| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာနိဒ္ဒေသပာဠိ • Mahāniddesapāḷi |
၅. ပရမဋ္ဌကသုတ္တနိဒ္ဒေသော
5. Paramaṭṭhakasuttaniddeso
အထ ပရမဋ္ဌကသုတ္တနိဒ္ဒေသံ ဝက္ခတိ –
Atha paramaṭṭhakasuttaniddesaṃ vakkhati –
၃၁.
31.
ပရမန္တိ ဒိဋ္ဌီသု ပရိဗ္ဗသာနော၊ ယဒုတ္တရိံ ကုရုတေ ဇန္တု လောကေ။
Paramantidiṭṭhīsu paribbasāno, yaduttariṃ kurute jantu loke;
ဟီနာတိ အညေ တတော သဗ္ဗမာဟ၊ တသ္မာ ဝိဝာဒာနိ အဝီတိဝတ္တော။
Hīnāti aññe tato sabbamāha, tasmā vivādāni avītivatto.
ပရမန္တိ ဒိဋ္ဌီသု ပရိဗ္ဗသာနောတိ။ သန္တေကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ။ တေ ဒ္ဝာသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ အညတရညတရံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ‘‘ဣဒံ ပရမံ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရ’’န္တိ ဂဟေတ္ဝာ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ပရာမသိတ္ဝာ အဘိနိဝိသိတ္ဝာ သကာယ သကာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဝသန္တိ ပဝသန္တိ အာဝသန္တိ ပရိဝသန္တိ။ ယထာ အာဂာရိကာ ဝာ ဃရေသု ဝသန္တိ, သာပတ္တိကာ ဝာ အာပတ္တီသု ဝသန္တိ, သကိလေသာ ဝာ ကိလေသေသု ဝသန္တိ; ဧဝမေဝ သန္တေကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ။ တေ ဒ္ဝာသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ အညတရညတရံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ‘‘ဣဒံ ပရမံ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရ’’န္တိ ဂဟေတ္ဝာ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ပရာမသိတ္ဝာ အဘိနိဝိသိတ္ဝာ သကာယ သကာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဝသန္တိ ပဝသန္တိ 1 အာဝသန္တိ ပရိဝသန္တီတိ – ပရမန္တိ ဒိဋ္ဌီသု ပရိဗ္ဗသာနော။
Paramanti diṭṭhīsu paribbasānoti. Santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā. Te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti pavasanti āvasanti parivasanti. Yathā āgārikā vā gharesu vasanti, sāpattikā vā āpattīsu vasanti, sakilesā vā kilesesu vasanti; evameva santeke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhigatikā. Te dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatānaṃ aññataraññataraṃ diṭṭhigataṃ ‘‘idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavara’’nti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvā sakāya sakāya diṭṭhiyā vasanti pavasanti 2 āvasanti parivasantīti – paramanti diṭṭhīsu paribbasāno.
ယဒုတ္တရိံ ကုရုတေ ဇန္တု လောကေတိ။ ယဒန္တိ ယံ။ ဥတ္တရိံ ကုရုတေတိ ဥတ္တရိံ ကရောတိ, အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ကရောတိ ‘‘အယံ သတ္ထာ သဗ္ဗညူ’’တိ ဥတ္တရိံ ကရောတိ, အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ကရောတိ။ ‘‘အယံ ဓမ္မော သ္ဝာက္ခာတော။, အယံ ဂဏော သုပ္ပဋိပန္နော။, အယံ ဒိဋ္ဌိ ဘဒ္ဒိကာ။, အယံ ပဋိပဒာ သုပညတ္တာ။, အယံ မဂ္ဂော နိယ္ယာနိကော’’တိ ဥတ္တရိံ ကရောတိ, အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ကရောတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ ဇန္တူတိ သတ္တော နရော။ပေ.။ မနုဇော။ လောကေတိ အပာယလောကေ။ပေ.။ အာယတနလောကေတိ – ယဒုတ္တရိံ ကုရုတေ ဇန္တု လောကေ။
Yaduttariṃkurute jantu loketi. Yadanti yaṃ. Uttariṃ kuruteti uttariṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti ‘‘ayaṃ satthā sabbaññū’’ti uttariṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti. ‘‘Ayaṃ dhammo svākkhāto…, ayaṃ gaṇo suppaṭipanno…, ayaṃ diṭṭhi bhaddikā…, ayaṃ paṭipadā supaññattā…, ayaṃ maggo niyyāniko’’ti uttariṃ karoti, aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ karoti nibbatteti abhinibbatteti. Jantūti satto naro…pe… manujo. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – yaduttariṃ kurute jantu loke.
ဟီနာတိ အညေ တတော သဗ္ဗမာဟာတိ အတ္တနော သတ္ထာရံ ဓမ္မက္ခာနံ ဂဏံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒံ မဂ္ဂံ ဌပေတ္ဝာ သဗ္ဗေ ပရပ္ပဝာဒေ ခိပတိ ဥက္ခိပတိ ပရိက္ခိပတိ။ ‘‘သော သတ္ထာ န သဗ္ဗညူ, ဓမ္မော န သ္ဝာက္ခာတော, ဂဏော န သုပ္ပဋိပန္နော, ဒိဋ္ဌိ န ဘဒ္ဒိကာ, ပဋိပဒာ န သုပညတ္တာ, မဂ္ဂော န နိယ္ယာနိကော, နတ္ထေတ္ထ သုဒ္ဓိ ဝာ ဝိသုဒ္ဓိ ဝာ ပရိသုဒ္ဓိ ဝာ မုတ္တိ ဝာ ဝိမုတ္တိ ဝာ ပရိမုတ္တိ ဝာ, နတ္ထေတ္ထ သုဇ္ဈန္တိ ဝာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ ဝာ ပရိသုဇ္ဈန္တိ ဝာ မုစ္စန္တိ ဝာ ဝိမုစ္စန္တိ ဝာ ပရိမုစ္စန္တိ ဝာ, ဟီနာ နိဟီနာ ဩမကာ လာမကာ ဆတုက္ကာ ပရိတ္တာ’’တိ ဧဝမာဟ ဧဝံ ကထေတိ ဧဝံ ဘဏတိ ဧဝံ ဒီပယတိ ဧဝံ ဝောဟရတီတိ – ဟီနာတိ အညေ တတော သဗ္ဗမာဟ။
Hīnāti aññe tato sabbamāhāti attano satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ ṭhapetvā sabbe parappavāde khipati ukkhipati parikkhipati. ‘‘So satthā na sabbaññū, dhammo na svākkhāto, gaṇo na suppaṭipanno, diṭṭhi na bhaddikā, paṭipadā na supaññattā, maggo na niyyāniko, natthettha suddhi vā visuddhi vā parisuddhi vā mutti vā vimutti vā parimutti vā, natthettha sujjhanti vā visujjhanti vā parisujjhanti vā muccanti vā vimuccanti vā parimuccanti vā, hīnā nihīnā omakā lāmakā chatukkā parittā’’ti evamāha evaṃ katheti evaṃ bhaṇati evaṃ dīpayati evaṃ voharatīti – hīnāti aññe tato sabbamāha.
တသ္မာ ဝိဝာဒာနိ အဝီတိဝတ္တောတိ။ တသ္မာတိ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒာနာ။ ဝိဝာဒာနီတိ ဒိဋ္ဌိကလဟာနိ ဒိဋ္ဌိဘဏ္ဍနာနိ ဒိဋ္ဌိဝိဂ္ဂဟာနိ ဒိဋ္ဌိဝိဝာဒာနိ ဒိဋ္ဌိမေဓဂာနိ စ။ အဝီတိဝတ္တောတိ အနတိက္ကန္တော အသမတိက္ကန္တော အဝီတိဝတ္တောတိ – တသ္မာ ဝိဝာဒာနိ အဝီတိဝတ္တော။
Tasmā vivādāni avītivattoti. Tasmāti taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Vivādānīti diṭṭhikalahāni diṭṭhibhaṇḍanāni diṭṭhiviggahāni diṭṭhivivādāni diṭṭhimedhagāni ca. Avītivattoti anatikkanto asamatikkanto avītivattoti – tasmā vivādāni avītivatto.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ပရမန္တိ ဒိဋ္ဌီသု ပရိဗ္ဗသာနော၊ ယဒုတ္တရိံ ကုရုတေ ဇန္တု လောကေ။
‘‘Paramanti diṭṭhīsu paribbasāno, yaduttariṃ kurute jantu loke;
ဟီနာတိ အညေ တတော သဗ္ဗမာဟ၊ တသ္မာ ဝိဝာဒာနိ အဝီတိဝတ္တော’’တိ။
Hīnāti aññe tato sabbamāha, tasmā vivādāni avītivatto’’ti.
၃၂.
32.
ယဒတ္တနီ ပသ္သတိ အာနိသံသံ၊ ဒိဋ္ဌေ သုတေ သီလဝတေ မုတေ ဝာ။
Yadattanīpassati ānisaṃsaṃ, diṭṭhe sute sīlavate mute vā;
တဒေဝ သော တတ္ထ သမုဂ္ဂဟာယ၊ နိဟီနတော ပသ္သတိ သဗ္ဗမညံ။
Tadeva so tattha samuggahāya, nihīnato passati sabbamaññaṃ.
ယဒတ္တနီ ပသ္သတိ အာနိသံသံ, ဒိဋ္ဌေ သုတေ သီလဝတေ မုတေ ဝာတိ။ ယဒတ္တနီတိ ယံ အတ္တနိ။ အတ္တာ ဝုစ္စတိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိယာ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဉ္စ အာနိသံသံ, သမ္ပရာယိကဉ္စ အာနိသံသံ။ ကတမော ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော အာနိသံသော? ယံဒိဋ္ဌိကော သတ္ထာ ဟောတိ, တံဒိဋ္ဌိကာ သာဝကာ ဟောန္တိ။ တံဒိဋ္ဌိကံ သတ္ထာရံ သာဝကာ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, လဘတိ စ တတောနိဒာနံ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ အယံ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော အာနိသံသော။ ကတမော ဒိဋ္ဌိယာ သမ္ပရာယိကော အာနိသံသော? အယံ ဒိဋ္ဌိ အလံ နာဂတ္တာယ ဝာ သုပဏ္ဏတ္တာယ ဝာ ယက္ခတ္တာယ ဝာ အသုရတ္တာယ ဝာ ဂန္ဓဗ္ဗတ္တာယ ဝာ မဟာရာဇတ္တာယ ဝာ ဣန္ဒတ္တာယ ဝာ ဗ္ရဟ္မတ္တာယ ဝာ ဒေဝတ္တာယ ဝာ; အယံ ဒိဋ္ဌိ အလံ သုဒ္ဓိယာ ဝိသုဒ္ဓိယာ ပရိသုဒ္ဓိယာ မုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိယာ ပရိမုတ္တိယာ; ဣမာယ ဒိဋ္ဌိယာ သုဇ္ဈန္တိ ဝိသုဇ္ဈန္တိ ပရိသုဇ္ဈန္တိ မုစ္စန္တိ ဝိမုစ္စန္တိ ပရိမုစ္စန္တိ; ဣမာယ ဒိဋ္ဌိယာ သုဇ္ဈိသ္သာမိ ဝိသုဇ္ဈိသ္သာမိ ပရိသုဇ္ဈိသ္သာမိ မုစ္စိသ္သာမိ ဝိမုစ္စိသ္သာမိ ပရိမုစ္စိသ္သာမိ အာယတိံ ဖလပာဋိကင္ခီ ဟောတိ။ အယံ ဒိဋ္ဌိယာ သမ္ပရာယိကော အာနိသံသော။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိယာ ဣမေ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ, ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိယာပိ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ, သုတသုဒ္ဓိယာပိ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ, သီလသုဒ္ဓိယာပိ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ, ဝတသုဒ္ဓိယာပိ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ, မုတသုဒ္ဓိယာပိ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဉ္စ အာနိသံသံ သမ္ပရာယိကဉ္စ အာနိသံသံ။ ကတမော မုတသုဒ္ဓိယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော အာနိသံသော? ယံဒိဋ္ဌိကော သတ္ထာ ဟောတိ တံဒိဋ္ဌိကာ သာဝကာ ဟောန္တိ။ပေ.။ အယံ မုတသုဒ္ဓိယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော အာနိသံသော။ ကတမော မုတသုဒ္ဓိယာ သမ္ပရာယိကော အာနိသံသော? အယံ ဒိဋ္ဌိ အလံ နာဂတ္တာယ ဝာ။ပေ.။ အယံ မုတသုဒ္ဓိယာ သမ္ပရာယိကော အာနိသံသော။ မုတသုဒ္ဓိယာပိ ဣမေ ဒ္ဝေ အာနိသံသေ ပသ္သတိ ဒက္ခတိ ဩလောကေတိ နိဇ္ဈာယတိ ဥပပရိက္ခတီတိ – ယဒတ္တနီ ပသ္သတိ အာနိသံသံ ဒိဋ္ဌေ သုတေ သီလဝတေ မုတေ ဝာ။
Yadattanīpassati ānisaṃsaṃ, diṭṭhe sute sīlavate mute vāti. Yadattanīti yaṃ attani. Attā vuccati diṭṭhigataṃ. Attano diṭṭhiyā dve ānisaṃse passati – diṭṭhadhammikañca ānisaṃsaṃ, samparāyikañca ānisaṃsaṃ. Katamo diṭṭhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso? Yaṃdiṭṭhiko satthā hoti, taṃdiṭṭhikā sāvakā honti. Taṃdiṭṭhikaṃ satthāraṃ sāvakā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, labhati ca tatonidānaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Ayaṃ diṭṭhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso. Katamo diṭṭhiyā samparāyiko ānisaṃso? Ayaṃ diṭṭhi alaṃ nāgattāya vā supaṇṇattāya vā yakkhattāya vā asurattāya vā gandhabbattāya vā mahārājattāya vā indattāya vā brahmattāya vā devattāya vā; ayaṃ diṭṭhi alaṃ suddhiyā visuddhiyā parisuddhiyā muttiyā vimuttiyā parimuttiyā; imāya diṭṭhiyā sujjhanti visujjhanti parisujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti; imāya diṭṭhiyā sujjhissāmi visujjhissāmi parisujjhissāmi muccissāmi vimuccissāmi parimuccissāmi āyatiṃ phalapāṭikaṅkhī hoti. Ayaṃ diṭṭhiyā samparāyiko ānisaṃso. Attano diṭṭhiyā ime dve ānisaṃse passati, diṭṭhasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, sutasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, sīlasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, vatasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati, mutasuddhiyāpi dve ānisaṃse passati – diṭṭhadhammikañca ānisaṃsaṃ samparāyikañca ānisaṃsaṃ. Katamo mutasuddhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso? Yaṃdiṭṭhiko satthā hoti taṃdiṭṭhikā sāvakā honti…pe… ayaṃ mutasuddhiyā diṭṭhadhammiko ānisaṃso. Katamo mutasuddhiyā samparāyiko ānisaṃso? Ayaṃ diṭṭhi alaṃ nāgattāya vā…pe… ayaṃ mutasuddhiyā samparāyiko ānisaṃso. Mutasuddhiyāpi ime dve ānisaṃse passati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – yadattanī passati ānisaṃsaṃ diṭṭhe sute sīlavate mute vā.
တဒေဝ သော တတ္ထ သမုဂ္ဂဟာယာတိ။ တဒေဝာတိ တံ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ တတ္ထာတိ သကာယ ဒိဋ္ဌိယာ သကာယ ခန္တိယာ သကာယ ရုစိယာ သကာယ လဒ္ဓိယာ။ သမုဂ္ဂဟာယာတိ ဣဒံ ပရမံ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသိဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရန္တိ ဂဟေတ္ဝာ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ပရာမသိတ္ဝာ အဘိနိဝိသိတ္ဝာတိ – တဒေဝ သော တတ္ထ သမုဂ္ဂဟာယ။
Tadeva so tattha samuggahāyāti. Tadevāti taṃ diṭṭhigataṃ. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā. Samuggahāyāti idaṃ paramaṃ aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaranti gahetvā uggahetvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – tadeva so tattha samuggahāya.
နိဟီနတော ပသ္သတိ သဗ္ဗမညန္တိ။ အညံ သတ္ထာရံ ဓမ္မက္ခာနံ ဂဏံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒံ မဂ္ဂံ ဟီနတော နိဟီနတော ဩမကတော လာမကတော ဆတုက္ကတော ပရိတ္တတော ဒိသ္သတိ ပသ္သတိ ဒက္ခတိ ဩလောကေတိ နိဇ္ဈာယတိ ဥပပရိက္ခတီတိ – နိဟီနတော ပသ္သတိ သဗ္ဗမညံ။
Nihīnatopassati sabbamaññanti. Aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato dissati passati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – nihīnato passati sabbamaññaṃ.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ယဒတ္တနီ ပသ္သတိ အာနိသံသံ၊ ဒိဋ္ဌေ သုတေ သီလဝတေ မုတေ ဝာ။
‘‘Yadattanī passati ānisaṃsaṃ, diṭṭhe sute sīlavate mute vā;
တဒေဝ သော တတ္ထ သမုဂ္ဂဟာယ၊ နိဟီနတော ပသ္သတိ သဗ္ဗမည’’န္တိ။
Tadeva so tattha samuggahāya, nihīnato passati sabbamañña’’nti.
၃၃.
33.
တံ ဝာပိ 3 ဂန္ထံ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊ ယံ နိသ္သိတော ပသ္သတိ ဟီနမညံ။
Taṃ vāpi4ganthaṃ kusalā vadanti, yaṃ nissito passati hīnamaññaṃ;
တသ္မာ ဟိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝာ၊ သီလဗ္ဗတံ ဘိက္ခု န နိသ္သယေယ္ယ။
Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyya.
တံ ဝာပိ ဂန္ထံ ကုသလာ ဝဒန္တီတိ။ ကုသလာတိ ယေ တေ ခန္ဓကုသလာ ဓာတုကုသလာ အာယတနကုသလာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကုသလာ သတိပဋ္ဌာနကုသလာ သမ္မပ္ပဓာနကုသလာ ဣဒ္ဓိပာဒကုသလာ ဣန္ဒ္ရိယကုသလာ ဗလကုသလာ ဗောဇ္ဈင္ဂကုသလာ မဂ္ဂကုသလာ ဖလကုသလာ နိဗ္ဗာနကုသလာ, တေ ကုသလာ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘ဂန္ထော ဧသော, လဂ္ဂနံ ဧတံ, ဗန္ဓနံ ဧတံ, ပလိဗောဓော ဧသော’’တိ။ ဧဝံ ဝဒန္တိ ဧဝံ ကထေန္တိ ဧဝံ ဘဏန္တိ ဧဝံ ဒီပယန္တိ ဧဝံ ဝောဟရန္တီတိ – တံ ဝာပိ ဂန္ထံ ကုသလာ ဝဒန္တိ။
Taṃ vāpi ganthaṃ kusalā vadantīti. Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā, te kusalā evaṃ vadanti – ‘‘gantho eso, lagganaṃ etaṃ, bandhanaṃ etaṃ, palibodho eso’’ti. Evaṃ vadanti evaṃ kathenti evaṃ bhaṇanti evaṃ dīpayanti evaṃ voharantīti – taṃ vāpi ganthaṃ kusalā vadanti.
ယံ နိသ္သိတော ပသ္သတိ ဟီနမညန္တိ။ ယံ နိသ္သိတောတိ ယံ သတ္ထာရံ ဓမ္မက္ခာနံ ဂဏံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒံ မဂ္ဂံ နိသ္သိတော သန္နိသ္သိတော အလ္လီနော ဥပဂတော အဇ္ဈောသိတော အဓိမုတ္တော။ ပသ္သတိ ဟီနမညန္တိ အညံ သတ္ထာရံ ဓမ္မက္ခာနံ ဂဏံ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒံ မဂ္ဂံ ဟီနတော နိဟီနတော ဩမကတော လာမကတော ဆတုက္ကတော ပရိတ္တတော ဒိသ္သတိ ပသ္သတိ ဒက္ခတိ ဩလောကေတိ နိဇ္ဈာယတိ ဥပနိဇ္ဈာယတိ ဥပပရိက္ခတီတိ – ယံ နိသ္သိတော ပသ္သတိ ဟီနမညံ။
Yaṃ nissito passati hīnamaññanti. Yaṃ nissitoti yaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ nissito sannissito allīno upagato ajjhosito adhimutto. Passati hīnamaññanti aññaṃ satthāraṃ dhammakkhānaṃ gaṇaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ hīnato nihīnato omakato lāmakato chatukkato parittato dissati passati dakkhati oloketi nijjhāyati upanijjhāyati upaparikkhatīti – yaṃ nissito passati hīnamaññaṃ.
တသ္မာ ဟိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝာ, သီလဗ္ဗတံ ဘိက္ခု န နိသ္သယေယ္ယာတိ။ တသ္မာတိ တသ္မာ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒာနာ ဒိဋ္ဌံ ဝာ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိံ ဝာ သုတံ ဝာ သုတသုဒ္ဓိံ ဝာ မုတံ ဝာ မုတသုဒ္ဓိံ ဝာ သီလံ ဝာ သီလသုဒ္ဓိံ ဝာ ဝတံ ဝာ ဝတသုဒ္ဓိံ ဝာ န နိသ္သယေယ္ယ န ဂဏ္ဟေယ္ယ န ပရာမသေယ္ယ နာဘိနိဝေသေယ္ယာတိ – တသ္မာ ဟိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝာ သီလဗ္ဗတံ ဘိက္ခု န နိသ္သယေယ္ယ။
Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyyāti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā diṭṭhaṃ vā diṭṭhasuddhiṃ vā sutaṃ vā sutasuddhiṃ vā mutaṃ vā mutasuddhiṃ vā sīlaṃ vā sīlasuddhiṃ vā vataṃ vā vatasuddhiṃ vā na nissayeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniveseyyāti – tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyya.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘တံ ဝာပိ ဂန္ထံ ကုသလာ ဝဒန္တိ၊ ယံ နိသ္သိတော ပသ္သတိ ဟီနမညံ။
‘‘Taṃ vāpi ganthaṃ kusalā vadanti, yaṃ nissito passati hīnamaññaṃ;
တသ္မာ ဟိ ဒိဋ္ဌံ ဝ သုတံ မုတံ ဝာ၊ သီလဗ္ဗတံ ဘိက္ခု န နိသ္သယေယ္ယာ’’တိ။
Tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyyā’’ti.
၃၄.
34.
ဒိဋ္ဌိမ္ပိ လောကသ္မိံ န ကပ္ပယေယ္ယ၊ ဉာဏေန ဝာ သီလဝတေန ဝာပိ။
Diṭṭhimpilokasmiṃ na kappayeyya, ñāṇena vā sīlavatena vāpi;
သမောတိ အတ္တာနမနူပနေယ္ယ၊ ဟီနော န မညေထ ဝိသေသိ ဝာပိ။
Samoti attānamanūpaneyya, hīno na maññetha visesi vāpi.
ဒိဋ္ဌိမ္ပိ လောကသ္မိံ န ကပ္ပယေယ္ယ, ဉာဏေန ဝာ သီလဝတေန ဝာပီတိ။ အဋ္ဌသမာပတ္တိဉာဏေန ဝာ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန ဝာ မိစ္ဆာဉာဏေန ဝာ, သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ သီလဗ္ဗတေန ဝာ , ဒိဋ္ဌိံ န ကပ္ပယေယ္ယ န ဇနေယ္ယ န သဉ္ဇနေယ္ယ န နိဗ္ဗတ္တေယ္ယ န အဘိနိဗ္ဗတ္တေယ္ယ။ လောကသ္မိန္တိ အပာယလောကေ။ပေ.။ အာယတနလောကေတိ – ဒိဋ္ဌိမ္ပိ လောကသ္မိံ န ကပ္ပယေယ္ယ ဉာဏေန ဝာ သီလဝတေန ဝာပိ။
Diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya, ñāṇena vā sīlavatena vāpīti. Aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā, sīlena vā vatena vā sīlabbatena vā , diṭṭhiṃ na kappayeyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya na abhinibbatteyya. Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya ñāṇena vā sīlavatena vāpi.
သမောတိ အတ္တာနမနူပနေယ္ယာတိ။ သဒိသောဟမသ္မီတိ အတ္တာနံ န ဥပနေယ္ယ ဇာတိယာ ဝာ ဂောတ္တေန ဝာ ကောလပုတ္တိယေန ဝာ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ ဝာ ဓနေန ဝာ အဇ္ဈေနေန ဝာ ကမ္မာယတနေန ဝာ သိပ္ပာယတနေန ဝာ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝာ သုတေန ဝာ ပဋိဘာနေန ဝာ အညတရညတရေန ဝာ ဝတ္ထုနာတိ – သမောတိ အတ္တာနမနူပနေယ္ယ။
Samoti attānamanūpaneyyāti. Sadisohamasmīti attānaṃ na upaneyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – samoti attānamanūpaneyya.
ဟီနော န မညေထ ဝိသေသိ ဝာပီတိ။ ဟီနောဟမသ္မီတိ အတ္တာနံ န ဥပနေယ္ယ ဇာတိယာ ဝာ ဂောတ္တေန ဝာ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝာ ဝတ္ထုနာ။ သေယ္ယောဟမသ္မီတိ အတ္တာနံ န ဥပနေယ္ယ ဇာတိယာ ဝာ ဂောတ္တေန ဝာ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝာ ဝတ္ထုနာတိ – ဟီနော န မညေထ ဝိသေသိ ဝာပိ။
Hīno na maññetha visesi vāpīti. Hīnohamasmīti attānaṃ na upaneyya jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. Seyyohamasmīti attānaṃ na upaneyya jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunāti – hīno na maññetha visesi vāpi.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ဒိဋ္ဌိမ္ပိ လောကသ္မိံ န ကပ္ပယေယ္ယ၊ ဉာဏေန ဝာ သီလဝတေန ဝာပိ။
‘‘Diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya, ñāṇena vā sīlavatena vāpi;
သမောတိ အတ္တာနမနူပနေယ္ယ၊ ဟီနော န မညေထ ဝိသေသိ ဝာပီ’’တိ။
Samoti attānamanūpaneyya, hīno na maññetha visesi vāpī’’ti.
၃၅.
35.
အတ္တံ ပဟာယ အနုပာဒိယာနော၊ ဉာဏေနပိ သော နိသ္သယံ နော ကရောတိ။
Attaṃ pahāya anupādiyāno, ñāṇenapi so nissayaṃ no karoti;
သ ဝေ ဝိယတ္တေသု န ဝဂ္ဂသာရီ၊ ဒိဋ္ဌိမ္ပိ သော န ပစ္စေတိ ကိဉ္စိ။
Sa ve viyattesu na vaggasārī, diṭṭhimpi so na pacceti kiñci.
အတ္တံ ပဟာယ အနုပာဒိယာနောတိ။ အတ္တံ ပဟာယာတိ အတ္တဒိဋ္ဌိံ ပဟာယ။ အတ္တံ ပဟာယာတိ ဂာဟံ 5 ပဟာယ။ အတ္တံ ပဟာယာတိ တဏ္ဟာဝသေန ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂဟိတံ ပရာမဋ္ဌံ အဘိနိဝိဋ္ဌံ အဇ္ဈောသိတံ အဓိမုတ္တံ ပဟာယ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တိံ ကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – အတ္တံ ပဟာယ။ အနုပာဒိယာနောတိ စတူဟိ ဥပာဒာနေဟိ အနုပာဒိယမာနော အဂဏ္ဟမာနော အပရာမာသမာနော အနဘိနိဝိသမာနောတိ – အတ္တံ ပဟာယ အနုပာဒိယာနော။
Attaṃ pahāya anupādiyānoti. Attaṃ pahāyāti attadiṭṭhiṃ pahāya. Attaṃ pahāyāti gāhaṃ 6 pahāya. Attaṃ pahāyāti taṇhāvasena diṭṭhivasena gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – attaṃ pahāya. Anupādiyānoti catūhi upādānehi anupādiyamāno agaṇhamāno aparāmāsamāno anabhinivisamānoti – attaṃ pahāya anupādiyāno.
ဉာဏေနပိ သော နိသ္သယံ နော ကရောတီတိ အဋ္ဌသမာပတ္တိဉာဏေန ဝာ ပဉ္စာဘိညာဉာဏေန ဝာ မိစ္ဆာဉာဏေန ဝာ တဏ္ဟာနိသ္သယံ ဝာ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ ဝာ န ကရောတိ န ဇနေတိ န သဉ္ဇနေတိ န နိဗ္ဗတ္တေတိ န အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ – ဉာဏေနပိ သော နိသ္သယံ နော ကရောတိ။
Ñāṇenapi so nissayaṃ no karotīti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhānissayaṃ vā diṭṭhinissayaṃ vā na karoti na janeti na sañjaneti na nibbatteti na abhinibbattetīti – ñāṇenapi so nissayaṃ no karoti.
သ ဝေ ဝိယတ္တေသု န ဝဂ္ဂသာရီတိ သ ဝေ ဝိယတ္တေသု ဘိန္နေသု ဒ္ဝေဇ္ဈာပန္နေသု ဒ္ဝေဠ္ဟကဇာတေသု နာနာဒိဋ္ဌိကေသု နာနာခန္တိကေသု နာနာရုစိကေသု နာနာလဒ္ဓိကေသု နာနာဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ နိသ္သိတေသု ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆန္တေသု ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆန္တေသု မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆန္တေသု ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆန္တေသု န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ န ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ န ရာဂဝသေန ဂစ္ဆတိ န ဒောသဝသေန ဂစ္ဆတိ န မောဟဝသေန ဂစ္ဆတိ န မာနဝသေန ဂစ္ဆတိ န ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂစ္ဆတိ န ဥဒ္ဓစ္စဝသေန ဂစ္ဆတိ န ဝိစိကိစ္ဆာဝသေန ဂစ္ဆတိ န အနုသယဝသေန ဂစ္ဆတိ န ဝဂ္ဂေဟိ ဓမ္မေဟိ ယာယတိ နိယ္ယတိ ဝုယ္ဟတိ သံဟရီယတီတိ – သ ဝေ ဝိယတ္တေသု န ဝဂ္ဂသာရီ။
Save viyattesu na vaggasārīti sa ve viyattesu bhinnesu dvejjhāpannesu dveḷhakajātesu nānādiṭṭhikesu nānākhantikesu nānārucikesu nānāladdhikesu nānādiṭṭhinissayaṃ nissitesu chandāgatiṃ gacchantesu dosāgatiṃ gacchantesu mohāgatiṃ gacchantesu bhayāgatiṃ gacchantesu na chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati na rāgavasena gacchati na dosavasena gacchati na mohavasena gacchati na mānavasena gacchati na diṭṭhivasena gacchati na uddhaccavasena gacchati na vicikicchāvasena gacchati na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi yāyati niyyati vuyhati saṃharīyatīti – sa ve viyattesu na vaggasārī.
ဒိဋ္ဌိမ္ပိ သော န ပစ္စေတိ ကိဉ္စီတိ။ တသ္သ ဒ္ဝာသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပသ္သဒ္ဓာနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ။ သော ကိဉ္စိ ဒိဋ္ဌိဂတံ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ – ဒိဋ္ဌိမ္ပိ သော န ပစ္စေတိ ကိဉ္စိ။
Diṭṭhimpiso na pacceti kiñcīti. Tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. So kiñci diṭṭhigataṃ na pacceti na paccāgacchatīti – diṭṭhimpi so na pacceti kiñci.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘အတ္တံ ပဟာယ အနုပာဒိယာနော၊ ဉာဏေနပိ သော နိသ္သယံ နော ကရောတိ။
‘‘Attaṃ pahāya anupādiyāno, ñāṇenapi so nissayaṃ no karoti;
သ ဝေ ဝိယတ္တေသု န ဝဂ္ဂသာရီ၊ ဒိဋ္ဌိမ္ပိ သော န ပစ္စေတိ ကိဉ္စီ’’တိ။
Sa ve viyattesu na vaggasārī, diṭṭhimpi so na pacceti kiñcī’’ti.
၃၆.
36.
ယသ္သူဘယန္တေ ပဏိဓီဓ နတ္ထိ၊ ဘဝာဘဝာယ ဣဓ ဝာ ဟုရံ ဝာ။
Yassūbhayantepaṇidhīdha natthi, bhavābhavāya idha vā huraṃ vā;
နိဝေသနာ တသ္သ န သန္တိ ကေစိ၊ ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယ္ယ သမုဂ္ဂဟီတံ။
Nivesanātassa na santi keci, dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.
ယသ္သူဘယန္တေ ပဏိဓီဓ နတ္ထိ, ဘဝာဘဝာယ ဣဓ ဝာ ဟုရံ ဝာတိ ယသ္သာတိ အရဟတော ခီဏာသဝသ္သ။ အန္တောတိ 7 ဖသ္သော ဧကော အန္တော, ဖသ္သသမုဒယော ဒုတိယော အန္တော; အတီတော ဧကော အန္တော, အနာဂတော ဒုတိယော အန္တော; သုခာ ဝေဒနာ ဧကော အန္တော, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဒုတိယော အန္တော; နာမံ ဧကော အန္တော, ရူပံ ဒုတိယော အန္တော; ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဧကော အန္တော, ဆ ဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ ဒုတိယော အန္တော; သက္ကာယော ဧကော အန္တော, သက္ကာယသမုဒယော ဒုတိယော အန္တော။ ပဏိဓိ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။
Yassūbhayante paṇidhīdha natthi, bhavābhavāya idha vā huraṃ vāti yassāti arahato khīṇāsavassa. Antoti 8 phasso eko anto, phassasamudayo dutiyo anto; atīto eko anto, anāgato dutiyo anto; sukhā vedanā eko anto, dukkhā vedanā dutiyo anto; nāmaṃ eko anto, rūpaṃ dutiyo anto; cha ajjhattikāni āyatanāni eko anto, cha bāhirāni āyatanāni dutiyo anto; sakkāyo eko anto, sakkāyasamudayo dutiyo anto. Paṇidhi vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
ဘဝာဘဝာယာတိ ဘဝာဘဝာယ ကမ္မဘဝာယ ပုနဗ္ဘဝာယ ကာမဘဝာယ, ကမ္မဘဝာယ ကာမဘဝာယ ပုနဗ္ဘဝာယ ရူပဘဝာယ, ကမ္မဘဝာယ ရူပဘဝာယ ပုနဗ္ဘဝာယ အရူပဘဝာယ, ကမ္မဘဝာယ အရူပဘဝာယ ပုနဗ္ဘဝာယ ပုနပ္ပုနဘဝာယ ပုနပ္ပုနဂတိယာ ပုနပ္ပုနဥပပတ္တိယာ ပုနပ္ပုနပဋိသန္ဓိယာ ပုနပ္ပုနအတ္တဘာဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ။ ဣဓာတိ သကတ္တဘာဝော, ဟုရာတိ ပရတ္တဘာဝော; ဣဓာတိ သကရူပဝေဒနာသညာသင္ခာရဝိညာဏံ, ဟုရာတိ ပရရူပဝေဒနာသညာသင္ခာရဝိညာဏံ; ဣဓာတိ ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ, ဟုရာတိ ဆ ဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ; ဣဓာတိ မနုသ္သလောကော, ဟုရာတိ ဒေဝလောကော ; ဣဓာတိ ကာမဓာတု, ဟုရာတိ ရူပဓာတု အရူပဓာတု; ဣဓာတိ ကာမဓာတု ရူပဓာတု။ ဟုရာတိ အရူပဓာတု။ ယသ္သူဘယန္တေ ပဏိဓီဓ နတ္ထိ ဘဝာဘဝာယ ဣဓ ဝာ ဟုရံ ဝာတိ။ ယသ္သ ဥဘော အန္တေ စ ဘဝာဘဝာယ စ ဣဓ ဟုရဉ္စ ပဏိဓိ တဏ္ဟာ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ, ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – ယသ္သူဘယန္တေ ပဏိဓီဓ နတ္ထိ ဘဝာဘဝာယ ဣဓ ဝာ ဟုရံ ဝာ။
Bhavābhavāyāti bhavābhavāya kammabhavāya punabbhavāya kāmabhavāya, kammabhavāya kāmabhavāya punabbhavāya rūpabhavāya, kammabhavāya rūpabhavāya punabbhavāya arūpabhavāya, kammabhavāya arūpabhavāya punabbhavāya punappunabhavāya punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā. Idhāti sakattabhāvo, hurāti parattabhāvo; idhāti sakarūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ, hurāti pararūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ; idhāti cha ajjhattikāni āyatanāni, hurāti cha bāhirāni āyatanāni; idhāti manussaloko, hurāti devaloko ; idhāti kāmadhātu, hurāti rūpadhātu arūpadhātu; idhāti kāmadhātu rūpadhātu. Hurāti arūpadhātu. Yassūbhayante paṇidhīdha natthi bhavābhavāya idha vā huraṃ vāti. Yassa ubho ante ca bhavābhavāya ca idha hurañca paṇidhi taṇhā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – yassūbhayante paṇidhīdha natthi bhavābhavāya idha vā huraṃ vā.
နိဝေသနာ တသ္သ န သန္တိ ကေစီတိ။ နိဝေသနာတိ ဒ္ဝေ နိဝေသနာ – တဏ္ဟာနိဝေသနာ စ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာနိဝေသနာ။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ။ တသ္သာတိ အရဟတော ခီဏာသဝသ္သ။ နိဝေသနာ တသ္သ န သန္တိ ကေစီတိ နိဝေသနာ တသ္သ န သန္တိ ကေစိ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ, ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – နိဝေသနာ တသ္သ န သန္တိ ကေစိ။
Nivesanā tassa na santi kecīti. Nivesanāti dve nivesanā – taṇhānivesanā ca diṭṭhinivesanā ca…pe… ayaṃ taṇhānivesanā…pe… ayaṃ diṭṭhinivesanā. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Nivesanā tassa na santi kecīti nivesanā tassa na santi keci natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – nivesanā tassa na santi keci.
ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယ္ယ သမုဂ္ဂဟီတန္တိ။ ဓမ္မေသူတိ ဒ္ဝာသဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိဂတေသု။ နိစ္ဆေယ္ယာတိ နိစ္ဆိနိတ္ဝာ ဝိနိစ္ဆိနိတ္ဝာ ဝိစိနိတ္ဝာ ပဝိစိနိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ။ သမုဂ္ဂဟီတန္တိ ဩဓိဂ္ဂာဟော ဗိလဂ္ဂာဟော ဝရဂ္ဂာဟော ကောဋ္ဌာသဂ္ဂာဟော ဥစ္စယဂ္ဂာဟော သမုစ္စယဂ္ဂာဟော, ‘‘ဣဒံ သစ္စံ တစ္ဆံ တထံ ဘူတံ ယာထာဝံ အဝိပရီတ’’န္တိ ဂဟိတံ ပရာမဋ္ဌံ အဘိနိဝိဋ္ဌံ အဇ္ဈောသိတံ အဓိမုတ္တံ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ, ပဟီနံ သမုစ္ဆိန္နံ ဝူပသန္တံ ပဋိပသ္သဒ္ဓံ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကံ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎန္တိ – ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယ္ယ သမုဂ္ဂဟီတံ။
Dhammesu niccheyya samuggahītanti. Dhammesūti dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatesu. Niccheyyāti nicchinitvā vinicchinitvā vicinitvā pavicinitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Samuggahītanti odhiggāho bilaggāho varaggāho koṭṭhāsaggāho uccayaggāho samuccayaggāho, ‘‘idaṃ saccaṃ tacchaṃ tathaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparīta’’nti gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti – dhammesu niccheyya samuggahītaṃ.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ယသ္သူဘယန္တေ ပဏိဓီဓ နတ္ထိ၊ ဘဝာဘဝာယ ဣဓ ဝာ ဟုရံ ဝာ။
‘‘Yassūbhayante paṇidhīdha natthi, bhavābhavāya idha vā huraṃ vā;
နိဝေသနာ တသ္သ န သန္တိ ကေစိ၊ ဓမ္မေသု နိစ္ဆေယ္ယ သမုဂ္ဂဟီတ’’န္တိ။
Nivesanā tassa na santi keci, dhammesu niccheyya samuggahīta’’nti.
၃၇.
37.
တသ္သီဓ ဒိဋ္ဌေ ဝ သုတေ မုတေ ဝာ၊ ပကပ္ပိတာ နတ္ထိ အဏူပိ သညာ။
Tassīdha diṭṭhe va sute mute vā, pakappitā natthi aṇūpi saññā;
တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယာနံ၊ ကေနီဓ လောကသ္မိံ ဝိကပ္ပယေယ္ယ။
Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ, kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya.
တသ္သီဓ ဒိဋ္ဌေ ဝ သုတေ မုတေ ဝာ, ပကပ္ပိတာ နတ္ထိ အဏူပိ သညာတိ။ တသ္သာတိ အရဟတော ခီဏာသဝသ္သ။ တသ္သ ဒိဋ္ဌေ ဝာ ဒိဋ္ဌသုဒ္ဓိယာ ဝာ သုတေ ဝာ သုတသုဒ္ဓိယာ ဝာ မုတေ ဝာ မုတသုဒ္ဓိယာ ဝာ သညာပုဗ္ဗင္ဂမတာ သညာဝိကပ္ပယေယ္ယတာ သညာဝိဂ္ဂဟေန သညာယ ဥဋ္ဌပိတာ သမုဋ္ဌပိတာ ကပ္ပိတာ ပကပ္ပိတာ သင္ခတာ အဘိသင္ခတာ သဏ္ဌပိတာ, ဒိဋ္ဌိ နတ္ထိ န သန္တိ န သံဝိဇ္ဇန္တိ နုပလဗ္ဘန္တိ, ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာတိ – တသ္သီဓ ဒိဋ္ဌေ ဝ သုတေ မုတေ ဝာ ပကပ္ပိတာ နတ္ထိ အဏူပိ သညာ။
Tassīdhadiṭṭhe va sute mute vā, pakappitā natthi aṇūpi saññāti. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Tassa diṭṭhe vā diṭṭhasuddhiyā vā sute vā sutasuddhiyā vā mute vā mutasuddhiyā vā saññāpubbaṅgamatā saññāvikappayeyyatā saññāviggahena saññāya uṭṭhapitā samuṭṭhapitā kappitā pakappitā saṅkhatā abhisaṅkhatā saṇṭhapitā, diṭṭhi natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – tassīdha diṭṭhe va sute mute vā pakappitā natthi aṇūpi saññā.
တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယာနန္တိ။ ဗ္ရာဟ္မဏောတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဗာဟိတတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏော – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဗာဟိတာ ဟောတိ။ပေ.။ အသိတော တာဒိ ပဝုစ္စတေ သ ဗ္ရဟ္မာ။ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယာနန္တိ။ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယန္တံ အဂဏ္ဟန္တံ အပရာမသန္တံ အနဘိနိဝေသန္တန္တိ – တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယာနံ။
Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānanti. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā. Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānanti. Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyantaṃ agaṇhantaṃ aparāmasantaṃ anabhinivesantanti – taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ.
ကေနီဓ လောကသ္မိံ ဝိကပ္ပယေယ္ယာတိ။ ကပ္ပာတိ ဒ္ဝေ ကပ္ပာ – တဏ္ဟာကပ္ပော စ ဒိဋ္ဌိကပ္ပော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာကပ္ပော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိကပ္ပော။ တသ္သ တဏ္ဟာကပ္ပော ပဟီနော, ဒိဋ္ဌိကပ္ပော ပဋိနိသ္သဋ္ဌော။ တဏ္ဟာကပ္ပသ္သ ပဟီနတ္တာ, ဒိဋ္ဌိကပ္ပသ္သ ပဋိနိသ္သဋ္ဌတ္တာ ကေန ရာဂေန ကပ္ပေယ္ယ ကေန ဒောသေန ကပ္ပေယ္ယ ကေန မောဟေန ကပ္ပေယ္ယ ကေန မာနေန ကပ္ပေယ္ယ ကာယ ဒိဋ္ဌိယာ ကပ္ပေယ္ယ ကေန ဥဒ္ဓစ္စေန ကပ္ပေယ္ယ ကာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ကပ္ပေယ္ယ ကေဟိ အနုသယေဟိ ကပ္ပေယ္ယ – ရတ္တောတိ ဝာ ဒုဋ္ဌောတိ ဝာ မူဠ္ဟောတိ ဝာ ဝိနိဗဒ္ဓောတိ ဝာ ပရာမဋ္ဌောတိ ဝာ ဝိက္ခေပဂတောတိ ဝာ အနိဋ္ဌင္ဂတောတိ ဝာ ထာမဂတောတိ ဝာ။ တေ အဘိသင္ခာရာ ပဟီနာ။ အဘိသင္ခာရာနံ ပဟီနတ္တာ ဂတိယော ကေန ကပ္ပေယ္ယ – နေရယိကောတိ ဝာ တိရစ္ဆာနယောနိကောတိ ဝာ ပေတ္တိဝိသယိကောတိ ဝာ မနုသ္သောတိ ဝာ ဒေဝောတိ ဝာ ရူပီတိ ဝာ အရူပီတိ ဝာ သညီတိ ဝာ အသညီတိ ဝာ နေဝသညီနာသညီတိ ဝာ။ သော ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော နတ္ထိ ကာရဏံ နတ္ထိ, ယေန ကပ္ပေယ္ယ ဝိကပ္ပေယ္ယ ဝိကပ္ပံ အာပဇ္ဇေယ္ယ။ လောကသ္မိန္တိ အပာယလောကေ။ပေ.။ အာယတနလောကေတိ – ကေနီဓ လောကသ္မိံ ဝိကပ္ပယေယ္ယ။
Kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyāti. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo. Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā kena rāgena kappeyya kena dosena kappeyya kena mohena kappeyya kena mānena kappeyya kāya diṭṭhiyā kappeyya kena uddhaccena kappeyya kāya vicikicchāya kappeyya kehi anusayehi kappeyya – rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā. Te abhisaṅkhārā pahīnā. Abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyo kena kappeyya – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā. So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi, yena kappeyya vikappeyya vikappaṃ āpajjeyya. Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘တသ္သီဓ ဒိဋ္ဌေ ဝ သုတေ မုတေ ဝာ၊ ပကပ္ပိတာ နတ္ထိ အဏူပိ သညာ။
‘‘Tassīdha diṭṭhe va sute mute vā, pakappitā natthi aṇūpi saññā;
တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဒိဋ္ဌိမနာဒိယာနံ၊ ကေနီဓ လောကသ္မိံ ဝိကပ္ပယေယ္ယာ’’တိ။
Taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ, kenīdha lokasmiṃ vikappayeyyā’’ti.
၃၈.
38.
န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တိ၊ ဓမ္မာပိ တေသံ န ပဋိစ္ဆိတာသေ။
Nakappayanti na purekkharonti, dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse;
န ဗ္ရာဟ္မဏော သီလဝတေန နေယ္ယော၊ ပာရင္ဂတော န ပစ္စေတိ တာဒီ။
Na brāhmaṇo sīlavatena neyyo, pāraṅgato na pacceti tādī.
န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တီတိ။ ကပ္ပာတိ ဒ္ဝေ ကပ္ပာ – တဏ္ဟာကပ္ပော စ ဒိဋ္ဌိကပ္ပော စ။ ကတမော တဏ္ဟာကပ္ပော? ယာဝတာ တဏ္ဟာသင္ခာတေန သီမကတံ မရိယာဒိကတံ ဩဓိကတံ ပရိယန္တကတံ ပရိဂ္ဂဟိတံ မမာယိတံ – ‘‘ဣဒံ မမံ, ဧတံ မမံ, ဧတ္တကံ မမံ, ဧတ္တာဝတာ မမံ, မမ ရူပာ သဒ္ဒာ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ, အတ္ထရဏာ ပာဝုရဏာ ဒာသိဒာသာ 9 အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ ဟတ္ထိဂဝာသ္သဝဠဝာ ခေတ္တံ ဝတ္ထု ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဂာမနိဂမရာဇဓာနိယော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ, ကေဝလမ္ပိ မဟာပထဝိံ တဏ္ဟာဝသေန မမာယတိ, ယာဝတာ အဋ္ဌသတတဏ္ဟာဝိစရိတံ – အယံ တဏ္ဟာကပ္ပော။ ကတမော ဒိဋ္ဌိကပ္ပော? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂာဟိကာဒိဋ္ဌိ, ယာ ဧဝရူပာ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရံ ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသညောဇနံ ဂာဟော ပဋိဂ္ဂာဟော အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂော မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယာသဂ္ဂာဟော 10 ဝိပရီတဂ္ဂာဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟော မိစ္ဆာဂာဟော, အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂာဟော, ယာဝတာ ဒ္ဝာသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – အယံ ဒိဋ္ဌိကပ္ပော။ တေသံ တဏ္ဟာကပ္ပော ပဟီနော, ဒိဋ္ဌိကပ္ပော ပဋိနိသ္သဋ္ဌော။ တဏ္ဟာကပ္ပသ္သ ပဟီနတ္တာ, ဒိဋ္ဌိကပ္ပသ္သ ပဋိနိသ္သဋ္ဌတ္တာ တဏ္ဟာကပ္ပံ ဝာ ဒိဋ္ဌိကပ္ပံ ဝာ န ကပ္ပေန္တိ န ဇနေန္တိ န သဉ္ဇနေန္တိ န နိဗ္ဗတ္တေန္တိ န အဘိနိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ – န ကပ္ပယန္တိ။
Na kappayanti na purekkharontīti. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca. Katamo taṇhākappo? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ mariyādikataṃ odhikataṃ pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mamaṃ, etaṃ mamaṃ, ettakaṃ mamaṃ, ettāvatā mamaṃ, mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā 11 ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhākappo. Katamo diṭṭhikappo? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāraṃ diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho 12 viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho, ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhikappo. Tesaṃ taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappenti na janenti na sañjanenti na nibbattenti na abhinibbattentīti – na kappayanti.
န ပုရေက္ခရောန္တီတိ။ ပုရေက္ခာရာတိ ဒ္ဝေ ပုရေက္ခာရာ – တဏ္ဟာပုရေက္ခာရော စ ဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာပုရေက္ခာရော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော။ တေသံ တဏ္ဟာပုရေက္ခာရော ပဟီနော, ဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရော ပဋိနိသ္သဋ္ဌော။ တဏ္ဟာပုရေက္ခာရသ္သ ပဟီနတ္တာ, ဒိဋ္ဌိပုရေက္ခာရသ္သ ပဋိနိသ္သဋ္ဌတ္တာ န တဏ္ဟံ ဝာ န ဒိဋ္ဌိံ ဝာ ပုရတော ကတ္ဝာ စရန္တိ န တဏ္ဟာဓဇာ န တဏ္ဟာကေတူ န တဏ္ဟာဓိပတေယ္ယာ န ဒိဋ္ဌိဓဇာ န ဒိဋ္ဌိကေတူ န ဒိဋ္ဌာဓိပတေယ္ယာ။ န တဏ္ဟာယ ဝာ န ဒိဋ္ဌိယာ ဝာ ပရိဝာရေတ္ဝာ စရန္တီတိ – န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တိ။
Na purekkharontīti. Purekkhārāti dve purekkhārā – taṇhāpurekkhāro ca diṭṭhipurekkhāro ca…pe… ayaṃ taṇhāpurekkhāro…pe… ayaṃ diṭṭhipurekkhāro. Tesaṃ taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho. Taṇhāpurekkhārassa pahīnattā, diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhaṃ vā na diṭṭhiṃ vā purato katvā caranti na taṇhādhajā na taṇhāketū na taṇhādhipateyyā na diṭṭhidhajā na diṭṭhiketū na diṭṭhādhipateyyā. Na taṇhāya vā na diṭṭhiyā vā parivāretvā carantīti – na kappayanti na purekkharonti.
ဓမ္မာပိ တေသံ န ပဋိစ္ဆိတာသေတိ။ ဓမ္မာ ဝုစ္စန္တိ ဒ္ဝာသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ တေသန္တိ တေသံ အရဟန္တာနံ ခီဏာသဝာနံ။ န ပဋိစ္ဆိတာသေတိ ‘‘သသ္သတော လောကော, ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ န ပဋိစ္ဆိတာသေ။ ‘‘အသသ္သတော လောကော။ အန္တဝာ လောကော။ အနန္တဝာ လောကော။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ။ အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ။ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ။ န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ။ ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ။ နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ, ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ န ပဋိစ္ဆိတာသေတိ – ဓမ္မာပိ တေသံ န ပဋိစ္ဆိတာသေ။
Dhammāpitesaṃ na paṭicchitāseti. Dhammā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni. Tesanti tesaṃ arahantānaṃ khīṇāsavānaṃ. Na paṭicchitāseti ‘‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na paṭicchitāse. ‘‘Asassato loko… antavā loko… anantavā loko… taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… hoti tathāgato paraṃ maraṇā… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’nti na paṭicchitāseti – dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse.
န ဗ္ရာဟ္မဏော သီလဝတေန နေယ္ယောတိ။ နာတိ ပဋိက္ခေပော။ ဗ္ရာဟ္မဏောတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဗာဟိတတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏော – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဗာဟိတာ ဟောတိ။ပေ.။ အသိတော တာဒိ ဝုစ္စတေ သ ဗ္ရဟ္မာ ။ န ဗ္ရာဟ္မဏော သီလဝတေန နေယ္ယောတိ။ ဗ္ရာဟ္မဏော သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ သီလဗ္ဗတေန ဝာ န ယာယတိ န နိယ္ယတိ န ဝုယ္ဟတိ န သံဟရီယတီတိ – န ဗ္ရာဟ္မဏော သီလဝတေန နေယ္ယော။
Na brāhmaṇo sīlavatena neyyoti. Nāti paṭikkhepo. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo – sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti…pe… asito tādi vuccate sa brahmā . Na brāhmaṇo sīlavatena neyyoti. Brāhmaṇo sīlena vā vatena vā sīlabbatena vā na yāyati na niyyati na vuyhati na saṃharīyatīti – na brāhmaṇo sīlavatena neyyo.
ပာရင္ဂတော န ပစ္စေတိ တာဒီတိ။ ပာရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ သော ပာရင္ဂတော ပာရပ္ပတ္တော အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော [ဝိတ္ထာရော] ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ – ပာရင္ဂတော။ န ပစ္စေတီတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ သကဒာဂာမိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ အနာဂာမိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ, တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတီတိ – ပာရင္ဂတော န ပစ္စေတိ။ တာဒီတိ အရဟာ ပဉ္စဟာကာရေဟိ တာဒီ – ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ တာဒီ, စတ္တာဝီတိ တာဒီ, တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ, မုတ္တာဝီတိ တာဒီ, တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ။
Pāraṅgato na pacceti tādīti. Pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. So pāraṅgato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto [vitthāro] jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – pāraṅgato. Na paccetīti sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Sakadāgāmimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchatīti – pāraṅgato na pacceti. Tādīti arahā pañcahākārehi tādī – iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, tiṇṇāvīti tādī, muttāvīti tādī, taṃniddesā tādī.
ကထံ အရဟာ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ တာဒီ? အရဟာ လာဘေပိ တာဒီ, အလာဘေပိ တာဒီ, ယသေပိ တာဒီ, အယသေပိ တာဒီ, ပသံသာယပိ တာဒီ, နိန္ဒာယပိ တာဒီ, သုခေပိ တာဒီ, ဒုက္ခေပိ တာဒီ။ ဧကစ္စေ ဗာဟံ 13 ဂန္ဓေန လိမ္ပေယ္ယုံ, ဧကစ္စေ ဗာဟံ 14 ဝာသိယာ တစ္ဆေယ္ယုံ – အမုသ္မိံ နတ္ထိ ရာဂော, အမုသ္မိံ နတ္ထိ ပဋိဃံ, အနုနယပဋိဃဝိပ္ပဟီနော ဥဂ္ဃာတိနိဃာတိဝီတိဝတ္တော အနုရောဓဝိရောဓသမတိက္ကန္တော။ ဧဝံ အရဟာ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေ တာဒီ။
Kathaṃ arahā iṭṭhāniṭṭhe tādī? Arahā lābhepi tādī, alābhepi tādī, yasepi tādī, ayasepi tādī, pasaṃsāyapi tādī, nindāyapi tādī, sukhepi tādī, dukkhepi tādī. Ekacce bāhaṃ 15 gandhena limpeyyuṃ, ekacce bāhaṃ 16 vāsiyā taccheyyuṃ – amusmiṃ natthi rāgo, amusmiṃ natthi paṭighaṃ, anunayapaṭighavippahīno ugghātinighātivītivatto anurodhavirodhasamatikkanto. Evaṃ arahā iṭṭhāniṭṭhe tādī.
ကထံ အရဟာ စတ္တာဝီတိ တာဒီ? အရဟတော ရာဂော စတ္တော ဝန္တော မုတ္တော ပဟီနော ပဋိနိသ္သဋ္ဌော။ ဒောသော။ပေ.။ မောဟော။ ကောဓော။ ဥပနာဟော။ မက္ခော။ ပဠာသော။ ဣသ္သာ။ မစ္ဆရိယံ။ မာယာ။ သာဌေယ္ယံ။ ထမ္ဘော။ သာရမ္ဘော။ မာနော။ အတိမာနော။ မဒော။ ပမာဒော။ သဗ္ဗေ ကိလေသာ။ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ။ သဗ္ဗေ ဒရထာ။ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ။ သဗ္ဗေ သန္တာပာ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ စတ္တာ ဝန္တာ မုတ္တာ ပဟီနာ ပဋိနိသ္သဋ္ဌာ။ ဧဝံ အရဟာ စတ္တာဝီတိ တာဒီ။
Kathaṃ arahā cattāvīti tādī? Arahato rāgo catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho. Doso…pe… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā… sabbākusalābhisaṅkhārā cattā vantā muttā pahīnā paṭinissaṭṭhā. Evaṃ arahā cattāvīti tādī.
ကထံ အရဟာ တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ? အရဟာ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော ဘဝောဃံ တိဏ္ဏော ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော သဗ္ဗံ သံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္တိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော ။ သော ဝုဋ္ဌဝာသော စိဏ္ဏစရဏော ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ။ ဧဝံ အရဟာ တိဏ္ဏာဝီတိ တာဒီ။
Kathaṃ arahā tiṇṇāvīti tādī? Arahā kāmoghaṃ tiṇṇo bhavoghaṃ tiṇṇo diṭṭhoghaṃ tiṇṇo avijjoghaṃ tiṇṇo sabbaṃ saṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto . So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti. Evaṃ arahā tiṇṇāvīti tādī.
ကထံ အရဟာ မုတ္တာဝီတိ တာဒီ? အရဟတော ရာဂာ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, ဒောသာ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, မောဟာ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ, ကောဓာ။ပေ.။ ဥပနာဟာ။ မက္ခာ။ ပဠာသာ။ ဣသ္သာယ။ မစ္ဆရိယာ။ မာယာယ။ သာဌေယ္ယာ။ ထမ္ဘာ။ သာရမ္ဘာ။ မာနာ။ အတိမာနာ။ မဒာ။ ပမာဒာ။ သဗ္ဗကိလေသေဟိ။ သဗ္ဗဒုစ္စရိတေဟိ။ သဗ္ဗဒရထေဟိ။ သဗ္ဗပရိဠာဟေဟိ။ သဗ္ဗသန္တာပေဟိ။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရေဟိ စိတ္တံ မုတ္တံ ဝိမုတ္တံ သုဝိမုတ္တံ။ ဧဝံ အရဟာ မုတ္တာဝီတိ တာဒီ။
Kathaṃ arahā muttāvīti tādī? Arahato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, mohā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, kodhā…pe… upanāhā… makkhā… paḷāsā… issāya… macchariyā… māyāya… sāṭheyyā… thambhā… sārambhā… mānā… atimānā… madā… pamādā… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Evaṃ arahā muttāvīti tādī.
ကထံ အရဟာ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ? အရဟာ သီလေ သတိ သီလဝာတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; သဒ္ဓာယ သတိ သဒ္ဓောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; ဝီရိယေ သတိ ဝီရိယဝာတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; သတိယာ သတိ သတိမာတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; သမာဓိမ္ဟိ သတိ သမာဟိတောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; ပညာယ သတိ ပညဝာတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; ဝိဇ္ဇာယ သတိ တေဝိဇ္ဇောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ; အဘိညာယ သတိ ဆဠဘိညောတိ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီ။ ဧဝံ အရဟာ တံနိဒ္ဒေသာ တာဒီတိ – ပာရင္ဂတော န ပစ္စေတိ တာဒီ။
Kathaṃ arahā taṃniddesā tādī? Arahā sīle sati sīlavāti taṃniddesā tādī; saddhāya sati saddhoti taṃniddesā tādī; vīriye sati vīriyavāti taṃniddesā tādī; satiyā sati satimāti taṃniddesā tādī; samādhimhi sati samāhitoti taṃniddesā tādī; paññāya sati paññavāti taṃniddesā tādī; vijjāya sati tevijjoti taṃniddesā tādī; abhiññāya sati chaḷabhiññoti taṃniddesā tādī. Evaṃ arahā taṃniddesā tādīti – pāraṅgato na pacceti tādī.
တေနာဟ ဘဂဝာ –
Tenāha bhagavā –
‘‘န ကပ္ပယန္တိ န ပုရေက္ခရောန္တိ၊ ဓမ္မာပိ တေသံ န ပဋိစ္ဆိတာသေ။
‘‘Na kappayanti na purekkharonti, dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse;
န ဗ္ရာဟ္မဏော သီလဝတေန နေယ္ယော၊ ပာရင္ဂတော န ပစ္စေတိ တာဒီ’’တိ။
Na brāhmaṇo sīlavatena neyyo, pāraṅgato na pacceti tādī’’ti.
ပရမဋ္ဌကသုတ္တနိဒ္ဒေသော ပဉ္စမော။
Paramaṭṭhakasuttaniddeso pañcamo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / မဟာနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ၅. ပရမဋ္ဌကသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 5. Paramaṭṭhakasuttaniddesavaṇṇanā
