| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
ਪਾਰਾਜਿਕਨਿਗਮਨવਣ੍ਣਨਾ
Pārājikanigamanavaṇṇanā
ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ। ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਪਾਰਾਜਿਕਪਰਿਦੀਪਨਮੇવਾਤਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਪਰਿਦੀਪਨવਚਨਮੇવ। ਅવਧਾਰਣਂ ਪਨ ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਾਨਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਮੋਦਹਿਤ੍વਾ, ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨੀਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨਿ । ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਿਕਾ, વਜ੍ਜਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ, ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁવਤ੍ਤਿਕਾ, ਅਟ੍ਠવਤ੍ਥੁਕਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ। ਪਣ੍ਡਕਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਭਬ੍ਬਭਾવੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਾਦਸਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਅਭਬ੍ਬਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੇਹੀਤਿ વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਤਾਦਿਨਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਨਅਰਹਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ। ਪਣ੍ਡਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੩੩) ਹਿ ਤਯੋ વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਾ ਅਹੇਤੁਕਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਸਗ੍ਗੋ ਅવਾਰਿਤੋ, ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ વਾਰਿਤੋ। ਅਭਬ੍ਬਾ ਹਿ ਤੇ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਲਾਭਾਯ વਤ੍ਥੁવਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਿ ਨੇਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾવ। ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ, ਮਾਤੁਘਾਤਕੋ, ਪਿਤੁਘਾਤਕੋ, ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ, ਲੋਹਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕੋ, ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਯ વਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਭਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾવ। ਤੇਸੁ ਥੇਯ੍ਯਸਂવਾਸਕੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਗ੍ਗੋ ਅવਾਰਿਤੋ, ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ વਾਰਿਤੋવ। ਇਤਰੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ વਾਰਿਤਂ। ਤੇ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾવ ਨਰਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਸਤ੍ਤਾ। ਯਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ વਿਬ੍ਭਮਿਤੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਸਾવਮੇવ વਾ ਗਿਹਿવਤ੍ਥਂ વਾ ਗਿਹਿਨਿવਾਸਨਾਕਾਰੇਨ ਨਿવਾਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕਮਾਪਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਾ ਹਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਕਤ੍વਾਪਿ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਸ੍ਸਮਣੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
Idhāti imasmiṃ bhikkhupātimokkhe. Uddiṭṭhapārājikaparidīpanamevāti uddiṭṭhānaṃ catunnaṃ pārājikānaṃ paridīpanavacanameva. Avadhāraṇaṃ pana na aññesampīti dassanatthaṃ. Tenāha ‘‘samodhānetvā panā’’tiādi. Tattha samodhānetvāti tattha tattha āgatāni ettheva samodahitvā, pakkhipitvā rāsiṃ katvāti attho. Pāḷiyaṃ āgatānīti uddesapāḷiyaṃ āgatāni . Bhikkhunīnaṃ asādhāraṇāni cattārīti ubbhajāṇumaṇḍalikā, vajjappaṭicchādikā, ukkhittānuvattikā, aṭṭhavatthukāti imāni bhikkhunīnaṃ bhikkhūhi asādhāraṇāni cattāri. Paṇḍakādīnañhi ekādasannaṃ abhabbabhāvo pārājikāpattisadisattā pārājikoti āha ‘‘ekādasanna’’ntiādi. Abhabbabhāvasaṅkhātehīti vatthuvipannatādinā pabbajjūpasampadāya naarahabhāvasaṅkhātehi. Paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā (pārā. aṭṭha. 2.233) hi tayo vatthuvipannā ahetukappaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito, maggo pana vārito. Abhabbā hi te maggappaṭilābhāya vatthuvipannattā. Pabbajjāpi nesaṃ paṭikkhittā, tasmā tepi pārājikāva. Theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, mātughātako, pitughātako, arahantaghātako, bhikkhunidūsako, lohituppādako, saṅghabhedakoti ime aṭṭha attano kiriyāya vipannattā abhabbaṭṭhānaṃ pattāti pārājikāva. Tesu theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, bhikkhunidūsakoti imesaṃ tiṇṇaṃ saggo avārito, maggo pana vāritova. Itaresaṃ pañcannaṃ ubhayampi vāritaṃ. Te hi anantarāva narake nibbattanakasattā. Yadā bhikkhunī vibbhamitukāmā hutvā kāsāvameva vā gihivatthaṃ vā gihinivāsanākārena nivāseti, tadā pārājikamāpannā nāma hotīti āha ‘‘gihibhāvaṃ patthayamānāyā’’tiādi. Sā hi ajjhācāravītikkamaṃ akatvāpi ettāvatā assamaṇī nāma hoti.
ਦੀਘਤਾਯ ਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲਮ੍ਬੀ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੨੩੩)। ਨ ਸੋ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ, ਅਥ ਖੋ ਯਦਾ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇ વਾ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇ વਾ ਪવੇਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਮੁਦੁਕਤਾ ਪਿਟ੍ਠਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿਕੋ, ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮਾਯ ਮੁਦੁਕਾਯ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਸੋਪਿ ਯਦਾ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਮਗ੍ਗવਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪવੇਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਯੋ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮੁਖੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਅਭਿਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਯੋ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸੂਪਰਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਪવੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਯਸ੍ਮਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਾਗવਸੇਨ ਸਦਿਸਭਾવੂਪਗਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋ ‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾਯੇવ ਕੇવਲਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪવੇਸਨવਸੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਪਾਰਾਜਿਕਾਨੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ।
Dīghatāya lambamānaṃ aṅgajātametassāti lambī (sārattha. ṭī. 2.233). Na so ettāvatā pārājiko, atha kho yadā anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ mukhe vā vaccamagge vā paveseti, tadā pārājiko hoti. Mudukatā piṭṭhi etassāti mudupiṭṭhiko, kataparikammāya mudukāya piṭṭhiyā samannāgato. Sopi yadā anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ attano mukhamaggavaccamaggesu aññataraṃ paveseti, tadā pārājiko hoti. Parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhātīti yo anabhiratiyā pīḷito parassa suttassa vā pamattassa vā aṅgajātaṃ mukhena gaṇhāti. Parassa aṅgajāte abhinisīdatīti yo anabhiratiyā pīḷito parassa aṅgajātaṃ kammaniyaṃ disvā attano vaccamaggena tassūpari nisīdati, taṃ attano vaccamaggaṃ pavesetīti attho. Etāni hi cattāri yasmā ubhinnaṃ rāgavasena sadisabhāvūpagatānaṃ dhammo ‘‘methunadhammo’’ti vuccati, tasmā ekena pariyāyena methunadhammaṃ appaṭisevitvāyeva kevalaṃ maggena maggappavesanavasena āpajjitabbattā methunadhammapārājikassa anulomentīti ‘‘anulomapārājikānī’’ti vuccanti.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ਮਾਤੁਘਾਤਕਪਿਤੁਘਾਤਕਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕਾ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕੋ, ਲਮ੍ਬਿਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਾ ਏવਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਕੁਤੋ ਚਤੁવੀਸਤੀਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੨੩੩)? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਯੋ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਧ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਲਮ੍ਬਿਆਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸੇવਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਦੁਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੇ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਚ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ।
Etthāha – mātughātakapitughātakaarahantaghātakā tatiyapārājikaṃ āpannā, bhikkhunidūsako, lambiādayo cattāro ca paṭhamapārājikaṃ āpannā evāti katvā kuto catuvīsatīti (sārattha. ṭī. 2.233)? Vuccate – mātughātakādayo hi cattāro idha anupasampannā eva adhippetā, lambiādayo cattāro kiñcāpi paṭhamapārājikena saṅgahitā, yasmā pana ekena pariyāyena methunadhammaṃ appaṭisevino honti, tasmā visuṃ vuttāti. Dutiyavikappe kaccitthāti ettha kacci atthāti padacchedo kātabbo.
ਇਤਿ ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਿਯਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖવਣ੍ਣਨਾਯ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
વਿਨਯਤ੍ਥਮਞ੍ਜੂਸਾਯਂ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਿਯਂ
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
ਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
