋ, ಸದ್ದಪ್ಪವತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಜಾತಿಗುಣಾದಿ। ಇಧ ಪನ ಅವಹರಣಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾತಂ ದಬ್ಬಂ ಥೇಯ್ಯಂ। ಥೇಯ್ಯಞ್ಚ ತಂ ಚಿತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಂ, ತೇನ। ಆದಿಯೇಯ್ಯಾತಿ ಆರಾಮಾದಿಂ ಅಭಿಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಹರನ್ತೋ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ಅವಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭಣ್ಡಂ ‘‘ದೇಹಿ ಮೇ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ‘‘ನ ಮಯಾ ಗಹಿತ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತೋ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ಇರಿಯಾಪಥಂ ಕೋಪೇಯ್ಯಾತಿ ಭಣ್ಡಹಾರಕಸ್ಸ ಗಮನಾದಿಇರಿಯಾಪಥಂ ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ಕೋಪಂ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಹಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ‘‘ಕೋಪೀ’’ತಿ ನಾಮಧಾತು। ಠಾನಾ ಚಾವೇಯ್ಯಾತಿ ಠಪಿತಟ್ಠಾನತೋ ಚಾವೇಯ್ಯ। ಸಙ್ಕೇತಂ ವೀತಿನಾಮಯೇತಿ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಸುಙ್ಕಘಾತಂ ವಾ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇಯ್ಯ।
3-4. Idāni dutiyaṃ dassetuṃ ‘‘ādiyeyyā’’tiādimāha. Tattha adinnaṃ theyyacittena ādiyeyya…pe… saṅketaṃ vītināmaye, pārājiko bhaveti sambandho. Adinnanti manussasāmikehi kāyavācāhi na dinnaṃ. Theyyacittenāti thenoti coro, tassa bhāvo theyyaṃ na-kārassa ya-kāraṃ katvā dvittena. Bhavanti etasmā abhidhānabuddhīti bhāvo, saddappavattinimittaṃ jātiguṇādi. Idha pana avaharaṇacittasaṅkhātaṃ dabbaṃ theyyaṃ. Theyyañca taṃ cittañcāti theyyacittaṃ, tena. Ādiyeyyāti ārāmādiṃ abhiyuñjitvā gaṇheyya. Hareyyāti haranto gaṇheyya. Avahareyyāti upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti vuccamāno ‘‘na mayā gahita’’ntiādīni vadanto gaṇheyya. Iriyāpathaṃ kopeyyāti bhaṇḍahārakassa gamanādiiriyāpathaṃ vicchinditvā gaṇheyya. Kopaṃ katvā gaṇhātīti hi etasmiṃ atthe ‘‘kopī’’ti nāmadhātu. Ṭhānā cāveyyāti ṭhapitaṭṭhānato cāveyya. Saṅketaṃ vītināmayeti parikappitaṭṭhānaṃ vā suṅkaghātaṃ vā atikkāmeyya.
ಏತ್ಥ ಚ ಆರಾಮಾದಿಅಭಿಯುಞ್ಜನೇ, ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ವಿಮತುಪ್ಪಾದನಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ, ಭಣ್ಡಹಾರಕಸ್ಸ ಸೀಸಭಾರಾಮಸನಫನ್ದಾಪನಖನ್ಧೋರೋಪನೇ, ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ‘‘ದೇಹಿ ಮೇ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ಚೋದಿಯಮಾನಸ್ಸ ‘‘ನಾಹಂ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಭಣನವಿಮತುಪ್ಪಾದನಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ, ಥಲಟ್ಠಸ್ಸ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನಾಮಸನಫನ್ದಾಪನಠಾನಾಚಾವನೇ ಚಾತಿ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ದುಕ್ಕಟಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಸಹಭಣ್ಡಹಾರಕಂ ನೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಠಮದುತಿಯಪಾದಸಙ್ಕಾಮನೇ, ಪರಿಕಪ್ಪಿತಸುಙ್ಕಘಾತಟ್ಠಾನತೋ ಪಠಮದುತಿಯಪಾದಾತಿಕ್ಕಾಮೇ ಚಾತಿ ದ್ವೀಸು ಪಚ್ಚೇಕಂ ಕಮೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಾವಿಞ್ಞಾಣಕಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ ನಾನಾಭಣ್ಡವಸೇನ ಯೋಜನಾ। ಏಕಭಣ್ಡವಸೇನ ಪನ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ದಾಸಸ್ಸ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಸ್ಸ ವಾ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅಭಿಯೋಗಾದಿನಾ ನಯೇನ ಆದಿಯನಹರಣಾದಿವಸೇನ ಯೋಜನಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
Ettha ca ārāmādiabhiyuñjane, sāmikassa vimatuppādanadhuranikkhepe, bhaṇḍahārakassa sīsabhārāmasanaphandāpanakhandhoropane, upanikkhitte ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti codiyamānassa ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti bhaṇanavimatuppādanadhuranikkhepe, thalaṭṭhassa theyyacittenāmasanaphandāpanaṭhānācāvane cāti catūsu paccekaṃ yathākkamaṃ dukkaṭathullaccayapārājikāyo veditabbā. ‘‘Sahabhaṇḍahārakaṃ nessāmī’’ti paṭhamadutiyapādasaṅkāmane, parikappitasuṅkaghātaṭṭhānato paṭhamadutiyapādātikkāme cāti dvīsu paccekaṃ kamena thullaccayapārājikāyo veditabbā. Ayamettha saviññāṇakāviññāṇakamissakattā nānābhaṇḍavasena yojanā. Ekabhaṇḍavasena pana sassāmikassa dāsassa vā tiracchānagatassa vā yathāvuttena abhiyogādinā nayena ādiyanaharaṇādivasena yojanā daṭṭhabbā.
ಅಪಿಚ ಇಮಾನಿ ಛ ಪದಾನಿ ವಣ್ಣಯನ್ತೇನ ನಾನಾಭಣ್ಡಏಕಭಣ್ಡಸಾಹತ್ಥಿಕಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಸಙ್ಖಾತೇ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಕೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಅವಹಾರಾ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ ಛಪ್ಪದನ್ತೋಗಧತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅವಹಾರಾನಂ। ತೇ ಪನ ಅವಹಾರಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅಭಿಯೋಗಾದಿಆಕಾರನಾನತ್ತಮತ್ತೇನ ಭಿನ್ನಾತಿ ತಂವಸೇನ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಕಂ ನಾಮ ಜಾತಂ। ಏವಂ ಸಂವಣ್ಣಿತಞ್ಹಿ ಇದಂ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪಾರಾಜಿಕಂ ಸುವಣ್ಣಿತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮಾನಿ ದ್ವೇ ಪಞ್ಚಕಾನಿ ‘‘ಆದಿಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದೀನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪದಾನಂ ವಸೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಯಂ ಪನೇತಂ ‘‘ಸಙ್ಕೇತಂ ವೀತಿನಾಮಯೇ’’ತಿ ಛಟ್ಠಂ ಪದಂ, ತಂ ತತಿಯಪಞ್ಚಮೇಸು ಪಞ್ಚಕೇಸು ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರವಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Apica imāni cha padāni vaṇṇayantena nānābhaṇḍaekabhaṇḍasāhatthikapubbappayogatheyyāvahārasaṅkhāte pañcapañcake samodhānetvā pañcavīsati avahārā dassetabbā chappadantogadhattā sabbesampi avahārānaṃ. Te pana avahārā yena kenaci abhiyogādiākāranānattamattena bhinnāti taṃvasena pañcapañcakaṃ nāma jātaṃ. Evaṃ saṃvaṇṇitañhi idaṃ adinnādānapārājikaṃ suvaṇṇitaṃ nāma hotīti daṭṭhabbaṃ. Tattha purimāni dve pañcakāni ‘‘ādiyeyyā’’tiādīnaṃ pañcannaṃ padānaṃ vasena labbhanti. Yaṃ panetaṃ ‘‘saṅketaṃ vītināmaye’’ti chaṭṭhaṃ padaṃ, taṃ tatiyapañcamesu pañcakesu nissaggiyaparikappāvahāravasena yojetabbaṃ.
ತತ್ಥ ಸಾಹತ್ಥಿಕ-ಸದ್ದೇನ ಉಪಚಾರತೋ ತಂಸಹಚರಿತಪಞ್ಚಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸಾಹತ್ಥಿಕಞ್ಚ ತಂ ಪಞ್ಚಕಞ್ಚಾ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸಾಹತ್ಥಿಕಾದಿ ಪಞ್ಚಕ’’ನ್ತಿ ಮಜ್ಝೇಪದಲೋಪವಸೇನ ವಾ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕಂ। ಏವಮುಪರಿಪಿ। ತಂ ಪನ ಸಾಹತ್ಥಿಕೋ ಆಣತ್ತಿಕೋ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯೋ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಚಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಕೋ ಹತ್ಥೋ ಸಹತ್ಥೋ, ಸಹತ್ಥೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಸಾಹತ್ಥಿಕೋ। ಏವಂ ಆಣತ್ತಿಕೋ। ಸುಙ್ಕಘಾತಪರಿಕಪ್ಪಿತೋಕಾಸಾನಂ ಅನ್ತೋ ಠತ್ವಾ ಬಹಿ ನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ, ಸೋ ಏವ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯೋ। ಕಾಲಂ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆಣತ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಗ್ಗಹಣತೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ತೇಲಕುಮ್ಭಿಯಾ ಪಾದಗ್ಘನಕಂ ತೇಲಂ ಅವಸ್ಸಂ ಪಿವನಕಾನಂ ಉಪಾಹನಾದೀನಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಂ ತೇಲಪಾತನತೋ ಚ ಪುರೇತರಮೇವ ಪಾರಾಜಿಕಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಸಾಧೇತೀತಿ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ। ಸೋ ಪನ ಆಣಾಪನಪ್ಪಯೋಗೋ, ಉಪಾಹನಾದೀನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಪ್ಪಯೋಗೋ ಚ। ಆರಾಮಾಭಿಯೋಗೇ ಚ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡೇ ಚ ತಾವಕಾಲಿಕಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಾನಮದಾನೇ ಚ ಧುರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ।
Tattha sāhatthika-saddena upacārato taṃsahacaritapañcakaṃ gahetvā ‘‘sāhatthikañca taṃ pañcakañcā’’ti vā ‘‘sāhatthikādi pañcaka’’nti majjhepadalopavasena vā sāhatthikapañcakaṃ. Evamuparipi. Taṃ pana sāhatthiko āṇattiko nissaggiyo atthasādhako dhuranikkhepo cāti. Tattha sako hattho sahattho, sahatthena nibbatto sāhatthiko. Evaṃ āṇattiko. Suṅkaghātaparikappitokāsānaṃ anto ṭhatvā bahi nissajjanaṃ nissaggo, so eva nissaggiyo. Kālaṃ aniyametvā āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato ca parassa telakumbhiyā pādagghanakaṃ telaṃ avassaṃ pivanakānaṃ upāhanādīnaṃ nikkhittānaṃ telapātanato ca puretarameva pārājikasaṅkhātaṃ atthaṃ sādhetīti atthasādhako. So pana āṇāpanappayogo, upāhanādīnaṃ nikkhepappayogo ca. Ārāmābhiyoge ca upanikkhittabhaṇḍe ca tāvakālikabhaṇḍadeyyānamadāne ca dhurassa nikkhepo dhuranikkhepo.
ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗಪಞ್ಚಕಂ ನಾಮ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗೋ ಸಹಪ್ಪಯೋಗೋ ಸಂವಿಧಾವಹಾರೋ ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಆಣಾಪನಂ ಭಣ್ಡಗ್ಗಹಣತೋ ಪುಬ್ಬತ್ತಾ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗೋ ನಾಮ। ಠಾನಾಚಾವನಖಿಲಸಙ್ಕಾಮನಪ್ಪಯೋಗೇನ ಸಹ ವತ್ತಮಾನೋ ಸಹಪ್ಪಯೋಗೋ। ಸಂವಿಧಾಯ ಸಮ್ಮನ್ತಯಿತ್ವಾ ಗತೇಸು ಏಕೇನಾಪಿ ಭಣ್ಡೇ ಠಾನಾ ಚಾವಿತೇ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅವಹಾರೋ ಸಂವಿಧಾವಹಾರೋ। ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಿಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸಞ್ಜಾನನಕರಣಂ। ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದನತ್ಥಂ ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಾದಿಕರಣಂ।
Pubbappayogapañcakaṃ nāma pubbappayogo sahappayogo saṃvidhāvahāro saṅketakammaṃ nimittakammanti. Tattha āṇāpanaṃ bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbappayogo nāma. Ṭhānācāvanakhilasaṅkāmanappayogena saha vattamāno sahappayogo. Saṃvidhāya sammantayitvā gatesu ekenāpi bhaṇḍe ṭhānā cāvite sabbesaṃ avahāro saṃvidhāvahāro. Saṅketakammanti pubbaṇhādikālaparicchedavasena sañjānanakaraṇaṃ. Nimittakammaṃ nāma saññuppādanatthaṃ akkhinikhaṇanādikaraṇaṃ.
ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಪಞ್ಚಕಂ ಪನ ಸಯಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ನನು ಚ ಛಪ್ಪದನ್ತೋಗಧತ್ತಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅವಹಾರಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಸತಿ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿ ಪಕ್ಖನ್ತರವಸೇನ ವಿಸುಂ ವಿಯ ಇದಂ ಪಞ್ಚಕಂ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ? ನನು ಅವೋಚುಮ್ಹಾ ‘‘ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅಭಿಯೋಗಾದಿಆಕಾರನಾನತ್ತಮತ್ತೇನ ಭಿನ್ನಾ’’ತಿ, ಏತಾದಿಸಸ್ಸ ಭೇದಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ಪಕ್ಖನ್ತರವಸೇನಾಪಿ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ। ಇಮಸ್ಸ ಪಞ್ಚಕಸ್ಸ ವಿಸುಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಚನಂ ಪನ ಪಸಿದ್ಧಿವಸೇನಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಕುಸ-ಸದ್ದೇನ ಕುಸಸಙ್ಕಾಮನಮಧಿಪ್ಪೇತಂ ಅಭೇದೋಪಚಾರೇನ। ಥೇಯ್ಯಞ್ಚ ಬಲಞ್ಚ ಕುಸೋ ಚ ಛನ್ನಞ್ಚ ಪರಿಕಪ್ಪೋ ಚ ಥೇಯ್ಯಾ…ಪೇ॰… ಪರಿಕಪ್ಪಂ, ದೀಘೋ ಸನ್ಧಿವಸೇನ। ತೇನ ಅವಹಾರಕೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಭವೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯೋ ಪನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇನ ಅವಹಾರಕೋ, ಸೋ ಅತ್ಥತೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಸ್ಸ ಅವಹಾರಕೋ ಹೋತೀತಿ ದ್ವನ್ದಸಮಾಸನ್ತೋಗಧತ್ತೇಪಿಚಸ್ಸ ವಿರೋಧಾಭಾವೋಭಾವಸಾಧನೋ ಚಾಯಂ ಛನ್ನ-ಸದ್ದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದನಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ವಾ ತುಲಾಕೂಟಮಾನಕೂಟಕಹಾಪಣಕೂಟಾದೀಹಿ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಕೋ। ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಪರಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಬಲಾವಹಾರಕೋ। ಕುಸಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಕುಸಾವಹಾರಕೋ। ತಿಣಪಣ್ಣಾದೀಹಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಕಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಸ್ಸ ಅವಹಾರಕೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾವಹಾರಕೋ। ಸಾಟಕಾದಿಭಣ್ಡವಸೇನ, ಗಬ್ಭದ್ವಾರಾದಿಓಕಾಸವಸೇನ ವಾ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರಕೋ। ಏತ್ಥ ಪನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಭಣ್ಡಗ್ಗಹಣೇ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಪರಿಚ್ಛೇದಾತಿಕ್ಕಮೇ ಚ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Theyyāvahārapañcakaṃ pana sayameva dassetuṃ ‘‘atha vā’’tiādimāha. Nanu ca chappadantogadhattā ‘‘sabbesampi avahārāna’’nti vuttaṃ, evaṃ sati ‘‘atha vā’’ti pakkhantaravasena visuṃ viya idaṃ pañcakaṃ kasmā vuttanti? Nanu avocumhā ‘‘yena kenaci abhiyogādiākāranānattamattena bhinnā’’ti, etādisassa bhedassa sambhavato pakkhantaravasenāpi yujjatīti evaṃ vuttaṃ. Imassa pañcakassa visuṃ uddharitvā vacanaṃ pana pasiddhivasenāti daṭṭhabbaṃ, kusa-saddena kusasaṅkāmanamadhippetaṃ abhedopacārena. Theyyañca balañca kuso ca channañca parikappo ca theyyā…pe… parikappaṃ, dīgho sandhivasena. Tena avahārako pārājiko bhaveti sambandho. Yo pana paṭicchannena avahārako, so atthato paṭicchannassa avahārako hotīti dvandasamāsantogadhattepicassa virodhābhāvobhāvasādhano cāyaṃ channa-saddo daṭṭhabbo. Tattha sandhicchedanādīni katvā vā tulākūṭamānakūṭakahāpaṇakūṭādīhi vañcetvā vā gaṇhanto theyyāvahārako. Balakkārena parasantakaṃ gaṇhanto balāvahārako. Kusaṃ saṅkāmetvā gaṇhanto kusāvahārako. Tiṇapaṇṇādīhi yaṃ kiñci paṭicchādetvā pacchā kassa paṭicchannassa avahārako paṭicchannāvahārako. Sāṭakādibhaṇḍavasena, gabbhadvārādiokāsavasena vā parikappetvā gaṇhanto parikappāvahārako. Ettha pana parikappitabhaṇḍaggahaṇe parikappitaparicchedātikkame ca pārājikaṃ veditabbaṃ.
ಇದಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಭಣ್ಡಕಾಲಗ್ಘದೇಸೇಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಅದಿನ್ನಾದಾನೇ ಭಣ್ಡಞ್ಚ ಕಾಲೋ ಚ ಅಗ್ಘೋ ಚ ದೇಸೋ ಚ ತೇಹಿ ಚ ಪರಿಭೋಗೇನ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ । ತತ್ಥ ಅವಹಟಭಣ್ಡಸ್ಸ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಸ್ಸಾಮಿಕಭಾವಂ ಸಸ್ಸಾಮಿಕೇಪಿ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಸಾಲಯನಿರಾಲಯಭಾವಞ್ಚ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸಾಲಯಕಾಲೇ ಚೇ ಅವಹಟಂ, ಭಣ್ಡಂ ಅಗ್ಘಾಪೇತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಭಣ್ಡೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ನಿರಾಲಯಕಾಲೇ ಚೇ ಅವಹಟಂ, ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ, ಸಾಮಿಕೇಸು ಪುನ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇಸು ದಾತಬ್ಬಂ। ತದೇವ ಹಿ ಭಣ್ಡಂ ಕದಾಚಿ ಮಹಗ್ಘಂ, ಕದಾಚಿ ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹಟಂ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಾಲೇ ಯೋ ತಸ್ಸ ಅಗ್ಘೋ, ತೇನ ಕಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಕಾಲೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ನವಭಣ್ಡಸ್ಸ ಯೋ ಅಗ್ಘೋ, ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ಪರಿಹಾಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬದಾ ಪಕತಿಅಗ್ಘವಸೇನ ಅಕತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಅಗ್ಘೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಭಣ್ಡುಟ್ಠಾನದೇಸೇ ಭಣ್ಡಂ ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ಮಹಗ್ಘಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹಟಂ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ದೇಸೇ ಅಗ್ಘೇನ ಕಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ದೇಸೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಪರಿಭೋಗೇನ ಸಾಟಕಾದಿನೋ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಘೋ ಪರಿಹಾಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗವಸೇನ ಪರಿಹೀನಾಪರಿಹೀನಭಾವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕಾತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಪರಿಭೋಗೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Idāni panettha vinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘bhaṇḍakālagghadesehī’’tiādi vuttaṃ. Ettha adinnādāne bhaṇḍañca kālo ca aggho ca deso ca tehi ca paribhogena ca vinicchayo kātabboti attho . Tattha avahaṭabhaṇḍassa sassāmikassāmikabhāvaṃ sassāmikepi sāmikānaṃ sālayanirālayabhāvañca upaparikkhitvā sālayakāle ce avahaṭaṃ, bhaṇḍaṃ agghāpetvā kātabbo vinicchayo bhaṇḍena vinicchayo. Nirālayakāle ce avahaṭaṃ, pārājikaṃ natthi, sāmikesu puna āharāpentesu dātabbaṃ. Tadeva hi bhaṇḍaṃ kadāci mahagghaṃ, kadāci appagghaṃ, tasmā yasmiṃ kāle bhaṇḍaṃ avahaṭaṃ, tasmiṃyeva kāle yo tassa aggho, tena kātabbo vinicchayo kālena vinicchayo. Navabhaṇḍassa yo aggho, so pacchā parihāyati, tasmā sabbadā pakatiagghavasena akatvā kātabbo vinicchayo agghena vinicchayo. Bhaṇḍuṭṭhānadese bhaṇḍaṃ appagghaṃ hoti, aññattha mahagghaṃ, tasmā yasmiṃ dese bhaṇḍaṃ avahaṭaṃ, tasmiṃyeva dese agghena kātabbo vinicchayo desena vinicchayo. Paribhogena sāṭakādino bhaṇḍassa aggho parihāyati, tasmā tassa paribhogavasena parihīnāparihīnabhāvaṃ upaparikkhitvā kātabbo vinicchayo paribhogena vinicchayo.
ದುತಿಯಂ।
Dutiyaṃ.
೫-೭. ಇದಾನಿ ತತಿಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹ’’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹಂ ಕಲಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಜೀವಮಾನಕಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಾನಂ ಸರೀರಂ। ಚಿಚ್ಚ ಪಾಣೋತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಸದ್ಧಿಂಯೇವ ‘‘ವಧಾಮಿ ನ’’ನ್ತಿ ವಧಕಚೇತನಾಯ ಚೇತೇತ್ವಾ ಪಕಪ್ಪೇತ್ವಾ। ಜೀವಿತಾ ವಾ ವಿಯೋಜಯೇತಿ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಜಾತಿಉಣ್ಣಂಸುನಾ ಸಮುದ್ಧಟತೇಲಬಿನ್ದುಮತ್ತಂ ಕಲಲರೂಪಕಾಲೇ ತಾಪನಾದೀಹಿ ವಾ ತತೋ ವಾ ಉದ್ಧಮಪಿ ತದನುರೂಪೇನ ಉಪಕ್ಕಮೇನ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋಪಕ್ಕಮೇ ಸತಿ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿನೋ ಅರೂಪಜೀವಿತಸ್ಸಾಪಿ ವೋರೋಪನಸಮ್ಭವತೋ ಉಭಯಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಯ್ಯ। ವಾ-ಸದ್ದೋ ವಿಕಪ್ಪೇ। ಮರಣಚೇತನೋತಿ ಮರಣೇ ಚೇತನಾ ಯಸ್ಸ ಸೋ ಮರಣಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸತ್ಥಹಾರಕನ್ತಿ ಜೀವಿತಂ ಹರತೀತಿ ಹಾರಕಂ, ಸತ್ಥಞ್ಚ ತಂ ಹಾರಕಞ್ಚಾತಿ ಸತ್ಥಹಾರಕಂ, ತಂ। ಅಸ್ಸ ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹಸ್ಸ। ಉಪನಿಕ್ಖಿಪೇತಿ ಸಮೀಪೇ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ ವಾ। ಏತೇನ ಥಾವರಪ್ಪಯೋಗಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗಾಹೇಯ್ಯ ಮರಣೂಪಾಯನ್ತಿ ‘‘ಸತ್ಥಂ ವಾ ಆಹರ, ವಿಸಂ ವಾ ಖಾದಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಮರಣತ್ಥಾಯ ಉಪಾಯಂ ಗಾಹಾಪೇಯ್ಯ ವಾ। ಏತೇನ ಆಣತ್ತಿಪ್ಪಯೋಗೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ವದೇಯ್ಯ ಮರಣೇ ಗುಣನ್ತಿ ಕಾಯವಾಚಾದೂತಲೇಖಾಹಿ ‘‘ಯೋ ಏವಂ ಮರತಿ, ಸೋ ಧನಂ ವಾ ಲಭತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಮರಣೇ ಗುಣಂ ಪಕಾಸೇಯ್ಯ ವಾ। ಉಭಯತ್ಥ ಅಧಿಕಾರವಸೇನ ವಾ-ಸದ್ದೋ ಆಹರಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಚುತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಸಾಸನತೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ।
5-7. Idāni tatiyaṃ dassetuṃ ‘‘manussaviggaha’’ntiādi āraddhaṃ. Tattha manussaviggahaṃ kalalato paṭṭhāya jīvamānakamanussajātikānaṃ sarīraṃ. Cicca pāṇoti saññāya saddhiṃyeva ‘‘vadhāmi na’’nti vadhakacetanāya cetetvā pakappetvā. Jīvitā vā viyojayeti yo bhikkhu jātiuṇṇaṃsunā samuddhaṭatelabindumattaṃ kalalarūpakāle tāpanādīhi vā tato vā uddhamapi tadanurūpena upakkamena rūpajīvitindriyopakkame sati tadāyattavuttino arūpajīvitassāpi voropanasambhavato ubhayajīvitā voropeyya. Vā-saddo vikappe. Maraṇacetanoti maraṇe cetanā yassa so maraṇādhippāyo. Satthahārakanti jīvitaṃ haratīti hārakaṃ, satthañca taṃ hārakañcāti satthahārakaṃ, taṃ. Assa manussaviggahassa. Upanikkhipeti samīpe nikkhipeyya vā. Etena thāvarappayogaṃ dasseti. Gāheyya maraṇūpāyanti ‘‘satthaṃ vā āhara, visaṃ vā khādā’’tiādinā nayena maraṇatthāya upāyaṃ gāhāpeyya vā. Etena āṇattippayogo dassito. Vadeyya maraṇe guṇanti kāyavācādūtalekhāhi ‘‘yo evaṃ marati, so dhanaṃ vā labhatī’’tiādinā nayena maraṇe guṇaṃ pakāseyya vā. Ubhayattha adhikāravasena vā-saddo āharitabbo. So bhikkhu cutoti sambandho, sāsanatoti viññāyati.
ಇದಾನಿ ಪನಸ್ಸ ಛಬ್ಬಿಧೇ ಪಯೋಗೇದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಯೋಗಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಾಹತ್ಥಿ…ಪೇ॰… ಇದ್ಧಿವಿಜ್ಜಾಮಯಾ ಪಯೋಗಾತಿ ಇಮೇ ಛ ಪಯೋಗಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕ-ಕಾರಲೋಪೇನ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಸಾಹತ್ಥೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಥ ವಾ ಅನೇಕತ್ಥೇ ಅನೇಕತದ್ಧಿತಸಮ್ಭವೇನ ಸಹತ್ಥಸ್ಸಾಯಂ ಪಯೋಗೋ ಸಾಹತ್ಥೀತಿ ಪದಸಿದ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಾಹತ್ಥಿ ಚ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚ ಆಣತ್ತಿ ಚ ಥಾವರೋ ಚಾತಿ ದ್ವನ್ದೋ। ಇದ್ಧಿ ಚ ವಿಜ್ಜಾ ಚ, ತಾಸಮಿಮೇತಿ ಇದ್ಧಿವಿಜ್ಜಾಮಯಾ, ಇದ್ಧಿಮಯೋ ವಿಜ್ಜಾಮಯೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಯೋಗಾತಿ ಇಮೇ ಛಪ್ಪಯೋಗಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಸಯಂ ಮಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಕಾಯೇನ ವಾ ಕಾಯಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೇನ ವಾ ಪಹರಣಂ ಸಾಹತ್ಥಿಕೋ ಪಯೋಗೋ। ದೂರೇ ಠಿತಂ ಮಾರೇತುಕಾಮಸ್ಸ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಉಸುಸತ್ತಿಆದೀನಂ ನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ। ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಮಾರೇಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಣಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಆಣಾಪನಂ ಆಣತ್ತಿ, ಓಪಾತಖಣನಂ ಅಪಸ್ಸೇನಸಂವಿಧಾನಂ ಅಸಿಆದೀನಂ ಉಪನಿಕ್ಖಿಪನಾದಿ ಥಾವರೋ। ಮಾರಣತ್ಥಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜಾಯ ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಯೋಜನಂ ಇದ್ಧಿಮಯೋ। ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜಿದ್ಧಿ ಚ ನಾಮೇಸಾ ರಾಜಾದೀನಂ ರಾಜಿದ್ಧಿಆದಯೋ। ತತ್ಥ ಪಿತುರಞ್ಞೋ ಸೀಹಳಿನ್ದಸ್ಸ ದಾಠಾಕೋಟನೇನ ಚೂಳಸುಮನಕುಟುಮ್ಬಿಯಮಾರಣೇ ರಾಜಿದ್ಧಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ತದತ್ಥಮೇವ ಅಥಬ್ಬಣಾದಿವಿಜ್ಜಾಯ ಪರಿಜಪ್ಪನಂ ವಿಜ್ಜಾಮಯೋ ಪಯೋಗೋ।
Idāni panassa chabbidhe payogedassetuṃ ‘‘payogā’’tiādimāha. Tattha sāhatthi…pe… iddhivijjāmayā payogāti ime cha payogāti sambandho. Ka-kāralopena panettha ‘‘sāhatthī’’ti vuttaṃ. Atha vā anekatthe anekataddhitasambhavena sahatthassāyaṃ payogo sāhatthīti padasiddhi veditabbā. Sāhatthi ca nissaggo ca āṇatti ca thāvaro cāti dvando. Iddhi ca vijjā ca, tāsamimeti iddhivijjāmayā, iddhimayo vijjāmayoti vuttaṃ hoti. Payogāti ime chappayogā nāma hontīti attho. Tattha sayaṃ mārentassa kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā paharaṇaṃ sāhatthiko payogo. Dūre ṭhitaṃ māretukāmassa kāyādīhi ususattiādīnaṃ nissajjanaṃ nissaggo. ‘‘Asukaṃ nāma mārehī’’tiādinā āṇāpentassa āṇāpanaṃ āṇatti, opātakhaṇanaṃ apassenasaṃvidhānaṃ asiādīnaṃ upanikkhipanādi thāvaro. Māraṇatthaṃ kammavipākajāya iddhiyā payojanaṃ iddhimayo. Kammavipākajiddhi ca nāmesā rājādīnaṃ rājiddhiādayo. Tattha piturañño sīhaḷindassa dāṭhākoṭanena cūḷasumanakuṭumbiyamāraṇe rājiddhi daṭṭhabbā, tadatthameva athabbaṇādivijjāya parijappanaṃ vijjāmayo payogo.
ಏವಂ ಛಪ್ಪಯೋಗೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೇಸು ಆಣತ್ತಿಪ್ಪಯೋಗಸ್ಸ ನಿಯಾಮಕೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕಾಲಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಆಣತ್ತಿಂ ನಿಯಮೇನ್ತಿ ಸಙ್ಕೇತವಿಸಙ್ಕೇತತಾವಸೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೀತಿ ಆಣತ್ತಿನಿಯಾಮಕಾ। ತೇ ಪನ ಕಾಲೋ ಚ ವತ್ಥು ಚ ಆವುಧಞ್ಚ ಇರಿಯಾಪಥೋ ಚಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ, ತಥಾ ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸೋ ಓಕಾಸೋತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಛ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಕಾಲೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಿ ಯೋಬ್ಬನಾದಿ ಚ। ವತ್ಥು ಮಾರೇತಬ್ಬೋ ಸತ್ತೋ। ಆವುಧಂ ಅಸಿಆದಿ। ಇರಿಯಾಪಥೋ ಮಾರೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಗಮನಾದಿ। ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸೋ ವಿಜ್ಝನಾದಿ। ಓಕಾಸೋ ಗಾಮಾದಿ। ಯೋ ಹಿ ‘‘ಅಜ್ಜ, ಸ್ವೇ’’ತಿ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ‘‘ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ ಮಾರೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ಯದಾ ಕದಾಚಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ ಮಾರೇತಿ, ನತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ। ಯೋ ಪನ ‘‘ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ಮಜ್ಝನ್ಹಾದೀಸು ಮಾರೇತಿ, ವಿಸಙ್ಕೇತೋ ಹೋತಿ, ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಏವಂ ಕಾಲಸ್ಸ ಸಙ್ಕೇತವಿಸಙ್ಕೇತತಾವಸೇನ ನಿಯಾಮಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ವತ್ಥುಆದೀಸುಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
Evaṃ chappayoge dassetvā tesu āṇattippayogassa niyāmake dassetuṃ ‘‘kālā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathāvuttaṃ āṇattiṃ niyamenti saṅketavisaṅketatāvasena paricchindantīti āṇattiniyāmakā. Te pana kālo ca vatthu ca āvudhañca iriyāpatho cāti cattāro, tathā kiriyāviseso okāsoti gaṇanaparicchedavasena cha hontīti attho. Tattha kālo pubbaṇhādi yobbanādi ca. Vatthu māretabbo satto. Āvudhaṃ asiādi. Iriyāpatho māretabbassa gamanādi. Kiriyāviseso vijjhanādi. Okāso gāmādi. Yo hi ‘‘ajja, sve’’ti aniyametvā ‘‘pubbaṇhe mārehī’’ti vutto yadā kadāci pubbaṇhe māreti, natthi visaṅketo. Yo pana ‘‘pubbaṇhe’’ti vutto majjhanhādīsu māreti, visaṅketo hoti, āṇāpakassa anāpatti. Evaṃ kālassa saṅketavisaṅketatāvasena niyāmakatā veditabbā. Imināva nayena vatthuādīsupi vinicchayo veditabboti.
ತತಿಯಂ।
Tatiyaṃ.
೮-೯. ಇದಾನಿ ಚತುತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಝಾನಾದಿಭೇದ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತ್ತನಿ ನೋಸನ್ತಂ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಞ್ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಭವಸ್ಸಿತಞ್ಚ ಅಞ್ಞಾಪದೇಸರಹಿತಞ್ಚ ಝಾನಾದಿಭೇದಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಏಕೇಕಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಕಾಯೇನ ವಾ ವಾಚಾಯ ವಾ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಪಥೇ ದೀಪೇನ್ತೋ ನಾಧಿಮಾನಿಕೋ ಞಾತೇ ಚುತೋ ಭವೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಅತ್ತನಿ ಸಕಸನ್ತಾನೇ ನೋಸನ್ತಂ ಅನುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾಯೇವ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ, ಏತ್ಥ ನೋಸನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೇ ತಪ್ಪುರಿಸೋ। ಝಾನಾದಿಭೇದನ್ತಿ ಝಾನಂ ಆದಿ ಯಸ್ಸ ‘‘ವಿಮೋಕ್ಖಸಮಾಧಿ ಸಮಾಪತ್ತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಫಲಸಚ್ಛಿ ಕಿರಿಯಾಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನವಿನೀವರಣತಾಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೯೮) ವುತ್ತಸ್ಸ ಸೋ ಝಾನಾದಿ, ಸೋವ ಭೇದೋ ವಿಸೇಸೋತಿ ಸಮಾಸೋ। ತಂ ಝಾನಾದಿಭೇದಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ। ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ಮಯಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆರೋಚನವಸೇನ ಅತ್ತನಿ ಉಪನೀಯತಿ, ‘‘ಅಹಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಸನ್ದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತಾ ಉಪನೀಯತಿ ಏತ್ಥ ಧಮ್ಮೇತಿ ವಾ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕೋ, ಝಾನಾದಿಭೇದೋ, ತಂ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಭವಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಭವೋ ನಾಮ ಇದಾನಿ ವತ್ತಮಾನೋ ಅತ್ತಭಾವೋ, ತನ್ನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಸಮಾಸೋ, ಸೋ ಚ ಝಾನಾದಿಭೇದೋಯೇವ, ತಂ।
8-9. Idāni catutthaṃ dassetuṃ ‘‘jhānādibheda’’ntiādimāha. Tattha attani nosantaṃ attupanāyikañca paccuppannabhavassitañca aññāpadesarahitañca jhānādibhedaṃ koṭṭhāsaṃ katvā vā ekekaṃ katvā vā kāyena vā vācāya vā viññattipathe dīpento nādhimāniko ñāte cuto bhaveti sambandho. Tattha attani sakasantāne nosantaṃ anuppannattāyeva avijjamānaṃ, ettha nosantoti atthe tappuriso. Jhānādibhedanti jhānaṃ ādi yassa ‘‘vimokkhasamādhi samāpatti ñāṇadassana maggabhāvanā phalasacchi kiriyākilesappahānavinīvaraṇatācittassa suññāgāre abhiratī’’ti (pārā. 198) vuttassa so jhānādi, sova bhedo visesoti samāso. Taṃ jhānādibhedaṃ uttarimanussadhammaṃ. Attupanāyikanti ‘‘ayaṃ mayi atthī’’ti ārocanavasena attani upanīyati, ‘‘ahaṃ vā ettha sandissāmī’’ti attā upanīyati ettha dhammeti vā attupanāyiko, jhānādibhedo, taṃ. Paccuppannabhavassitanti paccuppannabhavo nāma idāni vattamāno attabhāvo, tannissitoti samāso, so ca jhānādibhedoyeva, taṃ.
ಅಞ್ಞಾಪದೇಸರಹಿತನ್ತಿ ‘‘ಯೋ ತೇ ವಿಹಾರೇ ವಸಿ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೨೨೦) ನಯೇನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅಪದೇಸೋ, ತೇನ ರಹಿತೋ ಚತ್ತೋತಿ ತಪ್ಪುರಿಸಸಮಾಸೋ, ಸೋ ರಹಿತೋ ತೇನಾತಿ ವಾ ಬಹುಬ್ಬೀಹಿ, ಝಾನಾದಿಭೇದೋವ , ತಂ। ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಕತ್ವಾ ವಾತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಂ, ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಕತ್ವಾ ವಾ। ಏಕೇಕಂ ಕತ್ವಾ ವಾತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಏಕೇಕಂ ಕತ್ವಾ ವಾ। ಏತ್ಥ ಚ ಏಕನ್ತಿ ಠಿತೇ ವಿಚ್ಛಾಯಂ ದ್ವಿತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಪನ ಕತ್ವಾತಿ ಕರಣಕಿರಿಯಾಯ ಏಕೇಕವಸೇನ ಭಿನ್ನಸ್ಸ ಝಾನಾದಿನೋ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಮ್ಬನ್ಧನಿಚ್ಛಾ ವಿಚ್ಛಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಟೀಕಾಯಂ ಪನ ‘‘ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘ಝಾನಲಾಭೀ, ವಿಮೋಕ್ಖಲಾಭೀ, ಸಮಾಧಿಲಾಭೀ, ಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಏಕೇಕಂ ವಾತಿ ‘ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀ, ದುತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಏಕೇಕಂ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಪಾಳಿಯಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ಅವುತ್ತಕ್ಕಮೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಾಯೇನ ವಾತಿ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾದಿವಸೇನ ಕಾಯೇನ ವಾ। ವಾಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಯ-ಕಾರೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ‘‘ಅಲಜ್ಜಿತಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ವಿಞ್ಞತ್ತಿಪಥೇತಿ ಕಾಯವಚೀವಿಞ್ಞತ್ತೀನಂ ಗಹಣಯೋಗ್ಯೇ ಪದೇಸೇ ಠತ್ವಾತಿ ಅಜ್ಝಾಹರಿತಬ್ಬಂ। ದೀಪೇನ್ತೋತಿ ‘‘ಇಮಿನಾ ಚ ಇಮಿನಾ ಚ ಕಾರಣೇನ ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಮಯಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ। ನಾಧಿಮಾನಿಕೋತಿ ಅಪ್ಪತ್ತೇ ಪತ್ತಸಞ್ಞಿತಾಸಙ್ಖಾತೋ ಅಧಿಕೋ ಮಾನೋ, ಸೋ ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ನಾಧಿಮಾನಿಕೋ, ಭಿಕ್ಖು। ಞಾತೇತಿ ವಿಞ್ಞುನಾ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಞ್ಞಾತೇ ಸತಿ ಚುತೋ ಭವೇ ಸಾಸನತೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ಅಞ್ಞಾಪದೇಸೇನ ದೀಪಯತೋ ಪನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಏತ್ಥ ಚ –
Aññāpadesarahitanti ‘‘yo te vihāre vasi, so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjī’’tiādinā (pārā. 220) nayena aññassa apadeso, tena rahito cattoti tappurisasamāso, so rahito tenāti vā bahubbīhi, jhānādibhedova , taṃ. Koṭṭhāsaṃ katvā vāti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjiṃ, paṭhamaṃ jhānaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajji’’ntiādinā nayena koṭṭhāsaṃ katvā vā. Ekekaṃ katvā vāti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjiṃ, dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji’’ntiādinā nayena ekekaṃ katvā vā. Ettha ca ekanti ṭhite vicchāyaṃ dvittaṃ. Ettha pana katvāti karaṇakiriyāya ekekavasena bhinnassa jhānādino atthassa sambandhanicchā vicchāti veditabbā. Ṭīkāyaṃ pana ‘‘koṭṭhāsaṃ vāti ettha ‘jhānalābhī, vimokkhalābhī, samādhilābhī, samāpattilābhīmhī’ti evamādinā nayena koṭṭhāsato vāti attho’’ti ca ‘‘ekekaṃ vāti ‘paṭhamassa jhānassa lābhī, dutiyassa jhānassa lābhīmhī’ti evamādinā nayena ekekaṃ vāti attho’’ti ca vuttaṃ. So pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca avuttakkamoti veditabbo. Kāyena vāti hatthamuddādivasena kāyena vā. Vācāti ettha ya-kāro luttaniddiṭṭho ‘‘alajjitā’’tiādīsu viya. Viññattipatheti kāyavacīviññattīnaṃ gahaṇayogye padese ṭhatvāti ajjhāharitabbaṃ. Dīpentoti ‘‘iminā ca iminā ca kāraṇena ayaṃ dhammo mayi atthī’’ti pakāsento. Nādhimānikoti appatte pattasaññitāsaṅkhāto adhiko māno, so natthi etassāti nādhimāniko, bhikkhu. Ñāteti viññunā manussajātikena sikkhāpaccakkhāne vuttanayena viññāte sati cuto bhave sāsanatoti viññāyati. Aññāpadesena dīpayato pana thullaccayaṃ. Ettha ca –
ದುಕ್ಕಟಂ ಪಠಮಸ್ಸೇವ, ಸಾಮನ್ತಮಿತಿ ವಣ್ಣಿತಂ।
Dukkaṭaṃ paṭhamasseva, sāmantamiti vaṇṇitaṃ;
ಸೇಸಾನಂ ಪನ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮುದೀರಿತನ್ತಿ॥
Sesānaṃ pana tiṇṇampi, thullaccayamudīritanti.
ಚತುತ್ಥಂ।
Catutthaṃ.
೧೦. ಇದಾನಿ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಚೇತೇಸಮಸಂವಾಸತಂ ಅಭಬ್ಬತಞ್ಚ ದೀಪೇತುಂ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕೇತೇ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಏತೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಯಥಾ ಪುರೇ ಪುಬ್ಬೇ ಗಿಹಿಕಾಲೇ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಚ ವಿಯ ಅಸಂವಾಸಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಹ ವಸನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಲಜ್ಜಿನೋ ಏತೇಸು ಕಮ್ಮಾದೀಸು ನ ಏಕೋಪಿ ತತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಸನ್ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಏಕಕಮ್ಮಂ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಸಂವಾಸಾ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಅಪಲೋಕನಾದಿಕಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇಹಿ ಪಕತತ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏಕತೋ ಕತ್ತಬ್ಬತಾ ಏಕಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಥಾ ಪಞ್ಚವಿಧೋಪಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ ಏಕತೋ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ನಾಮ। ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಲಜ್ಜೀಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸಮಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾ ನಾಮ। ನತ್ಥಿ ತೇ ಸಂವಾಸಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಸಂವಾಸಾ। ‘‘ಅಭಬ್ಬಾ’’ತಿಆದೀಸು ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯಾತಿ ತುಮತ್ಥೇ ಸಮ್ಪದಾನವಚನಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಸೀಸಚ್ಛಿನ್ನೋ ಜೀವಿತುಂ ಅಭಬ್ಬೋ, ಏವಂ ಚತ್ತಾರೋಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ ಭವಿತುಂ ಅಭಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
10. Idāni catunnampi cetesamasaṃvāsataṃ abhabbatañca dīpetuṃ ‘‘pārājikete’’tiādi āraddhaṃ. Ete cattāro pārājikā puggalā yathā pure pubbe gihikāle, anupasampannakāle ca viya asaṃvāsāti sambandho. Saha vasanti yasmā sabbepi lajjino etesu kammādīsu na ekopi tato bahiddhā sandissatīti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatāti ime tayo saṃvāsā nāma. Tattha apalokanādikaṃ catubbidhampi saṅghakammaṃ sīmāparicchinnehi pakatattehi bhikkhūhi ekato kattabbatā ekakammaṃ nāma. Tathā pañcavidhopi pātimokkhuddeso ekato uddisitabbattā ekuddeso nāma. Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāma. Natthi te saṃvāsā etesanti asaṃvāsā. ‘‘Abhabbā’’tiādīsu bhikkhubhāvāyāti tumatthe sampadānavacanaṃ, tasmā yathā sīsacchinno jīvituṃ abhabbo, evaṃ cattārome puggalā bhikkhubhāvāya bhikkhū bhavituṃ abhabbāti attho.
೧೧. ಇದಾನಿ ಪರಿಯಾಯಾಣತ್ತೀಹಿ ಸಮ್ಭವನ್ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪರಿಯಾಯೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಪರಿಯಾಯೋ ಚ ಆಣತ್ತಿ ಚ ತತಿಯೇ ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹೇ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಹಿ ‘‘ಯೋ ಏವಂ ಮರತಿ, ಸೋ ಧನಂ ವಾ ಲಭತೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿವಿಞ್ಞಾಪಕೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಭೂತೋ ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗೋ ಪರಿಯಾಯೋ। ಇಮಿನಾ ಇದಂ ದೀಪೇತಿ – ಯಥಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನೇ ‘‘ಆದಿಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೨) ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಾರಿಯಾಯಕಥಾಯ ಮುಚ್ಚತಿ, ನ ಇಧ ಏವಂ। ‘‘ಸಂವಣ್ಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೭೨) ಪರಿಯಾಯಕಯಾಯಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತೀತಿ। ‘‘ದುತಿಯೇ ಪನಾ’’ತಿಆದೀಸು ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋಯೇವ। ಏವಮುಪರಿಪಿ ಪಾಕಟಮುಪೇಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮ।
11. Idāni pariyāyāṇattīhi sambhavante dassetuṃ ‘‘pariyāyo cā’’tiādimāha. Pariyāyo ca āṇatti ca tatiye manussaviggahe labbhatīti sambandho. Tattha kāyādīhi yathāvuttehi ‘‘yo evaṃ marati, so dhanaṃ vā labhatī’’ti evamādiviññāpako byañjanabhūto kāyavacīpayogo pariyāyo. Iminā idaṃ dīpeti – yathā adinnādāne ‘‘ādiyeyyā’’ti (pārā. 92) vuttattā pāriyāyakathāya muccati, na idha evaṃ. ‘‘Saṃvaṇṇeyyā’’ti (pārā. 172) pariyāyakayāyapi na muccatīti. ‘‘Dutiye panā’’tiādīsu attho pākaṭoyeva. Evamuparipi pākaṭamupekkhissāma.
೧೨. ಇದಾನಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಾದೀನಂ ಅಙ್ಗಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸೇವೇತೂ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸೇವೇತುಕಾಮತಾಚಿತ್ತನ್ತಿ ಮೇಥುನಂ ಸೇವೇತುಂ ಕಾಮೇತೀತಿ ಸೇವೇತುಕಾಮೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ನಾಮ ತಣ್ಹಾ, ತಾಯ ಸೇವೇತುಕಾಮತಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ತಪ್ಪುರಿಸೋ। ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಮಿಥುನಾನಂ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾನಂ ಇದನ್ತಿ ಮೇಥುನಂ, ತಮೇವ ಧಮ್ಮೋತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ। ಇಧ ಪನ ಉಪಚಾರವಸೇನ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮ। ಅಥ ವಾ ಮೇಥುನೇನ ಜಾತೋ ಧಮ್ಮೋ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ, ತಸ್ಸ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಯಾ। ಅಙ್ಗದ್ವಯನ್ತಿ ಅಙ್ಗಾನಂ ಕಾರಣಾನಂ ದ್ವಯಂ। ಬುಧಾತಿ ವಿನಯಧರಾ ವಿಞ್ಞುನೋ।
12. Idāni methunadhammādīnaṃ aṅgāni dassetuṃ ‘‘sevetū’’tiādimāha. Sevetukāmatācittanti methunaṃ sevetuṃ kāmetīti sevetukāmo, tassa bhāvo nāma taṇhā, tāya sevetukāmatāya sampayuttaṃ cittanti tappuriso. Methunadhammassāti mithunānaṃ itthipurisānaṃ idanti methunaṃ, tameva dhammoti methunadhammo. Idha pana upacāravasena pārājikāpatti methunadhammo nāma. Atha vā methunena jāto dhammo pārājikāpatti methunadhammo, tassa methunadhammassa methunadhammapārājikāpattiyā. Aṅgadvayanti aṅgānaṃ kāraṇānaṃ dvayaṃ. Budhāti vinayadharā viññuno.
೧೩. ಮನುಸ್ಸಸನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಂ ಮನುಸ್ಸಸಂ, ತದಾಯತ್ತವತ್ಥುಕಾ ಚ। ಏತೇನ ಪೇತತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಯತ್ತಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ತಥಾಸಞ್ಞೀತಿ ತಥಾ ತಾದಿಸಾ ಸಞ್ಞಾ ತಥಾಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ತಥಾಸಞ್ಞೀ। ಪರಾಯತ್ತಸಞ್ಞಿತಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಾವಪ್ಪಧಾನಾ ಇಮೇ ನಿದ್ದೇಸಾ, ಭಾವಪಚ್ಚಯಲೋಪೋ ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧೇ ರತನ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಖು॰ ಪಾ॰ ೬.೩) ವಿಯ। ಏವಮುಪರಿಪಿ ಈದಿಸೇಸು। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತನ್ತಿ ಥೇನಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ಚಿತ್ತಞ್ಚ। ವತ್ಥುನೋ ಗರುತಾತಿ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಪಾದಅತಿರೇಕಪಾದಾರಹಭಾವೇನ ಗರುತಾ ಚ। ಊನಪಞ್ಚಮಾಸಕೇ ವಾ ಅತಿರೇಕಮಾಸಕೇ ವಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಮಾಸಕೇ ವಾ ಊನಮಾಸಕೇ ವಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅವಹಾರೋತಿ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಅವಹಾರಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನ ಅವಹರಣಞ್ಚಾತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಅದಿನ್ನಾದಾನಹೇತುಯೋ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಯಾ ಅಙ್ಗಾನಿ।
13.Manussasanti manussānaṃ saṃ manussasaṃ, tadāyattavatthukā ca. Etena petatiracchānagatāyattaṃ nivatteti. Tathāsaññīti tathā tādisā saññā tathāsaññā, sā assa atthīti tathāsaññī. Parāyattasaññitā cāti attho. Bhāvappadhānā ime niddesā, bhāvapaccayalopo vā ‘‘buddhe ratana’’ntiādīsu (khu. pā. 6.3) viya. Evamuparipi īdisesu. Theyyacittanti thenabhāvasaṅkhātaṃ cittañca. Vatthuno garutāti bhaṇḍassa pādaatirekapādārahabhāvena garutā ca. Ūnapañcamāsake vā atirekamāsake vā thullaccayaṃ. Māsake vā ūnamāsake vā dukkaṭaṃ. Avahāroti pañcavīsatiyā avahārānaṃ aññatarena avaharaṇañcāti ime pañca adinnādānahetuyo adinnādānapārājikāpattiyā aṅgāni.
೧೪. ಪಾಣೋ ಮಾನುಸ್ಸಕೋತಿ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಸಮ್ಬನ್ಧೋ ಪಾಣೋ ಚ, ಪಾಣೋತಿ ಹಿ ವೋಹಾರತೋ ಸತ್ತೋ, ಪರಮತ್ಥತೋ ಪನ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಾಣಸಞ್ಞಿತಾತಿ ಪಾಣೋತಿ ಸಞ್ಞಿತಾ ಚ, ಘಾತನಂ ಘಾತೋ, ಸೋ ಏವ ಚೇತನಾ ಘಾತಚೇತನಾ, ‘‘ವಧಾಮಿ ನ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಾ ಸಾ ಚ, ತಂಸಮುಟ್ಠಿತೋ ಸಾಹತ್ಥಿಕಾದೀನಂ ಛನ್ನಮಞ್ಞತರೋ ಪಯೋಗೋ ಚ, ತೇನ ಪಯೋಗೇನ ಮರಣಞ್ಚಾತಿ ಏತೇ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಪಞ್ಚ ವಧಹೇತುಯೋ ಪಾಣಘಾತಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಆಪತ್ತಿಯಾ ಅಙ್ಗಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
14.Pāṇo mānussakoti manussajātisambandho pāṇo ca, pāṇoti hi vohārato satto, paramatthato pana jīvitindriyaṃ vuccati. Pāṇasaññitāti pāṇoti saññitā ca, ghātanaṃ ghāto, so eva cetanā ghātacetanā, ‘‘vadhāmi na’’nti evaṃ pavattā sā ca, taṃsamuṭṭhito sāhatthikādīnaṃ channamaññataro payogo ca, tena payogena maraṇañcāti ete yathāvuttā pañca vadhahetuyo pāṇaghātāpajjitabbaāpattiyā aṅgānīti attho.
೧೫. ಅತ್ತನಿ ಅಸನ್ತತಾತಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸನ್ತಾನೇ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತಾ ಚ। ಪಾಪಮಿಚ್ಛತಾಯಾರೋಚನಾತಿ ಯಾ ಸಾ ‘‘ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ ಸಮಾನೋ ‘ಸೀಲವಾತಿ ಮಂ ಜನೋ ಜಾನಾತೂ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೮೫೧) ನಯೇನ ವುತ್ತಾ ಪಾಪಇಚ್ಛತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ತಾಯ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರೋಚನಾ ಚ। ತಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಆರೋಚೇತಿ, ತಸ್ಸ। ಮನುಸ್ಸಜಾತಿತಾತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಜಾತಿ ಯಸ್ಸ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿತಾ, ಸಾ ಚ, ನಞ್ಞಾಪದೇಸೋತಿ ನ ಅಞ್ಞಾಪದೇಸೋ ಅಞ್ಞಾಪದೇಸಾಭಾವೋ ಚ, ತದೇವ ಜಾನನನ್ತಿ ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ವಿಜಾನನಞ್ಚಾತಿ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಏತ್ಥ ಅಸನ್ತದೀಪನೇ ಅಸ್ಮಿಂ ಸನ್ತಾನೇ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾಸನನಿಮಿತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕೇ ಅಙ್ಗಾನಿ ಹೇತುಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
15.Attaniasantatāti uttarimanussadhammassa santāne avijjamānatā ca. Pāpamicchatāyārocanāti yā sā ‘‘idhekacco dussīlo samāno ‘sīlavāti maṃ jano jānātū’’tiādinā (vibha. 851) nayena vuttā pāpaicchatāya samannāgatā, tāya uttarimanussadhammassa ārocanā ca. Tassāti yassa āroceti, tassa. Manussajātitāti manussānaṃ jāti yassa, tassa bhāvo manussajātitā, sā ca, naññāpadesoti na aññāpadeso aññāpadesābhāvo ca, tadeva jānananti taṅkhaṇaṃyeva vijānanañcāti imāni pañca ettha asantadīpane asmiṃ santāne avijjamānauttarimanussadhammappakāsananimitte pārājike aṅgāni hetuyoti attho.
೧೬. ಏವಂ ತೇಸಮಸಂವಾಸತಾಭಬ್ಬತಾದೀನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ನ ತೇ ಚತ್ತಾರೋವ, ಅಥ ಖೋ ಸನ್ತಞ್ಞೇಪೀತಿ ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಸಾಧಾರಣಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಸಾಧಾರಣಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತೇನೇವ ಚೇತ್ಥ ಪುಲ್ಲಿಙ್ಗನಿದ್ದೇಸೋ। ತಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಾ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಚತ್ತಾರೋ ಚಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಉಪಚಾರವಸೇನ ತು ಉಬ್ಭಜಾಣುಮಣ್ಡಲಿಕಾದಿಕಾ ಪಾರಾಜಿಕಾಪನ್ನಾ ಪರಿಗ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ತಾಸು ಯಾ ಅವಸ್ಸುತಾ ಅವಸ್ಸುತಸ್ಸ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಕ್ಖಕಾನಂ ಅಧೋ ಜಾಣುಮಣ್ಡಲಾನಂ ಕಪ್ಪರಾನಞ್ಚ ಉಪರಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಸಾದಿಯತಿ, ಅಯಂ ಉಬ್ಭಜಾಣುಮಣ್ಡಲಿಕಾ। ಯಾ ಪನ ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ, ಸಾ ವಜ್ಜಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಿಕಾ। ಯಾ ಉಕ್ಖಿತ್ತಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ತಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಗಹಣವಸೇನ ಅನುವತ್ತತಿ, ಸಾ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾನುವತ್ತಿಕಾ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ತಿನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಗ್ಗಹಣಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಕಣ್ಣಗ್ಗಹಣಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗತ್ಥಾಯ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಹತ್ಥಪಾಸೇ ಠಾನಂ ಠತ್ವಾ ಸಲ್ಲಪನಂ ಸಙ್ಕೇತಗಮನಂ ಪುರಿಸಸ್ಸಾಗಮನಸಾದಿಯನಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋಕಾಸವವಿಸನಂ ಹತ್ಥಪಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಕಾಯೋಪಸಂಹರಣನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಅಟ್ಠ ವತ್ಥೂನಿ ಯಸ್ಸಾ ಅವಸ್ಸುತಾಯ, ಸಾ ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಾ ನಾಮ।
16. Evaṃ tesamasaṃvāsatābhabbatādīni dassetvā idāni na te cattārova, atha kho santaññepīti te sabbepi samodhānetvā dassento ‘‘asādhāraṇā’’tiādimāha. Tattha asādhāraṇāti pārājikā dhammā adhippetā. Teneva cettha pulliṅganiddeso. Tasmā bhikkhunīnaṃ bhikkhūhi asādhāraṇā pārājikā dhammā cattāro cāti evamettha attho daṭṭhabbo. Upacāravasena tu ubbhajāṇumaṇḍalikādikā pārājikāpannā pariggayhanti. Tāsu yā avassutā avassutassa manussapurisassa akkhakānaṃ adho jāṇumaṇḍalānaṃ kapparānañca upari kāyasaṃsaggaṃ sādiyati, ayaṃ ubbhajāṇumaṇḍalikā. Yā pana aññissā bhikkhuniyā pārājikaṃ paṭicchādeti, sā vajjappaṭicchādikā. Yā ukkhittakaṃ bhikkhuṃ tassā diṭṭhiyā gahaṇavasena anuvattati, sā ukkhittānuvattikā. Kāyasaṃsaggarāgena tintassa hatthaggahaṇaṃ saṅghāṭikaṇṇaggahaṇaṃ kāyasaṃsaggatthāya purisassa hatthapāse ṭhānaṃ ṭhatvā sallapanaṃ saṅketagamanaṃ purisassāgamanasādiyanaṃ paṭicchannokāsavavisanaṃ hatthapāse ṭhatvā kāyopasaṃharaṇanti imāni aṭṭha vatthūni yassā avassutāya, sā aṭṭhavatthukā nāma.
ಅಭಬ್ಬಕಾ ಏಕಾದಸ ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಣ್ಡಕೋ ಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕೋ ತಿತ್ಥಿಯಪಕ್ಕನ್ತಕೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋ ಮಾತುಘಾತಕೋ ಪಿತುಘಾತಕೋ ಅರಹನ್ತಘಾತಕೋ ಭಿಕ್ಖುನಿದೂಸಕೋ ಸಙ್ಘಭೇದಕೋ ಲೋಹಿತುಪ್ಪಾದಕೋ ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕೋತಿ ಇಮೇ ಅಭಬ್ಬಾ ಏಕಾದಸ ಚ। ತೇಸು ಪಣ್ಡಕೋತಿ ಓಪಕ್ಕಮಿಕನಪುಂಸಕಪಣ್ಡಕಾ ಚ ಪಣ್ಡಕಭಾವಪಕ್ಖೇ ಪಕ್ಖಪಣ್ಡಕೋ ಚ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಆಸಿತ್ತಉಸೂಯಪಣ್ಡಕಾನಂ ಪನ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ನ ವಾರಿತಾ। ಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕೋ ಪನ ಲಿಙ್ಗತ್ಥೇನಕಾದಿವಸೇನ ತಿವಿಧೋ। ತತ್ಥ ಸಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತತ್ತಾ ಲಿಙ್ಗಮತ್ತಂ ಥೇನೇತೀತಿ ಲಿಙ್ಗತ್ಥೇನಕೋ। ಭಿಕ್ಖುವಸ್ಸಗಣನಾದಿಕಂ ಸಂವಾಸಂ ಥೇನೇತೀತಿ ಸಂವಾಸತ್ಥೇನಕೋ। ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಥಾವುತ್ತಮುಭಯಂ ಥೇನೇತೀತಿ ಉಭಯತ್ಥೇನಕೋ। ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ಇಮಂ ತಿವಿಧಂ –
Abhabbakā ekādasa cāti ettha paṇḍako theyyasaṃvāsako titthiyapakkantako tiracchānagato mātughātako pitughātako arahantaghātako bhikkhunidūsako saṅghabhedako lohituppādako ubhatobyañjanakoti ime abhabbā ekādasa ca. Tesu paṇḍakoti opakkamikanapuṃsakapaṇḍakā ca paṇḍakabhāvapakkhe pakkhapaṇḍako ca idha adhippetā. Āsittausūyapaṇḍakānaṃ pana pabbajjā ca upasampadā ca na vāritā. Theyyasaṃvāsako pana liṅgatthenakādivasena tividho. Tattha sayaṃ pabbajitattā liṅgamattaṃ thenetīti liṅgatthenako. Bhikkhuvassagaṇanādikaṃ saṃvāsaṃ thenetīti saṃvāsatthenako. Sikkhaṃ paccakkhāya evaṃ paṭipajjantepi eseva nayo. Yathāvuttamubhayaṃ thenetīti ubhayatthenako. Ṭhapetvā pana imaṃ tividhaṃ –
ರಾಜದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕನ್ತಾರ-ರೋಗವೇರಿಭಯೇನ ವಾ।
Rājadubbhikkhakantāra-rogaveribhayena vā;
ಚೀವರಾಹರಣತ್ಥಂ ವಾ, ಲಿಙ್ಗಂ ಆದಿಯತೀಧ ಯೋ॥
Cīvarāharaṇatthaṃ vā, liṅgaṃ ādiyatīdha yo.
ಸಂವಾಸಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ, ಯಾವ ಸೋ ಸುದ್ಧಮಾನಸೋ।
Saṃvāsaṃ nādhivāseti, yāva so suddhamānaso;
ಥೇಯ್ಯಸಂವಾಸಕೋ ನಾಮ, ತಾವ ಏಸ ನ ವುಚ್ಚತೀತಿ॥ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೧೦; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ)।
Theyyasaṃvāsako nāma, tāva esa na vuccatīti. (mahāva. aṭṭha. 110; kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā);
ತಿತ್ಥಿಯಪಕ್ಕನ್ತಕಾದಯೋ ತು ತಂತಂವಚನತ್ಥಾನುಸಾರೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋ ಪನ ಠಪೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಂ ಅವಸೇಸೋ ಸಬ್ಬೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮೇ ಏಕಾದಸ ಪುಗ್ಗಲಾ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯ ಅಭಬ್ಬತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕಾಪನ್ನಸದಿಸತಾಯ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ವಿಬ್ಭನ್ತಾ ಭಿಕ್ಖುನೀತಿ ಗಿಹಿನಿವಾಸನನಿವತ್ಥಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ಚ। ಸಾ ಹಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಪಾರಾಜಿಕಾ। ಮುದುಕಾ ಪಿಟ್ಠಿ ಯಸ್ಸ, ಸೋ ಚ। ಸೋ ಹಿ ಅನಭಿರತಿಯಾ ಪೀಳಿತೋ ಯದಾ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಅತ್ತನೋ ವಚ್ಚಮುಖಮಗ್ಗೇಸು ಪವೇಸೇತಿ, ತದಾ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ।
Titthiyapakkantakādayo tu taṃtaṃvacanatthānusārena veditabbā. Tiracchānagato pana ṭhapetvā manussajātikaṃ avaseso sabbo veditabbo. Ime ekādasa puggalā bhikkhubhāvāya abhabbattā pārājikāpannasadisatāya ‘‘pārājikā’’ti vuccanti. Vibbhantā bhikkhunīti gihinivāsananivatthā bhikkhunī ca. Sā hi ettāvatā pārājikā. Mudukā piṭṭhi yassa, so ca. So hi anabhiratiyā pīḷito yadā attano aṅgajātaṃ attano vaccamukhamaggesu paveseti, tadā pārājiko hoti.
೧೭-೧೮. ಲಮ್ಬಮಾನಮಙ್ಗಜಾತಮೇತಸ್ಸಾತಿ ಲಮ್ಬೀ। ಸೋ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಪವೇಸಿತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ। ಮುಖೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪರಸ್ಸ ಚಾತಿ ಯೋ ಅನಭಿರತಿಯಾ ಪೀಳಿತೋ ಪರಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ವಾ ಮತಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಮುಖೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸೋ ಪರಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಮುಖೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚ। ತತ್ಥೇವಾಭಿನಿಸೀದನ್ತೋತಿ ಯೋ ಅನಭಿರತಿಯಾ ಪೀಳಿತೋ ತತ್ಥೇವ ಪರಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನ ಅಭಿನಿಸೀದತಿ, ಸೋ ಚಾತಿ ಏತೇ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವೇಪಿ ಮಗ್ಗೇ ಮಗ್ಗಪ್ಪವೇಸನಹೇತು ಮೇಥುನಸ್ಸ ಅನುಲೋಮಿಕಾ ಚತ್ತಾರೋ ಚ। ಇಧಾಗತಾ ಚತ್ತಾರೋತಿ ಇಧ ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾಯಂ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಾ ಪಾರಾಜಿಕಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಚಾತಿ ಸಮೋಧಾನಾ ಪಿಣ್ಡೀಕರಣವಸೇನ ಚತುವೀಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಸೇಸೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಗಾಥಾಬನ್ಧವಸೇನ ರಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಪರಾಜಿಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥಾಹ – ಮಾತುಘಾತಕಾದಯೋ ತತಿಯಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನಾ, ಭಿಕ್ಖುನಿದೂಸಕೋ, ಮುದುಪಿಟ್ಠಿಕಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನಾ ಏವಾತಿ ಕುತೋ ಚತುವೀಸತೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಮಾತುಘಾತಕಾದಯೋ ಹಿ ಚತ್ತಾರೋ ಇಧ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಏವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಮುದುಪಿಟ್ಠಿಕಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಸೇವಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಸುಂ ವುತ್ತಾತಿ।
17-18. Lambamānamaṅgajātametassāti lambī. So yathāvuttesu pavesito pārājiko. Mukhena gaṇhanto aṅgajātaṃ parassa cāti yo anabhiratiyā pīḷito parassa suttassa vā matassa vā aṅgajātaṃ mukhena gaṇhāti, so parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhanto ca. Tatthevābhinisīdantoti yo anabhiratiyā pīḷito tattheva parassa aṅgajāte vaccamaggena abhinisīdati, so cāti ete dvayaṃdvayasamāpattiyā abhāvepi magge maggappavesanahetu methunassa anulomikā cattāro ca. Idhāgatā cattāroti idha khuddasikkhāyaṃ yathāvuttā methunadhammā pārājikādayo cattāro cāti samodhānā piṇḍīkaraṇavasena catuvīsati pārājikā bhavantīti seso. Ettha ca gāthābandhavasena rassaṃ katvā ‘‘parājikā’’ti vuttaṃ. Etthāha – mātughātakādayo tatiyaṃ pārājikaṃ āpannā, bhikkhunidūsako, mudupiṭṭhikādayo cattāro ca paṭhamapārājikaṃ āpannā evāti kuto catuvīsatīti? Vuccate – mātughātakādayo hi cattāro idha anupasampannā eva adhippetā. Mudupiṭṭhikādayo cattāro kiñcāpi paṭhamapārājikena saṅgahitā, yasmā pana ekena pariyāyena methunadhammaṃ appaṭisevino honti, tasmā visuṃ vuttāti.
ಪಾರಾಜಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pārājikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
