| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi |
पारायनानुगीतिगाथा
Pārāyanānugītigāthā
११३७.
1137.
‘‘पारायनमनुगायिस्सं, (इच्चायस्मा पिङ्गियो)
‘‘Pārāyanamanugāyissaṃ, (iccāyasmā piṅgiyo)
यथाद्दक्खि तथाक्खासि, विमलो भूरिमेधसो।
Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;
११३८.
1138.
‘‘पहीनमलमोहस्स , मानमक्खप्पहायिनो।
‘‘Pahīnamalamohassa , mānamakkhappahāyino;
हन्दाहं कित्तयिस्सामि, गिरं वण्णूपसञ्हितं॥
Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasañhitaṃ.
११३९.
1139.
‘‘तमोनुदो बुद्धो समन्तचक्खु, लोकन्तगू सब्बभवातिवत्तो।
‘‘Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;
अनासवो सब्बदुक्खपहीनो, सच्चव्हयो ब्रह्मे उपासितो मे॥
Anāsavo sabbadukkhapahīno, saccavhayo brahme upāsito me.
११४०.
1140.
‘‘दिजो यथा कुब्बनकं पहाय, बहुप्फलं काननमावसेय्य।
‘‘Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;
एवं पहं अप्पदस्से पहाय, महोदधिं हंसोरिव अज्झपत्तो॥
Evaṃ pahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto.
११४१.
1141.
‘‘येमे पुब्बे वियाकंसु, हुरं गोतमसासना।
‘‘Yeme pubbe viyākaṃsu, huraṃ gotamasāsanā;
इच्चासि इति भविस्सति।
Iccāsi iti bhavissati;
सब्बं तं इतिहितिहं, सब्बं तं तक्कवड्ढनं॥
Sabbaṃ taṃ itihitihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ.
११४२.
1142.
‘‘एको तमनुदासिनो, जुतिमा सो पभङ्करो।
‘‘Eko tamanudāsino, jutimā so pabhaṅkaro;
गोतमो भूरिपञ्ञाणो, गोतमो भूरिमेधसो॥
Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso.
११४३.
1143.
‘‘यो मे धम्ममदेसेसि, सन्दिट्ठिकमकालिकं।
‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
तण्हक्खयमनीतिकं , यस्स नत्थि उपमा क्वचि’’॥
Taṇhakkhayamanītikaṃ , yassa natthi upamā kvaci’’.
११४४.
1144.
‘‘किंनु तम्हा विप्पवससि, मुहुत्तमपि पिङ्गिय।
‘‘Kiṃnu tamhā vippavasasi, muhuttamapi piṅgiya;
गोतमा भूरिपञ्ञाणा, गोतमा भूरिमेधसा॥
Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.
११४५.
1145.
‘‘यो ते धम्ममदेसेसि, सन्दिट्ठिकमकालिकं।
‘‘Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
तण्हक्खयमनीतिकं, यस्स नत्थि उपमा क्वचि’’॥
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci’’.
११४६.
1146.
‘‘नाहं तम्हा विप्पवसामि, मुहुत्तमपि ब्राह्मण।
‘‘Nāhaṃ tamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;
गोतमा भूरिपञ्ञाणा, गोतमा भूरिमेधसा॥
Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.
११४७.
1147.
‘‘यो मे धम्ममदेसेसि, सन्दिट्ठिकमकालिकं।
‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
तण्हक्खयमनीतिकं, यस्स नत्थि उपमा क्वचि॥
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.
११४८.
1148.
‘‘पस्सामि नं मनसा चक्खुनाव, रत्तिन्दिवं ब्राह्मण अप्पमत्तो।
‘‘Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;
नमस्समानो विवसेमि रत्तिं, तेनेव मञ्ञामि अविप्पवासं॥
Namassamāno vivasemi rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsaṃ.
११४९.
1149.
‘‘सद्धा च पीति च मनो सति च, नापेन्ति मे गोतमसासनम्हा।
‘‘Saddhā ca pīti ca mano sati ca, nāpenti me gotamasāsanamhā;
यं यं दिसं वजति भूरिपञ्ञो, स तेन तेनेव नतोहमस्मि॥
Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmi.
११५०.
1150.
‘‘जिण्णस्स मे दुब्बलथामकस्स, तेनेव कायो न पलेति तत्थ।
‘‘Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa, teneva kāyo na paleti tattha;
संकप्पयन्ताय 3 वजामि निच्चं, मनो हि मे ब्राह्मण तेन युत्तो॥
Saṃkappayantāya 4 vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto.
११५१.
1151.
‘‘पङ्के सयानो परिफन्दमानो, दीपा दीपं उपप्लविं 5।
‘‘Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upaplaviṃ 6;
अथद्दसासिं सम्बुद्धं, ओघतिण्णमनासवं’’॥
Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ’’.
११५२.
1152.
‘‘यथा अहू वक्कलि मुत्तसद्धो, भद्रावुधो आळवि गोतमो च।
‘‘Yathā ahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavi gotamo ca;
एवमेव त्वम्पि पमुञ्चस्सु सद्धं,
Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ,
११५३.
1153.
‘‘एस भिय्यो पसीदामि, सुत्वान मुनिनो वचो।
‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;
विवट्टच्छदो सम्बुद्धो, अखिलो पटिभानवा॥
Vivaṭṭacchado sambuddho, akhilo paṭibhānavā.
११५४.
1154.
पञ्हानन्तकरो सत्था, कङ्खीनं पटिजानतं॥
Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.
११५५.
1155.
‘‘असंहीरं असङ्कुप्पं, यस्स नत्थि उपमा क्वचि।
‘‘Asaṃhīraṃ asaṅkuppaṃ, yassa natthi upamā kvaci;
अद्धा गमिस्सामि न मेत्थ कङ्खा, एवं मं धारेहि अधिमुत्तचित्त’’न्ति॥
Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacitta’’nti.
पारायनवग्गो पञ्चमो निट्ठितो।
Pārāyanavaggo pañcamo niṭṭhito.
सुत्तुद्दानं –
Suttuddānaṃ –
१.
1.
चुन्दो भवो पुनदेव, वसलो च करणीयञ्च।
Cundo bhavo punadeva, vasalo ca karaṇīyañca;
हेमवतो अथ यक्खो, विजयसुत्तं मुनिसुत्तवरन्ति॥
Hemavato atha yakkho, vijayasuttaṃ munisuttavaranti.
२.
2.
पठमकट्ठवरो वरवग्गो, द्वादससुत्तधरो सुविभत्तो।
Paṭhamakaṭṭhavaro varavaggo, dvādasasuttadharo suvibhatto;
देसितो चक्खुमता विमलेन, सुय्यति वग्गवरो उरगोति॥
Desito cakkhumatā vimalena, suyyati vaggavaro uragoti.
३.
3.
रतनामगन्धो हिरिमङ्गलनामो, सुचिलोमकपिलो च ब्राह्मणधम्मो।
Ratanāmagandho hirimaṅgalanāmo, sucilomakapilo ca brāhmaṇadhammo;
नावा 13 किंसीलउट्ठहनो च, राहुलो च पुनपि वङ्गीसो॥
Nāvā 14 kiṃsīlauṭṭhahano ca, rāhulo ca punapi vaṅgīso.
४.
4.
सम्मापरिब्बाजनीयोपि चेत्थ, धम्मिकसुत्तवरो सुविभत्तो।
Sammāparibbājanīyopi cettha, dhammikasuttavaro suvibhatto;
चुद्दससुत्तधरो दुतियम्हि, चूळकवग्गवरोति तमाहु॥
Cuddasasuttadharo dutiyamhi, cūḷakavaggavaroti tamāhu.
५.
5.
पब्बज्जपधानसुभासितनामो, पूरळासो पुनदेव माघो च।
Pabbajjapadhānasubhāsitanāmo, pūraḷāso punadeva māgho ca;
सभियं केणियमेव सल्लनामो, वासेट्ठवरो कालिकोपि च॥
Sabhiyaṃ keṇiyameva sallanāmo, vāseṭṭhavaro kālikopi ca.
६.
6.
नालकसुत्तवरो सुविभत्तो, तं अनुपस्सी तथा पुनदेव।
Nālakasuttavaro suvibhatto, taṃ anupassī tathā punadeva;
द्वादससुत्तधरो ततियम्हि, सुय्यति वग्गवरो महानामो॥
Dvādasasuttadharo tatiyamhi, suyyati vaggavaro mahānāmo.
७.
7.
कामगुहट्ठकदुट्ठकनामा , सुद्धवरो परमट्ठकनामो।
Kāmaguhaṭṭhakaduṭṭhakanāmā , suddhavaro paramaṭṭhakanāmo;
जरा मेत्तियवरो सुविभत्तो, पसूरमागण्डिया पुराभेदो॥
Jarā mettiyavaro suvibhatto, pasūramāgaṇḍiyā purābhedo.
८.
8.
कलहविवादो उभो वियुहा च, तुवटकअत्तदण्डसारिपुत्ता।
Kalahavivādo ubho viyuhā ca, tuvaṭakaattadaṇḍasāriputtā;
सोळससुत्तधरो चतुत्थम्हि, अट्ठकवग्गवरोति तमाहु॥
Soḷasasuttadharo catutthamhi, aṭṭhakavaggavaroti tamāhu.
९.
9.
मगधे जनपदे रमणीये, देसवरे कतपुञ्ञनिवेसे।
Magadhe janapade ramaṇīye, desavare katapuññanivese;
पासाणकचेतियवरे सुविभत्ते, वसि भगवा गणसेट्ठो॥
Pāsāṇakacetiyavare suvibhatte, vasi bhagavā gaṇaseṭṭho.
१०.
10.
सोळसब्राह्मणानं किर पुट्ठो, पुच्छाय सोळसपञ्हकम्मिया।
Soḷasabrāhmaṇānaṃ kira puṭṭho, pucchāya soḷasapañhakammiyā;
निप्पकासयि धम्ममदासि॥
Nippakāsayi dhammamadāsi.
११.
11.
अत्थपकासकब्यञ्जनपुण्णं, धम्ममदेसेसि परखेमजनियं 17।
Atthapakāsakabyañjanapuṇṇaṃ, dhammamadesesi parakhemajaniyaṃ 18;
लोकहिताय जिनो द्विपदग्गो, सुत्तवरं बहुधम्मविचित्रं।
Lokahitāya jino dvipadaggo, suttavaraṃ bahudhammavicitraṃ;
सब्बकिलेसपमोचनहेतुं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Sabbakilesapamocanahetuṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१२.
12.
ब्यञ्जनमत्थपदं समयुत्तं 19, अक्खरसञ्ञितओपमगाळ्हं।
Byañjanamatthapadaṃ samayuttaṃ 20, akkharasaññitaopamagāḷhaṃ;
लोकविचारणञाणपभग्गं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१३.
13.
रागमले अमलं विमलग्गं, दोसमले अमलं विमलग्गं।
Rāgamale amalaṃ vimalaggaṃ, dosamale amalaṃ vimalaggaṃ;
मोहमले अमलं विमलग्गं, लोकविचारणञाणपभग्गं।
Mohamale amalaṃ vimalaggaṃ, lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ;
देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१४.
14.
क्लेसमले अमलं विमलग्गं, दुच्चरितमले अमलं विमलग्गं।
Klesamale amalaṃ vimalaggaṃ, duccaritamale amalaṃ vimalaggaṃ;
लोकविचारणञाणपभग्गं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१५.
15.
आसवबन्धनयोगाकिलेसं, नीवरणानि च तीणि मलानि।
Āsavabandhanayogākilesaṃ, nīvaraṇāni ca tīṇi malāni;
तस्स किलेसपमोचनहेतुं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Tassa kilesapamocanahetuṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१६.
16.
निम्मलसब्बकिलेसपनूदं, रागविरागमनेजमसोकं।
Nimmalasabbakilesapanūdaṃ, rāgavirāgamanejamasokaṃ;
सन्तपणीतसुदुद्दसधम्मं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Santapaṇītasududdasadhammaṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१७.
17.
रागञ्च दोसकमभञ्जितसन्तं 21, योनिचतुग्गतिपञ्चविञ्ञाणं।
Rāgañca dosakamabhañjitasantaṃ 22, yonicatuggatipañcaviññāṇaṃ;
तण्हारतच्छदनताणलतापमोक्खं 23, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Taṇhāratacchadanatāṇalatāpamokkhaṃ 24, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१८.
18.
गम्भीरदुद्दससण्हनिपुणं, पण्डितवेदनियं निपुणत्थं।
Gambhīraduddasasaṇhanipuṇaṃ, paṇḍitavedaniyaṃ nipuṇatthaṃ;
लोकविचारणञाणपभग्गं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
१९.
19.
नवङ्गकुसुममालगीवेय्यं, इन्द्रियझानविमोक्खविभत्तं।
Navaṅgakusumamālagīveyyaṃ, indriyajhānavimokkhavibhattaṃ;
अट्ठङ्गमग्गधरं वरयानं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Aṭṭhaṅgamaggadharaṃ varayānaṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
२०.
20.
सोमुपमं विमलं परिसुद्धं, अण्णवमूपमरतनसुचित्तं।
Somupamaṃ vimalaṃ parisuddhaṃ, aṇṇavamūpamaratanasucittaṃ;
पुप्फसमं रविमूपमतेजं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गो॥
Pupphasamaṃ ravimūpamatejaṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggo.
२१.
21.
खेमसिवं सुखसीतलसन्तं, मच्चुतताणपरं परमत्थं।
Khemasivaṃ sukhasītalasantaṃ, maccutatāṇaparaṃ paramatthaṃ;
तस्स सुनिब्बुतदस्सनहेतुं, देसयि सुत्तवरं द्विपदग्गोति॥
Tassa sunibbutadassanahetuṃ, desayi suttavaraṃ dvipadaggoti.
सुत्तनिपातपाळि निट्ठिता।
Suttanipātapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā / पारायनानुगीतिगाथावण्णना • Pārāyanānugītigāthāvaṇṇanā
