| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
४. परप्पसादकत्थेरअपदानवण्णना
4. Parappasādakattheraapadānavaṇṇanā
उसभं पवरं वीरन्तिआदिकं आयस्मतो परप्पसादकत्थेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो सिद्धत्थस्स भगवतो काले ब्राह्मणकुले निब्बत्तो तिण्णं वेदानं पारगू इतिहासपञ्चमानं पदको वेय्याकरणो सनिघण्डुकेटुभानं साक्खरप्पभेदानं लोकायतमहापुरिसलक्खणेसु अनवयो नामेन सेलब्राह्मणोति पाकटो सिद्धत्थं भगवन्तं दिस्वा द्वत्तिंसमहापुरिसलक्खणेहि असीतिअनुब्यञ्जनेहि चाति सयं सोभमानं दिस्वा पसन्नमानसो अनेकेहि कारणेहि अनेकाहि उपमाहि थोमनं पकासेसि। सो तेन पुञ्ञकम्मेन देवलोके सक्कमारादयो छ कामावचरसम्पत्तियो अनुभवित्वा मनुस्सेसु चक्कवत्तिसम्पत्तिं अनुभवित्वा इमस्मिं बुद्धुप्पादे विभवसम्पन्ने एकस्मिं कुलगेहे निब्बत्तो विञ्ञुतं पत्तो सत्थरि पसीदिस्वा पब्बजितो नचिरस्सेव चतुपटिसम्भिदाछळभिञ्ञप्पत्तो महाखीणासवो अहोसि, बुद्धस्स थुतिया सत्तानं सब्बेसं चित्तप्पसादकरणतो परप्पसादकत्थेरोति पाकटो।
Usabhaṃ pavaraṃ vīrantiādikaṃ āyasmato parappasādakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbatto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo nāmena selabrāhmaṇoti pākaṭo siddhatthaṃ bhagavantaṃ disvā dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi asītianubyañjanehi cāti sayaṃ sobhamānaṃ disvā pasannamānaso anekehi kāraṇehi anekāhi upamāhi thomanaṃ pakāsesi. So tena puññakammena devaloke sakkamārādayo cha kāmāvacarasampattiyo anubhavitvā manussesu cakkavattisampattiṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde vibhavasampanne ekasmiṃ kulagehe nibbatto viññutaṃ patto satthari pasīdisvā pabbajito nacirasseva catupaṭisambhidāchaḷabhiññappatto mahākhīṇāsavo ahosi, buddhassa thutiyā sattānaṃ sabbesaṃ cittappasādakaraṇato parappasādakattheroti pākaṭo.
२०. एकदिवसं अत्तनो पुब्बकम्मं सरित्वा सोमनस्सजातो पुब्बचरितापदानं पकासेन्तो उसभं पवरं वीरन्तिआदिमाह। तत्थ उसभन्ति वसभो निसभो विसभो आसभोति चत्तारो जेट्ठपुङ्गवा। तत्थ गवसतजेट्ठको वसभो, गवसहस्सजेट्ठको निसभो, गवसतसहस्सजेट्ठको विसभो, गवकोटिसतसहस्सजेट्ठको आसभोति च यस्स कस्सचि थुतिं करोन्ता ब्राह्मणपण्डिता बहुस्सुता अत्तनो अत्तनो पञ्ञावसेन थुतिं करोन्ति, बुद्धानं पन सब्बाकारेन थुतिं कातुं समत्थो एकोपि नत्थि। अप्पमेय्यो हि बुद्धो। वुत्तञ्हेतं –
20. Ekadivasaṃ attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento usabhaṃ pavaraṃ vīrantiādimāha. Tattha usabhanti vasabho nisabho visabho āsabhoti cattāro jeṭṭhapuṅgavā. Tattha gavasatajeṭṭhako vasabho, gavasahassajeṭṭhako nisabho, gavasatasahassajeṭṭhako visabho, gavakoṭisatasahassajeṭṭhako āsabhoti ca yassa kassaci thutiṃ karontā brāhmaṇapaṇḍitā bahussutā attano attano paññāvasena thutiṃ karonti, buddhānaṃ pana sabbākārena thutiṃ kātuṃ samattho ekopi natthi. Appameyyo hi buddho. Vuttañhetaṃ –
‘‘बुद्धोपि बुद्धस्स भणेय्य वण्णं, कप्पम्पि चे अञ्ञमभासमानो।
‘‘Buddhopi buddhassa bhaṇeyya vaṇṇaṃ, kappampi ce aññamabhāsamāno;
खीयेथ कप्पो चिरदीघमन्तरे, वण्णो न खीयेथ तथागतस्सा’’ति॥ (दी॰ नि॰ अट्ठ॰ १.३०४; ३.१४१; म॰ नि॰ अट्ठ॰ २.४२५; उदा॰ अट्ठ॰ ५३) –
Khīyetha kappo ciradīghamantare, vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.304; 3.141; ma. ni. aṭṭha. 2.425; udā. aṭṭha. 53) –
आदिकं। अयम्पि ब्राह्मणो मुखारूळ्हवसेन एकपसीदनवसेन ‘‘आसभ’’न्ति वत्तब्बे ‘‘उसभ’’न्तिआदिमाह। वरितब्बो पत्थेतब्बोति वरो। अनेकेसु कप्पसतसहस्सेसु कतवीरियत्ता वीरो। महन्तं सीलक्खन्धादिकं एसति गवेसतीति महेसी, तं महेसिं बुद्धं। विसेसेन किलेसखन्धमारादयो मारे जितवाति विजितावी, तं विजिताविनं सम्बुद्धं। सुवण्णस्स वण्णो इव वण्णो यस्स सम्बुद्धस्स सो सुवण्णवण्णो, तं सुवण्णवण्णं सम्बुद्धं दिस्वा को नाम सत्तो नप्पसीदतीति।
Ādikaṃ. Ayampi brāhmaṇo mukhārūḷhavasena ekapasīdanavasena ‘‘āsabha’’nti vattabbe ‘‘usabha’’ntiādimāha. Varitabbo patthetabboti varo. Anekesu kappasatasahassesu katavīriyattā vīro. Mahantaṃ sīlakkhandhādikaṃ esati gavesatīti mahesī, taṃ mahesiṃ buddhaṃ. Visesena kilesakhandhamārādayo māre jitavāti vijitāvī, taṃ vijitāvinaṃ sambuddhaṃ. Suvaṇṇassa vaṇṇo iva vaṇṇo yassa sambuddhassa so suvaṇṇavaṇṇo, taṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ disvā ko nāma satto nappasīdatīti.
परप्पसादकत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Parappasādakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / ४. परप्पसादकत्थेरअपदानं • 4. Parappasādakattheraapadānaṃ
