Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā

    3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා

    3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā

    221. අධිට්‌ඨිතාති නිච්‌චප්‌පවත්‌තා. බදරචුණ්‌ණසක්‌කරාදීහි යොජිතං බදරසාළවං. කිරකම්‌මකාරෙනාති කිරස්‌ස කම්‌මකාරෙන.

    221.Adhiṭṭhitāti niccappavattā. Badaracuṇṇasakkarādīhi yojitaṃ badarasāḷavaṃ. Kirakammakārenāti kirassa kammakārena.

    226. ‘‘විකප්‌පෙත්‌වා ගණ්‌හාහී’’ති එත්‌ථාහු පොරාණත්‌ථෙරා ‘‘භගවතො සම්‌මුඛා අවිකප්‌පෙත්‌වා ගෙහතො නික්‌ඛමිත්‌වා රථිකාය අඤ්‌ඤතරස්‌ස භික්‌ඛුනො සන්‌තිකෙ විකප්‌පෙසි, විකප්‌පෙන්‌තෙන පන ‘මය්‌හං භත්‌තපච්‌චාසං ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස දම්‌මී’ති වත්‌තබ්‌බං, ඉතරෙන වත්‌තබ්‌බං ‘තස්‌ස සන්‌තකං පරිභුඤ්‌ජ වා යථාපච්‌චයං වා කරොහී’’’ති. පඤ්‌චසුසහධම්‌මිකෙසූති සම්‌මුඛා ඨිතස්‌ස සහධම්‌මිකස්‌ස යස්‌ස විකප්‌පෙතුකාමො, තං සහධම්‌මිකං අදිස්‌වා ගහට්‌ඨස්‌ස වා සන්‌තිකෙ, සයමෙව වා ‘‘පඤ්‌චසු සහධම්‌මිකෙසු ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස විකප්‌පෙමී’’ති වත්‌වා භුඤ්‌ජිතබ්‌බන්‌ති එකෙ, එවං සති ථෙරො තස්‌මිංයෙව නිසින්‌නොව තථා වාචං නිච්‌ඡාරෙත්‌වා පටිග්‌ගණ්‌හාතීති තක්‌කො දිස්‌සති. මහාපච්‌චරියාදීසු පන පරම්‌මුඛා විකප්‌පනාව වුත්‌තා, සා ‘‘තෙන හානන්‌ද, විකප්‌පෙත්‌වා ගණ්‌හාහී’’ති ඉමිනා සමෙති, තථාපි මාතිකාට්‌ඨකථායං (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) ‘‘තස්‌මා යො භික්‌ඛු පඤ්‌චසු සහධම්‌මිකෙසු අඤ්‌ඤතරස්‌ස ‘මය්‌හං භත්‌තපච්‌චාසං තුය්‌හං දම්‌මී’ති වා ‘විකප්‌පෙමී’ති වා එවං සම්‌මුඛා වා ‘ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස දම්‌මී’ති වා ‘විකප්‌පෙමී’ති වා එවං පරම්‌මුඛා වා’’ති වචනතො සහධම්‌මිකස්‌ස සන්‌තිකෙ එව වත්‌තබ්‌බං, න සයමෙවාති දිස්‌සති. යස්‌මා අයං පච්‌ඡිමනයො පොරාණගණ්‌ඨිපදෙනපි සමෙති, තස්‌මා ඉධ මාතිකාට්‌ඨකථානුසාරෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. එත්‌ථ කිඤ්‌චාපි ‘‘තෙ මනුස්‌සා…පෙ.… භොජනමදංසූ’’ති වචනතො අකප්‌පියනිමන්‌තනං පඤ්‌ඤායති, තථාපි ථෙරස්‌ස කුක්‌කුච්‌චුප්‌පත්‌තිකාරණෙන භත්‌තෙන සො නිමන්‌තිතොති වෙදිතබ්‌බො. අඤ්‌ඤථා පරතො ‘‘ද්‌වෙ තයො නිමන්‌තනෙ එකතො භුඤ්‌ජතී’’ති වචනෙන, අනාපත්‌තිවාරෙන ච විරුජ්‌ඣති.

    226.‘‘Vikappetvā gaṇhāhī’’ti etthāhu porāṇattherā ‘‘bhagavato sammukhā avikappetvā gehato nikkhamitvā rathikāya aññatarassa bhikkhuno santike vikappesi, vikappentena pana ‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ itthannāmassa dammī’ti vattabbaṃ, itarena vattabbaṃ ‘tassa santakaṃ paribhuñja vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’’ti. Pañcasusahadhammikesūti sammukhā ṭhitassa sahadhammikassa yassa vikappetukāmo, taṃ sahadhammikaṃ adisvā gahaṭṭhassa vā santike, sayameva vā ‘‘pañcasu sahadhammikesu itthannāmassa vikappemī’’ti vatvā bhuñjitabbanti eke, evaṃ sati thero tasmiṃyeva nisinnova tathā vācaṃ nicchāretvā paṭiggaṇhātīti takko dissati. Mahāpaccariyādīsu pana parammukhā vikappanāva vuttā, sā ‘‘tena hānanda, vikappetvā gaṇhāhī’’ti iminā sameti, tathāpi mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘tasmā yo bhikkhu pañcasu sahadhammikesu aññatarassa ‘mayhaṃ bhattapaccāsaṃ tuyhaṃ dammī’ti vā ‘vikappemī’ti vā evaṃ sammukhā vā ‘itthannāmassa dammī’ti vā ‘vikappemī’ti vā evaṃ parammukhā vā’’ti vacanato sahadhammikassa santike eva vattabbaṃ, na sayamevāti dissati. Yasmā ayaṃ pacchimanayo porāṇagaṇṭhipadenapi sameti, tasmā idha mātikāṭṭhakathānusārena attho veditabbo. Ettha kiñcāpi ‘‘te manussā…pe… bhojanamadaṃsū’’ti vacanato akappiyanimantanaṃ paññāyati, tathāpi therassa kukkuccuppattikāraṇena bhattena so nimantitoti veditabbo. Aññathā parato ‘‘dve tayo nimantane ekato bhuñjatī’’ti vacanena, anāpattivārena ca virujjhati.

    229. එත්‌ථායං විචාරණා – ‘‘අඤ්‌ඤො මනුස්‌සො පත්‌තං ගණ්‌හාති, න දාතබ්‌බ’’න්‌ති වචනතො අපරභාගෙ අකප්‌පියනිමන්‌තනෙන නත්‌ථි පයොජනං, පුබ්‌බභාගෙයෙව අකප්‌පියනිමන්‌තනෙන පයොජනන්‌ති ස්‌වෙපි භන්‌තෙ ආගච්‌ඡෙය්‍යාථාති එත්‌ථ කතරං අකප්‌පියනිමන්‌තනං, තස්‌මා අධිප්‌පායො චෙත්‌ථ පමාණන්‌ති. න, ‘‘පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා ලද්‌ධභත්‌තං භුඤ්‌ජති, ආපත්‌තී’’ති වචනතොති. තත්‌ථ ‘‘ස්‌වෙපි භන්‌තෙ’’ති එත්‌ථ යථා වචනමත්‌තං අග්‌ගහෙත්‌වා අකප්‌පියනිමන්‌තනක්‌කමෙන අත්‌ථො ගහිතො, තථා ‘‘පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා’’ති එත්‌ථාපි අන්‌තරා අකප්‌පියනිමන්‌තනෙන ලද්‌ධභත්‌තං සන්‌ධාය වුත්‌තන්‌ති අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො. පිණ්‌ඩාය හි චරන්‌තං දිස්‌වා ‘‘එත්‌ථ, භන්‌තෙ, භත්‌තං ගණ්‌හථා’’ති දින්‌නම්‌පි අකප්‌පියනිමන්‌තනෙන ලද්‌ධං නාම හොති. වොහාරෙන පන ‘‘පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා ලද්‌ධභත්‌ත’’න්‌ති වුච්‌චති, එවංසම්‌පදමිදං දට්‌ඨබ්‌බං. අඤ්‌ඤථා මාතිකාට්‌ඨකථායං ‘‘ගණභොජනෙ වුත්‌තනයෙනෙව පඤ්‌චහි භොජනෙහි නිමන්‌තිතස්‌ස…පෙ.… පරස්‌ස පරස්‌ස භොජනෙ’’ති වුත්‌තවචනවිරොධො. ඉදඤ්‌හි වචනං යෙන පඨමං නිමන්‌තිතො, තතො පඨමනිමන්‌තිතං ආදාය ගතො පරස්‌ස පරස්‌ස නිමන්‌තනකදායකස්‌ස භොජනෙති අත්‌ථපරිදීපනතො නිමන්‌තනතො ලද්‌ධභත්‌තස්‌ස භොජනෙයෙව ආපත්‌තීති දීපෙති. ‘‘ද්‌වෙ තයො නිමන්‌තනෙ එකතො’’ති වචනෙනපි සමෙති, අඤ්‌ඤථා ‘‘යෙන නිමන්‌තිතො, තස්‌ස භොජනතො පරස්‌ස භොජනෙ’’ති එත්‌තකං වත්‌තබ්‌බං සියා, පාළියං වා ‘‘නිමන්‌තනෙන එකතොභුඤ්‌ජතී’’ති එත්‌තකං වත්‌තබ්‌බං සියා. දුතියනිමන්‌තනස්‌ස පඨමභොජනෙ ආපත්‌තිප්‌පසඞ්‌ගනිවාරණත්‌ථං ‘‘යෙන යෙනා’’තිආදි වුත්‌තං. නිමන්‌තනපටිපාටියා භුඤ්‌ජතීති පාළීති චෙ? න, ‘‘අනාපත්‌ති නිච්‌චභත්‌තෙ’’තිආදිපාළිවිරොධතො.

    229. Etthāyaṃ vicāraṇā – ‘‘añño manusso pattaṃ gaṇhāti, na dātabba’’nti vacanato aparabhāge akappiyanimantanena natthi payojanaṃ, pubbabhāgeyeva akappiyanimantanena payojananti svepi bhante āgaccheyyāthāti ettha kataraṃ akappiyanimantanaṃ, tasmā adhippāyo cettha pamāṇanti. Na, ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ bhuñjati, āpattī’’ti vacanatoti. Tattha ‘‘svepi bhante’’ti ettha yathā vacanamattaṃ aggahetvā akappiyanimantanakkamena attho gahito, tathā ‘‘piṇḍāya caritvā’’ti etthāpi antarā akappiyanimantanena laddhabhattaṃ sandhāya vuttanti attho gahetabbo. Piṇḍāya hi carantaṃ disvā ‘‘ettha, bhante, bhattaṃ gaṇhathā’’ti dinnampi akappiyanimantanena laddhaṃ nāma hoti. Vohārena pana ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhatta’’nti vuccati, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ. Aññathā mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘gaṇabhojane vuttanayeneva pañcahi bhojanehi nimantitassa…pe… parassa parassa bhojane’’ti vuttavacanavirodho. Idañhi vacanaṃ yena paṭhamaṃ nimantito, tato paṭhamanimantitaṃ ādāya gato parassa parassa nimantanakadāyakassa bhojaneti atthaparidīpanato nimantanato laddhabhattassa bhojaneyeva āpattīti dīpeti. ‘‘Dve tayo nimantane ekato’’ti vacanenapi sameti, aññathā ‘‘yena nimantito, tassa bhojanato parassa bhojane’’ti ettakaṃ vattabbaṃ siyā, pāḷiyaṃ vā ‘‘nimantanena ekatobhuñjatī’’ti ettakaṃ vattabbaṃ siyā. Dutiyanimantanassa paṭhamabhojane āpattippasaṅganivāraṇatthaṃ ‘‘yena yenā’’tiādi vuttaṃ. Nimantanapaṭipāṭiyā bhuñjatīti pāḷīti ce? Na, ‘‘anāpatti niccabhatte’’tiādipāḷivirodhato.

    ගණ්‌ඨිපදෙ පන ‘‘පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා ලද්‌ධභත්‌තං කස්‌මා භුඤ්‌ජිතුං න ලභතීති චෙ? ‘පරම්‌පරභොජනං නාම පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරෙන භොජනෙන නිමන්‌තිතො, තං ඨපෙත්‌වා පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරං භොජනං භුඤ්‌ජති, එතං පරම්‌පරභොජනං නාමා’ති වුත්‌තත්‌තා’’ති ලිඛිතං. යදි එවං නිච්‌චභත්‌තාදිකම්‌පි න වට්‌ටතීති ආපජ්‌ජතීති නිච්‌චභත්‌තාදි ඔදිස්‌සකන්‌ති චෙ? තං න, තදඤ්‌ඤස්‌ස අත්‌තනො ධනෙන නිප්‌ඵන්‌නස්‌ස, සඞ්‌ඝතො ලද්‌ධස්‌ස වා පාතො පචනකයාගු චෙ ඝනා හොති, තස්‌සාපි, එකකුටිකං ගාමං උපනිස්‌සාය විහරතො භික්‌ඛාචරියවසෙන ලභිතබ්‌බනිච්‌චභත්‌තස්‌ස ච අකප්‌පියභාවප්‌පසඞ්‌ගතො. තත්‌ථ භික්‌ඛාචරියවසෙන ලද්‌ධං න කප්‌පති නිමන්‌තනකානං අප්‌පසාදාවහනතොති චෙ? න, ‘‘පඤ්‌ච භොජනානි ඨපෙත්‌වා සබ්‌බත්‌ථ අනාපත්‌තී’’ති වචනවිරොධතො. ඛාදනීයම්‌පි හි පරස්‌ස ඛාදිත්‌වා භුත්‌තත්‌තා නිමන්‌තනභොජනං අභුඤ්‌ජන්‌තො අප්‌පසාදං කරොති එව, තස්‌මා අප්‌පසාදාවහං අප්‌පමාණං, තස්‌මා නිච්‌චභත්‌තාදි ඔදිස්‌සකං න සම්‌භවති. අපිච හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙන සද්‌ධිං ඉධ වුත්‌තනයෙන සංසන්‌දිත්‌වා යං යං ඛමති, තං තං ගහෙතබ්‌බන්‌ති සබ්‌බොපි කෙසඤ්‌චි ආචරියානං විනිච්‌ඡයො. ආචරියස්‌ස පන විනිච්‌ඡයො අන්‌තෙ ආවි භවිස්‌සති. ‘‘ඛීරං වා රසං වා පිවතො අමිස්‌සම්‌පීති අධිප්‌පායො’’ති වුත්‌තං. ගණ්‌ඨිපදෙ ‘‘හෙට්‌ඨා ඔදනෙනාමිස්‌සෙත්‌වා උපරි තිට්‌ඨතී’’ති ලිඛිතං.

    Gaṇṭhipade pana ‘‘piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ kasmā bhuñjituṃ na labhatīti ce? ‘Paramparabhojanaṃ nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantito, taṃ ṭhapetvā pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ bhuñjati, etaṃ paramparabhojanaṃ nāmā’ti vuttattā’’ti likhitaṃ. Yadi evaṃ niccabhattādikampi na vaṭṭatīti āpajjatīti niccabhattādi odissakanti ce? Taṃ na, tadaññassa attano dhanena nipphannassa, saṅghato laddhassa vā pāto pacanakayāgu ce ghanā hoti, tassāpi, ekakuṭikaṃ gāmaṃ upanissāya viharato bhikkhācariyavasena labhitabbaniccabhattassa ca akappiyabhāvappasaṅgato. Tattha bhikkhācariyavasena laddhaṃ na kappati nimantanakānaṃ appasādāvahanatoti ce? Na, ‘‘pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha anāpattī’’ti vacanavirodhato. Khādanīyampi hi parassa khāditvā bhuttattā nimantanabhojanaṃ abhuñjanto appasādaṃ karoti eva, tasmā appasādāvahaṃ appamāṇaṃ, tasmā niccabhattādi odissakaṃ na sambhavati. Apica heṭṭhā vuttanayena saddhiṃ idha vuttanayena saṃsanditvā yaṃ yaṃ khamati, taṃ taṃ gahetabbanti sabbopi kesañci ācariyānaṃ vinicchayo. Ācariyassa pana vinicchayo ante āvi bhavissati. ‘‘Khīraṃ vā rasaṃ vā pivato amissampīti adhippāyo’’ti vuttaṃ. Gaṇṭhipade ‘‘heṭṭhā odanenāmissetvā upari tiṭṭhatī’’ti likhitaṃ.

    මහාඋපාසකොති ගෙහසාමිකො. මහාඅට්‌ඨකථායං ‘‘ආපත්‌තී’’ති වචනෙන කුරුන්‌දියං ‘‘වට්‌ටතී’’ති වචනං විරුද්‌ධං විය දිස්‌සති. ‘‘ද්‌වින්‌නම්‌පි අධිප්‌පායො මහාපච්‌චරියං විචාරිතො’’ති ලිඛිතං. ‘‘චාරිත්‌තතොති ‘සන්‌තං භික්‌ඛුං අනාපුච්‌ඡා’ති පරතො වත්‌තබ්‌බතො’’ති වුත්‌තං. වචීකම්‌මං අවිකප්‌පනං. එත්‌ථ ‘‘මහාඋපාසකො භික්‌ඛූ නිමන්‌තෙති…පෙ.… පච්‌ඡා ලද්‌ධං භත්‌තං භුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස ආපත්‌ති. පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා ලද්‌ධභත්‌තං භුඤ්‌ජති, ආපත්‌තී’’ති අට්‌ඨකථායං වචනතො, ‘‘කාලස්‌සෙව පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා භුඤ්‌ජිම්‌හා’’ති පාළිතො, ඛන්‌ධකෙ ‘‘න ච, භික්‌ඛවෙ, අඤ්‌ඤත්‍ර නිමන්‌තනෙ අඤ්‌ඤස්‌ස භොජ්‌ජයාගු පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බා, යො පරිභුඤ්‌ජෙය්‍ය, යථාධම්‌මො කාරෙතබ්‌බො’’ති (මහාව. 283) වචනතො ච නිමන්‌තෙත්‌වා වා පවෙදෙතු අනිමන්‌තෙත්‌වා වා, පඨමගහිතනිමන්‌තනස්‌ස භික්‌ඛුනො පඨමනිමන්‌තනභොජනතො අඤ්‌ඤං යං කිඤ්‌චි පරසන්‌තකං භොජනං පරම්‌පරභොජනාපත්‌තිං කරොති. අත්‌තනො සන්‌තකං, සඞ්‌ඝගණතො ලද්‌ධං වා අගහට්‌ඨසන්‌තකං වට්‌ටති, නිමන්‌තනතො පඨමං නිබද්‌ධත්‌තා පන නිච්‌චභත්‌තාදි පරසන්‌තකම්‌පි වට්‌ටති. ඛන්‌ධකෙ ‘‘න ච , භික්‌ඛවෙ…පෙ.… යථාධම්‌මො කාරෙතබ්‌බො’’ති (මහාව. 283) වචනං පරසන්‌තකභොජනවුත්‌තනියමනං. තතො හත්‌ථකොව නො තක්‌කොති ආචරියො.

    Mahāupāsakoti gehasāmiko. Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘āpattī’’ti vacanena kurundiyaṃ ‘‘vaṭṭatī’’ti vacanaṃ viruddhaṃ viya dissati. ‘‘Dvinnampi adhippāyo mahāpaccariyaṃ vicārito’’ti likhitaṃ. ‘‘Cārittatoti ‘santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā’ti parato vattabbato’’ti vuttaṃ. Vacīkammaṃ avikappanaṃ. Ettha ‘‘mahāupāsako bhikkhū nimanteti…pe… pacchā laddhaṃ bhattaṃ bhuñjantassa āpatti. Piṇḍāya caritvā laddhabhattaṃ bhuñjati, āpattī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vacanato, ‘‘kālasseva piṇḍāya caritvā bhuñjimhā’’ti pāḷito, khandhake ‘‘na ca, bhikkhave, aññatra nimantane aññassa bhojjayāgu paribhuñjitabbā, yo paribhuñjeyya, yathādhammo kāretabbo’’ti (mahāva. 283) vacanato ca nimantetvā vā pavedetu animantetvā vā, paṭhamagahitanimantanassa bhikkhuno paṭhamanimantanabhojanato aññaṃ yaṃ kiñci parasantakaṃ bhojanaṃ paramparabhojanāpattiṃ karoti. Attano santakaṃ, saṅghagaṇato laddhaṃ vā agahaṭṭhasantakaṃ vaṭṭati, nimantanato paṭhamaṃ nibaddhattā pana niccabhattādi parasantakampi vaṭṭati. Khandhake ‘‘na ca , bhikkhave…pe… yathādhammo kāretabbo’’ti (mahāva. 283) vacanaṃ parasantakabhojanavuttaniyamanaṃ. Tato hatthakova no takkoti ācariyo.

    පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. භොජනවග්‌ගො • 4. Bhojanavaggo

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Paramparabhojanasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 3. පරම්‌පරභොජනසික්‌ඛාපදං • 3. Paramparabhojanasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact