Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
౩. పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
౨౨౧. అధిట్ఠితాతి నిచ్చప్పవత్తా. బదరచుణ్ణసక్కరాదీహి యోజితం బదరసాళవం. కిరకమ్మకారేనాతి కిరస్స కమ్మకారేన.
221.Adhiṭṭhitāti niccappavattā. Badaracuṇṇasakkarādīhi yojitaṃ badarasāḷavaṃ. Kirakammakārenāti kirassa kammakārena.
౨౨౬. ‘‘వికప్పేత్వా గణ్హాహీ’’తి ఏత్థాహు పోరాణత్థేరా ‘‘భగవతో సమ్ముఖా అవికప్పేత్వా గేహతో నిక్ఖమిత్వా రథికాయ అఞ్ఞతరస్స భిక్ఖునో సన్తికే వికప్పేసి, వికప్పేన్తేన పన ‘మయ్హం భత్తపచ్చాసం ఇత్థన్నామస్స దమ్మీ’తి వత్తబ్బం, ఇతరేన వత్తబ్బం ‘తస్స సన్తకం పరిభుఞ్జ వా యథాపచ్చయం వా కరోహీ’’’తి. పఞ్చసుసహధమ్మికేసూతి సమ్ముఖా ఠితస్స సహధమ్మికస్స యస్స వికప్పేతుకామో, తం సహధమ్మికం అదిస్వా గహట్ఠస్స వా సన్తికే, సయమేవ వా ‘‘పఞ్చసు సహధమ్మికేసు ఇత్థన్నామస్స వికప్పేమీ’’తి వత్వా భుఞ్జితబ్బన్తి ఏకే, ఏవం సతి థేరో తస్మింయేవ నిసిన్నోవ తథా వాచం నిచ్ఛారేత్వా పటిగ్గణ్హాతీతి తక్కో దిస్సతి. మహాపచ్చరియాదీసు పన పరమ్ముఖా వికప్పనావ వుత్తా, సా ‘‘తేన హానన్ద, వికప్పేత్వా గణ్హాహీ’’తి ఇమినా సమేతి, తథాపి మాతికాట్ఠకథాయం (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా) ‘‘తస్మా యో భిక్ఖు పఞ్చసు సహధమ్మికేసు అఞ్ఞతరస్స ‘మయ్హం భత్తపచ్చాసం తుయ్హం దమ్మీ’తి వా ‘వికప్పేమీ’తి వా ఏవం సమ్ముఖా వా ‘ఇత్థన్నామస్స దమ్మీ’తి వా ‘వికప్పేమీ’తి వా ఏవం పరమ్ముఖా వా’’తి వచనతో సహధమ్మికస్స సన్తికే ఏవ వత్తబ్బం, న సయమేవాతి దిస్సతి. యస్మా అయం పచ్ఛిమనయో పోరాణగణ్ఠిపదేనపి సమేతి, తస్మా ఇధ మాతికాట్ఠకథానుసారేన అత్థో వేదితబ్బో. ఏత్థ కిఞ్చాపి ‘‘తే మనుస్సా…పే॰… భోజనమదంసూ’’తి వచనతో అకప్పియనిమన్తనం పఞ్ఞాయతి, తథాపి థేరస్స కుక్కుచ్చుప్పత్తికారణేన భత్తేన సో నిమన్తితోతి వేదితబ్బో. అఞ్ఞథా పరతో ‘‘ద్వే తయో నిమన్తనే ఏకతో భుఞ్జతీ’’తి వచనేన, అనాపత్తివారేన చ విరుజ్ఝతి.
226.‘‘Vikappetvā gaṇhāhī’’ti etthāhu porāṇattherā ‘‘bhagavato sammukhā avikappetvā gehato nikkhamitvā rathikāya aññatarassa bhikkhuno santike vikappesi, vikappentena pana ‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ itthannāmassa dammī’ti vattabbaṃ, itarena vattabbaṃ ‘tassa santakaṃ paribhuñja vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’’ti. Pañcasusahadhammikesūti sammukhā ṭhitassa sahadhammikassa yassa vikappetukāmo, taṃ sahadhammikaṃ adisvā gahaṭṭhassa vā santike, sayameva vā ‘‘pañcasu sahadhammikesu itthannāmassa vikappemī’’ti vatvā bhuñjitabbanti eke, evaṃ sati thero tasmiṃyeva nisinnova tathā vācaṃ nicchāretvā paṭiggaṇhātīti takko dissati. Mahāpaccariyādīsu pana parammukhā vikappanāva vuttā, sā ‘‘tena hānanda, vikappetvā gaṇhāhī’’ti iminā sameti, tathāpi mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘tasmā yo bhikkhu pañcasu sahadhammikesu aññatarassa ‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ tuyhaṃ dammī’ti vā ‘vikappemī’ti vā evaṃ sammukhā vā ‘itthannāmassa dammī’ti vā ‘vikappemī’ti vā evaṃ parammukhā vā’’ti vacanato sahadhammikassa santike eva vattabbaṃ, na sayamevāti dissati. Yasmā ayaṃ pacchimanayo porāṇagaṇṭhipadenapi sameti, tasmā idha mātikāṭṭhakathānusārena attho veditabbo. Ettha kiñcāpi ‘‘te manussā…pe… bhojanamadaṃsū’’ti vacanato akappiyanimantanaṃ paññāyati, tathāpi therassa kukkuccuppattikāraṇena bhattena so nimantitoti veditabbo. Aññathā parato ‘‘dve tayo nimantane ekato bhuñjatī’’ti vacanena, anāpattivārena ca virujjhati.
౨౨౯. ఏత్థాయం విచారణా – ‘‘అఞ్ఞో మనుస్సో పత్తం గణ్హాతి, న దాతబ్బ’’న్తి వచనతో అపరభాగే అకప్పియనిమన్తనేన నత్థి పయోజనం, పుబ్బభాగేయేవ అకప్పియనిమన్తనేన పయోజనన్తి స్వేపి భన్తే ఆగచ్ఛేయ్యాథాతి ఏత్థ కతరం అకప్పియనిమన్తనం, తస్మా అధిప్పాయో చేత్థ పమాణన్తి. న, ‘‘పిణ్డాయ చరిత్వా లద్ధభత్తం భుఞ్జతి, ఆపత్తీ’’తి వచనతోతి. తత్థ ‘‘స్వేపి భన్తే’’తి ఏత్థ యథా వచనమత్తం అగ్గహేత్వా అకప్పియనిమన్తనక్కమేన అత్థో గహితో, తథా ‘‘పిణ్డాయ చరిత్వా’’తి ఏత్థాపి అన్తరా అకప్పియనిమన్తనేన లద్ధభత్తం సన్ధాయ వుత్తన్తి అత్థో గహేతబ్బో. పిణ్డాయ హి చరన్తం దిస్వా ‘‘ఏత్థ, భన్తే, భత్తం గణ్హథా’’తి దిన్నమ్పి అకప్పియనిమన్తనేన లద్ధం నామ హోతి. వోహారేన పన ‘‘పిణ్డాయ చరిత్వా లద్ధభత్త’’న్తి వుచ్చతి, ఏవంసమ్పదమిదం దట్ఠబ్బం. అఞ్ఞథా మాతికాట్ఠకథాయం ‘‘గణభోజనే వుత్తనయేనేవ పఞ్చహి భోజనేహి నిమన్తితస్స…పే॰… పరస్స పరస్స భోజనే’’తి వుత్తవచనవిరోధో. ఇదఞ్హి వచనం యేన పఠమం నిమన్తితో, తతో పఠమనిమన్తితం ఆదాయ గతో పరస్స పరస్స నిమన్తనకదాయకస్స భోజనేతి అత్థపరిదీపనతో నిమన్తనతో లద్ధభత్తస్స భోజనేయేవ ఆపత్తీతి దీపేతి. ‘‘ద్వే తయో నిమన్తనే ఏకతో’’తి వచనేనపి సమేతి, అఞ్ఞథా ‘‘యేన నిమన్తితో, తస్స భోజనతో పరస్స భోజనే’’తి ఏత్తకం వత్తబ్బం సియా, పాళియం వా ‘‘నిమన్తనేన ఏకతోభుఞ్జతీ’’తి ఏత్తకం వత్తబ్బం సియా. దుతియనిమన్తనస్స పఠమభోజనే ఆపత్తిప్పసఙ్గనివారణత్థం ‘‘యేన యేనా’’తిఆది వుత్తం. నిమన్తనపటిపాటియా భుఞ్జతీతి పాళీతి చే? న, ‘‘అనాపత్తి నిచ్చభత్తే’’తిఆదిపాళివిరోధతో.
229. Etthāyaṃ vicāraṇā – ‘‘añño manusso pattaṃ gaṇhāti, na dātabba’’nti vacanato aparabhāge akappiyanimantanena natthi payojanaṃ, pubbabhāgeyeva akappiyanimantanena payojananti svepi bhante āgaccheyyāthāti ettha kataraṃ akappiyanimantanaṃ, tasmā adhippāyo cettha pamāṇanti. Na, ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ bhuñjati, āpattī’’ti vacanatoti. Tattha ‘‘svepi bhante’’ti ettha yathā vacanamattaṃ aggahetvā akappiyanimantanakkamena attho gahito, tathā ‘‘piṇḍāya caritvā’’ti etthāpi antarā akappiyanimantanena laddhabhattaṃ sandhāya vuttanti attho gahetabbo. Piṇḍāya hi carantaṃ disvā ‘‘ettha, bhante, bhattaṃ gaṇhathā’’ti dinnampi akappiyanimantanena laddhaṃ nāma hoti. Vohārena pana ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhatta’’nti vuccati, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ. Aññathā mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘gaṇabhojane vuttanayeneva pañcahi bhojanehi nimantitassa…pe… parassa parassa bhojane’’ti vuttavacanavirodho. Idañhi vacanaṃ yena paṭhamaṃ nimantito, tato paṭhamanimantitaṃ ādāya gato parassa parassa nimantanakadāyakassa bhojaneti atthaparidīpanato nimantanato laddhabhattassa bhojaneyeva āpattīti dīpeti. ‘‘Dve tayo nimantane ekato’’ti vacanenapi sameti, aññathā ‘‘yena nimantito, tassa bhojanato parassa bhojane’’ti ettakaṃ vattabbaṃ siyā, pāḷiyaṃ vā ‘‘nimantanena ekatobhuñjatī’’ti ettakaṃ vattabbaṃ siyā. Dutiyanimantanassa paṭhamabhojane āpattippasaṅganivāraṇatthaṃ ‘‘yena yenā’’tiādi vuttaṃ. Nimantanapaṭipāṭiyā bhuñjatīti pāḷīti ce? Na, ‘‘anāpatti niccabhatte’’tiādipāḷivirodhato.
గణ్ఠిపదే పన ‘‘పిణ్డాయ చరిత్వా లద్ధభత్తం కస్మా భుఞ్జితుం న లభతీతి చే? ‘పరమ్పరభోజనం నామ పఞ్చన్నం భోజనానం అఞ్ఞతరేన భోజనేన నిమన్తితో, తం ఠపేత్వా పఞ్చన్నం భోజనానం అఞ్ఞతరం భోజనం భుఞ్జతి, ఏతం పరమ్పరభోజనం నామా’తి వుత్తత్తా’’తి లిఖితం. యది ఏవం నిచ్చభత్తాదికమ్పి న వట్టతీతి ఆపజ్జతీతి నిచ్చభత్తాది ఓదిస్సకన్తి చే? తం న, తదఞ్ఞస్స అత్తనో ధనేన నిప్ఫన్నస్స, సఙ్ఘతో లద్ధస్స వా పాతో పచనకయాగు చే ఘనా హోతి, తస్సాపి, ఏకకుటికం గామం ఉపనిస్సాయ విహరతో భిక్ఖాచరియవసేన లభితబ్బనిచ్చభత్తస్స చ అకప్పియభావప్పసఙ్గతో. తత్థ భిక్ఖాచరియవసేన లద్ధం న కప్పతి నిమన్తనకానం అప్పసాదావహనతోతి చే? న, ‘‘పఞ్చ భోజనాని ఠపేత్వా సబ్బత్థ అనాపత్తీ’’తి వచనవిరోధతో. ఖాదనీయమ్పి హి పరస్స ఖాదిత్వా భుత్తత్తా నిమన్తనభోజనం అభుఞ్జన్తో అప్పసాదం కరోతి ఏవ, తస్మా అప్పసాదావహం అప్పమాణం, తస్మా నిచ్చభత్తాది ఓదిస్సకం న సమ్భవతి. అపిచ హేట్ఠా వుత్తనయేన సద్ధిం ఇధ వుత్తనయేన సంసన్దిత్వా యం యం ఖమతి, తం తం గహేతబ్బన్తి సబ్బోపి కేసఞ్చి ఆచరియానం వినిచ్ఛయో. ఆచరియస్స పన వినిచ్ఛయో అన్తే ఆవి భవిస్సతి. ‘‘ఖీరం వా రసం వా పివతో అమిస్సమ్పీతి అధిప్పాయో’’తి వుత్తం. గణ్ఠిపదే ‘‘హేట్ఠా ఓదనేనామిస్సేత్వా ఉపరి తిట్ఠతీ’’తి లిఖితం.
Gaṇṭhipade pana ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ kasmā bhuñjituṃ na labhatīti ce? ‘Paramparabhojanaṃ nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantito, taṃ ṭhapetvā pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ bhuñjati, etaṃ paramparabhojanaṃ nāmā’ti vuttattā’’ti likhitaṃ. Yadi evaṃ niccabhattādikampi na vaṭṭatīti āpajjatīti niccabhattādi odissakanti ce? Taṃ na, tadaññassa attano dhanena nipphannassa, saṅghato laddhassa vā pāto pacanakayāgu ce ghanā hoti, tassāpi, ekakuṭikaṃ gāmaṃ upanissāya viharato bhikkhācariyavasena labhitabbaniccabhattassa ca akappiyabhāvappasaṅgato. Tattha bhikkhācariyavasena laddhaṃ na kappati nimantanakānaṃ appasādāvahanatoti ce? Na, ‘‘pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha anāpattī’’ti vacanavirodhato. Khādanīyampi hi parassa khāditvā bhuttattā nimantanabhojanaṃ abhuñjanto appasādaṃ karoti eva, tasmā appasādāvahaṃ appamāṇaṃ, tasmā niccabhattādi odissakaṃ na sambhavati. Apica heṭṭhā vuttanayena saddhiṃ idha vuttanayena saṃsanditvā yaṃ yaṃ khamati, taṃ taṃ gahetabbanti sabbopi kesañci ācariyānaṃ vinicchayo. Ācariyassa pana vinicchayo ante āvi bhavissati. ‘‘Khīraṃ vā rasaṃ vā pivato amissampīti adhippāyo’’ti vuttaṃ. Gaṇṭhipade ‘‘heṭṭhā odanenāmissetvā upari tiṭṭhatī’’ti likhitaṃ.
మహాఉపాసకోతి గేహసామికో. మహాఅట్ఠకథాయం ‘‘ఆపత్తీ’’తి వచనేన కురున్దియం ‘‘వట్టతీ’’తి వచనం విరుద్ధం వియ దిస్సతి. ‘‘ద్విన్నమ్పి అధిప్పాయో మహాపచ్చరియం విచారితో’’తి లిఖితం. ‘‘చారిత్తతోతి ‘సన్తం భిక్ఖుం అనాపుచ్ఛా’తి పరతో వత్తబ్బతో’’తి వుత్తం. వచీకమ్మం అవికప్పనం. ఏత్థ ‘‘మహాఉపాసకో భిక్ఖూ నిమన్తేతి…పే॰… పచ్ఛా లద్ధం భత్తం భుఞ్జన్తస్స ఆపత్తి. పిణ్డాయ చరిత్వా లద్ధభత్తం భుఞ్జతి, ఆపత్తీ’’తి అట్ఠకథాయం వచనతో, ‘‘కాలస్సేవ పిణ్డాయ చరిత్వా భుఞ్జిమ్హా’’తి పాళితో, ఖన్ధకే ‘‘న చ, భిక్ఖవే, అఞ్ఞత్ర నిమన్తనే అఞ్ఞస్స భోజ్జయాగు పరిభుఞ్జితబ్బా, యో పరిభుఞ్జేయ్య, యథాధమ్మో కారేతబ్బో’’తి (మహావ॰ ౨౮౩) వచనతో చ నిమన్తేత్వా వా పవేదేతు అనిమన్తేత్వా వా, పఠమగహితనిమన్తనస్స భిక్ఖునో పఠమనిమన్తనభోజనతో అఞ్ఞం యం కిఞ్చి పరసన్తకం భోజనం పరమ్పరభోజనాపత్తిం కరోతి. అత్తనో సన్తకం, సఙ్ఘగణతో లద్ధం వా అగహట్ఠసన్తకం వట్టతి, నిమన్తనతో పఠమం నిబద్ధత్తా పన నిచ్చభత్తాది పరసన్తకమ్పి వట్టతి. ఖన్ధకే ‘‘న చ , భిక్ఖవే…పే॰… యథాధమ్మో కారేతబ్బో’’తి (మహావ॰ ౨౮౩) వచనం పరసన్తకభోజనవుత్తనియమనం. తతో హత్థకోవ నో తక్కోతి ఆచరియో.
Mahāupāsakoti gehasāmiko. Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘āpattī’’ti vacanena kurundiyaṃ ‘‘vaṭṭatī’’ti vacanaṃ viruddhaṃ viya dissati. ‘‘Dvinnampi adhippāyo mahāpaccariyaṃ vicārito’’ti likhitaṃ. ‘‘Cārittatoti ‘santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā’ti parato vattabbato’’ti vuttaṃ. Vacīkammaṃ avikappanaṃ. Ettha ‘‘mahāupāsako bhikkhū nimanteti…pe… pacchā laddhaṃ bhattaṃ bhuñjantassa āpatti. Piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ bhuñjati, āpattī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vacanato, ‘‘kālasseva piṇḍāya caritvā bhuñjimhā’’ti pāḷito, khandhake ‘‘na ca, bhikkhave, aññatra nimantane aññassa bhojjayāgu paribhuñjitabbā, yo paribhuñjeyya, yathādhammo kāretabbo’’ti (mahāva. 283) vacanato ca nimantetvā vā pavedetu animantetvā vā, paṭhamagahitanimantanassa bhikkhuno paṭhamanimantanabhojanato aññaṃ yaṃ kiñci parasantakaṃ bhojanaṃ paramparabhojanāpattiṃ karoti. Attano santakaṃ, saṅghagaṇato laddhaṃ vā agahaṭṭhasantakaṃ vaṭṭati, nimantanato paṭhamaṃ nibaddhattā pana niccabhattādi parasantakampi vaṭṭati. Khandhake ‘‘na ca , bhikkhave…pe… yathādhammo kāretabbo’’ti (mahāva. 283) vacanaṃ parasantakabhojanavuttaniyamanaṃ. Tato hatthakova no takkoti ācariyo.
పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౪. భోజనవగ్గో • 4. Bhojanavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౩. పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౩. పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౩. పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౩. పరమ్పరభోజనసిక్ఖాపదం • 3. Paramparabhojanasikkhāpadaṃ