| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
221. තතියෙ කුලපටිපාටියා අබ්‌බොච්‌ඡින්‌නං කත්‌වා නිරන්‌තරං දිය්‍යමානත්‌තා ‘‘භත්‌තපටිපාටි අට්‌ඨිතා හොතී’’ති පාළියං වුත්‌තං, අන්‌තරා අට්‌ඨත්‌වා නිරන්‌තරං පවත්‌තාති වුත්‌තං හොති. උපචාරවසෙනාති වොහාරවසෙන. න හි සො බදරමත්‌තමෙව දෙති, උපචාරවසෙන පන එවං වදති. බදරචුණ්‌ණසක්‌ඛරාදීහි පයොජිතං ‘‘බදරසාළව’’න්‌ති වුච්‌චති.
221. Tatiye kulapaṭipāṭiyā abbocchinnaṃ katvā nirantaraṃ diyyamānattā ‘‘bhattapaṭipāṭi aṭṭhitā hotī’’ti pāḷiyaṃ vuttaṃ, antarā aṭṭhatvā nirantaraṃ pavattāti vuttaṃ hoti. Upacāravasenāti vohāravasena. Na hi so badaramattameva deti, upacāravasena pana evaṃ vadati. Badaracuṇṇasakkharādīhi payojitaṃ ‘‘badarasāḷava’’nti vuccati.
226. විකප්‌පනාවසෙනෙව තං භත්‌තං අසන්‌තං නාම හොතීති අනුපඤ්‌ඤත්‌තිවසෙන විකප්‌පනං අට්‌ඨපෙත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තං සික්‌ඛාපදමෙව ඨපිතං. පරිවාරෙ පන විකප්‌පනාය අනුජානනම්‌පි අනුපඤ්‌ඤත්‌තිසමානන්‌ති කත්‌වා ‘‘චතස්‌සො අනුපඤ්‌ඤත්‌තියො’’ති වුත්‌තං. මහාපච්‌චරිආදීසු වුත්‌තනයං පච්‌ඡා වදන්‌තො පාළියා සංසන්‌දනතො පරම්‌මුඛාවිකප්‌පනමෙව පතිට්‌ඨාපෙසි. කෙචි පන ‘‘තදා අත්‌තනො සන්‌තිකෙ ඨපෙත්‌වා භගවන්‌තං අඤ්‌ඤස්‌ස අභාවතො ථෙරො සම්‌මුඛාවිකප්‌පනං නාකාසි, භගවතා ච විසුං සම්‌මුඛාවිකප්‌පනා න වුත්‌තා, තථාපි සම්‌මුඛාවිකප්‌පනාපි වට්‌ටතී’’ති වදන්‌ති. තෙනෙව මාතිකාඅට්‌ඨකථායම්‌පි (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) ‘‘යො භික්‌ඛු පඤ්‌චසු සහධම්‌මිකෙසු අඤ්‌ඤතරස්‌ස ‘මය්‌හං භත්‌තපච්‌චාසං තුය්‌හං දම්‌මී’ති වා ‘විකප්‌පෙමී’ති වා එවං සම්‌මුඛා වා ‘ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස දම්‌මී’ති වා ‘විකප්‌පෙමී’ති වා එවං පරම්‌මුඛා වා පඨමනිමන්‌තනං අවිකප්‌පෙත්‌වා පච්‌ඡා නිමන්‌තිතකුලෙ ලද්‌ධභික්‌ඛතො එකසිත්‌ථම්‌පි අජ්‌ඣොහරති, පාචිත්‌තිය’’න්‌ති වුත්‌තං.
226. Vikappanāvaseneva taṃ bhattaṃ asantaṃ nāma hotīti anupaññattivasena vikappanaṃ aṭṭhapetvā yathāpaññattaṃ sikkhāpadameva ṭhapitaṃ. Parivāre pana vikappanāya anujānanampi anupaññattisamānanti katvā ‘‘catasso anupaññattiyo’’ti vuttaṃ. Mahāpaccariādīsu vuttanayaṃ pacchā vadanto pāḷiyā saṃsandanato parammukhāvikappanameva patiṭṭhāpesi. Keci pana ‘‘tadā attano santike ṭhapetvā bhagavantaṃ aññassa abhāvato thero sammukhāvikappanaṃ nākāsi, bhagavatā ca visuṃ sammukhāvikappanā na vuttā, tathāpi sammukhāvikappanāpi vaṭṭatī’’ti vadanti. Teneva mātikāaṭṭhakathāyampi (kaṅkhā. aṭṭha. paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘yo bhikkhu pañcasu sahadhammikesu aññatarassa ‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ tuyhaṃ dammī’ti vā ‘vikappemī’ti vā evaṃ sammukhā vā ‘itthannāmassa dammī’ti vā ‘vikappemī’ti vā evaṃ parammukhā vā paṭhamanimantanaṃ avikappetvā pacchā nimantitakule laddhabhikkhato ekasitthampi ajjhoharati, pācittiya’’nti vuttaṃ.
229. පඤ්‌චහි භොජනෙහි නිමන්‌තිතස්‌ස යෙන යෙන පඨමං නිමන්‌තිතො, තස්‌ස තස්‌ස භොජනතො උප්‌පටිපාටියා අවිකප්‌පෙත්‌වා වා පරස්‌ස පරස්‌ස භොජනං පරම්‌පරභොජනන්‌ති ආහ ‘‘සචෙ පන මූලනිමන්‌තනං හෙට්‌ඨා හොති, පච්‌ඡිමං පච්‌ඡිමං උපරි, තං උපරිතො පට්‌ඨාය භුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස ආපත්‌තී’’ති. හත්‌ථං අන්‌තො පවෙසෙත්‌වා සබ්‌බහෙට්‌ඨිමං ගණ්‌හන්‌තස්‌ස මජ්‌ඣෙ ඨිතම්‌පි අන්‌තොහත්‌ථගතං හොතීති ආහ ‘‘හත්‌ථං පන…පෙ.… යථා තථා වා භුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස අනාපත්‌තී’’ති. ඛීරස්‌ස රසස්‌ස ච භත්‌තෙන අමිස්‌සං හුත්‌වා උපරි ඨිතත්‌තා ‘‘ඛීරං වා රසං වා පිවතො අනාපත්‌තී’’ති වුත්‌තං.
229. Pañcahi bhojanehi nimantitassa yena yena paṭhamaṃ nimantito, tassa tassa bhojanato uppaṭipāṭiyā avikappetvā vā parassa parassa bhojanaṃ paramparabhojananti āha ‘‘sace pana mūlanimantanaṃ heṭṭhā hoti, pacchimaṃ pacchimaṃ upari, taṃ uparito paṭṭhāya bhuñjantassa āpattī’’ti. Hatthaṃ anto pavesetvā sabbaheṭṭhimaṃ gaṇhantassa majjhe ṭhitampi antohatthagataṃ hotīti āha ‘‘hatthaṃ pana…pe… yathā tathā vā bhuñjantassa anāpattī’’ti. Khīrassa rasassa ca bhattena amissaṃ hutvā upari ṭhitattā ‘‘khīraṃ vā rasaṃ vā pivato anāpattī’’ti vuttaṃ.
මහාඋපාසකොති ගෙහසාමිකො. ‘‘මහාඅට්‌ඨකථායං ‘ආපත්‌තී’ති වචනෙන කුරුන්‌දියං ‘වට්‌ටතී’ති වචනං විරුද්‌ධං විය දිස්‌සති, ද්‌වින්‌නම්‌පි අධිප්‌පායො මහාපච්‌චරියං විභාවිතො’’ති මහාගණ්‌ඨිපදෙසු වුත්‌තං. සබ්‌බෙ නිමන්‌තෙන්‌තීති අකප්‌පියනිමන්‌තනෙන නිමන්‌තෙන්‌ති. ‘‘පරම්‌පරභොජනං නාම පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරෙන භොජනෙන නිමන්‌තිතො, තං ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤං පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරං භොජනං භුඤ්‌ජති, එතං පරම්‌පරභොජනං නාමා’’ති වුත්‌තත්‌තා සතිපි භික්‌ඛාචරියාය පඨමං ලද්‌ධභාවෙ ‘‘පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා ලද්‌ධභත්‌තං භුඤ්‌ජති, ආපත්‌තී’’ති වුත්‌තං. අවිකප්‌පවසෙන ‘‘වචීකම්‌ම’’න්‌ති වුත්‌තං. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව. පරම්‌පරභොජනතා, සමයාභාවො, අජ්‌ඣොහරණන්‌ති ඉමානි පනෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි.
Mahāupāsakoti gehasāmiko. ‘‘Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘āpattī’ti vacanena kurundiyaṃ ‘vaṭṭatī’ti vacanaṃ viruddhaṃ viya dissati, dvinnampi adhippāyo mahāpaccariyaṃ vibhāvito’’ti mahāgaṇṭhipadesu vuttaṃ. Sabbe nimantentīti akappiyanimantanena nimantenti. ‘‘Paramparabhojanaṃ nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantito, taṃ ṭhapetvā aññaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ bhuñjati, etaṃ paramparabhojanaṃ nāmā’’ti vuttattā satipi bhikkhācariyāya paṭhamaṃ laddhabhāve ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ bhuñjati, āpattī’’ti vuttaṃ. Avikappavasena ‘‘vacīkamma’’nti vuttaṃ. Sesamettha uttānameva. Paramparabhojanatā, samayābhāvo, ajjhoharaṇanti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. භොජනවග්‌ගො • 4. Bhojanavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදං • 3. Paramparabhojanasikkhāpadaṃ
