Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౧౦. పారాపరియత్థేరగాథావణ్ణనా

    10. Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā

    సమణస్స అహు చిన్తాతిఆదికా ఆయస్మతో పారాపరియత్థేరస్స గాథా. ఇమస్స వత్థు హేట్ఠా ఆగతమేవ. తా చ గాథా సత్థరి ధరన్తే అత్తనో పుథుజ్జనకాలే మనచ్ఛట్ఠానం ఇన్ద్రియానం నిగ్గణ్హనచిన్తాయ పకాసనవసేన భాసితా. ఇమా పన అపరభాగే సత్థరి పరినిబ్బుతే అత్తనో చ పరినిబ్బానే ఉపట్ఠితే తదా ఆయతిఞ్చ భిక్ఖూనం ఉద్ధమ్మపటిపత్తియా పకాసనవసేన భాసితా. తత్థ –

    Samaṇassaahu cintātiādikā āyasmato pārāpariyattherassa gāthā. Imassa vatthu heṭṭhā āgatameva. Tā ca gāthā satthari dharante attano puthujjanakāle manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ niggaṇhanacintāya pakāsanavasena bhāsitā. Imā pana aparabhāge satthari parinibbute attano ca parinibbāne upaṭṭhite tadā āyatiñca bhikkhūnaṃ uddhammapaṭipattiyā pakāsanavasena bhāsitā. Tattha –

    ౯౨౦.

    920.

    ‘‘సమణస్స అహు చిన్తా, పుప్ఫితమ్హి మహావనే;

    ‘‘Samaṇassa ahu cintā, pupphitamhi mahāvane;

    ఏకగ్గస్స నిసిన్నస్స, పవివిత్తస్స ఝాయినో’’తి. –

    Ekaggassa nisinnassa, pavivittassa jhāyino’’ti. –

    అయం గాథా సఙ్గీతికారేహి ఠపితా. తస్సత్థో హేట్ఠా వుత్తనయోవ. అయం పన సమ్బన్ధో – సత్థరి అగ్గసావకేసు ఏకచ్చేసు మహాథేరేసు చ పరినిబ్బుతేసు అతీతసత్థుకే పావచనే సుబ్బచేసు సిక్ఖాకామేసు భిక్ఖూసు దుల్లభేసు, దుబ్బచేసు మిచ్ఛాపటిపత్తిబహులేసు భిక్ఖూసు చ జాతేసు సుపుప్ఫితే మహన్తే సాలవనే నిసిన్నస్స పవివిత్తస్స ఏకగ్గస్స ఝాయనసీలస్స, సమితపాపతాయ సమణస్స, పారాపరియత్థేరస్స పటిపత్తిం నిస్సాయ చిన్తా వీమంసా అహోసీతి ఇతరా –

    Ayaṃ gāthā saṅgītikārehi ṭhapitā. Tassattho heṭṭhā vuttanayova. Ayaṃ pana sambandho – satthari aggasāvakesu ekaccesu mahātheresu ca parinibbutesu atītasatthuke pāvacane subbacesu sikkhākāmesu bhikkhūsu dullabhesu, dubbacesu micchāpaṭipattibahulesu bhikkhūsu ca jātesu supupphite mahante sālavane nisinnassa pavivittassa ekaggassa jhāyanasīlassa, samitapāpatāya samaṇassa, pārāpariyattherassa paṭipattiṃ nissāya cintā vīmaṃsā ahosīti itarā –

    ౯౨౧.

    921.

    ‘‘అఞ్ఞథా లోకనాథమ్హి, తిట్ఠన్తే పురిసుత్తమే;

    ‘‘Aññathā lokanāthamhi, tiṭṭhante purisuttame;

    ఇరియం ఆసి భిక్ఖూనం, అఞ్ఞథా దాని దిస్సతి.

    Iriyaṃ āsi bhikkhūnaṃ, aññathā dāni dissati.

    ౯౨౨.

    922.

    ‘‘సీతవాతపరిత్తాణం, హిరికోపీనఛాదనం;

    ‘‘Sītavātaparittāṇaṃ, hirikopīnachādanaṃ;

    మత్తట్ఠియం అభుఞ్జింసు, సన్తుట్ఠా ఇతరీతరే.

    Mattaṭṭhiyaṃ abhuñjiṃsu, santuṭṭhā itarītare.

    ౯౨౩.

    923.

    ‘‘పణీతం యది వా లూఖం, అప్పం వా యది వా బహుం;

    ‘‘Paṇītaṃ yadi vā lūkhaṃ, appaṃ vā yadi vā bahuṃ;

    యాపనత్థం అభుఞ్జింసు, అగిద్ధా నాధిముచ్ఛితా.

    Yāpanatthaṃ abhuñjiṃsu, agiddhā nādhimucchitā.

    ౯౨౪.

    924.

    ‘‘జీవితానం పరిక్ఖారే, భేసజ్జే అథ పచ్చయే;

    ‘‘Jīvitānaṃ parikkhāre, bhesajje atha paccaye;

    న బాళ్హం ఉస్సుకా ఆసుం, యథా తే ఆసవక్ఖయే.

    Na bāḷhaṃ ussukā āsuṃ, yathā te āsavakkhaye.

    ౯౨౫.

    925.

    ‘‘అరఞ్ఞే రుక్ఖమూలేసు, కన్దరాసు గుహాసు చ;

    ‘‘Araññe rukkhamūlesu, kandarāsu guhāsu ca;

    వివేకమనుబ్రూహన్తా, విహంసు తప్పరాయణా.

    Vivekamanubrūhantā, vihaṃsu tapparāyaṇā.

    ౯౨౬.

    926.

    ‘‘నీచా నివిట్ఠా సుభరా, ముదూ అథద్ధమానసా;

    ‘‘Nīcā niviṭṭhā subharā, mudū athaddhamānasā;

    అబ్యాసేకా అముఖరా, అత్థచిన్తావసానుగా.

    Abyāsekā amukharā, atthacintāvasānugā.

    ౯౨౭.

    927.

    ‘‘తతో పాసాదికం ఆసి, గతం భుత్తం నిసేవితం;

    ‘‘Tato pāsādikaṃ āsi, gataṃ bhuttaṃ nisevitaṃ;

    సినిద్ధా తేలధారావ, అహోసి ఇరియాపథో.

    Siniddhā teladhārāva, ahosi iriyāpatho.

    ౯౨౮.

    928.

    ‘‘సబ్బాసవపరిక్ఖీణా , మహాఝాయీ మహాహితా;

    ‘‘Sabbāsavaparikkhīṇā , mahājhāyī mahāhitā;

    నిబ్బుతా దాని తే థేరా, పరిత్తా దాని తాదిసా.

    Nibbutā dāni te therā, parittā dāni tādisā.

    ౯౨౯.

    929.

    ‘‘కుసలానఞ్చ ధమ్మానం, పఞ్ఞాయ చ పరిక్ఖయా;

    ‘‘Kusalānañca dhammānaṃ, paññāya ca parikkhayā;

    సబ్బాకారవరూపేతం, లుజ్జతే జినసాసనం.

    Sabbākāravarūpetaṃ, lujjate jinasāsanaṃ.

    ౯౩౦.

    930.

    ‘‘పాపకానఞ్చ ధమ్మానం, కిలేసానఞ్చ యో ఉతు;

    ‘‘Pāpakānañca dhammānaṃ, kilesānañca yo utu;

    ఉపట్ఠితా వివేకాయ, యే చ సద్ధమ్మసేసకా.

    Upaṭṭhitā vivekāya, ye ca saddhammasesakā.

    ౯౩౧.

    931.

    ‘‘తే కిలేసా పవడ్ఢన్తా, ఆవిసన్తి బహుం జనం;

    ‘‘Te kilesā pavaḍḍhantā, āvisanti bahuṃ janaṃ;

    కీళన్తి మఞ్ఞే బాలేహి, ఉమ్మత్తేహివ రక్ఖసా.

    Kīḷanti maññe bālehi, ummattehiva rakkhasā.

    ౯౩౨.

    932.

    ‘‘కిలేసేహాభిభూతా తే, తేన తేన విధావితా;

    ‘‘Kilesehābhibhūtā te, tena tena vidhāvitā;

    నరా కిలేసవత్థూసు, ససఙ్గామేవ ఘోసితే.

    Narā kilesavatthūsu, sasaṅgāmeva ghosite.

    ౯౩౩.

    933.

    ‘‘పరిచ్చజిత్వా సద్ధమ్మం, అఞ్ఞమఞ్ఞేహి భణ్డరే;

    ‘‘Pariccajitvā saddhammaṃ, aññamaññehi bhaṇḍare;

    దిట్ఠిగతాని అన్వేన్తా, ఇదం సేయ్యోతి మఞ్ఞరే.

    Diṭṭhigatāni anventā, idaṃ seyyoti maññare.

    ౯౩౪.

    934.

    ‘‘ధనఞ్చ పుత్తం భరియఞ్చ, ఛడ్డయిత్వాన నిగ్గతా;

    ‘‘Dhanañca puttaṃ bhariyañca, chaḍḍayitvāna niggatā;

    కటచ్ఛుభిక్ఖహేతూపి, అకిచ్ఛాని నిసేవరే.

    Kaṭacchubhikkhahetūpi, akicchāni nisevare.

    ౯౩౫.

    935.

    ‘‘ఉదరావదేహకం భుత్వా, సయన్తుత్తానసేయ్యకా;

    ‘‘Udarāvadehakaṃ bhutvā, sayantuttānaseyyakā;

    కథా వడ్ఢేన్తి పటిబుద్ధా, యా కథా సత్థుగరహితా.

    Kathā vaḍḍhenti paṭibuddhā, yā kathā satthugarahitā.

    ౯౩౬.

    936.

    ‘‘సబ్బకారుకసిప్పాని, చిత్తిం కత్వాన సిక్ఖరే;

    ‘‘Sabbakārukasippāni, cittiṃ katvāna sikkhare;

    అవూపసన్తా అజ్ఝత్తం, సామఞ్ఞత్థోతిఅచ్ఛతి.

    Avūpasantā ajjhattaṃ, sāmaññatthotiacchati.

    ౯౩౭.

    937.

    ‘‘మత్తికం తేలచుణ్ణఞ్చ, ఉదకాసనభోజనం;

    ‘‘Mattikaṃ telacuṇṇañca, udakāsanabhojanaṃ;

    గిహీనం ఉపనామేన్తి, ఆకఙ్ఖన్తా బహుత్తరం.

    Gihīnaṃ upanāmenti, ākaṅkhantā bahuttaraṃ.

    ౯౩౮.

    938.

    ‘‘దన్తపోనం కపిత్థఞ్చ, పుప్ఫం ఖాదనియాని చ;

    ‘‘Dantaponaṃ kapitthañca, pupphaṃ khādaniyāni ca;

    పిణ్డపాతే చ సమ్పన్నే, అమ్బే ఆమలకాని చ.

    Piṇḍapāte ca sampanne, ambe āmalakāni ca.

    ౯౩౯.

    939.

    ‘‘భేసజ్జేసు యథా వేజ్జా, కిచ్చాకిచ్చే యథా గిహీ;

    ‘‘Bhesajjesu yathā vejjā, kiccākicce yathā gihī;

    గణికావ విభూసాయం, ఇస్సరే ఖత్తియా యథా.

    Gaṇikāva vibhūsāyaṃ, issare khattiyā yathā.

    ౯౪౦.

    940.

    ‘‘నేకతికా వఞ్చనికా, కూటసక్ఖీ అపాటుకా;

    ‘‘Nekatikā vañcanikā, kūṭasakkhī apāṭukā;

    బహూహి పరికప్పేహి, ఆమిసం పరిభుఞ్జరే.

    Bahūhi parikappehi, āmisaṃ paribhuñjare.

    ౯౪౧.

    941.

    ‘‘లేసకప్పే పరియాయే, పరికప్పేనుధావితా;

    ‘‘Lesakappe pariyāye, parikappenudhāvitā;

    జీవికత్థా ఉపాయేన, సఙ్కడ్ఢన్తి బహుం ధనం.

    Jīvikatthā upāyena, saṅkaḍḍhanti bahuṃ dhanaṃ.

    ౯౪౨.

    942.

    ‘‘ఉపట్ఠాపేన్తి పరిసం, కమ్మతో నో చ ధమ్మతో;

    ‘‘Upaṭṭhāpenti parisaṃ, kammato no ca dhammato;

    ధమ్మం పరేసం దేసేన్తి, లాభతో నో చ అత్థతో.

    Dhammaṃ paresaṃ desenti, lābhato no ca atthato.

    ౯౪౩.

    943.

    ‘‘సఙ్ఘలాభస్స భణ్డన్తి, సఙ్ఘతో పరిబాహిరా;

    ‘‘Saṅghalābhassa bhaṇḍanti, saṅghato paribāhirā;

    పరలాభోపజీవన్తా, అహిరీకా న లజ్జరే.

    Paralābhopajīvantā, ahirīkā na lajjare.

    ౯౪౪.

    944.

    ‘‘నానుయుత్తా తథా ఏకే, ముణ్డా సఙ్ఘాటిపారుతా;

    ‘‘Nānuyuttā tathā eke, muṇḍā saṅghāṭipārutā;

    సమ్భావనంయేవిచ్ఛన్తి, లాభసక్కారముచ్ఛితా.

    Sambhāvanaṃyevicchanti, lābhasakkāramucchitā.

    ౯౪౫.

    945.

    ‘‘ఏవం నానప్పయాతమ్హి, న దాని సుకరం తథా;

    ‘‘Evaṃ nānappayātamhi, na dāni sukaraṃ tathā;

    అఫుసితం వా ఫుసితుం, ఫుసితం వానురక్ఖితుం.

    Aphusitaṃ vā phusituṃ, phusitaṃ vānurakkhituṃ.

    ౯౪౬.

    946.

    ‘‘యథా కణ్టకట్ఠానమ్హి, చరేయ్య అనుపాహనో;

    ‘‘Yathā kaṇṭakaṭṭhānamhi, careyya anupāhano;

    సతిం ఉపట్ఠపేత్వాన, ఏవం గామే మునీ చరే.

    Satiṃ upaṭṭhapetvāna, evaṃ gāme munī care.

    ౯౪౭.

    947.

    ‘‘సరిత్వా పుబ్బకే యోగీ, తేసం వత్తమనుస్సరం;

    ‘‘Saritvā pubbake yogī, tesaṃ vattamanussaraṃ;

    కిఞ్చాపి పచ్ఛిమో కాలో, ఫుసేయ్య అమతం పదం.

    Kiñcāpi pacchimo kālo, phuseyya amataṃ padaṃ.

    ౯౪౮.

    948.

    ‘‘ఇదం వత్వా సాలవనే, సమణో భావితిన్ద్రియో;

    ‘‘Idaṃ vatvā sālavane, samaṇo bhāvitindriyo;

    బ్రాహ్మణో పరినిబ్బాయీ, ఇసి ఖీణపునబ్భవో’’తి. –

    Brāhmaṇo parinibbāyī, isi khīṇapunabbhavo’’ti. –

    ఇమా గాథా థేరేనేవ భాసితా.

    Imā gāthā thereneva bhāsitā.

    తత్థ ఇరియం ఆసి భిక్ఖూనన్తి పురిసుత్తమే లోకనాథమ్హి సమ్మాసమ్బుద్ధే తిట్ఠన్తే ధరన్తే ఏతరహి పటిపత్తిభావతో. అఞ్ఞథా అఞ్ఞేన పకారేన భిక్ఖూనం ఇరియం చరితం అహోసి యథానుసిట్ఠం పటిపత్తిభావతో. అఞ్ఞథా దాని దిస్సతీతి ఇదాని పన తతో అఞ్ఞథా భిక్ఖూనం ఇరియం దిస్సతి అయాథావపటిపత్తిభావతోతి అధిప్పాయో .

    Tattha iriyaṃ āsi bhikkhūnanti purisuttame lokanāthamhi sammāsambuddhe tiṭṭhante dharante etarahi paṭipattibhāvato. Aññathā aññena pakārena bhikkhūnaṃ iriyaṃ caritaṃ ahosi yathānusiṭṭhaṃ paṭipattibhāvato. Aññathā dāni dissatīti idāni pana tato aññathā bhikkhūnaṃ iriyaṃ dissati ayāthāvapaṭipattibhāvatoti adhippāyo .

    ఇదాని సత్థరి ధరన్తే యేనాకారేన భిక్ఖూనం పటిపత్తి అహోసి, తం తావ దస్సేతుం ‘‘సీతవాతపరిత్తాణ’’న్తిఆది వుత్తం. తత్థ మత్తట్ఠియన్తి తం మత్తం పయోజనం. యావదేవ సీతవాతపరిత్తాణం, యావదేవ హిరీకోపీనపటిచ్ఛాదనం కత్వా చీవరం పరిభుఞ్జింసు. కథం? సన్తుట్ఠా ఇతరీతరే యస్మిం తస్మిం హీనే పణీతే వా యథాలద్ధే పచ్చయే సన్తోసం ఆపన్నా.

    Idāni satthari dharante yenākārena bhikkhūnaṃ paṭipatti ahosi, taṃ tāva dassetuṃ ‘‘sītavātaparittāṇa’’ntiādi vuttaṃ. Tattha mattaṭṭhiyanti taṃ mattaṃ payojanaṃ. Yāvadeva sītavātaparittāṇaṃ, yāvadeva hirīkopīnapaṭicchādanaṃ katvā cīvaraṃ paribhuñjiṃsu. Kathaṃ? Santuṭṭhā itarītare yasmiṃ tasmiṃ hīne paṇīte vā yathāladdhe paccaye santosaṃ āpannā.

    పణీతన్తి ఉళారం సప్పిఆదినా సంసట్ఠం, తదభావేన లూఖం. అప్పన్తి, చతుపఞ్చాలోపమత్తమ్పి. బహుం యాపనత్థం అభుఞ్జింసూతి పణీతం బహుం భుఞ్జన్తాపి యాపనమత్తమేవ ఆహారం భుఞ్జింసు. తతో ఏవ అగిద్ధా గేధం అనాపన్నా. నాధిముచ్ఛితా న అజ్ఝోసితా అక్ఖబ్భఞ్జనం వియ సాకటికా, వణలేపనం వియ వణినో అభుఞ్జింసు.

    Paṇītanti uḷāraṃ sappiādinā saṃsaṭṭhaṃ, tadabhāvena lūkhaṃ. Appanti, catupañcālopamattampi. Bahuṃ yāpanatthaṃ abhuñjiṃsūti paṇītaṃ bahuṃ bhuñjantāpi yāpanamattameva āhāraṃ bhuñjiṃsu. Tato eva agiddhā gedhaṃ anāpannā. Nādhimucchitā na ajjhositā akkhabbhañjanaṃ viya sākaṭikā, vaṇalepanaṃ viya vaṇino abhuñjiṃsu.

    జీవితానం పరిక్ఖారే, భేసజ్జే అథ పచ్చయేపి జీవితానం పవత్తియా పరిక్ఖారభూతే భేసజ్జసఙ్ఖాతే పచ్చయే గిలానపచ్చయే. యథా తేతి యథా తే పురిమకా భిక్ఖూ ఆసవక్ఖయే ఉస్సుకా యుత్తా ఆసుం, తథా తే రోగాభిభూతాపి గిలానపచ్చయే బాళ్హం అతివియ ఉస్సుకా నాహేసున్తి అత్థో.

    Jīvitānaṃparikkhāre, bhesajje atha paccayepi jīvitānaṃ pavattiyā parikkhārabhūte bhesajjasaṅkhāte paccaye gilānapaccaye. Yathā teti yathā te purimakā bhikkhū āsavakkhaye ussukā yuttā āsuṃ, tathā te rogābhibhūtāpi gilānapaccaye bāḷhaṃ ativiya ussukā nāhesunti attho.

    తప్పరాయణాతి వివేకపరాయణా వివేకపోణా. ఏవం చతూహి గాథాహి చతుపచ్చయసన్తోసం భావనాభిరతిఞ్చ దస్సేన్తేన తేసం అరియవంసపటిపదా దస్సితా.

    Tapparāyaṇāti vivekaparāyaṇā vivekapoṇā. Evaṃ catūhi gāthāhi catupaccayasantosaṃ bhāvanābhiratiñca dassentena tesaṃ ariyavaṃsapaṭipadā dassitā.

    నీచాతి ‘‘మయం పంసుకూలికా పిణ్డపాతికా’’తి అత్తుక్కంసనపరవమ్భనాని అకత్వా నీచవుత్తినో, నివాతవుత్తినోతి అత్థో. నివిట్ఠాతి సాసనే నివిట్ఠసద్ధా. సుభరాతి అప్పిచ్ఛతాదిభావేన సుపోసా. ముదూతి వత్తపటిపత్తియం సకలే చ బ్రహ్మచరియే ముదూ, సుపరికమ్మకతసువణ్ణం వియ వినియోగక్ఖమా. ముదూతి వా అభాకుటికా ఉత్తానముఖా పుప్ఫితముఖేన పటిసన్థారవుత్తినో, సుతిత్థం వియ సుఖావహాతి వుత్తం హోతి. అథద్ధమానసాతి అకథినచిత్తా తేన సుబ్బచభావమాహ. అబ్యాసేకాతి సతివిప్పవాసాభావతో కిలేసబ్యాసేకరహితా, అన్తరన్తరా తణ్హాదిట్ఠిమానాదీహి అవోకిణ్ణాతి అత్థో. అముఖరాతి న ముఖరా, న ముఖేన ఖరా వచీపాగబ్భియరహితాతి వా అత్థో. అత్థచిన్తావసానుగాతి హితచిన్తావసానుగాహితచిన్తావసికా, అత్తనో పరేసఞ్చ హితచిన్తమేవ అనుపరివత్తనకా.

    Nīcāti ‘‘mayaṃ paṃsukūlikā piṇḍapātikā’’ti attukkaṃsanaparavambhanāni akatvā nīcavuttino, nivātavuttinoti attho. Niviṭṭhāti sāsane niviṭṭhasaddhā. Subharāti appicchatādibhāvena suposā. Mudūti vattapaṭipattiyaṃ sakale ca brahmacariye mudū, suparikammakatasuvaṇṇaṃ viya viniyogakkhamā. Mudūti vā abhākuṭikā uttānamukhā pupphitamukhena paṭisanthāravuttino, sutitthaṃ viya sukhāvahāti vuttaṃ hoti. Athaddhamānasāti akathinacittā tena subbacabhāvamāha. Abyāsekāti sativippavāsābhāvato kilesabyāsekarahitā, antarantarā taṇhādiṭṭhimānādīhi avokiṇṇāti attho. Amukharāti na mukharā, na mukhena kharā vacīpāgabbhiyarahitāti vā attho. Atthacintāvasānugāti hitacintāvasānugāhitacintāvasikā, attano paresañca hitacintameva anuparivattanakā.

    తతోతి తస్మా నీచవుత్తాదిహేతు. పాసాదికన్తి పసాదజనికం పటిపత్తిం పస్సన్తానం సుణన్తానఞ్చ పసాదావహం. గతన్తి అభిక్కన్తపటిక్కన్తపరివత్తనాదిగమనం. గతన్తి వా కాయవాచాపవత్తి. భుత్తన్తి చతుపచ్చయపరిభోగో. నిసేవితన్తి గోచరనిసేవనం. సినిద్ధా తేలధారావాతి యథా అనివత్తితా కుసలజనాభిసిఞ్చితా సవన్తీ తేలధారా అవిచ్ఛిన్నా సినిద్ధా మట్ఠా దస్సనీయా పాసాదికా హోతి, ఏవం తేసం ఆకప్పసమ్పన్నానం ఇరియాపథో అచ్ఛిద్దో సణ్హో మట్ఠో దస్సనీయో పాసాదికో అహోసి.

    Tatoti tasmā nīcavuttādihetu. Pāsādikanti pasādajanikaṃ paṭipattiṃ passantānaṃ suṇantānañca pasādāvahaṃ. Gatanti abhikkantapaṭikkantaparivattanādigamanaṃ. Gatanti vā kāyavācāpavatti. Bhuttanti catupaccayaparibhogo. Nisevitanti gocaranisevanaṃ. Siniddhāteladhārāvāti yathā anivattitā kusalajanābhisiñcitā savantī teladhārā avicchinnā siniddhā maṭṭhā dassanīyā pāsādikā hoti, evaṃ tesaṃ ākappasampannānaṃ iriyāpatho acchiddo saṇho maṭṭho dassanīyo pāsādiko ahosi.

    మహాఝాయీతి మహన్తేహి ఝానేహి ఝాయనసీలా, మహన్తం వా నిబ్బానం ఝాయన్తీతి మహాఝాయీ. తతో ఏవ మహాహితా, మహన్తేహి హితేహి సమన్నాగతాతి అత్థో. తే థేరాతి తే యథావుత్తప్పకారా పటిపత్తిపరాయణా థేరా ఇదాని పరినిబ్బుతాతి అత్థో. పరిత్తా దాని తాదిసాతి ఇదాని పచ్ఛిమే కాలే తాదిసా తథారూపా థేరా పరిత్తా అప్పకా కతిపయా ఏవాతి వుత్తం హోతి.

    Mahājhāyīti mahantehi jhānehi jhāyanasīlā, mahantaṃ vā nibbānaṃ jhāyantīti mahājhāyī. Tato eva mahāhitā, mahantehi hitehi samannāgatāti attho. Te therāti te yathāvuttappakārā paṭipattiparāyaṇā therā idāni parinibbutāti attho. Parittā dāni tādisāti idāni pacchime kāle tādisā tathārūpā therā parittā appakā katipayā evāti vuttaṃ hoti.

    కుసలానఞ్చ ధమ్మానన్తి వివట్టస్స ఉపనిస్సయభూతానం విమోక్ఖసమ్భారానం అనవజ్జధమ్మానం. పఞ్ఞాయ చాతి తథారూపాయ పఞ్ఞాయ చ. పరిక్ఖయాతి అభావతో అనుప్పత్తితో. కామఞ్చేత్థ పఞ్ఞాపి సియా అనవజ్జధమ్మా, బహుకారభావదస్సనత్థం పనస్సా విసుం గహణం యథా పుఞ్ఞఞాణసమ్భారాతి. సబ్బాకారవరూపేతన్తి ఆదికల్యాణతాదీహి సబ్బేహి ఆకారవరేహి పకారవిసేసేహి ఉపేతం యుత్తం జినస్స భగవతో సాసనం లుజ్జతి వినస్సతీతి అత్థో.

    Kusalānañcadhammānanti vivaṭṭassa upanissayabhūtānaṃ vimokkhasambhārānaṃ anavajjadhammānaṃ. Paññāya cāti tathārūpāya paññāya ca. Parikkhayāti abhāvato anuppattito. Kāmañcettha paññāpi siyā anavajjadhammā, bahukārabhāvadassanatthaṃ panassā visuṃ gahaṇaṃ yathā puññañāṇasambhārāti. Sabbākāravarūpetanti ādikalyāṇatādīhi sabbehi ākāravarehi pakāravisesehi upetaṃ yuttaṃ jinassa bhagavato sāsanaṃ lujjati vinassatīti attho.

    పాపకానఞ్చ ధమ్మానం, కిలేసానఞ్చ యో ఉతూతి కాయదుచ్చరితాదీనం పాపధమ్మానం లోభాదీనఞ్చ కిలేసానం యో ఉతు యో కాలో, సో అయం వత్తతీతి వచనసేసో. ఉపట్ఠితా వివేకాయ, యే చ సద్ధమ్మసేసకాతి యే పన ఏవరూపే కాలే కాయచిత్తఉపధివివేకత్థాయ ఉపట్ఠితా ఆరద్ధవీరియా, తే చ సేసపటిపత్తిసద్ధమ్మకా హోన్తి. అయఞ్హేత్థ అధిప్పాయో – సువిసుద్ధసీలాచారాపి సమానా ఇదాని ఏకచ్చే భిక్ఖూ ఇరియాపథసణ్ఠాపనం, సమథవిపస్సనాభావనావిధానం, మహాపలిబోధూపచ్ఛేదో, ఖుద్దకపలిబోధూపచ్ఛేదోతి ఏవమాదిపుబ్బకిచ్చం సమ్పాదేత్వా భావనమనుయుఞ్జన్తి. తే సేసపటిపత్తిసద్ధమ్మకా, పటిపత్తిం మత్థకం పాపేతుం న సక్కోన్తీతి.

    Pāpakānañca dhammānaṃ, kilesānañca yo utūti kāyaduccaritādīnaṃ pāpadhammānaṃ lobhādīnañca kilesānaṃ yo utu yo kālo, so ayaṃ vattatīti vacanaseso. Upaṭṭhitā vivekāya, ye ca saddhammasesakāti ye pana evarūpe kāle kāyacittaupadhivivekatthāya upaṭṭhitā āraddhavīriyā, te ca sesapaṭipattisaddhammakā honti. Ayañhettha adhippāyo – suvisuddhasīlācārāpi samānā idāni ekacce bhikkhū iriyāpathasaṇṭhāpanaṃ, samathavipassanābhāvanāvidhānaṃ, mahāpalibodhūpacchedo, khuddakapalibodhūpacchedoti evamādipubbakiccaṃ sampādetvā bhāvanamanuyuñjanti. Te sesapaṭipattisaddhammakā, paṭipattiṃ matthakaṃ pāpetuṃ na sakkontīti.

    తే కిలేసా పవడ్ఢన్తాతి యే భగవతో ఓరసపుత్తేహి చ తదా పరిక్ఖయం పరియాదానం గమితా కిలేసా, తే ఏతరహి లద్ధోకాసా భిక్ఖూసు వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లం ఆపజ్జన్తా. ఆవిసన్తి బహుం జనన్తి కల్యాణమిత్తరహితం అయోనిసోమనసికారబహులం అన్ధబాలజనం అభిభవిత్వా అవసం కరోన్తా ఆవిసన్తి సన్తానం అనుపవిసన్తి. ఏవంభూతా చ తే కీళన్తి మఞ్ఞే బాలేహి, ఉమ్మత్తేహివ రక్ఖసా, యథా నామ కేళిసీలా రక్ఖసా భిసక్కరహితే ఉమ్మత్తే ఆవిసిత్వా తే అనయబ్యసనం ఆపాదేన్తా తేహి కీళన్తి, ఏవం తే కిలేసా సమ్మాసమ్బుద్ధభిసక్కరహితే అన్ధబాలే భిక్ఖూ ఆవిసిత్వా తేసం దిట్ఠధమ్మికాదిభేదం అనత్థం ఉప్పాదేన్తా తేహి సద్ధిం కీళన్తి మఞ్ఞే, కీళన్తా వియ హోన్తీతి అత్థో.

    Te kilesā pavaḍḍhantāti ye bhagavato orasaputtehi ca tadā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gamitā kilesā, te etarahi laddhokāsā bhikkhūsu vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantā. Āvisanti bahuṃ jananti kalyāṇamittarahitaṃ ayonisomanasikārabahulaṃ andhabālajanaṃ abhibhavitvā avasaṃ karontā āvisanti santānaṃ anupavisanti. Evaṃbhūtā ca te kīḷanti maññe bālehi, ummattehiva rakkhasā, yathā nāma keḷisīlā rakkhasā bhisakkarahite ummatte āvisitvā te anayabyasanaṃ āpādentā tehi kīḷanti, evaṃ te kilesā sammāsambuddhabhisakkarahite andhabāle bhikkhū āvisitvā tesaṃ diṭṭhadhammikādibhedaṃ anatthaṃ uppādentā tehi saddhiṃ kīḷanti maññe, kīḷantā viya hontīti attho.

    తేన తేనాతి తేన తేన ఆరమ్మణభాగేన. విధావితాతి విరూపం ధావితా అసారుప్పవసేన పటిపజ్జన్తా. కిలేసవత్థూసూతి పఠమం ఉప్పన్నం కిలేసా పచ్ఛా ఉప్పజ్జనకానం కారణభావతో కిలేసావ కిలేసవత్థూని, తేసు కిలేసవత్థూసు సమూహితేసు. ససఙ్గామేవ ఘోసితేతి హిరఞ్ఞసువణ్ణమణిముత్తాదికం ధనం విప్పకిరిత్వా ‘‘యం యం హిరఞ్ఞసువణ్ణాది యస్స యస్స హత్థగతం, తం తం తస్స తస్సేవ హోతూ’’తి ఏవం కామఘోసనా ససఙ్గామఘోసనా నామ. తత్థాయమత్థో – కిలేసవత్థూసు ‘‘యో యో కిలేసో యం యం సత్తం గణ్హాతి అభిభవతి, సో సో తస్స తస్స హోతూ’’తి కిలేససేనాపతినా మారేన ససఙ్గామే ఘోసితే వియ. తేహి తేహి కిలేసేహి అభిభూతా తే బాలపుథుజ్జనా తేన తేన ఆరమ్మణభాగేన విధావితా వోసితాతి.

    Tenatenāti tena tena ārammaṇabhāgena. Vidhāvitāti virūpaṃ dhāvitā asāruppavasena paṭipajjantā. Kilesavatthūsūti paṭhamaṃ uppannaṃ kilesā pacchā uppajjanakānaṃ kāraṇabhāvato kilesāva kilesavatthūni, tesu kilesavatthūsu samūhitesu. Sasaṅgāmeva ghositeti hiraññasuvaṇṇamaṇimuttādikaṃ dhanaṃ vippakiritvā ‘‘yaṃ yaṃ hiraññasuvaṇṇādi yassa yassa hatthagataṃ, taṃ taṃ tassa tasseva hotū’’ti evaṃ kāmaghosanā sasaṅgāmaghosanā nāma. Tatthāyamattho – kilesavatthūsu ‘‘yo yo kileso yaṃ yaṃ sattaṃ gaṇhāti abhibhavati, so so tassa tassa hotū’’ti kilesasenāpatinā mārena sasaṅgāme ghosite viya. Tehi tehi kilesehi abhibhūtā te bālaputhujjanā tena tena ārammaṇabhāgena vidhāvitā vositāti.

    తే ఏవం విధావితా కిం కరోన్తీతి ఆహ ‘‘పరిచ్చజిత్వా సద్ధమ్మం, అఞ్ఞమఞ్ఞేహి భణ్డరే’’తి. తస్సత్థో – పటిపత్తిసద్ధమ్మం ఛడ్డేత్వా ఆమిసకిఞ్జక్ఖహేతు అఞ్ఞమఞ్ఞేహి భణ్డరే కలహం కరోన్తీతి. దిట్ఠిగతానీతి ‘‘విఞ్ఞాణమత్తమేవ అత్థి, నత్థేవ రూపధమ్మా’’తి, ‘‘యథా పుగ్గలో నామ పరమత్థతో నత్థి, ఏవం సభావధమ్మాపి పరమత్థతో నత్థి, వోహారమత్తమేవా’’తి చ ఏవమాదీని దిట్ఠిగతాని మిచ్ఛాగాహే అన్వేన్తా అనుగచ్ఛన్తా ఇదం సేయ్యో ఇదమేవ సేట్ఠం, అఞ్ఞం మిచ్ఛాతి మఞ్ఞన్తి.

    Te evaṃ vidhāvitā kiṃ karontīti āha ‘‘pariccajitvā saddhammaṃ, aññamaññehi bhaṇḍare’’ti. Tassattho – paṭipattisaddhammaṃ chaḍḍetvā āmisakiñjakkhahetu aññamaññehi bhaṇḍare kalahaṃ karontīti. Diṭṭhigatānīti ‘‘viññāṇamattameva atthi, nattheva rūpadhammā’’ti, ‘‘yathā puggalo nāma paramatthato natthi, evaṃ sabhāvadhammāpi paramatthato natthi, vohāramattamevā’’ti ca evamādīni diṭṭhigatāni micchāgāhe anventā anugacchantā idaṃ seyyo idameva seṭṭhaṃ, aññaṃ micchāti maññanti.

    నిగ్గతాతి గేహతో నిక్ఖన్తా. కటచ్ఛుభిక్ఖహేతూపీతి కటచ్ఛుమత్తభిక్ఖానిమిత్తమ్పి. తం దదన్తస్స గహట్ఠస్స అననులోమికసంసగ్గవసేన అకిచ్చాని పబ్బజితేన అకత్తబ్బాని కమ్మాని నిసేవరే కరోన్తి.

    Niggatāti gehato nikkhantā. Kaṭacchubhikkhahetūpīti kaṭacchumattabhikkhānimittampi. Taṃ dadantassa gahaṭṭhassa ananulomikasaṃsaggavasena akiccāni pabbajitena akattabbāni kammāni nisevare karonti.

    ఉదరావదేహకం భుత్వాతి ‘‘ఊనూదరో మితాహారో’’తి (థేరగా॰ ౯౮౨; మి॰ ప॰ ౬.౫.౧౦) వుత్తవచనం అచిన్తేత్వా ఉదరపూరం భుఞ్జిత్వా. సయన్తుత్తానసేయ్యకాతి ‘‘దక్ఖిణేన పస్సేన సీహసేయ్యం కప్పేతి పాదే పాదం అచ్చాధాయ సతో సమ్పజానో’’తి (అ॰ ని॰ ౮.౯; విభ॰ ౫౧౯) వుత్తవిధానం అననుస్సరిత్వా ఉత్తానసేయ్యకా సయన్తి. యా కథా సత్థుగరహితాతి రాజకథాదితిరచ్ఛానకథం సన్ధాయ వదతి.

    Udarāvadehakaṃ bhutvāti ‘‘ūnūdaro mitāhāro’’ti (theragā. 982; mi. pa. 6.5.10) vuttavacanaṃ acintetvā udarapūraṃ bhuñjitvā. Sayantuttānaseyyakāti ‘‘dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno’’ti (a. ni. 8.9; vibha. 519) vuttavidhānaṃ ananussaritvā uttānaseyyakā sayanti. Yā kathā satthugarahitāti rājakathāditiracchānakathaṃ sandhāya vadati.

    సబ్బకారుకసిప్పానీతి సబ్బేహి వేస్సాదీహి కారుకేహి కత్తబ్బాని భత్తతాలవణ్టకరణాదీని హత్థసిప్పాని. చిత్తిం కత్వానాతి సక్కచ్చం సాదరం కత్వా. అవూపసన్తా అజ్ఝత్తన్తి కిలేసవూపసమాభావతో గద్దుహనమత్తమ్పి సమాధానాభావతో చ అజ్ఝత్తం అవూపసన్తా, అవూపసన్తచిత్తాతి అత్థో. సామఞ్ఞత్థోతి సమణధమ్మో. అతిఅచ్ఛతీతి తేసం ఆజీవకిచ్చపసుతతాయ ఏకదేసమ్పి అఫుసనతో విసుంయేవ నిసీదతి, అనల్లీయతీతి వుత్తం హోతి.

    Sabbakārukasippānīti sabbehi vessādīhi kārukehi kattabbāni bhattatālavaṇṭakaraṇādīni hatthasippāni. Cittiṃ katvānāti sakkaccaṃ sādaraṃ katvā. Avūpasantā ajjhattanti kilesavūpasamābhāvato gadduhanamattampi samādhānābhāvato ca ajjhattaṃ avūpasantā, avūpasantacittāti attho. Sāmaññatthoti samaṇadhammo. Atiacchatīti tesaṃ ājīvakiccapasutatāya ekadesampi aphusanato visuṃyeva nisīdati, anallīyatīti vuttaṃ hoti.

    మత్తికన్తి పాకతికం వా పఞ్చవణ్ణం వా గిహీనం వినియోగక్ఖమం మత్తికం. తేలచుణ్ణఞ్చాతి పాకతికం, అభిసఙ్ఖతం వా తేలఞ్చ చుణ్ణఞ్చ. ఉదకాసనభోజనన్తి ఉదకఞ్చ ఆసనఞ్చ భోజనఞ్చ. ఆకఙ్ఖన్తా బహుత్తరన్తి బహుం పిణ్డపాతాదిఉత్తరుత్తరం ఆకఙ్ఖన్తా ‘‘అమ్హేహి మత్తికాదీసు దిన్నేసు మనుస్సా దళ్హభత్తికా హుత్వా బహుం ఉత్తరుత్తరం చతుపచ్చయజాతం దస్సన్తీ’’తి అధిప్పాయేన గిహీనం ఉపనామేన్తీతి అత్థో.

    Mattikanti pākatikaṃ vā pañcavaṇṇaṃ vā gihīnaṃ viniyogakkhamaṃ mattikaṃ. Telacuṇṇañcāti pākatikaṃ, abhisaṅkhataṃ vā telañca cuṇṇañca. Udakāsanabhojananti udakañca āsanañca bhojanañca. Ākaṅkhantā bahuttaranti bahuṃ piṇḍapātādiuttaruttaraṃ ākaṅkhantā ‘‘amhehi mattikādīsu dinnesu manussā daḷhabhattikā hutvā bahuṃ uttaruttaraṃ catupaccayajātaṃ dassantī’’ti adhippāyena gihīnaṃ upanāmentīti attho.

    దన్తే పునన్తి సోధేన్తి ఏతేనాతి దన్తపోనం, దన్తకట్ఠం. కపిత్థన్తి కపిత్థఫలం. పుప్ఫన్తి సుమనచమ్పకాదిపుప్ఫం. ఖాదనీయానీతి అట్ఠారసవిధేపి ఖజ్జకవిసేసే. పిణ్డపాతే చ సమ్పన్నేతి వణ్ణాదిసమ్పయుత్తే ఓదనవిసేసే. ‘‘అమ్బే ఆమలకాని చా’’తి -సద్దేన మాతులుఙ్గతాలనాళికేరాదిఫలాని అవుత్తాని సఙ్గణ్హాతి. సబ్బత్థ గిహీనం ఉపనామేన్తి ఆకఙ్ఖన్తా బహుత్తరన్తి యోజనా.

    Dante punanti sodhenti etenāti dantaponaṃ, dantakaṭṭhaṃ. Kapitthanti kapitthaphalaṃ. Pupphanti sumanacampakādipupphaṃ. Khādanīyānīti aṭṭhārasavidhepi khajjakavisese. Piṇḍapāte ca sampanneti vaṇṇādisampayutte odanavisese. ‘‘Ambe āmalakāni cā’’ti ca-saddena mātuluṅgatālanāḷikerādiphalāni avuttāni saṅgaṇhāti. Sabbattha gihīnaṃ upanāmenti ākaṅkhantā bahuttaranti yojanā.

    భేసజ్జేసు యథా వేజ్జాతి గిహీనం భేసజ్జప్పయోగేసు యథా వేజ్జా, తథా భిక్ఖూ పటిపజ్జన్తీతి అధిప్పాయో. కిచ్చాకిచ్చే యథా గిహీతి గహట్ఠానం ఖుద్దకే చేవ మహన్తే చ కిచ్చే కత్తబ్బే గిహీ వియ. గణికావ విభూసాయన్తి అత్తనో సరీరస్స విభూసనే రూపూపజీవినియో వియ. ఇస్సరే ఖత్తియా యథాతి ఇస్సరే ఇస్సరియపవత్తనే యథా ఖత్తియా, ఏవం కులపతీ హుత్వా వత్తన్తీతి అత్థో.

    Bhesajjesu yathā vejjāti gihīnaṃ bhesajjappayogesu yathā vejjā, tathā bhikkhū paṭipajjantīti adhippāyo. Kiccākicce yathā gihīti gahaṭṭhānaṃ khuddake ceva mahante ca kicce kattabbe gihī viya. Gaṇikāva vibhūsāyanti attano sarīrassa vibhūsane rūpūpajīviniyo viya. Issare khattiyā yathāti issare issariyapavattane yathā khattiyā, evaṃ kulapatī hutvā vattantīti attho.

    నేకతికాతి నికతియం నియుత్తా, అమణింయేవ మణిం, అసువణ్ణంయేవ సువణ్ణం కత్వా పటిరూపసాచియోగనిరతా. వఞ్చనికాతి కూటమానాదీహి విప్పలమ్బకా. కూటసక్ఖీతి అయాథావసక్ఖినో. అపాటుకాతి వామకా, అసంయతవుత్తీతి అత్థో. బహూహి పరికప్పేహీతి యథావుత్తేహి అఞ్ఞేహి చ బహూహి మిచ్ఛాజీవప్పకారేహి.

    Nekatikāti nikatiyaṃ niyuttā, amaṇiṃyeva maṇiṃ, asuvaṇṇaṃyeva suvaṇṇaṃ katvā paṭirūpasāciyoganiratā. Vañcanikāti kūṭamānādīhi vippalambakā. Kūṭasakkhīti ayāthāvasakkhino. Apāṭukāti vāmakā, asaṃyatavuttīti attho. Bahūhi parikappehīti yathāvuttehi aññehi ca bahūhi micchājīvappakārehi.

    లేసకప్పేతి కప్పియలేసే కప్పియపటిరూపే. పరియాయేతి, పచ్చయేసు పరియాయస్స యోగే. పరికప్పేతి వడ్ఢిఆదివికప్పనే, సబ్బత్థ విసయే భుమ్మం. అనుధావితాతి మహిచ్ఛతాదీహి పాపధమ్మేహి అనుధావితా వోసితా. జీవికత్థా జీవికప్పయోజనా ఆజీవహేతుకా. ఉపాయేనాతి పరికథాదినా ఉపాయేన పచ్చయుప్పాదననయేన. సఙ్కడ్ఢన్తీతి సంహరన్తి.

    Lesakappeti kappiyalese kappiyapaṭirūpe. Pariyāyeti, paccayesu pariyāyassa yoge. Parikappeti vaḍḍhiādivikappane, sabbattha visaye bhummaṃ. Anudhāvitāti mahicchatādīhi pāpadhammehi anudhāvitā vositā. Jīvikatthā jīvikappayojanā ājīvahetukā. Upāyenāti parikathādinā upāyena paccayuppādananayena. Saṅkaḍḍhantīti saṃharanti.

    ఉపట్ఠాపేన్తి పరిసన్తి పరిసాయ అత్తానం ఉపట్ఠపేన్తి, యథా పరిసా అత్తానం ఉపట్ఠపేన్తి, ఏవం పరిసం సఙ్గణ్హన్తీతి అత్థో. కమ్మతోతి కమ్మహేతు. తే హి అత్తనో కత్తబ్బవేయ్యావచ్చనిమిత్తం ఉపట్ఠపేన్తి. నో చ ధమ్మతోతి ధమ్మనిమిత్తం నో చ ఉపట్ఠపేన్తి. యో సత్థారా ఉల్లుమ్పనసభావసణ్ఠితాయ పరిసాయ సఙ్గహో అనుఞ్ఞాతో, తేన న సఙ్గణ్హన్తీతి అత్థో. లాభతోతి లాభహేతు, ‘‘అయ్యో బహుస్సుతో, భాణకో, ‘ధమ్మకథికో’తి ఏవం సమ్భావేన్తో మహాజనో మయ్హం లాభసక్కారే ఉపనయిస్సతీ’’తి ఇచ్ఛాచారే ఠత్వా లాభనిమిత్తం పరేసం ధమ్మం దేసేన్తి. నో చ అత్థతోతి యో సో విముత్తాయతనసీసే ఠత్వా సద్ధమ్మం కథేన్తేన పత్తబ్బో అత్థో, న తందిట్ఠధమ్మికాదిభేదహితనిమిత్తం ధమ్మం దేసేన్తీతి అత్థో.

    Upaṭṭhāpenti parisanti parisāya attānaṃ upaṭṭhapenti, yathā parisā attānaṃ upaṭṭhapenti, evaṃ parisaṃ saṅgaṇhantīti attho. Kammatoti kammahetu. Te hi attano kattabbaveyyāvaccanimittaṃ upaṭṭhapenti. No ca dhammatoti dhammanimittaṃ no ca upaṭṭhapenti. Yo satthārā ullumpanasabhāvasaṇṭhitāya parisāya saṅgaho anuññāto, tena na saṅgaṇhantīti attho. Lābhatoti lābhahetu, ‘‘ayyo bahussuto, bhāṇako, ‘dhammakathiko’ti evaṃ sambhāvento mahājano mayhaṃ lābhasakkāre upanayissatī’’ti icchācāre ṭhatvā lābhanimittaṃ paresaṃ dhammaṃ desenti. No ca atthatoti yo so vimuttāyatanasīse ṭhatvā saddhammaṃ kathentena pattabbo attho, na taṃdiṭṭhadhammikādibhedahitanimittaṃ dhammaṃ desentīti attho.

    సఙ్ఘలాభస్స భణ్డన్తీతి సఙ్ఘలాభహేతు భణ్డన్తి ‘‘మయ్హం పాపుణాతి, న తుయ్హ’’న్తిఆదినా కలహం కరోన్తి. సఙ్ఘతో పరిబాహిరాతి, అరియసఙ్ఘతో బహిభూతా అరియసఙ్ఘే తదభావతో. పరలాభోపజీవన్తాతి సాసనే లాభస్స అన్ధబాలపుథుజ్జనేహి పరే సీలాదిగుణసమ్పన్నే సేక్ఖే ఉద్దిస్స ఉప్పన్నత్తా తం పరలాభం, పరతో వా దాయకతో లద్ధబ్బలాభం ఉపజీవన్తా భణ్డనకారకా భిక్ఖూ పాపజిగుచ్ఛాయ అభావతో అహిరికా సమానా చ ‘‘మయం పరలాభం భుఞ్జామ, పరపటిబద్ధజీవికా’’తిపి న లజ్జరే న హిరీయన్తి.

    Saṅghalābhassa bhaṇḍantīti saṅghalābhahetu bhaṇḍanti ‘‘mayhaṃ pāpuṇāti, na tuyha’’ntiādinā kalahaṃ karonti. Saṅghato paribāhirāti, ariyasaṅghato bahibhūtā ariyasaṅghe tadabhāvato. Paralābhopajīvantāti sāsane lābhassa andhabālaputhujjanehi pare sīlādiguṇasampanne sekkhe uddissa uppannattā taṃ paralābhaṃ, parato vā dāyakato laddhabbalābhaṃ upajīvantā bhaṇḍanakārakā bhikkhū pāpajigucchāya abhāvato ahirikā samānā ca ‘‘mayaṃ paralābhaṃ bhuñjāma, parapaṭibaddhajīvikā’’tipi na lajjare na hirīyanti.

    నానుయుత్తాతి సమణకరణేహి ధమ్మేహి అననుయుత్తా. తథాతి యథా పుబ్బే వుత్తా బన్ధనకారకాదయో, తథా. ఏకేతి ఏకచ్చే. ముణ్డా సఙ్ఘాటిపారుతాతి కేవలం ముణ్డితకేసతాయ ముణ్డా పిలోతికఖణ్డేహి సఙ్ఘటితట్ఠేన ‘‘సఙ్ఘాటీ’’తి లద్ధనామేన చీవరేన పారుతసరీరా. సమ్భావనంయేవిచ్ఛన్తి, లాభసక్కారముచ్ఛితాతి లాభసక్కారాసాయ ముచ్ఛితా అజ్ఝోసితా హుత్వా, ‘‘పేసలో ధుతవాదో బహుస్సుతో’’తి వా మధురవచనమనుయుత్తా ‘‘అరియో’’తి చ కేవలం సమ్భావనం బహుమానంయేవ ఇచ్ఛన్తి ఏసన్తి, న తన్నిమిత్తే గుణేతి అత్థో.

    Nānuyuttāti samaṇakaraṇehi dhammehi ananuyuttā. Tathāti yathā pubbe vuttā bandhanakārakādayo, tathā. Eketi ekacce. Muṇḍā saṅghāṭipārutāti kevalaṃ muṇḍitakesatāya muṇḍā pilotikakhaṇḍehi saṅghaṭitaṭṭhena ‘‘saṅghāṭī’’ti laddhanāmena cīvarena pārutasarīrā. Sambhāvanaṃyevicchanti, lābhasakkāramucchitāti lābhasakkārāsāya mucchitā ajjhositā hutvā, ‘‘pesalo dhutavādo bahussuto’’ti vā madhuravacanamanuyuttā ‘‘ariyo’’ti ca kevalaṃ sambhāvanaṃ bahumānaṃyeva icchanti esanti, na tannimitte guṇeti attho.

    ఏవన్తి ‘‘కుసలానఞ్చ ధమ్మానం పఞ్ఞాయ చ పరిక్ఖయా’’తి వుత్తనయేన. నానప్పయాతమ్హీతి నానప్పకారే భేదనధమ్మే పయాతే సమకతే, నానప్పకారేన వా సంకిలేసధమ్మే పయాతుం పవత్తితుం ఆరద్ధే. న దాని సుకరం తథాతి ఇదాని ఇమస్మిం దుల్లభకల్యాణమిత్తే దుల్లభసప్పాయసద్ధమ్మస్సవనే చ కాలే యథా సత్థరి ధరన్తే అఫుసితం అఫుట్ఠం, అనధిగతం ఝానవిపస్సనం ఫుసితుం అధిగన్తుం, ఫుసితం వా హానభాగియం ఠితిభాగియమేవ వా అహుత్వా యథా విసేసభాగియం హోతి, తథా అనురక్ఖితుం పాలేతుం సుకరం, తథా న సుకరం, తథా సమ్పాదేతుం న సక్కాతి అత్థో.

    Evanti ‘‘kusalānañca dhammānaṃ paññāya ca parikkhayā’’ti vuttanayena. Nānappayātamhīti nānappakāre bhedanadhamme payāte samakate, nānappakārena vā saṃkilesadhamme payātuṃ pavattituṃ āraddhe. Na dāni sukaraṃ tathāti idāni imasmiṃ dullabhakalyāṇamitte dullabhasappāyasaddhammassavane ca kāle yathā satthari dharante aphusitaṃ aphuṭṭhaṃ, anadhigataṃ jhānavipassanaṃ phusituṃ adhigantuṃ, phusitaṃ vā hānabhāgiyaṃ ṭhitibhāgiyameva vā ahutvā yathā visesabhāgiyaṃ hoti, tathā anurakkhituṃ pāletuṃ sukaraṃ, tathā na sukaraṃ, tathā sampādetuṃ na sakkāti attho.

    ఇదాని అత్తనో పరినిబ్బానకాలస్స ఆసన్నత్తా సంఖిత్తేన ఓవాదేన సబ్రహ్మచారిం ఓవదన్తో ‘‘యథా కణ్టకట్ఠానమ్హీ’’తిఆదిమాహ. తస్సత్థో – యథా పురిసో కేనచిదేవ పయోజనేన కణ్టకనిచితే పదేసే అనుపాహనో విచరన్తో ‘‘మా మం కణ్టకో విజ్ఝీ’’తి సతిం ఉపట్ఠపేత్వావ విచరతి, ఏవం కిలేసకణ్టకనిచితే గోచరగామే పయోజనేన చరన్తో ముని సతిం ఉపట్ఠపేత్వాన సతిసమ్పజఞ్ఞయుత్తో అప్పమత్తోవ చరేయ్య కమ్మట్ఠానం అవిజహన్తోతి వుత్తం హోతి.

    Idāni attano parinibbānakālassa āsannattā saṃkhittena ovādena sabrahmacāriṃ ovadanto ‘‘yathā kaṇṭakaṭṭhānamhī’’tiādimāha. Tassattho – yathā puriso kenacideva payojanena kaṇṭakanicite padese anupāhano vicaranto ‘‘mā maṃ kaṇṭako vijjhī’’ti satiṃ upaṭṭhapetvāva vicarati, evaṃ kilesakaṇṭakanicite gocaragāme payojanena caranto muni satiṃ upaṭṭhapetvāna satisampajaññayutto appamattova careyya kammaṭṭhānaṃ avijahantoti vuttaṃ hoti.

    సరిత్వా పుబ్బకే యోగీ, తేసం వత్తమనుస్సరన్తి పురిమకే యోగే భావనాయ యుత్తతాయ యోగీ ఆరద్ధవిపస్సకే సరిత్వా తేసం వత్తం ఆగమానుసారేన సమ్మాపటిపత్తిభావనావిధిం అనుస్సరన్తో ధురనిక్ఖేపం అకత్వా యథాపటిపజ్జన్తో. కిఞ్చాపి పచ్ఛిమో కాలోతి యదిపాయం అతీతసత్థుకో చరిమో కాలో, తథాపి యథాధమ్మమేవ పటిపజ్జన్తో విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేన్తో ఫుసేయ్య అమతం పదం నిబ్బానం అధిగచ్ఛేయ్య.

    Saritvā pubbake yogī, tesaṃ vattamanussaranti purimake yoge bhāvanāya yuttatāya yogī āraddhavipassake saritvā tesaṃ vattaṃ āgamānusārena sammāpaṭipattibhāvanāvidhiṃ anussaranto dhuranikkhepaṃ akatvā yathāpaṭipajjanto. Kiñcāpi pacchimo kāloti yadipāyaṃ atītasatthuko carimo kālo, tathāpi yathādhammameva paṭipajjanto vipassanaṃ ussukkāpento phuseyya amataṃ padaṃ nibbānaṃ adhigaccheyya.

    ఇదం వత్వాతి, యథాదస్సితం సంకిలేసవోదానేసు ఇమం పటిపత్తివిధిం కథేత్వా. అయఞ్చ ఓసానగాథా సఙ్గీతికారేహి థేరస్స పరినిబ్బానం పకాసేతుం వుత్తాతి వేదితబ్బా.

    Idaṃ vatvāti, yathādassitaṃ saṃkilesavodānesu imaṃ paṭipattividhiṃ kathetvā. Ayañca osānagāthā saṅgītikārehi therassa parinibbānaṃ pakāsetuṃ vuttāti veditabbā.

    పారాపరియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    వీసతినిపాతవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Vīsatinipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧౦. పారాపరియత్థేరగాథా • 10. Pārāpariyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact