| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೧. ಪಾರಾಜಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
1. Pārājikaniddesavaṇṇanā
೧. ಇದಾನಿ ಸಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾನಂ ಪನ ಮೂಲಭೂತತ್ತಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾವ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಾ, ತತ್ರಾಪಿ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜತ್ತಾ, ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಚ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸಂ ನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತ್ಯಾದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಗ್ಗತ್ತಯೇ ಸಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪವೇಸನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಚುತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ, ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಏಕತಿಲಬೀಜಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಿಕ್ಖೋ। ಮಗ್ಗತ್ತಯೇತಿ ಏತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಾಮನುಸ್ಸತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ, ತಯೋ ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾ, ತಯೋ ಪಣ್ಡಕಾ, ತಯೋ ಪುರಿಸಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥುಭೂತಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಾನಂ ನಿಸ್ಸಯಾ ದ್ವಾದಸ ಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ವಚ್ಚಪಸ್ಸಾವಮುಖಮಗ್ಗವಸೇನ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ। ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ, ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋತಿ ನವ , ತಥಾ ಮನುಸ್ಸುಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾದೀನಂ। ಮನುಸ್ಸಪಣ್ಡಕಾದೀನಂ ಪನ ವಚ್ಚಮುಖಮಗ್ಗವಸೇನ ದ್ವೇ ದ್ವೇತಿ ಛ, ತಥಾ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸಾದೀನನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಸೇನ ತಿಂಸ ಮಗ್ಗಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಇಧ ‘‘ಮಗ್ಗತ್ತಯೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಮಗ್ಗತ್ತಯೇ, ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ಸತ್ತಾನಂ ತೀಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಮಗ್ಗೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚುತೋತಿ ಸಕ್ಕತ್ತಾ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಾ ವಾ ಚುತಸತ್ತೋ ವಿಯ ಸಾಸನತೋ ಚುತೋ ಹೋತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
1. Idāni sabbasikkhānaṃ pana mūlabhūtattā adhisīlasikkhāva paṭhamaṃ vuttā, tatrāpi mahāsāvajjattā, mūlacchejjavasena pavattanato ca sabbapaṭhamaṃ pārājikaṃ jānitabbanti dassento ‘‘saṃ nimitta’’ntyādimāha. Tattha maggattaye saṃ nimittaṃ pavesanto bhikkhu cutoti attho. Saṃ nimittanti attano aṅgajātaṃ, sabbantimena paricchedena ekatilabījamattampi attano aṅgajātanti vuttaṃ hoti. Bhikkhūti anikkhittasikkho. Maggattayeti ettha manussāmanussatiracchānagatānaṃ vasena tisso itthiyo, tayo ubhatobyañjanakā, tayo paṇḍakā, tayo purisāti pārājikavatthubhūtānaṃ nimittānaṃ nissayā dvādasa sattā honti. Tesaṃ vaccapassāvamukhamaggavasena tayo maggā. Tattha manussitthiyā tayo, amanussitthiyā tayo, tiracchānagatitthiyā tayoti nava , tathā manussubhatobyañjanakādīnaṃ. Manussapaṇḍakādīnaṃ pana vaccamukhamaggavasena dve dveti cha, tathā manussapurisādīnanti sabbesaṃ vasena tiṃsa maggā honti. Te sabbe pariggahetvā idha ‘‘maggattaye’’ti vuttaṃ, tasmiṃ maggattaye, dvādasannaṃ sattānaṃ tīsu maggesu yattha katthaci maggeti attho. Cutoti sakkattā vā brahmattā vā cutasatto viya sāsanato cuto hoti, pārājiko hotīti attho.
ಇದಾನಿ ಪವೇಸನಂ ನಾಮ ನ ಕೇವಲಂ ಅತ್ತುಪಕ್ಕಮೇನೇವ ಹೋತಿ, ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನಾಪಿ ಹೋತಿ, ತತ್ಥಾಪಿ ಸೇವನಚಿತ್ತೇ ಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಪವೇಸನಾ’’ತ್ಯಾದಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಪವೇಸನಟ್ಠಿತಉದ್ಧರಣಪವಿಟ್ಠಕ್ಖಣೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಖಣಂ ಚೇಪಿ ಸಾದಿಯಂ ಸಾದಿಯನ್ತೋ ಸಚೇಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋ, ಚುತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಯೋ ಪನ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಸಾದಿಯನ್ತೋ ಆಸೀವಿಸಮುಖಂ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ವಿಯ ಚ ಮಞ್ಞತಿ, ಸೋ ನಿಪ್ಪರಾಧೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ಥ ಪನ ಠಿತಂ ನಾಮ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಮಯಪ್ಪತ್ತಂ। ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ।
Idāni pavesanaṃ nāma na kevalaṃ attupakkameneva hoti, parūpakkamenāpi hoti, tatthāpi sevanacitte sati pārājiko hotīti dassanatthaṃ ‘‘pavesanā’’tyādi vuttaṃ. Tassattho – yo bhikkhu pavesanaṭṭhitauddharaṇapaviṭṭhakkhaṇesu aññataraṃ khaṇaṃ cepi sādiyaṃ sādiyanto sacepi tasmiṃ khaṇe sevanacittaṃ upaṭṭhāpento, cuto pārājiko hoti. Yo pana sabbaso asādiyanto āsīvisamukhaṃ aṅgārakāsuṃ paviṭṭhaṃ viya ca maññati, so nipparādho hoti. Ettha pana ṭhitaṃ nāma sukkavissaṭṭhisamayappattaṃ. Paṭhamapārājikaṃ.
೨-೭. ಇದಾನಿ ದುತಿಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅದಿನ್ನಂ ಮಾನುಸಂ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತ್ಯಾದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅದಿನ್ನಂ ಮಾನುಸಂ ಗರುಕಂ ಭಣ್ಡಂ ಪಞ್ಚವೀಸಾವಹಾರೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅವಹಾರೇನ ಆದಿಯನ್ತೋ ಚುತೋ ಭವೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅದಿನ್ನನ್ತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಂ ಭಣ್ಡಂ, ತಂ ತೇಹಿ ಸಾಮಿಕೇಹಿ ಕಾಯೇನ ವಾ ವಾಚಾಯ ವಾ ನ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಅದಿನ್ನಂ, ಅನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಅಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ ರಕ್ಖಿತಂ ಗೋಪಿತಂ ಮಮಾಯಿತಂ ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ। ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ಇದನ್ತಿ ಮಾನುಸಂ, ಮನುಸ್ಸಸನ್ತಕಂ, ‘‘ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿಮಿನಾ ತುಲ್ಯಾಧಿಕರಣಂ । ಥೇಯ್ಯಾಯೇಕೇನಾತಿ ಥೇಯ್ಯಾಯ ಏಕೇನ, ಏಕೇನ ಅವಹಾರೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲಿಙ್ಗಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಥೇಯ್ಯಾ ಕೇನಚೀ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ತತ್ಥ ಥೇನೋತಿ ಚೋರೋ, ಥೇನಸ್ಸ ಭಾವೋ ಥೇಯ್ಯಾ, ಕರಣತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ, ತಸ್ಮಾ ಕೇನಚಿ ಥೇಯ್ಯೇನ ಅವಹಾರೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆದಿಯನ್ತಿ ಆದಿಯನ್ತೋ ಗಣ್ಹನ್ತೋ। ಪಞ್ಚವೀಸಾವಹಾರೇಸೂತಿ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಕೇ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಅವಹಾರಾ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಕಾನಿ ನಾಮ ನಾನಾಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ ಏಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕಂ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗಪಞ್ಚಕಂ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಪಞ್ಚಕನ್ತಿ।
2-7. Idāni dutiyaṃ dassetuṃ ‘‘adinnaṃ mānusaṃ bhaṇḍa’’ntyādimāha. Tattha yo bhikkhu adinnaṃ mānusaṃ garukaṃ bhaṇḍaṃ pañcavīsāvahāresu yena kenaci avahārena ādiyanto cuto bhaveti sambandho. Adinnanti yaṃ kiñci parapariggahitaṃ sassāmikaṃ bhaṇḍaṃ, taṃ tehi sāmikehi kāyena vā vācāya vā na dinnanti adinnaṃ, anissaṭṭhaṃ apariccattaṃ rakkhitaṃ gopitaṃ mamāyitaṃ parapariggahitaṃ. Manussassa idanti mānusaṃ, manussasantakaṃ, ‘‘bhaṇḍa’’ntiminā tulyādhikaraṇaṃ . Theyyāyekenāti theyyāya ekena, ekena avahārenāti attho. Liṅgabhedaṃ katvā vuttaṃ. ‘‘Theyyā kenacī’’ti vā pāṭho. Tattha thenoti coro, thenassa bhāvo theyyā, karaṇatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, tasmā kenaci theyyena avahārenāti attho. Ādiyanti ādiyanto gaṇhanto. Pañcavīsāvahāresūti pañcapañcake samodhānetvā pañcavīsati avahārā. Tattha pañcapañcakāni nāma nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakaṃ sāhatthikapañcakaṃ pubbappayogapañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti.
ತತ್ಥ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಾವಿಞ್ಞಾಣಕಮಿಸ್ಸಕಭಣ್ಡವಸೇನ ನಾನಾಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ, ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಭಣ್ಡವಸೇನ ಏಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ। ತತ್ಥ ನಾನಾಭಣ್ಡವಸೇನ ತಾವ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಯೋ ಆರಾಮಂ ಅಭಿಯುಞ್ಜತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ವಿಮತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಸಾಮಿಕೋ ‘‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಹರನ್ತೋ ಸೀಸೇ ಭಾರಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಆಮಸತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಖನ್ಧಂ ಓರೋಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭಣ್ಡಂ ‘‘ದೇಹಿ ಮೇ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ‘‘ನಾಹಂ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಭಣತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ವಿಮತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಸಾಮಿಕೋ ‘‘ನ ಮಯ್ಹಂ ದಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ‘‘ಸಹಭಣ್ಡಹಾರಕಂ ನೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಠಮಂ ಪಾದಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ದುತಿಯಂ ಪಾದಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ಥಲಟ್ಠಂ ಭಣ್ಡಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಆಮಸತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ಅಯಮೇತ್ಥ ನಾನಾಭಣ್ಡವಸೇನ ಯೋಜನಾ। ಏಕಭಣ್ಡವಸೇನ ಪನ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಂ ದಾಸಂ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಂ ವಾ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅಭಿಯೋಗಾದಿನಾ ನಯೇನ ಆದಿಯತಿ ವಾ ಹರತಿ ವಾ ಅವಹರತಿ ವಾ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಕೋಪೇತಿ ವಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ ವಾತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಏಕಭಣ್ಡವಸೇನ ಯೋಜನಾ।
Tattha saviññāṇakāviññāṇakamissakabhaṇḍavasena nānābhaṇḍapañcakaṃ, saviññāṇakabhaṇḍavasena ekabhaṇḍapañcakaṃ. Tattha nānābhaṇḍavasena tāva evaṃ veditabbo – yo ārāmaṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko ‘‘na mayhaṃ bhavissatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa. Aññassa bhaṇḍaṃ haranto sīse bhāraṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Khandhaṃ oropeti, āpatti pārājikassa. Upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti vuccamāno ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti bhaṇati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa. ‘‘Sahabhaṇḍahārakaṃ nessāmī’’ti paṭhamaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa. Thalaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa. Ayamettha nānābhaṇḍavasena yojanā. Ekabhaṇḍavasena pana sassāmikaṃ dāsaṃ vā tiracchānaṃ vā yathāvuttena abhiyogādinā nayena ādiyati vā harati vā avaharati vā iriyāpathaṃ kopeti vā ṭhānā cāveti vāti. Ayamettha ekabhaṇḍavasena yojanā.
ಪಞ್ಚ ಅವಹಾರಾ ಸಾಹತ್ಥಿಕೋ ಆಣತ್ತಿಕೋ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯೋ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋತಿ। ತತ್ಥ ಸಾಹತ್ಥಿಕೋ ನಾಮ ಪರಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಸಹತ್ಥಾ ಅವಹರತಿ। ಆಣತ್ತಿಕೋ ನಾಮ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಆಣಾಪೇತಿ। ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯೋ ನಾಮ ಅನ್ತೋಸುಙ್ಕಘಾತೇ ಠಿತೋ ಬಹಿಸುಙ್ಕಘಾತಂ ಪಾತೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ ನಾಮ ‘‘ಅಸುಕಂ ಭಣ್ಡಂ ಯದಾ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ತದಾ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಆಣಾಪೇತಿ। ತತ್ಥ ಸಚೇ ಪರೋ ಅನನ್ತರಾಯಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ತಂ ಅವಹರತಿ, ಆಣಾಪಕೋ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅವಹಾರಕೋ ಪನ ಅವಹಟಕಾಲೇ, ಅಯಂ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ। ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೋ ಪನ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಇದಂ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕಂ।
Pañca avahārā sāhatthiko āṇattiko nissaggiyo atthasādhako dhuranikkhepoti. Tattha sāhatthiko nāma parassa bhaṇḍaṃ sahatthā avaharati. Āṇattiko nāma ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpeti. Nissaggiyo nāma antosuṅkaghāte ṭhito bahisuṅkaghātaṃ pāteti, āpatti pārājikassa. Atthasādhako nāma ‘‘asukaṃ bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharā’’ti āṇāpeti. Tattha sace paro anantarāyiko hutvā taṃ avaharati, āṇāpako āṇattikkhaṇeyeva pārājiko hoti, avahārako pana avahaṭakāle, ayaṃ atthasādhako. Dhuranikkhepo pana upanikkhittabhaṇḍavasena veditabboti idaṃ sāhatthikapañcakaṃ.
ಅಪರೇಪಿ ಪಞ್ಚ ಅವಹಾರಾ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗೋ ಸಹಪ್ಪಯೋಗೋ ಸಂವಿಧಾವಹಾರೋ ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಆಣತ್ತಿವಸೇನ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನ ಸಹಪ್ಪಯೋಗೋ। ಸಂವಿಧಾವಹಾರೋ ನಾಮ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಅಮುಕಂ ನಾಮ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಛದನಂ ವಾ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ, ಸನ್ಧಿಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಭಣ್ಡಂ ಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಸು ಏಕೋ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರತಿ, ತಸ್ಸುದ್ಧಾರೇ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಸಞ್ಜಾನನಕಮ್ಮಂ ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸಞ್ಞಾಕರಣಂ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಪುರೇಭತ್ತಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಜ್ಜ ವಾ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಅವಹರತು, ಸ್ವೇ ವಾ ಅನಾಗತೇ ಸಂವಚ್ಛರೇ ವಾ, ನತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ, ಸಙ್ಕೇತಕಾರಕಸ್ಸ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇ, ಇತರಸ್ಸ ಠಾನಾ ಚಾವನೇತಿ ಏವಂ ಆಪತ್ತಿ ಉಭಿನ್ನಂ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದನತ್ಥಂ ಕಸ್ಸಚಿ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಕರಣಂ ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಹತ್ಥಾಲಙ್ಘನಪಾಣಿಪ್ಪಹಾರಅಙ್ಗುಲಿಫೋಟನಗೀವುನ್ನಾಮನಉಕ್ಕಾಸನಾದಿನಾ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ। ಅವಹಾರಕೋ ಆಣಾಪಕೇನ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಸಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ತಂ ‘‘ಏತ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ತಮೇವ ಅವಹರತಿ, ಉಭಿನ್ನಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಯಂ ‘‘ಅವಹರಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ‘‘ಏತ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಅಞ್ಞಂ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಠಪಿತಂ ಅವಹರತಿ, ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಇದಂ ಪುಬ್ಬಪ್ಪಯೋಗಪಞ್ಚಕಂ।
Aparepi pañca avahārā pubbappayogo sahappayogo saṃvidhāvahāro saṅketakammaṃ nimittakammanti. Tattha āṇattivasena pubbappayogo veditabbo, ṭhānācāvanavasena sahappayogo. Saṃvidhāvahāro nāma sambahulā bhikkhū ‘‘amukaṃ nāma gehaṃ gantvā, chadanaṃ vā bhinditvā, sandhiṃ vā chinditvā bhaṇḍaṃ harissāmā’’ti saṃvidahitvā gacchanti, tesu eko bhaṇḍaṃ avaharati, tassuddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ. Saṅketakammaṃ nāma sañjānanakammaṃ kālaparicchedavasena saññākaraṇaṃ. Ettha ca ‘‘purebhattaṃ avaharā’’ti vutte ajja vā purebhattaṃ avaharatu, sve vā anāgate saṃvacchare vā, natthi visaṅketo, saṅketakārakassa āṇattikkhaṇe, itarassa ṭhānā cāvaneti evaṃ āpatti ubhinnaṃ pārājikassa. Nimittakammaṃ nāma saññuppādanatthaṃ kassaci nimittassa karaṇaṃ akkhinikhaṇanahatthālaṅghanapāṇippahāraaṅguliphoṭanagīvunnāmanaukkāsanādinā anekappakāraṃ. Avahārako āṇāpakena yaṃ nimittasaññaṃ katvā vuttaṃ, taṃ ‘‘eta’’nti maññamāno tameva avaharati, ubhinnaṃ pārājikaṃ. Yaṃ ‘‘avaharā’’ti vuttaṃ, taṃ ‘‘eta’’nti maññamāno aññaṃ tasmiṃyeva ṭhāne ṭhapitaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti. Idaṃ pubbappayogapañcakaṃ.
ಅಪರೇಪಿ ಪಞ್ಚ ಅವಹಾರಾ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ ಪಸಯ್ಹಾವಹಾರೋ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾವಹಾರೋ ಕುಸಾವಹಾರೋತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಕೂಟಮಾನಕೂಟಕಹಾಪಣಾದೀಹಿ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಸ್ಸೇವಂ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರೋ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ। ಯೋ ಸನ್ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಯೋ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಬಲಿತೋ ಚ ಅಧಿಕಂ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದಯೋ ವಿಯ, ತಸ್ಸೇವಂ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರೋ ಪಸಯ್ಹಾವಹಾರೋ। ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ ಪನಾವಹಾರೋ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ। ಸೋ ದುವಿಧೋ ಭಣ್ಡೋಕಾಸಪರಿಕಪ್ಪವಸೇನ। ತತ್ರ ಯೋ ‘‘ಸಾಟಕೋ ಚೇ, ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸುತ್ತಂ ಚೇ, ನ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅನ್ಧಕಾರೇ ಪಸಿಬ್ಬಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತತ್ರ ಸಾಟಕೋ ಚೇ, ಉದ್ಧಾರೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಸುತ್ತಂ ಚೇ ಹೋತಿ, ರಕ್ಖತಿ। ಅಯಂ ಭಣ್ಡಪರಿಕಪ್ಪೋ ನಾಮ। ಯೋ ಠಾನಂ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಭಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಅಯಂ ಓಕಾಸಪರಿಕಪ್ಪೋ ನಾಮ। ಏವಮಿಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪರಿಕಪ್ಪಾನಂ ವಸೇನ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರೋ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ। ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಪರಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾವಹಾರೋ ನಾಮ। ಕುಸಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಕುಸಾವಹಾರೋ। ಯೋ ಕುಸಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಚೀವರೇ ಭಾಜಿಯಮಾನೇ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಂ ಅಪ್ಪಗ್ಘತರಂ ವಾ ಮಹಗ್ಘತರಂ ವಾ ಸಮಸಮಂ ವಾ ಪರಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಚೇ ಪಠಮತರಂ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಕುಸದಣ್ಡಕಂ ಉದ್ಧರತಿ, ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಾತೇತುಕಾಮತಾಯ ಉದ್ಧಾರೇ ರಕ್ಖತಿ, ಪಾತನೇಪಿ ರಕ್ಖತಿ, ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಪನ ಕುಸದಣ್ಡಂ ಉದ್ಧರತಿ, ಉದ್ಧಾರೇ ರಕ್ಖತಿ, ತಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಾತೇನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಅಯಂ ಕುಸಾವಹಾರೋ ನಾಮಾತಿ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚವೀಸಾವಹಾರೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅವಹಾರೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಭವೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
Aparepi pañca avahārā theyyāvahāro pasayhāvahāro parikappāvahāro paṭicchannāvahāro kusāvahāroti. Tattha yo kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vañcetvā gaṇhāti, tassevaṃ gaṇhato avahāro theyyāvahāro. Yo santajjetvā sayaṃ dassetvā tesaṃ santakaṃ gaṇhāti, yo vā attano pattabalito ca adhikaṃ balakkārena gaṇhāti rājarājamahāmattādayo viya, tassevaṃ gaṇhato avahāro pasayhāvahāro. Parikappetvā gaṇhato panāvahāro parikappāvahāro. So duvidho bhaṇḍokāsaparikappavasena. Tatra yo ‘‘sāṭako ce, gaṇhissāmi, suttaṃ ce, na gaṇhissāmī’’ti parikappetvā andhakāre pasibbakaṃ gaṇhāti, tatra sāṭako ce, uddhāreyeva pārājikaṃ, suttaṃ ce hoti, rakkhati. Ayaṃ bhaṇḍaparikappo nāma. Yo ṭhānaṃ parikappetvā bhaṇḍaṃ gaṇhāti, tassa taṃ parikappitaparicchedaṃ atikkantamatte pārājikaṃ. Ayaṃ okāsaparikappo nāma. Evamimesaṃ dvinnaṃ parikappānaṃ vasena parikappetvā gaṇhato avahāro parikappāvahāro. Paṭicchādetvā parassa bhaṇḍaṃ gaṇhato avahāro paṭicchannāvahāro nāma. Kusaṃ saṅkāmetvā avaharaṇaṃ kusāvahāro. Yo kusaṃ pātetvā cīvare bhājiyamāne attano koṭṭhāsassa samīpe ṭhitaṃ appagghataraṃ vā mahagghataraṃ vā samasamaṃ vā parassa koṭṭhāsaṃ disvā sace paṭhamataraṃ parakoṭṭhāsato kusadaṇḍakaṃ uddharati, attano koṭṭhāse pātetukāmatāya uddhāre rakkhati, pātanepi rakkhati, attano koṭṭhāsato pana kusadaṇḍaṃ uddharati, uddhāre rakkhati, taṃ uddharitvā parakoṭṭhāse pātentassa hatthato muttamatte pārājikaṃ. Ayaṃ kusāvahāro nāmāti imesu pañcavīsāvahāresu yena kenaci avahārena gaṇhanto pārājiko bhaveti attho.
ಗರುಕನ್ತಿ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ। ವೀಸತಿಮಾಸಕೋ ಹಿ ಕಹಾಪಣೋ, ಕಹಾಪಣಸ್ಸ ಚತುತ್ಥೋ ಭಾಗೋ ಪಾದೋ ನಾಮ, ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಪಾದಂ ವಾ ಗರುಕನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ವೀಹಯೋ ಗುಞ್ಜಾ, ದ್ವೇ ಗುಞ್ಜಾ ಮಾಸಕೋ ಭವೇ’’ತಿ ವಚನತೋ ವೀಹಿವಸೇನ ಚತ್ತಾಲೀಸ ವೀಹಯೋ ದಸ ಗುಞ್ಜಾ ಪಞ್ಚಮಾಸಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಂ ಪನ ಸಾಮಣೇರಸಿಕ್ಖಾಯಂ ‘‘ವೀಸತಿವೀಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ನೇವ ಪಾಳಿಯಂ, ನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಅತ್ಥಿ, ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಮೇತಂ। ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ।
Garukanti pañcamāsakaṃ. Vīsatimāsako hi kahāpaṇo, kahāpaṇassa catuttho bhāgo pādo nāma, tasmā pañcamāsakaṃ vā pādaṃ vā garukanti veditabbaṃ. Tattha ‘‘cattāro vīhayo guñjā, dve guñjā māsako bhave’’ti vacanato vīhivasena cattālīsa vīhayo dasa guñjā pañcamāsakoti veditabbo. Yaṃ pana sāmaṇerasikkhāyaṃ ‘‘vīsativīhī’’ti vuttaṃ, taṃ neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ atthi, vīmaṃsitabbametaṃ. Dutiyapārājikaṃ.
೮. ಇದಾನಿ ತತಿಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮನುಸ್ಸಪಾಣಂ ಪಾಣೋ’’ತ್ಯಾದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಮನುಸ್ಸಪಾಣೋ’’ ಇತಿ ಜಾನನ್ತೋ ವಧಕಚಿತ್ತೇನ ಮನುಸ್ಸಪಾಣಂ ಜೀವಿತಾ ವಿಯೋಜೇತಿ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾಸನಾ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ಸಮುದಾಯತ್ಥೋ।
8. Idāni tatiyaṃ dassetuṃ ‘‘manussapāṇaṃ pāṇo’’tyādi vuttaṃ. Tattha yo bhikkhu ‘‘manussapāṇo’’ iti jānanto vadhakacittena manussapāṇaṃ jīvitā viyojeti, so bhikkhu sāsanā pārājiko hotīti samudāyattho.
ಮನುಸ್ಸಪಾಣನ್ತಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತೇನ ಸಹುಪ್ಪನ್ನಂ ಅತಿಪರಿತ್ತಂ ಕಲಲರೂಪಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಪಕತಿಯಾ ವೀಸವಸ್ಸಸತಾಯುಕಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಯಾವ ಮರಣಕಾಲಾ ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ವುದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತೋ ಅತ್ತಭಾವೋ, ಏಸೋ ಮನುಸ್ಸಪಾಣೋ ನಾಮ, ಏವರೂಪಂ ಮನುಸ್ಸಪಾಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಣೋತಿ ಜಾನನ್ತಿ ‘‘ಪಾಣೋ’’ ಇತಿ ಜಾನನ್ತೋ ‘‘ತಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಮೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತೋ। ವಧಕಚೇತಸಾತಿ ವಧಕಚಿತ್ತೇನ, ಇತ್ಥಮ್ಭೂತೇ ಕರಣವಚನಂ, ವಧಕಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಮರಣಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಹುತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಜೀವಿತಾತಿ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯತೋ। ಯೋತಿ ಅನಿಯಮವಚನಂ। ಸೋತಿ ಏತೇನ ನಿಯಮನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿಯೋಜೇತೀತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹಂ ಕಲಲಕಾಲೇಪಿ ತಾಪನಮದ್ದನೇಹಿ ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಸಮ್ಪದಾನೇನ ವಾ ತತೋ ವಾ ಉದ್ಧಮ್ಪಿ ತದನುರೂಪೇನ ಉಪಕ್ಕಮೇನ ಜೀವಿತಾ ವಿಯೋಜೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾಸನಾತಿ ಪರಾಪುಬ್ಬಜಿಧಾತುಪ್ಪಯೋಗೇ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ, ತೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಾಜಿತೋತಿ ಪರಾಜಯಮಾಪನ್ನೋ। ಹೋತೀತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ।
Manussapāṇanti mātukucchismiṃ paṭisandhicittena sahuppannaṃ atiparittaṃ kalalarūpaṃ ādiṃ katvā pakatiyā vīsavassasatāyukassa sattassa yāva maraṇakālā etthantare anupubbena vuddhippatto attabhāvo, eso manussapāṇo nāma, evarūpaṃ manussapāṇanti attho. Pāṇoti jānanti ‘‘pāṇo’’ iti jānanto ‘‘taṃ jīvitā voropemī’’ti jānanto. Vadhakacetasāti vadhakacittena, itthambhūte karaṇavacanaṃ, vadhakacitto hutvā maraṇādhippāyo hutvāti vuttaṃ hoti. Jīvitāti jīvitindriyato. Yoti aniyamavacanaṃ. Soti etena niyamanaṃ veditabbaṃ. Viyojetīti vuttappakāraṃ manussaviggahaṃ kalalakālepi tāpanamaddanehi vā bhesajjasampadānena vā tato vā uddhampi tadanurūpena upakkamena jīvitā viyojetīti attho. Sāsanāti parāpubbajidhātuppayoge nissakkavacanaṃ, tena satthusāsanatoti attho. Parājitoti parājayamāpanno. Hotīti pāṭhaseso. Tatiyapārājikaṃ.
೯. ಇದಾನಿ ಚತುತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಝಾನಾದಿಭೇದ’’ನ್ತ್ಯಾದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಞ್ಞಾಪದೇಸಞ್ಚ ಅಧಿಮಾನಞ್ಚ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಹದಯೇ ಅಸನ್ತಂ ಝಾನಾದಿಭೇದಂ ಧಮ್ಮಂ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ವದೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಞಾತೇ ಸೋ ತತೋ ಸಾಸನಾ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಏವ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
9. Idāni catutthaṃ dassetuṃ ‘‘jhānādibheda’’ntyādi vuttaṃ. Tattha yo bhikkhu aññāpadesañca adhimānañca vajjetvā hadaye asantaṃ jhānādibhedaṃ dhammaṃ manussajātikassa sattassa vadeyya, tasmiṃ khaṇe ñāte so tato sāsanā pārājiko eva hotīti attho.
ಝಾನಾದಿಭೇದನ್ತಿ ‘‘ಝಾನಂ ವಿಮೋಕ್ಖೋ ಸಮಾಧಿ ಸಮಾಪತ್ತಿ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ವಿನೀವರಣತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಅಭಿರತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೯೮) ಏವಂ ವುತ್ತಂ ಝಾನಾದಿಭೇದಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ। ಹದಯೇತಿ ಚಿತ್ತೇ। ಅಸನ್ತನ್ತಿ ಅಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಂ। ಅಞ್ಞಾಪದೇಸನ್ತಿ ‘‘ಯೋ ತೇ ವಿಹಾರೇ ವಸಿ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅಞ್ಞಾಪದೇಸಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿನಾತಿ ವಜ್ಜನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ತಸ್ಸ ವಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಧಿಮಾನನ್ತಿ ‘‘ಅಧಿಗತಾ ಮಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಮಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಧಿಗತೋ ಮಾನೋತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ, ತಂ ಅಧಿಮಾನಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಸ್ಸಾತಿ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಸ್ಸ, ನ ದೇವಬ್ರಹ್ಮಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಆರೋಚೇಯ್ಯ। ಞಾತಕ್ಖಣೇತಿ ಞಾತೇ ಖಣೇತಿ ಛೇದೋ, ತಸ್ಮಿಂ ತೇನಾರೋಚಿತಕ್ಖಣೇ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೇನ ಞಾತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾತಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ಕರಣವಚನಂ, ತತೋ ಸಾಸನತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ।
Jhānādibhedanti ‘‘jhānaṃ vimokkho samādhi samāpatti ñāṇadassanaṃ maggabhāvanā phalasacchikiriyā kilesappahānaṃ vinīvaraṇatā cittassa suññāgāre abhiratī’’ti (pārā. 198) evaṃ vuttaṃ jhānādibhedaṃ uttarimanussadhammaṃ. Hadayeti citte. Asantanti asaṃvijjamānaṃ. Aññāpadesanti ‘‘yo te vihāre vasi, so bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī’’tiādinā nayena aññāpadesaṃ vajjetvāti attho. Vināti vajjanatthe nipāto, tassa vajjetvāti attho. Adhimānanti ‘‘adhigatā mayā’’ti evaṃ uppannaṃ mānanti attho. Adhigato mānoti viggaho, taṃ adhimānaṃ vajjetvāti attho. Manussajātissāti manussajātikassa, na devabrahmādīsu aññatarassāti attho. Vadeyyāti āroceyya. Ñātakkhaṇeti ñāte khaṇeti chedo, tasmiṃ tenārocitakkhaṇe manussajātikena ñāteti attho. Tenāti nissakke karaṇavacanaṃ, tato sāsanato pārājikoti attho. Catutthapārājikaṃ.
ಪಾರಾಜಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pārājikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
