Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi

၁၈. ပာရာယနာနုဂီတိဂာထာနိဒ္ဒေသော

18. Pārāyanānugītigāthāniddeso

၁၀၂.

102.

ပာရာယနမနုဂာယိသ္သံ ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင္ဂိယော]

Pārāyanamanugāyissaṃ, [iccāyasmā piṅgiyo]

ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ၊ ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။

Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;

နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂော၊ ကိသ္သ ဟေတု မုသာ ဘဏေ။

Nikkāmo nibbano nāgo, kissa hetu musā bhaṇe.

ပာရာယနမနုဂာယိသ္သန္တိ ဂီတမနုဂာယိသ္သံ ကထိတမနုကထယိသ္သံ ¹ ဘဏိတမနုဘဏိသ္သံ လပိတမနုလပိသ္သံ ဘာသိတမနုဘာသိသ္သန္တိ – ပာရာယနမနုဂာယိသ္သံ။ ဣစ္စာယသ္မာ ပိင္ဂိယောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ.။ ပဒာနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဣစ္စာတိ။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ ဂရုဝစနံ သဂာရဝသပ္ပတိသ္သာဓိဝစနမေတံ – အာယသ္မာတိ။ ပိင္ဂိယောတိ တသ္သ ထေရသ္သ နာမံ သင္ခာ သမညာ ပညတ္တိ ဝောဟာရော နာမံ နာမကမ္မံ နာမဓေယ္ယံ နိရုတ္တိ ဗ္ယဉ္ဇနံ အဘိလာပောတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ပိင္ဂိယော။

Pārāyanamanugāyissanti gītamanugāyissaṃ kathitamanukathayissaṃ ² bhaṇitamanubhaṇissaṃ lapitamanulapissaṃ bhāsitamanubhāsissanti – pārāyanamanugāyissaṃ. Iccāyasmā piṅgiyoti. Iccāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – āyasmāti. Piṅgiyoti tassa therassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā piṅgiyo.

ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသီတိ ယထာ အဒ္ဒက္ခိ တထာ အက္ခာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ယထာ အဒ္ဒက္ခိ တထာ အက္ခာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ယထာ အဒ္ဒက္ခိ တထာ အက္ခာသိ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ။

Yathāddakkhi tathākkhāsīti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yathāddakkhi tathākkhāsi.

ဝိမလော ဘူရိမေဓသောတိ။ ဝိမလောတိ ရာဂော မလံ, ဒောသော မလံ, မောဟော မလံ, ကောဓော။ ဥပနာဟော။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ မလာ။ တေ မလာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ အမလော ဗုဒ္ဓော ဝိမလော နိမ္မလော မလာပဂတော မလဝိပ္ပဟီနော မလဝိမုတ္တော သဗ္ဗမလဝီတိဝတ္တော။ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝာ တာယ ³ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓာ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝာ ဣမာယ မေဓာယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓော သုမေဓသောတိ – ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။

Vimalo bhūrimedhasoti. Vimaloti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, kodho… upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā malā. Te malā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Amalo buddho vimalo nimmalo malāpagato malavippahīno malavimutto sabbamalavītivatto. Bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya ⁴ pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti – vimalo bhūrimedhaso.

နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂောတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒာနတော ဒ္ဝေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ဝတ္ထုကာမာ ပရိညာတာ ကိလေသကာမာ ပဟီနာ ဝတ္ထုကာမာနံ ပရိညာတတ္တာ ကိလေသကာမာနံ ပဟီနတ္တာ။ ဘဂဝာ န ကာမေ ကာမေတိ န ကာမေ ဣစ္ဆတိ န ကာမေ ပတ္ထေတိ န ကာမေ ပိဟေတိ န ကာမေ အဘိဇပ္ပတိ။ ယေ ကာမေ ကာမေန္တိ ကာမေ ဣစ္ဆန္တိ ကာမေ ပတ္ထေန္တိ ကာမေ ပိဟေန္တိ ကာမေ အဘိဇပ္ပန္တိ တေ ကာမကာမိနော ရာဂရာဂိနော သညသညိနော။ ဘဂဝာ န ကာမေ ကာမေတိ န ကာမေ ဣစ္ဆတိ န ကာမေ ပတ္ထေတိ န ကာမေ ပိဟေတိ န ကာမေ အဘိဇပ္ပတိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အကာမော နိက္ကာမော စတ္တကာမော ဝန္တကာမော မုတ္တကာမော ပဟီနကာမော ပဋိနိသ္သဋ္ဌကာမော ဝီတရာဂော ဝိဂတရာဂော စတ္တရာဂော ဝန္တရာဂော မုတ္တရာဂော ပဟီနရာဂော ပဋိနိသ္သဋ္ဌရာဂော နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီတိ – နိက္ကာမော။

Nikkāmonibbano nāgoti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Buddhassa bhagavato vatthukāmā pariññātā kilesakāmā pahīnā vatthukāmānaṃ pariññātattā kilesakāmānaṃ pahīnattā. Bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappati. Ye kāme kāmenti kāme icchanti kāme patthenti kāme pihenti kāme abhijappanti te kāmakāmino rāgarāgino saññasaññino. Bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappati. Tasmā buddho akāmo nikkāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – nikkāmo.

နိဗ္ဗနောတိ ရာဂော ဝနံ, ဒောသော ဝနံ, မောဟော ဝနံ, ကောဓော ဝနံ, ဥပနာဟော ဝနံ။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ ဝနာ။ တေ ဝနာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အဝနော ဝိဝနော နိဗ္ဗနော ဝနာပဂတော ဝနဝိပ္ပဟီနော ဝနဝိမုတ္တော သဗ္ဗဝနဝီတိဝတ္တောတိ – နိဗ္ဗနော။ နာဂောတိ နာဂော; ဘဂဝာ အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂော, န ဂစ္ဆတီတိ နာဂော, န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂော။ပေ.။ ဧဝံ ဘဂဝာ န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂောတိ – နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂော။

Nibbanoti rāgo vanaṃ, doso vanaṃ, moho vanaṃ, kodho vanaṃ, upanāho vanaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā vanā. Te vanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho avano vivano nibbano vanāpagato vanavippahīno vanavimutto sabbavanavītivattoti – nibbano. Nāgoti nāgo; bhagavā āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo…pe… evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgoti – nikkāmo nibbano nāgo.

ကိသ္သ ဟေတု မုသာ ဘဏေတိ။ ကိသ္သ ဟေတူတိ ကိသ္သ ဟေတု ကိံဟေတု ကိံကာရဏာ ကိံနိဒာနာ ကိံပစ္စယာတိ – ကိသ္သ ဟေတု။ မုသာ ဘဏေတိ မုသာ ဘဏေယ္ယ ကထေယ္ယ ဒီပေယ္ယ ဝောဟရေယ္ယ; မုသာ ဘဏေတိ မောသဝဇ္ဇံ ဘဏေယ္ယ, မုသာဝာဒံ ဘဏေယ္ယ, အနရိယဝာဒံ ဘဏေယ္ယ။ ဣဓေကစ္စော သဘာဂတော ⁵ ဝာ ပရိသာဂတော ⁶ ဝာ ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝာ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝာ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝာ အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘‘ဧဟမ္ဘော ⁷ ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’’တိ, သော အဇာနံ ဝာ အာဟ – ‘‘ဇာနာမီ’’တိ , ဇာနံ ဝာ အာဟ – ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ, အပသ္သံ ဝာ အာဟ – ‘‘ပသ္သာမီ’’တိ, ပသ္သံ ဝာ အာဟ – ‘‘န ပသ္သာမီ’’တိ။ ဣတိ အတ္တဟေတု ဝာ ပရဟေတု ဝာ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝာ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ မောသဝဇ္ဇံ။

Kissa hetu musā bhaṇeti. Kissa hetūti kissa hetu kiṃhetu kiṃkāraṇā kiṃnidānā kiṃpaccayāti – kissa hetu. Musā bhaṇeti musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyya; musā bhaṇeti mosavajjaṃ bhaṇeyya, musāvādaṃ bhaṇeyya, anariyavādaṃ bhaṇeyya. Idhekacco sabhāgato ⁸ vā parisāgato ⁹ vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho ¹⁰ purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti , jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsati, idaṃ vuccati mosavajjaṃ.

အပိ စ, တီဟာကာရေဟိ မုသာဝာဒော ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေဝသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏိသ္သ’’န္တိ, ဘဏန္တသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ – ဣမေဟိ တီဟာကာရေဟိ မုသာဝာဒော ဟောတိ။ အပိ စ, စတူဟာကာရေဟိ မုသာဝာဒော ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေဝသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏိသ္သ’’န္တိ, ဘဏန္တသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ – ဣမေဟိ စတူဟာကာရေဟိ မုသာဝာဒော ဟောတိ။ အပိ စ, ပဉ္စဟာကာရေဟိ။ပေ.။ ဆဟာကာရေဟိ။ သတ္တဟာကာရေဟိ။ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ မုသာဝာဒော ဟောတိ။ ပုဗ္ဗေဝသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏိသ္သ’’န္တိ, ဘဏန္တသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ ဘဏာမီ’’တိ, ဘဏိတသ္သ ဟောတိ – ‘‘မုသာ မယာ ဘဏိတ’’န္တိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ သညံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ – ဣမေဟိ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ မုသာဝာဒော ဟောတိ မောသဝဇ္ဇံ။ ကိသ္သ ဟေတု မုသာ ဘဏေယ္ယ ကထေယ္ယ ဒီပေယ္ယ ဝောဟရေယ္ယာတိ – ကိသ္သ ဟေတု မုသာ ဘဏေ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Api ca, tīhākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti – imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Api ca, catūhākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ – imehi catūhākārehi musāvādo hoti. Api ca, pañcahākārehi…pe… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya saññaṃ, vinidhāya bhāvaṃ – imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti mosavajjaṃ. Kissa hetu musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyyāti – kissa hetu musā bhaṇe. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ပာရာယနမနုဂာယိသ္သံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ပိင္ဂိယော]

‘‘Pārāyanamanugāyissaṃ, [iccāyasmā piṅgiyo]

ယထာဒ္ဒက္ခိ တထာက္ခာသိ၊ ဝိမလော ဘူရိမေဓသော။

Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;

နိက္ကာမော နိဗ္ဗနော နာဂော၊ ကိသ္သ ဟေတု မုသာ ဘဏေ’’တိ။

Nikkāmo nibbano nāgo, kissa hetu musā bhaṇe’’ti.

၁၀၃.

103.

ပဟီနမလမောဟသ္သ၊ မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။

Pahīnamalamohassa, mānamakkhappahāyino;

ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ၊ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတံ။

Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasaṃhitaṃ.

ပဟီနမလမောဟသ္သာတိ ။ မလန္တိ ရာဂော မလံ, ဒောသော မလံ, မောဟော မလံ, မာနော မလံ, ဒိဋ္ဌိ မလံ, ကိလေသော မလံ, သဗ္ဗဒုစ္စရိတံ မလံ, သဗ္ဗဘဝဂာမိကမ္မံ မလံ။

Pahīnamalamohassāti . Malanti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, māno malaṃ, diṭṭhi malaṃ, kileso malaṃ, sabbaduccaritaṃ malaṃ, sabbabhavagāmikammaṃ malaṃ.

မောဟောတိ ယံ ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ။ အယံ ဝုစ္စတိ မောဟော။ မလဉ္စ မောဟော စ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော ပဟီနမလမောဟောတိ – ပဟီနမလမောဟသ္သ။

Mohoti yaṃ dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Ayaṃ vuccati moho. Malañca moho ca buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho pahīnamalamohoti – pahīnamalamohassa.

မာနမက္ခပ္ပဟာယိနောတိ။ မာနောတိ ဧကဝိဓေန မာနော – ယာ စိတ္တသ္သ ဥန္နတိ ¹¹။ ဒုဝိဓေန မာနော – အတ္တုက္ကံသနမာနော, ပရဝမ္ဘနမာနော။ တိဝိဓေန မာနော – သေယ္ယောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော။ စတုဗ္ဗိဓေန မာနော – လာဘေန မာနံ ဇနေတိ, ယသေန မာနံ ဇနေတိ, ပသံသာယ မာနံ ဇနေတိ, သုခေန မာနံ ဇနေတိ။ ပဉ္စဝိဓေန မာနော – လာဘိမ္ဟိ မနာပိကာနံ ရူပာနန္တိ မာနံ ဇနေတိ, လာဘိမ္ဟိ မနာပိကာနံ သဒ္ဒာနံ။ပေ.။ ဂန္ဓာနံ။ ရသာနံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနန္တိ မာနံ ဇနေတိ။ ဆဗ္ဗိဓေန မာနော – စက္ခုသမ္ပဒာယ မာနံ ဇနေတိ, သောတသမ္ပဒာယ။ပေ.။ ဃာနသမ္ပဒာယ။ ဇိဝ္ဟာသမ္ပဒာယ။ ကာယသမ္ပဒာယ။ မနောသမ္ပဒာယ မာနံ ဇနေတိ။ သတ္တဝိဓေန မာနော – မာနော, အတိမာနော, မာနာတိမာနော, ဩမာနော, အဝမာနော, အသ္မိမာနော, မိစ္ဆာမာနော။ အဋ္ဌဝိဓေန မာနော – လာဘေန မာနံ ဇနေတိ, အလာဘေန ဩမာနံ ဇနေတိ, ယသေန မာနံ ဇနေတိ, အယသေန ဩမာနံ ဇနေတိ, ပသံသာယ မာနံ ဇနေတိ, နိန္ဒာယ ဩမာနံ ဇနေတိ, သုခေန မာနံ ဇနေတိ , ဒုက္ခေန ဩမာနံ ဇနေတိ။ နဝဝိဓေန မာနော – သေယ္ယသ္သ သေယ္ယောဟမသ္မီတိ မာနော, သေယ္ယသ္သ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, သေယ္ယသ္သ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသသ္သ သေယ္ယောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသသ္သ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, သဒိသသ္သ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနသ္သ သေယ္ယောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနသ္သ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော, ဟီနသ္သ ဟီနောဟမသ္သီတိ မာနော။ ဒသဝိဓေန မာနော – ဣဓေကစ္စော မာနံ ဇနေတိ ဇာတိယာ ဝာ ဂောတ္တေန ဝာ ကောလပုတ္တိယေန ဝာ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ ဝာ ဓနေန ဝာ အဇ္ဈေနေန ဝာ ကမ္မာယတနေန ဝာ သိပ္ပာယတနေန ဝာ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ¹² ဝာ သုတေန ဝာ ပဋိဘာနေန ဝာ အညတရညတရေန ဝာ ဝတ္ထုနာ။ ယော ဧဝရူပော မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂာဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တသ္သ – အယံ ဝုစ္စတိ မာနော။

Mānamakkhappahāyinoti. Mānoti ekavidhena māno – yā cittassa unnati ¹³. Duvidhena māno – attukkaṃsanamāno, paravambhanamāno. Tividhena māno – seyyohamasmīti māno, sadisohamasmīti māno, hīnohamasmīti māno. Catubbidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti. Pañcavidhena māno – lābhimhi manāpikānaṃ rūpānanti mānaṃ janeti, lābhimhi manāpikānaṃ saddānaṃ…pe… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānanti mānaṃ janeti. Chabbidhena māno – cakkhusampadāya mānaṃ janeti, sotasampadāya…pe… ghānasampadāya… jivhāsampadāya… kāyasampadāya… manosampadāya mānaṃ janeti. Sattavidhena māno – māno, atimāno, mānātimāno, omāno, avamāno, asmimāno, micchāmāno. Aṭṭhavidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, alābhena omānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, ayasena omānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, nindāya omānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti , dukkhena omānaṃ janeti. Navavidhena māno – seyyassa seyyohamasmīti māno, seyyassa sadisohamasmīti māno, seyyassa hīnohamasmīti māno, sadisassa seyyohamasmīti māno, sadisassa sadisohamasmīti māno, sadisassa hīnohamasmīti māno, hīnassa seyyohamasmīti māno, hīnassa sadisohamasmīti māno, hīnassa hīnohamassīti māno. Dasavidhena māno – idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena ¹⁴ vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati māno.

မက္ခောတိ ယော မက္ခော မက္ခာယနာ မက္ခာယိတတ္တံ နိဋ္ဌုရိယံ နိဋ္ဌုရိယကမ္မံ ¹⁵ – အယံ ဝုစ္စတိ မက္ခော။ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော မာနော စ မက္ခော စ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော မာနမက္ခပ္ပဟာယီတိ – မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။

Makkhoti yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ ¹⁶ – ayaṃ vuccati makkho. Buddhassa bhagavato māno ca makkho ca pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho mānamakkhappahāyīti – mānamakkhappahāyino.

ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတန္တိ။ ဟန္ဒာဟန္တိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂော ပဒပာရိပူရီ အက္ခရသမဝာယော ဗ္ယဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒာနုပုဗ္ဗတာပေတံ – ဟန္ဒာဟန္တိ။ ကိတ္တယိသ္သာမိ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတန္တိ ဝဏ္ဏေန ဥပေတံ သမုပေတံ ဥပာဂတံ သမုပာဂတံ ဥပပန္နံ သမုပပန္နံ သမန္နာဂတံ ဝာစံ ဂိရံ ဗ္ယပ္ပထံ ဥဒီရဏံ ¹⁷ ကိတ္တယိသ္သာမိ ဒေသေသ္သာမိ ပညပေသ္သာမိ ပဋ္ဌပေသ္သာမိ ဝိဝရိသ္သာမိ ဝိဘဇိသ္သာမိ ဥတ္တာနီကရိသ္သာမိ ပကာသေသ္သာမီတိ – ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitanti. Handāhanti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – handāhanti. Kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitanti vaṇṇena upetaṃ samupetaṃ upāgataṃ samupāgataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ vācaṃ giraṃ byappathaṃ udīraṇaṃ ¹⁸ kittayissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmīti – handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ပဟီနမလမောဟသ္သ၊ မာနမက္ခပ္ပဟာယိနော။

‘‘Pahīnamalamohassa, mānamakkhappahāyino;

ဟန္ဒာဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ၊ ဂိရံ ဝဏ္ဏူပသံဟိတ’’န္တိ။

Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasaṃhita’’nti.

၁၀၄.

104.

တမောနုဒော ဗုဒ္ဓော သမန္တစက္ခု၊ လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝာတိဝတ္တော။

Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;

အနာသဝော သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော၊ သစ္စဝ္ဟယော ဗ္ရဟ္မေ ဥပာသိတော မေ။

Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me.

တမောနုဒော ဗုဒ္ဓော သမန္တစက္ခူတိ။ တမောနုဒောတိ ရာဂတမံ ဒောသတမံ မောဟတမံ မာနတမံ ဒိဋ္ဌိတမံ ကိလေသတမံ ဒုစ္စရိတတမံ အန္ဓကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ နုဒိ ပနုဒိ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗ္ယန္တီအကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။ ဗုဒ္ဓောတိ ယော သော ဘဂဝာ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ; ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓောတိ။ သမန္တစက္ခု ဝုစ္စတိ သဗ္ဗညုတဉာဏံ။ပေ.။ တထာဂတော တေန သမန္တစက္ခူတိ – တမောနုဒော ဗုဒ္ဓော သမန္တစက္ခု။

Tamonudobuddho samantacakkhūti. Tamonudoti rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti; yadidaṃ buddhoti. Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe… tathāgato tena samantacakkhūti – tamonudo buddho samantacakkhu.

လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝာတိဝတ္တောတိ။ လောကောတိ ဧကော လောကော – ဘဝလောကော။ ဒ္ဝေ လောကာ – ဘဝလောကော စ သမ္ဘဝလောကော စ; သမ္ပတ္တိဘဝလောကော စ သမ္ပတ္တိသမ္ဘဝလောကော စ; ဝိပတ္တိဘဝလောကော စ ဝိပတ္တိသမ္ဘဝလောကော စ ¹⁹။ တယော လောကာ – တိသ္သော ဝေဒနာ။ စတ္တာရော လောကာ – စတ္တာရော အာဟာရာ။ ပဉ္စ လောကာ – ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ။ ဆ လောကာ – ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ။ သတ္တ လောကာ – သတ္တဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ။ အဋ္ဌ လောကာ – အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ။ နဝ လောကာ – နဝ သတ္တာဝာသာ။ ဒသ လောကာ – ဒသ အာယတနာနိ။ ဒ္ဝာဒသ လောကာ – ဒ္ဝာဒသာယတနာနိ။ အဋ္ဌာရသ လောကာ – အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော။ လောကန္တဂူတိ ဘဂဝာ လောကသ္သ အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော။ နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ သော ဝုတ္ထဝာသော စိဏ္ဏစရဏော။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ – လောကန္တဂူ။

Lokantagū sabbabhavātivattoti. Lokoti eko loko – bhavaloko. Dve lokā – bhavaloko ca sambhavaloko ca; sampattibhavaloko ca sampattisambhavaloko ca; vipattibhavaloko ca vipattisambhavaloko ca ²⁰. Tayo lokā – tisso vedanā. Cattāro lokā – cattāro āhārā. Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā. Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā – sattaviññāṇaṭṭhitiyo . Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā. Nava lokā – nava sattāvāsā. Dasa lokā – dasa āyatanāni. Dvādasa lokā – dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo. Lokantagūti bhagavā lokassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto… nibbānagato nibbānappatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – lokantagū.

သဗ္ဗဘဝာတိဝတ္တောတိ။ ဘဝာတိ ဒ္ဝေ ဘဝာ – ကမ္မဘဝော စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝော။ ကတမော ကမ္မဘဝော? ပုညာဘိသင္ခာရော အပုညာဘိသင္ခာရော အာနေဉ္ဇာဘိသင္ခာရော – အယံ ကမ္မဘဝော။ ကတမော ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝော? ပဋိသန္ဓိကာ ရူပာ ဝေဒနာ သညာ သင္ခာရာ ဝိညာဏံ – အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝော။ ဘဂဝာ ကမ္မဘဝဉ္စ ပဋိသန္ဓိကဉ္စ ပုနဗ္ဘဝံ အတိဝတ္တော ²¹ အတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တောတိ – လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝာတိဝတ္တော။

Sabbabhavātivattoti. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ kammabhavo. Katamo paṭisandhiko punabbhavo? Paṭisandhikā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Bhagavā kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ ativatto ²² atikkanto vītivattoti – lokantagū sabbabhavātivatto.

အနာသဝော သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ။ အနာသဝောတိ စတ္တာရော အာသဝာ – ကာမာသဝော, ဘဝာသဝော, ဒိဋ္ဌာသဝော, အဝိဇ္ဇာသဝော။ တေ အာသဝာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အနာသဝော။ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ သဗ္ဗံ တသ္သ ပဋိသန္ဓိကံ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗ္ယာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနဒုက္ခံ ပဟီနံ သမုစ္ဆိန္နံ ဝူပသန္တံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓံ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကံ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎံ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ – အနာသဝော သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော။

Anāsavo sabbadukkhappahīnoti. Anāsavoti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavo. Sabbadukkhappahīnoti sabbaṃ tassa paṭisandhikaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ …pe… diṭṭhibyasanadukkhaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ. Tasmā buddho sabbadukkhappahīnoti – anāsavo sabbadukkhappahīno.

သစ္စဝ္ဟယော ဗ္ရဟ္မေ ဥပာသိတော မေတိ။ သစ္စဝ္ဟယောတိ သစ္စဝ္ဟယော သဒိသနာမော သဒိသဝ္ဟယော သစ္စသဒိသဝ္ဟယော။ ဝိပသ္သီ ဘဂဝာ, သိခီ ဘဂဝာ, ဝေသ္သဘူ ဘဂဝာ, ကကုသန္ဓော ဘဂဝာ, ကောဏာဂမနော ဘဂဝာ, ကသ္သပော ဘဂဝာ။ တေ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော သဒိသနာမာ သဒိသဝ္ဟယာ။ ဘဂဝာပိ သက္ယမုနိ တေသံ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ သဒိသနာမော သဒိသဝ္ဟယောတိ – တသ္မာ ဗုဒ္ဓော သစ္စဝ္ဟယော။

Saccavhayobrahme upāsito meti. Saccavhayoti saccavhayo sadisanāmo sadisavhayo saccasadisavhayo. Vipassī bhagavā, sikhī bhagavā, vessabhū bhagavā, kakusandho bhagavā, koṇāgamano bhagavā, kassapo bhagavā. Te buddhā bhagavanto sadisanāmā sadisavhayā. Bhagavāpi sakyamuni tesaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sadisanāmo sadisavhayoti – tasmā buddho saccavhayo.

ဗ္ရဟ္မေ ဥပာသိတော မေတိ သော မယာ ဘဂဝာ အာသိတော ဥပာသိတော ပယိရုပာသိတော ပရိပုစ္ဆိတော ပရိပဉ္ဟိတောတိ – သစ္စဝ္ဟယော ဗ္ရဟ္မေ ဥပာသိတော မေ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Brahme upāsito meti so mayā bhagavā āsito upāsito payirupāsito paripucchito paripañhitoti – saccavhayo brahme upāsito me. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘တမောနုဒော ဗုဒ္ဓော သမန္တစက္ခု၊ လောကန္တဂူ သဗ္ဗဘဝာတိဝတ္တော။

‘‘Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;

အနာသဝော သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနော၊ သစ္စဝ္ဟယော ဗ္ရဟ္မေ ဥပာသိတော မေ’’တိ။

Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me’’ti.

၁၀၅.

105.

ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ၊ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယ္ယ။

Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;

ဧဝမဟံ အပ္ပဒသ္သေ ပဟာယ၊ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော ²³ ။

Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto²⁴.

ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ, ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယ္ယာတိ ။ ဒိဇော ဝုစ္စတိ ပက္ခီ။ ကိံကာရဏာ ဒိဇော ဝုစ္စတိ ပက္ခီ? ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ ဇာယတီတိ ဒိဇော, မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ စ အဏ္ဍကောသမ္ဟာ စ။ တံကာရဏာ ဒိဇော ဝုစ္စတိ ပက္ခီတိ – ဒိဇော။ ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယာတိ ယထာ ဒိဇော ကုဗ္ဗနကံ ပရိတ္တဝနကံ အပ္ပဖလံ အပ္ပဘက္ခံ အပ္ပောဒကံ ပဟာယ ဇဟိတ္ဝာ အတိက္ကမိတ္ဝာ သမတိက္ကမိတ္ဝာ ဝီတိဝတ္တေတ္ဝာ အညံ ဗဟုပ္ဖလံ ဗဟုဘက္ခံ ဗဟူဒကံ ²⁵ မဟန္တံ ကာနနံ ဝနသဏ္ဍံ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ ဝိန္ဒေယ္ယ ပဋိလဘေယ္ယ, တသ္မိဉ္စ ဝနသဏ္ဍေ ဝာသံ ကပ္ပေယ္ယာတိ – ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနံ အာဝသေယ္ယ။

Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyyāti . Dijo vuccati pakkhī. Kiṃkāraṇā dijo vuccati pakkhī? Dvikkhattuṃ jāyatīti dijo, mātukucchimhā ca aṇḍakosamhā ca. Taṃkāraṇā dijo vuccati pakkhīti – dijo. Yathā kubbanakaṃ pahāyāti yathā dijo kubbanakaṃ parittavanakaṃ appaphalaṃ appabhakkhaṃ appodakaṃ pahāya jahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā aññaṃ bahupphalaṃ bahubhakkhaṃ bahūdakaṃ ²⁶ mahantaṃ kānanaṃ vanasaṇḍaṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, tasmiñca vanasaṇḍe vāsaṃ kappeyyāti – dijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya.

ဧဝမဟံ အပ္ပဒသ္သေ ပဟာယ, မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တောတိ။ ဧဝန္တိ ဩပမ္မသမ္ပဋိပာဒနံ။ အပ္ပဒသ္သေ ပဟာယာတိ ယော စ ဗာဝရီ ဗ္ရာဟ္မဏော ယေ စညေ တသ္သ အာစရိယာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပာဒာယ အပ္ပဒသ္သာ ပရိတ္တဒသ္သာ ထောကဒသ္သာ ဩမကဒသ္သာ လာမကဒသ္သာ ဆတုက္ကဒသ္သာ ²⁷ ဝာ။ တေ အပ္ပဒသ္သေ ပရိတ္တဒသ္သေ ထောကဒသ္သေ ဩမကဒသ္သေ လာမကဒသ္သေ ဆတုက္ကဒသ္သေ ပဟာယ ပဇဟိတ္ဝာ အတိက္ကမိတ္ဝာ သမတိက္ကမိတ္ဝာ ဝီတိဝတ္တေတ္ဝာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ အပ္ပမာဏဒသ္သံ အဂ္ဂဒသ္သံ သေဋ္ဌဒသ္သံ ဝိသေဋ္ဌဒသ္သံ ပာမောက္ခဒသ္သံ ဥတ္တမဒသ္သံ ပဝရဒသ္သံ အသမံ အသမသမံ အပ္ပဋိသမံ အပ္ပဋိဘာဂံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလံ ဒေဝာတိဒေဝံ နရာသဘံ ပုရိသသီဟံ ပုရိသနာဂံ ပုရိသာဇညံ ပုရိသနိသဘံ ပုရိသဓောရယ္ဟံ ဒသဗလဓာရိံ ²⁸ အဓိဂစ္ဆိံ ဝိန္ဒိံ ပဋိလဘိံ။ ယထာ စ ဟံသော မဟန္တံ မာနသကံ ²⁹ ဝာ သရံ အနောတတ္တံ ဝာ ဒဟံ မဟာသမုဒ္ဒံ ဝာ အက္ခောဘံ အမိတောဒကံ ဇလရာသိံ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ ဝိန္ဒေယ္ယ ပဋိလဘေယ္ယ, ဧဝမေဝ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ အက္ခောဘံ အမိတတေဇံ ပဘိန္နဉာဏံ ဝိဝဋစက္ခုံ ပညာပဘေဒကုသလံ အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒံ စတုဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တံ သုဒ္ဓာဓိမုတ္တံ သေတပစ္စတ္တံ အဒ္ဝယဘာဏိံ တာဒိံ တထာပဋိညံ အပရိတ္တံ မဟန္တံ ဂမ္ဘီရံ အပ္ပမေယ္ယံ ဒုပ္ပရိယောဂာဟံ ပဟူတရတနံ သာဂရသမံ ဆဠင္ဂုပေက္ခာယ သမန္နာဂတံ အတုလံ ဝိပုလံ အပ္ပမေယ္ယံ, တံ တာဒိသံ ပဝဒတံ မဂ္ဂဝာဒိနံ ³⁰ မေရုမိဝ နဂာနံ ဂရုဠမိဝ ဒိဇာနံ သီဟမိဝ မိဂာနံ ဥဒဓိမိဝ အဏ္ဏဝာနံ အဓိဂစ္ဆိံ, တံ သတ္ထာရံ ဇိနပဝရံ မဟေသိန္တိ – ဧဝမဟံ အပ္ပဒသ္သေ ပဟာယ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapattoti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Appadasse pahāyāti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā buddhaṃ bhagavantaṃ upādāya appadassā parittadassā thokadassā omakadassā lāmakadassā chatukkadassā ³¹ vā. Te appadasse parittadasse thokadasse omakadasse lāmakadasse chatukkadasse pahāya pajahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā buddhaṃ bhagavantaṃ appamāṇadassaṃ aggadassaṃ seṭṭhadassaṃ viseṭṭhadassaṃ pāmokkhadassaṃ uttamadassaṃ pavaradassaṃ asamaṃ asamasamaṃ appaṭisamaṃ appaṭibhāgaṃ appaṭipuggalaṃ devātidevaṃ narāsabhaṃ purisasīhaṃ purisanāgaṃ purisājaññaṃ purisanisabhaṃ purisadhorayhaṃ dasabaladhāriṃ ³² adhigacchiṃ vindiṃ paṭilabhiṃ. Yathā ca haṃso mahantaṃ mānasakaṃ ³³ vā saraṃ anotattaṃ vā dahaṃ mahāsamuddaṃ vā akkhobhaṃ amitodakaṃ jalarāsiṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, evameva buddhaṃ bhagavantaṃ akkhobhaṃ amitatejaṃ pabhinnañāṇaṃ vivaṭacakkhuṃ paññāpabhedakusalaṃ adhigatapaṭisambhidaṃ catuvesārajjappattaṃ suddhādhimuttaṃ setapaccattaṃ advayabhāṇiṃ tādiṃ tathāpaṭiññaṃ aparittaṃ mahantaṃ gambhīraṃ appameyyaṃ duppariyogāhaṃ pahūtaratanaṃ sāgarasamaṃ chaḷaṅgupekkhāya samannāgataṃ atulaṃ vipulaṃ appameyyaṃ, taṃ tādisaṃ pavadataṃ maggavādinaṃ ³⁴ merumiva nagānaṃ garuḷamiva dijānaṃ sīhamiva migānaṃ udadhimiva aṇṇavānaṃ adhigacchiṃ, taṃ satthāraṃ jinapavaraṃ mahesinti – evamahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ဒိဇော ယထာ ကုဗ္ဗနကံ ပဟာယ၊ ဗဟုပ္ဖလံ ကာနနမာဝသေယ္ယ။

‘‘Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;

ဧဝမဟံ အပ္ပဒသ္သေ ပဟာယ၊ မဟောဒဓိံ ဟံသောရိဝ အဇ္ဈပတ္တော’’တိ။

Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto’’ti.

၁၀၆.

106.

ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊

Ye me pubbe viyākaṃsu,

ဟုရံ ဂောတမသာသနာ ‘ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိသ္သတိ’။

Huraṃ gotamasāsanā ‘iccāsi iti bhavissati’;

သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ၊ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ။

Sabbaṃ taṃ itihītihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ.

ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသူတိ။ ယေတိ ယော စ ဗာဝရီ ဗ္ရာဟ္မဏော ယေ စညေ တသ္သ အာစရိယာ, တေ သကံ ဒိဋ္ဌိံ သကံ ခန္တိံ သကံ ရုစိံ သကံ လဒ္ဓိံ သကံ အဇ္ဈာသယံ သကံ အဓိပ္ပာယံ ဗ္ယာကံသု အာစိက္ခိံသု ဒေသယိံသု ပညပိံသု ပဋ္ဌပိံသု ဝိဝရိံသု ဝိဘဇိံသု ဥတ္တာနီအကံသု ပကာသေသုန္တိ – ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု။

Ye me pubbe viyākaṃsūti. Yeti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā, te sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ byākaṃsu ācikkhiṃsu desayiṃsu paññapiṃsu paṭṭhapiṃsu vivariṃsu vibhajiṃsu uttānīakaṃsu pakāsesunti – ye me pubbe viyākaṃsu.

ဟုရံ ဂောတမသာသနာတိ ဟုရံ ဂောတမသာသနာ, ပရံ ဂောတမသာသနာ, ပုရေ ဂောတမသာသနာ, ပဌမတရံ ဂောတမသာသနာ ဗုဒ္ဓသာသနာ ဇိနသာသနာ တထာဂတသာသနာ ³⁵ အရဟန္တသာသနာတိ – ဟုရံ ဂောတမသာသနာ။

Huraṃ gotamasāsanāti huraṃ gotamasāsanā, paraṃ gotamasāsanā, pure gotamasāsanā, paṭhamataraṃ gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā ³⁶ arahantasāsanāti – huraṃ gotamasāsanā.

ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိသ္သတီတိ ဧဝံ ကိရ အာသိ, ဧဝံ ကိရ ဘဝိသ္သတီတိ – ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိသ္သတိ။

Iccāsi iti bhavissatīti evaṃ kira āsi, evaṃ kira bhavissatīti – iccāsi iti bhavissati.

သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟန္တိ သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ ဣတိကိရာယ ပရမ္ပရာယ ပိဋကသမ္ပဒာယ တက္ကဟေတု နယဟေတု အာကာရပရိဝိတက္ကေန ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ န သာမံ သယမဘိညာတံ န အတ္တပစ္စက္ခံ ဓမ္မံ ယံ ကထယိံသူတိ – သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ။

Sabbaṃtaṃ itihītihanti sabbaṃ taṃ itihītihaṃ itikirāya paramparāya piṭakasampadāya takkahetu nayahetu ākāraparivitakkena diṭṭhinijjhānakkhantiyā na sāmaṃ sayamabhiññātaṃ na attapaccakkhaṃ dhammaṃ yaṃ kathayiṃsūti – sabbaṃ taṃ itihītihaṃ.

သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနန္တိ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ ဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ သင္ကပ္ပဝဍ္ဎနံ ကာမဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဉာတိဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ဇနပဒဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ အမရာဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ ပရာနုဒယတာပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနံ အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တဝိတက္ကဝဍ္ဎနန္တိ – သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎနံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhananti sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ vitakkavaḍḍhanaṃ saṅkappavaḍḍhanaṃ kāmavitakkavaḍḍhanaṃ byāpādavitakkavaḍḍhanaṃ vihiṃsāvitakkavaḍḍhanaṃ ñātivitakkavaḍḍhanaṃ janapadavitakkavaḍḍhanaṃ amarāvitakkavaḍḍhanaṃ parānudayatāpaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ anavaññattipaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhananti – sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ယေ မေ ပုဗ္ဗေ ဝိယာကံသု၊ ဟုရံ ဂောတမသာသနာ။

‘‘Ye me pubbe viyākaṃsu, huraṃ gotamasāsanā;

‘ဣစ္စာသိ ဣတိ ဘဝိသ္သ’တိ။

‘Iccāsi iti bhavissa’ti;

သဗ္ဗံ တံ ဣတိဟီတိဟံ၊ သဗ္ဗံ တံ တက္ကဝဍ္ဎန’’န္တိ။

Sabbaṃ taṃ itihītihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhana’’nti.

၁၀၇.

107.

ဧကော တမောနုဒာသီနော၊ ဇုတိမာ သော ပဘင္ကရော။

Eko tamonudāsīno, jutimā so pabhaṅkaro;

ဂောတမော ဘူရိပညာဏော၊ ဂောတမော ဘူရိမေဓသော။

Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso.

ဧကော တမောနုဒာသီနောတိ။ ဧကောတိ ဘဂဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇသင္ခာတေန ဧကော, အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော, တဏ္ဟာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော, ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတဒောသောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော, ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဧကော။

Eko tamonudāsīnoti. Ekoti bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

ကထံ ဘဂဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇသင္ခာတေန ဧကော? ဘဂဝာ ဒဟရောဝ သမာနော သုသု ကာဠကေသော ဘဒ္ရေန ယောဗ္ဗနေန သမန္နာဂတော ပဌမေန ဝယသာ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အသ္သုမုခာနံ ရောဒန္တာနံ ဝိလပန္တာနံ ဉာတိသင္ဃံ သဗ္ဗံ ဃရာဝာသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပုတ္တဒာရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တ္ဝာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ။ ဧဝံ ဘဂဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇသင္ခာတေန ဧကော။

Kathaṃ bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susu kāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rodantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko.

ကထံ ဘဂဝာ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော? ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဧကော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ ³⁷ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ ³⁸။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ , ဧကော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော အဘိက္ကမတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော ရဟော နိသီဒတိ, ဧကော စင္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ။ ဧဝံ ဘဂဝာ အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော။

Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? Evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni ³⁹ paṭisallānasāruppāni ⁴⁰. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati , eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko.

ကထံ ဘဂဝာ တဏ္ဟာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ဧကော အဒုတိယော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နဇ္ဇာ နေရဉ္ဇရာယ တီရေ ဗောဓိရုက္ခမူလေ မဟာပဓာနံ ပဒဟန္တော မာရံ သသေနံ ကဏ္ဟံ နမုစိံ ပမတ္တဗန္ဓုံ ဝိဓမိတ္ဝာ တဏ္ဟာဇာလိနိံ ⁴¹ ဝိသဋံ ⁴² ဝိသတ္တိကံ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗ္ယန္တီအကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။

Kathaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ kaṇhaṃ namuciṃ pamattabandhuṃ vidhamitvā taṇhājāliniṃ ⁴³ visaṭaṃ ⁴⁴ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi.

‘‘တဏ္ဟာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓာန သံသရံ။

‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;

ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.

‘‘ဧတမာဒီနဝံ ⁴⁵ ဉတ္ဝာ၊ တဏ္ဟံ ⁴⁶ ဒုက္ခသ္သ သမ္ဘဝံ။

‘‘Etamādīnavaṃ ⁴⁷ ñatvā, taṇhaṃ ⁴⁸ dukkhassa sambhavaṃ;

ဝီတတဏ္ဟော အနာဒာနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.

ဧဝံ ဘဂဝာ တဏ္ဟာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော။

Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

ကထံ ဘဂဝာ ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော? ရာဂသ္သ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော, ဒောသသ္သ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတဒောသောတိ ဧကော, မောဟသ္သ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော။

Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko.

ကထံ ဘဂဝာ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော? ဧကာယနမဂ္ဂော ဝုစ္စတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ပေ.။ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။

Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒသ္သီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ။

‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;

ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ⁴⁹ ပုဗ္ဗေ၊ တရိသ္သန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။

Etena maggena tariṃsu ⁵⁰ pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.

ဧဝံ ဘဂဝာ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော။

Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

ကထံ ဘဂဝာ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဧကော။ ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဝီမံသာ ဝိပသ္သနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ။ ဘဂဝာ တေန ဗောဓိဉာဏေန ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ။ အထ ဝာ, ယံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အနုဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ ပဋိဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ သမ္ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဖသ္သိတဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သဗ္ဗံ တံ တေန ဗောဓိဉာဏေန ဗုဇ္ဈိ အနုဗုဇ္ဈိ ပဋိဗုဇ္ဈိ သမ္ဗုဇ္ဈိ အဓိဂစ္ဆိ ဖသ္သေသိ သစ္ဆာကာသိ။ ဧဝံ ဘဂဝာ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဧကော။

Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko. Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi . Bhagavā tena bodhiñāṇena ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi. Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ sabbaṃ taṃ tena bodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsi. Evaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

တမောနုဒောတိ ဘဂဝာ ရာဂတမံ ဒောသတမံ မောဟတမံ ဒိဋ္ဌိတမံ ကိလေသတမံ ဒုစ္စရိတတမံ အန္ဓကရဏံ အစက္ခုကရဏံ အညာဏကရဏံ ပညာနိရောဓိကံ ဝိဃာတပက္ခိကံ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကံ နုဒိ ပနုဒိ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗ္ယန္တီအကာသိ အနဘာဝံ ဂမေသိ။ အာသီနောတိ နိသိန္နော ဘဂဝာ ပာသာဏကေ စေတိယေတိ – အာသီနော ⁵¹။

Tamonudoti bhagavā rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Āsīnoti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno ⁵².

နဂသ္သ ပသ္သေ အာသီနံ၊ မုနိံ ဒုက္ခသ္သ ပာရဂုံ။

Nagassa passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;

သာဝကာ ပယိရုပာသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနောတိ။

Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.

ဧဝမ္ပိ ဘဂဝာ အာသီနော။ပေ.။ အထ ဝာ, ဘဂဝာ သဗ္ဗောသ္သုက္ကပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓတ္တာ အာသီနော သော ဝုတ္ထဝာသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ.။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ, ဧဝမ္ပိ ဘဂဝာ အာသီနောတိ – ဧကော တမောနုဒာသီနော။

Evampi bhagavā āsīno…pe… atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti, evampi bhagavā āsīnoti – eko tamonudāsīno.

ဇုတိမာ သော ပဘင္ကရောတိ။ ဇုတိမာတိ ဇုတိမာ မတိမာ ပဏ္ဍိတော ပညဝာ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ။ ပဘင္ကရောတိ ပဘင္ကရော အာလောကကရော ဩဘာသကရော ဒီပင္ကရော ပဒီပကရော ဥဇ္ဇောတကရော ပဇ္ဇောတကရောတိ – ဇုတိမာ သော ပဘင္ကရော။

Jutimā so pabhaṅkaroti. Jutimāti jutimā matimā paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Pabhaṅkaroti pabhaṅkaro ālokakaro obhāsakaro dīpaṅkaro padīpakaro ujjotakaro pajjotakaroti – jutimā so pabhaṅkaro.

ဂောတမော ဘူရိပညာဏောတိ ဂောတမော ဘူရိပညာဏော ဉာဏပညာဏော ပညာဓဇော ပညာကေတု ပညာဓိပတေယ္ယော ဝိစယဗဟုလော ပဝိစယဗဟုလော ဩက္ခာယနဗဟုလော သမောက္ခာယနဓမ္မော ဝိဘူတဝိဟာရီ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယော။

Gotamobhūripaññāṇoti gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo.

ဓဇော ရထသ္သ ပညာဏံ၊ ဓူမော ⁵³ ပညာဏမဂ္ဂိနော။

Dhajo rathassa paññāṇaṃ, dhūmo ⁵⁴ paññāṇamaggino;

ရာဇာ ရဋ္ဌသ္သ ပညာဏံ၊ ဘတ္တာ ပညာဏမိတ္ထိယာတိ။

Rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ, bhattā paññāṇamitthiyāti.

ဧဝမေဝ ဂောတမော ဘူရိပညာဏော ဉာဏပညာဏော ပညာဓဇော ပညာကေတု ပညာဓိပတေယ္ယော ဝိစယဗဟုလော ပဝိစယဗဟုလော ဩက္ခာယနဗဟုလော သမောက္ခာယနဓမ္မော ဝိဘူတဝိဟာရီ တစ္စရိတော တဗ္ဗဟုလော တဂ္ဂရုကော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယောတိ – ဂောတမော ဘူရိပညာဏော။

Evameva gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – gotamo bhūripaññāṇo.

ဂောတမော ဘူရိမေဓသောတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝာ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓာ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝာ ဣမာယ မေဓာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓော သုမေဓသောတိ ⁵⁵ – ဂောတမော ဘူရိမေဓသော။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Gotamo bhūrimedhasoti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti ⁵⁶ – gotamo bhūrimedhaso. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ဧကော တမောနုဒာသီနော၊ ဇုတိမာ သော ပဘင္ကရော။

‘‘Eko tamonudāsīno, jutimā so pabhaṅkaro;

ဂောတမော ဘူရိပညာဏော၊ ဂောတမော ဘူရိမေဓသော’’တိ။

Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso’’ti.

၁၀၈.

108.

ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.

ယော မေ ဓမ္မဒေသေသီတိ။ ယောတိ ယော သော ဘဂဝာ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဓမ္မမဒေသေသီတိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ။ပေ.။ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂာမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ။

Yo me dhammadesesīti. Yoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne…pe… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo me dhammamadesesi.

သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကန္တိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပသ္သိကံ ဩပနေယ္ယိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ – ဧဝံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အထ ဝာ, ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တသ္သ မဂ္ဂသ္သ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ, ဧဝမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အကာလိကန္တိ ယထာ မနုသ္သာ ကာလိကံ ဓနံ ဒတ္ဝာ အနန္တရာ န လဘန္တိ ကာလံ အာဂမေန္တိ, နေဝာယံ ဓမ္မော။ ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တသ္သ မဂ္ဂသ္သ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ, န ပရတ္ထ န ပရလောကေ, ဧဝံ အကာလိကန္တိ – သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကန္တိ။ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ တဏ္ဟက္ခယန္တိ တဏ္ဟက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒောသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ။ အနီတိကန္တိ ဤတိ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင္ခာရာ စ။ ဤတိပ္ပဟာနံ ဤတိဝူပသမံ ဤတိပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ဤတိပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ။

Taṇhakkhayamanītikanti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယသ္သာတိ နိဗ္ဗာနသ္သ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓာ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂော နတ္ထိ န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမ္ဟိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ ဝာတိ – ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Yassa natthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီ’’တိ။

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.

၁၀၉.

109.

ကိံ နု တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသိ၊ မုဟုတ္တမပိ ပိင္ဂိယ။

Kiṃ nu tamhā vippavasi, muhuttamapi piṅgiya;

ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာ။

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.

ကိံ နု တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသီတိ ကိံ နု ဗုဒ္ဓမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသိ အပေသိ အပဂစ္ဆိ ⁵⁷ ဝိနာ ဟောသီတိ – ကိံ နု တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသိ။

Kiṃ nu tamhā vippavasīti kiṃ nu buddhamhā vippavasi apesi apagacchi ⁵⁸ vinā hosīti – kiṃ nu tamhā vippavasi.

မုဟုတ္တမပိ ပိင္ဂိယာတိ မုဟုတ္တမ္ပိ ခဏမ္ပိ လယမ္ပိ ဝယမ္ပိ အဒ္ဓမ္ပီတိ – မုဟုတ္တမပိ။ ပိင္ဂိယာတိ ဗာဝရီ တံ နတ္တာရံ နာမေန အာလပတိ။

Muhuttamapi piṅgiyāti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampīti – muhuttamapi. Piṅgiyāti bāvarī taṃ nattāraṃ nāmena ālapati.

ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာတိ ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာ ဉာဏပညာဏာ ပညာဓဇာ ပညာကေတုမ္ဟာ ပညာဓိပတေယ္ယမ္ဟာ ဝိစယဗဟုလာ ပဝိစယဗဟုလာ ဩက္ခာယနဗဟုလာ သမောက္ခာယနဓမ္မာ ဝိဘူတဝိဟာရိမ္ဟာ တစ္စရိတာ တဗ္ဗဟုလာ တဂ္ဂရုကာ တန္နိန္နာ တပ္ပောဏာ တပ္ပဗ္ဘာရာ တဒဓိမုတ္တာ တဒဓိပတေယ္ယမ္ဟာတိ – ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာ။

Gotamābhūripaññāṇāti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā okkhāyanabahulā samokkhāyanadhammā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhāti – gotamā bhūripaññāṇā.

ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝာ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓာ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝာ ဣမာယ မေဓာယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော, တသ္မာ ဗုဒ္ဓော သုမေဓသောတိ – ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

Gotamā bhūrimedhasāti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti – gotamā bhūrimedhasā. Tenāha so brāhmaṇo –

‘‘ကိံနု တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသိ၊ မုဟုတ္တမပိ ပိင္ဂိယ။

‘‘Kiṃnu tamhā vippavasi, muhuttamapi piṅgiya;

ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာ’’တိ။

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā’’ti.

၁၁၀.

110.

ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.

ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသီတိ ယော သော ဘဂဝာ။ပေ.။ တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဓမ္မမဒေသေသီတိ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ။ပေ.။ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂာမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ။

Yo te dhammamadesesīti yo so bhagavā…pe… tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ…pe… nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo te dhammamadesesi.

သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကန္တိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပသ္သိကံ ဩပနေယ္ယိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ – ဧဝံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အထ ဝာ, ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တသ္သ မဂ္ဂသ္သ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ – ဧဝမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အကာလိကန္တိ ယထာ မနုသ္သာ ကာလိကံ ဓနံ ဒတ္ဝာ အနန္တရာ န လဘန္တိ, ကာလံ အာဂမေန္တိ, နေဝာယံ ဓမ္မော။ ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ; တသ္သ မဂ္ဂသ္သ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ, န ပရတ္ထ န ပရလောကေ, ဧဝံ အကာလိကန္တိ – သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti – evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti; tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကန္တိ ။ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ တဏ္ဟက္ခယန္တိ တဏ္ဟက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒောသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ။ အနီတိကန္တိ ဤတိ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင္ခာရာ စ။ ဤတိပ္ပဟာနံ ဤတိဝူပသမံ ဤတိပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ဤတိပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ။

Taṇhakkhayamanītikanti . Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

Yassanatthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha so brāhmaṇo –

‘‘ယော တေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

‘‘Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီ’’တိ။

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.

၁၁၁.

111.

နာဟံ တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသာမိ၊ မုဟုတ္တမပိ ဗ္ရာဟ္မဏ။

Nāhaṃtamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;

ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာ။

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.

နာဟံ တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသာမီတိ နာဟံ ဗုဒ္ဓမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသာမိ အပေမိ အပဂစ္ဆာမိ ဝိနာ ဟောမီတိ – နာဟံ တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသာမိ။

Nāhaṃ tamhā vippavasāmīti nāhaṃ buddhamhā vippavasāmi apemi apagacchāmi vinā homīti – nāhaṃ tamhā vippavasāmi.

မုဟုတ္တမပိ ဗ္ရာဟ္မဏာတိ မုဟုတ္တမ္ပိ ခဏမ္ပိ လယမ္ပိ ဝယမ္ပိ အဒ္ဓမ္ပီတိ မုဟုတ္တမပိ။ ဗ္ရာဟ္မဏာတိ ဂာရဝေန မာတုလံ အာလပတိ။

Muhuttamapi brāhmaṇāti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampīti muhuttamapi. Brāhmaṇāti gāravena mātulaṃ ālapati.

Gotamā bhūripaññāṇāti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā okkhāyanabahulā samokkhāyanadhammā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhāti – gotamā bhūripaññāṇā.

ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာတိ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝာ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတော။ မေဓာ ဝုစ္စတိ ပညာ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝာ ဣမာယ မေဓာယ ပညာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော သုမေဓသောတိ – ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Gotamā bhūrimedhasāti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho sumedhasoti – gotamā bhūrimedhasā. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘နာဟံ တမ္ဟာ ဝိပ္ပဝသာမိ၊ မုဟုတ္တမပိ ဗ္ရာဟ္မဏ။

‘‘Nāhaṃ tamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;

ဂောတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂောတမာ ဘူရိမေဓသာ’’တိ။

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā’’ti.

၁၁၂.

112.

ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

Yome dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.

ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသီတိ ယော သော ဘဂဝာ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။ ဓမ္မမဒေသေသီတိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒေ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ နိဗ္ဗာနဉ္စ နိဗ္ဗာနဂာမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ အာစိက္ခိ ဒေသေသိ ပညပေသိ ပဋ္ဌပေသိ ဝိဝရိ ဝိဘဇိ ဥတ္တာနီအကာသိ ပကာသေသီတိ – ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ။

Yo me dhammamadesesīti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo me dhammamadesesi.

သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကန္တိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပသ္သိကံ ဩပနေယ္ယိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ, ဧဝံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အထ ဝာ, ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တသ္သ မဂ္ဂသ္သ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ, ဧဝမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ။ အကာလိကန္တိ ယထာ မနုသ္သာ ကာလိကံ ဓနံ ဒတ္ဝာ အနန္တရာ န လဘန္တိ, ကာလံ အာဂမေန္တိ, နေဝာယံ ဓမ္မော။ ယော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ, တသ္သ မဂ္ဂသ္သ အနန္တရာ သမနန္တရာ အဓိဂစ္ဆတေဝ ဖလံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ, န ပရတ္ထ န ပရလောကေ, ဧဝံ အကာလိကန္တိ – သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti, evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကန္တိ ။ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ တဏ္ဟက္ခယန္တိ တဏ္ဟက္ခယံ ရာဂက္ခယံ ဒောသက္ခယံ မောဟက္ခယံ ဂတိက္ခယံ ဥပပတ္တိက္ခယံ ပဋိသန္ဓိက္ခယံ ဘဝက္ခယံ သံသာရက္ခယံ ဝဋ္ဋက္ခယံ။ အနီတိကန္တိ ဤတိ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင္ခာရာ စ။ ဤတိပ္ပဟာနံ ဤတိဝူပသမံ ဤတိပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ။

Taṇhakkhayamanītikanti . Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယသ္သာတိ နိဗ္ဗာနသ္သ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓာ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂော နတ္ထိ န အတ္ထိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမ္ဟိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ ဝာတိ – ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Yassa natthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na atthi na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ယော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။

‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

တဏ္ဟက္ခယမနီတိကံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီ’’တိ။

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.

၁၁၃.

113.

ပသ္သာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗ္ရာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။

Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;

နမသ္သမာနော ဝိဝသေမိ ⁵⁹ ရတ္တိံ၊ တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝာသံ။

Namassamāno vivasemi⁶⁰rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsaṃ.

ပသ္သာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝာတိ ယထာ စက္ခုမာ ပုရိသော အာလောကေ ရူပဂတာနိ ပသ္သေယ္ယ ဒက္ခေယ္ယ ဩလောကေယ္ယ နိဇ္ဈာယေယ္ယ ဥပပရိက္ခေယ္ယ, ဧဝမေဝာဟံ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ မနသာ ပသ္သာမိ ဒက္ခာမိ ဩလောကေမိ နိဇ္ဈာယာမိ ဥပပရိက္ခာမီတိ – ပသ္သာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ။

Passāmi naṃ manasā cakkhunāvāti yathā cakkhumā puriso āloke rūpagatāni passeyya dakkheyya olokeyya nijjhāyeyya upaparikkheyya, evamevāhaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ manasā passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmīti – passāmi naṃ manasā cakkhunāva.

ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗ္ရာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တောတိ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝာ စ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိံ မနသာ ဘာဝေန္တော အပ္ပမတ္တောတိ – ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗ္ရာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။

Rattindivaṃ brāhmaṇa appamattoti rattiñca divā ca buddhānussatiṃ manasā bhāvento appamattoti – rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto.

နမသ္သမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိန္တိ။ နမသ္သမာနောတိ ကာယေန ဝာ နမသ္သမာနော, ဝာစာယ ဝာ နမသ္သမာနော, စိတ္တေန ဝာ နမသ္သမာနော, အန္ဝတ္ထပဋိပတ္တိယာ ဝာ နမသ္သမာနော, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝာ နမသ္သမာနော သက္ကာရမာနော ဂရုကာရမာနော မာနယမာနော ပူဇယမာနော ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝိဝသေမိ အတိနာမေမိ အတိက္ကမေမီတိ – နမသ္သမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိံ။

Namassamāno vivasemi rattinti. Namassamānoti kāyena vā namassamāno, vācāya vā namassamāno, cittena vā namassamāno, anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno sakkāramāno garukāramāno mānayamāno pūjayamāno rattindivaṃ vivasemi atināmemi atikkamemīti – namassamāno vivasemi rattiṃ.

တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝာသန္တိ တာယ ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိယာ ဘာဝေန္တော အဝိပ္ပဝာသောတိ တံ မညာမိ, အဝိပ္ပဝုဋ္ဌောတိ တံ မညာမိ ဇာနာမိ။ ဧဝံ ဇာနာမိ ဧဝံ အာဇာနာမိ ဧဝံ ဝိဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဝိဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဝိဇ္ဈာမီတိ – တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝာသံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Teneva maññāmi avippavāsanti tāya buddhānussatiyā bhāvento avippavāsoti taṃ maññāmi, avippavuṭṭhoti taṃ maññāmi jānāmi. Evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi evaṃ vijānāmi evaṃ paṭivijānāmi evaṃ paṭivijjhāmīti – teneva maññāmi avippavāsaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ပသ္သာမိ နံ မနသာ စက္ခုနာဝ၊ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဗ္ရာဟ္မဏ အပ္ပမတ္တော။

‘‘Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;

နမသ္သမာနော ဝိဝသေမိ ရတ္တိံ၊ တေနေဝ မညာမိ အဝိပ္ပဝာသ’’န္တိ။

Namassamāno vivasemi rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsa’’nti.

၁၁၄.

114.

သဒ္ဓာ စ ပီတိ စ မနော သတိ စ၊ နာပေန္တိမေ ဂောတမသာသနမ္ဟာ။

Saddhāca pīti ca mano sati ca,nāpentimegotamasāsanamhā;

ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော၊ သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မိ။

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmi.

သဒ္ဓာ စ ပီတိ စ မနော သတိ စာတိ။ သဒ္ဓာတိ ယာ စ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သဒ္ဓာ သဒ္ဒဟနာ ⁶¹ ဩကပ္ပနာ အဘိပ္ပသာဒော သဒ္ဓာ သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ သဒ္ဓာဗလံ။ ပီတီတိ ယာ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ ပီတိ ပာမောဇ္ဇံ ⁶² မောဒနာ အာမောဒနာ ပမောဒနာ ဟာသော ပဟာသော ဝိတ္တိ တုဋ္ဌိ ဩဒဂ္ယံ အတ္တမနတာ စိတ္တသ္သ။ မနောတိ ယဉ္စ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ စိတ္တံ မနော မာနသံ ဟဒယံ ပဏ္ဍရံ မနော မနာယတနံ မနိန္ဒ္ရိယံ ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓာတု။ သတီတိ ယာ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သတိ အနုသ္သတိ သမ္မာသတီတိ – သဒ္ဓာ စ ပီတိ စ မနော သတိ စ။

Saddhā ca pīti ca mano sati cāti. Saddhāti yā ca bhagavantaṃ ārabbha saddhā saddahanā ⁶³ okappanā abhippasādo saddhā saddhindriyaṃ saddhābalaṃ. Pītīti yā bhagavantaṃ ārabbha pīti pāmojjaṃ ⁶⁴ modanā āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti tuṭṭhi odagyaṃ attamanatā cittassa. Manoti yañca bhagavantaṃ ārabbha cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Satīti yā bhagavantaṃ ārabbha sati anussati sammāsatīti – saddhā ca pīti ca mano sati ca.

နာပေန္တိမေ ဂောတမသာသနမ္ဟာတိ ဣမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဂောတမသာသနာ ဗုဒ္ဓသာသနာ ဇိနသာသနာ တထာဂတသာသနာ အရဟန္တသာသနာ နာပေန္တိ န ဂစ္ဆန္တိ န ဝိဇဟန္တိ န ဝိနာသေန္တီတိ – နာပေန္တိမေ ဂောတမသာသနမ္ဟာ။

Nāpentime gotamasāsanamhāti ime cattāro dhammā gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā arahantasāsanā nāpenti na gacchanti na vijahanti na vināsentīti – nāpentime gotamasāsanamhā.

ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညောတိ။ ယံ ယံ ဒိသန္တိ ပုရတ္ထိမံ ဝာ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဝာ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဝာ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဝာ ဒိသံ ဝဇတိ ဂစ္ဆတိ ကမတိ အဘိက္ကမတိ။ ဘူရိပညောတိ ဘူရိပညော မဟာပညော တိက္ခပညော ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော ။ ဘူရိ ဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ဘဂဝာ တာယ ပထဝိသမာယ ပညာယ ဝိပုလာယ ဝိတ္ထတာယ သမန္နာဂတောတိ – ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော။

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripaññoti. Yaṃ yaṃ disanti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ vajati gacchati kamati abhikkamati. Bhūripaññoti bhūripañño mahāpañño tikkhapañño puthupañño hāsapañño javanapañño nibbedhikapañño . Bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgatoti – yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño.

သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မီတိ သော ယေန ဗုဒ္ဓော တေန တေနေဝ နတော တန္နိန္နော တပ္ပောဏော တပ္ပဗ္ဘာရော တဒဓိမုတ္တော တဒဓိပတေယ္ယောတိ – သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Sa tena teneva natohamasmīti so yena buddho tena teneva nato tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – sa tena teneva natohamasmi. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘သဒ္ဓာ စ ပီတိ စ မနော သတိ စ၊ နာပေန္တိမေ ဂောတမသာသနမ္ဟာ။

‘‘Saddhā ca pīti ca mano sati ca, nāpentime gotamasāsanamhā;

ယံ ယံ ဒိသံ ဝဇတိ ဘူရိပညော၊ သ တေန တေနေဝ နတောဟမသ္မီ’’တိ။

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmī’’ti.

၁၁၅.

115.

ဇိဏ္ဏသ္သ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကသ္သ၊ တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။

Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa,teneva kāyo na paleti tattha;

သင္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စံ၊ မနော ဟိ မေ ဗ္ရာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော။

Saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto.

ဇိဏ္ဏသ္သ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကသ္သာတိ ဇိဏ္ဏသ္သ ဝုဍ္ဎသ္သ မဟလ္လကသ္သ အဒ္ဓဂတသ္သ ဝယောအနုပ္ပတ္တသ္သ။ ဒုဗ္ဗလထာမကသ္သာတိ ဒုဗ္ဗလထာမကသ္သ အပ္ပထာမကသ္သ ပရိတ္တထာမကသ္သာတိ – ဇိဏ္ဏသ္သ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကသ္သ။

Jiṇṇassa me dubbalathāmakassāti jiṇṇassa vuḍḍhassa mahallakassa addhagatassa vayoanuppattassa. Dubbalathāmakassāti dubbalathāmakassa appathāmakassa parittathāmakassāti – jiṇṇassa me dubbalathāmakassa.

တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထာတိ ကာယော ယေန ဗုဒ္ဓော တေန န ပလေတိ န ဝဇတိ န ဂစ္ဆတိ နာတိက္ကမတီတိ – တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။

Tenevakāyo na paleti tatthāti kāyo yena buddho tena na paleti na vajati na gacchati nātikkamatīti – teneva kāyo na paleti tattha.

သင္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စန္တိ သင္ကပ္ပဂမနေန ဝိတက္ကဂမနေန ဉာဏဂမနေန ပညာဂမနေန ဗုဒ္ဓိဂမနေန ဝဇာမိ ဂစ္ဆာမိ အတိက္ကမာမီတိ – သင္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စံ။

Saṅkappayantāyavajāmi niccanti saṅkappagamanena vitakkagamanena ñāṇagamanena paññāgamanena buddhigamanena vajāmi gacchāmi atikkamāmīti – saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ.

မနော ဟိ မေ ဗ္ရာဟ္မဏ တေန ယုတ္တောတိ။ မနောတိ ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ။ပေ.။ တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓာတု။ မနော ဟိ မေ ဗ္ရာဟ္မဏ တေန ယုတ္တောတိ မနော ယေန ဗုဒ္ဓော တေန ယုတ္တော ပယုတ္တော သံယုတ္တောတိ – မနော ဟိ မေ ဗ္ရာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti. Manoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjā manoviññāṇadhātu. Mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti mano yena buddho tena yutto payutto saṃyuttoti – mano hi me brāhmaṇa tena yutto. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ဇိဏ္ဏသ္သ မေ ဒုဗ္ဗလထာမကသ္သ၊ တေနေဝ ကာယော န ပလေတိ တတ္ထ။

‘‘Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa, teneva kāyo na paleti tattha;

သင္ကပ္ပယန္တာယ ဝဇာမိ နိစ္စံ၊ မနော ဟိ မေ ဗ္ရာဟ္မဏ တေန ယုတ္တော’’တိ။

Saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto’’ti.

၁၁၆.

116.

ပင္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော၊ ဒီပာ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။

Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upallaviṃ;

အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။

Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ.

ပင္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနောတိ။ ပင္ကေ သယာနောတိ ကာမပင္ကေ ကာမကဒ္ဒမေ ကာမကိလေသေ ကာမဗဠိသေ ကာမပရိဠာဟေ ကာမပလိဗောဓေ သေမာနော သယမာနော ဝသမာနော အာဝသမာနော ပရိဝသမာနော ⁶⁵ တိ – ပင္ကေ သယာနော။ ပရိဖန္ဒမာနောတိ တဏ္ဟာဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ဒိဋ္ဌိဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော , ကိလေသဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ပယောဂဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ဝိပာကဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, မနောဒုစ္စရိတဖန္ဒနာယ ဖန္ဒမာနော, ရတ္တော ရာဂေန ဖန္ဒမာနော, ဒုဋ္ဌော ဒောသေန ဖန္ဒမာနော, မူဠ္ဟော မောဟေန ဖန္ဒမာနော, ဝိနိဗန္ဓော မာနေန ဖန္ဒမာနော, ပရာမဋ္ဌော ဒိဋ္ဌိယာ ဖန္ဒမာနော, ဝိက္ခေပဂတော ဥဒ္ဓစ္စေန ဖန္ဒမာနော, အနိဋ္ဌင္ဂတော ဝိစိကိစ္ဆာယ ဖန္ဒမာနော, ထာမဂတော အနုသယေဟိ ဖန္ဒမာနော, လာဘေန ဖန္ဒမာနော, အလာဘေန ဖန္ဒမာနော, ယသေန ဖန္ဒမာနော, အယသေန ဖန္ဒမာနော, ပသံသာယ ဖန္ဒမာနော, နိန္ဒာယ ဖန္ဒမာနော, သုခေန ဖန္ဒမာနော, ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, ဇာတိယာ ဖန္ဒမာနော, ဇရာယ ဖန္ဒမာနော, ဗ္ယာဓိနာ ဖန္ဒမာနော, မရဏေန ဖန္ဒမာနော, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသေဟိ ဖန္ဒမာနော, နေရယိကေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, တိရစ္ဆာနယောနိကေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, ပေတ္တိဝိသယိကေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော, မာနုသိကေန ဒုက္ခေန။ပေ.။ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘဋ္ဌိတိမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနမူလကေန ဒုက္ခေန။ ဇာတသ္သူပနိဗန္ဓကေန ဒုက္ခေန။ ဇာတသ္သ ပရာဓေယ္ယကေန ဒုက္ခေန။ အတ္တူပက္ကမေန ဒုက္ခေန။ ပရူပက္ကမေန ဒုက္ခေန။ သင္ခာရဒုက္ခေန။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခေန။ စက္ခုရောဂေန ဒုက္ခေန။ သောတရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဃာနရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဇိဝ္ဟာရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကာယရောဂေန ဒုက္ခေန။ သီသရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကဏ္ဏရောဂေန ဒုက္ခေန။ မုခရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဒန္တရောဂေန ဒုက္ခေန။ ဩဋ္ဌရောဂေန ဒုက္ခေန။ ကာသေန။ သာသေန။ ပိနာသေန။ ဍာဟေန ⁶⁶ ။ ဇရေန။ ကုစ္ဆိရောဂေန။ မုစ္ဆာယ။ ပက္ခန္ဒိကာယ။ သူလာယ။ ဝိသူစိကာယ။ ကုဋ္ဌေန။ ဂဏ္ဍေန။ ကိလာသေန။ သောသေန။ အပမာရေန ။ ဒဒ္ဒုယာ။ ကဏ္ဍုယာ။ ကစ္ဆုယာ။ ရခသာယ။ ဝိတစ္ဆိကာယ။ လောဟိတပိတ္တေန ⁶⁷ ။ မဓုမေဟေန။ အံသာယ။ ပိဠကာယ။ ဘဂန္ဒလေန ⁶⁸ ။ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သေမ္ဟသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ ဝာတသမုဋ္ဌာနေန အာဗာဓေန။ သန္နိပာတိကေန အာဗာဓေန။ ဥတုပရိဏာမဇေန အာဗာဓေန။ ဝိသမပရိဟာရဇေန အာဗာဓေန။ ဩပက္ကမိကေန အာဗာဓေန။ ကမ္မဝိပာကဇေန အာဗာဓေန။ သီတေန။ ဥဏ္ဟေန။ ဇိဃစ္ဆာယ ။ ပိပာသာယ။ ဥစ္စာရေန။ ပသ္သာဝေန။ ဍံသမကသဝာတာတပသရီသပသမ္ဖသ္သေန ဒုက္ခေန။ မာတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ပိတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ပုတ္တမရဏေန ဒုက္ခေန။ ဓီတုမရဏေန ဒုက္ခေန။ ဉာတိဗ္ယသနေန ဒုက္ခေန။ ဘောဂဗ္ယသနေန ဒုက္ခေန။ ရောဂဗ္ယသနေန ဒုက္ခေန။ သီလဗ္ယသနေန ဒုက္ခေန။ ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနေန ဒုက္ခေန ဖန္ဒမာနော ပရိဖန္ဒမာနော ပဝေဓမာနော သမ္ပဝေဓမာနောတိ – ပင္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော။

Paṅkesayāno pariphandamānoti. Paṅke sayānoti kāmapaṅke kāmakaddame kāmakilese kāmabaḷise kāmapariḷāhe kāmapalibodhe semāno sayamāno vasamāno āvasamāno parivasamāno ⁶⁹ ti – paṅke sayāno. Pariphandamānoti taṇhāphandanāya phandamāno, diṭṭhiphandanāya phandamāno , kilesaphandanāya phandamāno, payogaphandanāya phandamāno, vipākaphandanāya phandamāno, manoduccaritaphandanāya phandamāno, ratto rāgena phandamāno, duṭṭho dosena phandamāno, mūḷho mohena phandamāno, vinibandho mānena phandamāno, parāmaṭṭho diṭṭhiyā phandamāno, vikkhepagato uddhaccena phandamāno, aniṭṭhaṅgato vicikicchāya phandamāno, thāmagato anusayehi phandamāno, lābhena phandamāno, alābhena phandamāno, yasena phandamāno, ayasena phandamāno, pasaṃsāya phandamāno, nindāya phandamāno, sukhena phandamāno, dukkhena phandamāno, jātiyā phandamāno, jarāya phandamāno, byādhinā phandamāno, maraṇena phandamāno, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamāno, nerayikena dukkhena phandamāno, tiracchānayonikena dukkhena phandamāno, pettivisayikena dukkhena phandamāno, mānusikena dukkhena…pe… gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena dukkhena… gabbhavuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… saṅkhāradukkhena… vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena dukkhena… ghānarogena dukkhena… jivhārogena dukkhena… kāyarogena dukkhena… sīsarogena dukkhena… kaṇṇarogena dukkhena… mukharogena dukkhena… dantarogena dukkhena… oṭṭharogena dukkhena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena ⁷⁰ … jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena … dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitapittena ⁷¹ … madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena ⁷² … pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya … pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… puttamaraṇena dukkhena… dhītumaraṇena dukkhena… ñātibyasanena dukkhena… bhogabyasanena dukkhena… rogabyasanena dukkhena… sīlabyasanena dukkhena… diṭṭhibyasanena dukkhena phandamāno pariphandamāno pavedhamāno sampavedhamānoti – paṅke sayāno pariphandamāno.

ဒီပာ ဒီပံ ဥပလ္လဝိန္တိ သတ္ထာရတော သတ္ထာရံ ဓမ္မက္ခာနတော ဓမ္မက္ခာနံ ဂဏတော ဂဏံ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိပဒာယ ပဋိပဒံ မဂ္ဂတော မဂ္ဂံ ပလ္လဝိံ ဥပလ္လဝိံ သမ္ပလ္လဝိန္တိ – ဒီပာ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။

Dīpā dīpaṃ upallavinti satthārato satthāraṃ dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gaṇato gaṇaṃ diṭṭhiyā diṭṭhiṃ paṭipadāya paṭipadaṃ maggato maggaṃ pallaviṃ upallaviṃ sampallavinti – dīpā dīpaṃ upallaviṃ.

အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓန္တိ။ အထာတိ ပဒသန္ဓိ ပဒသံသဂ္ဂော ပဒပာရိပူရီ အက္ခရသမဝာယော ဗ္ယဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာ ပဒာနုပုဗ္ဗတာပေတံ – အထာတိ။ အဒ္ဒသာသိန္တိ အဒ္ဒသံ အဒ္ဒက္ခိံ အပသ္သိံ ပဋိဝိဇ္ဈိံ။ ဗုဒ္ဓောတိ ယော သော ဘဂဝာ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓောတိ – အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ။

Athaddasāsiṃ sambuddhanti. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Addasāsinti addasaṃ addakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhiṃ. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – athaddasāsiṃ sambuddhaṃ.

ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝန္တိ။ ဩဃတိဏ္ဏန္တိ ဘဂဝာ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော, ဘဝောဃံ တိဏ္ဏော, ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော, အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော, သဗ္ဗသံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော, သော ဝုတ္ထဝာသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ.။ ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ – ဩဃတိဏ္ဏံ။ အနာသဝန္တိ စတ္တာရော အာသဝာ – ကာမာသဝော, ဘဝာသဝော, ဒိဋ္ဌာသဝော, အဝိဇ္ဇာသဝော။ တေ အာသဝာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အနာသဝာတိ – ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Oghatiṇṇamanāsavanti. Oghatiṇṇanti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto, so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – oghatiṇṇaṃ. Anāsavanti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavāti – oghatiṇṇamanāsavaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ပင္ကေ သယာနော ပရိဖန္ဒမာနော၊ ဒီပာ ဒီပံ ဥပလ္လဝိံ။

‘‘Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upallaviṃ;

အထဒ္ဒသာသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဩဃတိဏ္ဏမနာသဝ’’န္တိ။

Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsava’’nti.

၁၁၇.

117.

ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓော၊ ဘဒ္ရာဝုဓော အာဠဝိဂောတမော စ။

Yathā ahū vakkali muttasaddho,bhadrāvudho āḷavigotamo ca;

ဧဝမေဝ တ္ဝမ္ပိ ပမုဉ္စသ္သု သဒ္ဓံ၊ ဂမိသ္သသိ တ္ဝံ ပိင္ဂိယ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ပာရံ။

Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ, gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.

ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓော, ဘဒ္ရာဝုဓော အာဠဝိဂောတမော စာတိ ယထာ ဝက္ကလိတ္ထေရော ⁷³ သဒ္ဓော သဒ္ဓာဂရုကော သဒ္ဓာပုဗ္ဗင္ဂမော သဒ္ဓာဓိမုတ္တော သဒ္ဓာဓိပတေယ္ယော အရဟတ္တပ္ပတ္တော, ယထာ ဘဒ္ရာဝုဓော ထေရော သဒ္ဓော သဒ္ဓာဂရုကော သဒ္ဓာပုဗ္ဗင္ဂမော သဒ္ဓာဓိမုတ္တော သဒ္ဓာဓိပတေယ္ယော အရဟတ္တပ္ပတ္တော, ယထာ အာဠဝိဂောတမော ထေရော သဒ္ဓော သဒ္ဓာဂရုကော သဒ္ဓာပုဗ္ဗင္ဂမော သဒ္ဓာဓိမုတ္တော သဒ္ဓာဓိပတေယ္ယော အရဟတ္တပ္ပတ္တောတိ – ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓော ဘဒ္ရာဝုဓော အာဠဝိဂောတမော စ။

Yathāahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavigotamo cāti yathā vakkalitthero ⁷⁴ saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā bhadrāvudho thero saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā āḷavigotamo thero saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappattoti – yathā ahū vakkali muttasaddho bhadrāvudho āḷavigotamo ca.

ဧဝမေဝ တ္ဝမ္ပိ ပမုဉ္စသ္သု သဒ္ဓန္တိ ဧဝမေဝ တ္ဝံ သဒ္ဓံ မုဉ္စသ္သု ပမုဉ္စသ္သု သမ္ပမုဉ္စသ္သု အဓိမုဉ္စသ္သု ဩကပ္ပေဟိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ သဒ္ဓံ မုဉ္စသ္သု ပမုဉ္စသ္သု သမ္ပမုဉ္စသ္သု အဓိမုဉ္စသ္သု ဩကပ္ပေဟိ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ သဒ္ဓံ မုဉ္စသ္သု ပမုဉ္စသ္သု သမ္ပမုဉ္စသ္သု အဓိမုဉ္စသ္သု ဩကပ္ပေဟိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ သဒ္ဓံ မုဉ္စသ္သု ပမုဉ္စသ္သု, သမ္ပမုဉ္စသ္သု အဓိမုဉ္စသ္သု ဩကပ္ပေဟီတိ – ဧဝမေဝ တ္ဝမ္ပိ ပမုဉ္စသ္သု သဒ္ဓံ။

Evameva tvampi pamuñcassu saddhanti evameva tvaṃ saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu, sampamuñcassu adhimuñcassu okappehīti – evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ.

ဂမိသ္သသိ တ္ဝံ ပိင္ဂိယ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ပာရန္တိ မစ္စုဓေယ္ယံ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင္ခာရာ စ။ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ပာရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ, ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ ဂမိသ္သသိ တ္ဝံ ပိင္ဂိယ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ပာရန္တိ တ္ဝံ ပာရံ ဂမိသ္သသိ, ပာရံ အဓိဂမိသ္သသိ, ပာရံ ဖသ္သိသ္သသိ, ပာရံ သစ္ဆိကရိသ္သသီတိ – ဂမိသ္သသိ တ္ဝံ ပိင္ဂိယ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ပာရံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāranti maccudheyyaṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Maccudheyyassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāranti tvaṃ pāraṃ gamissasi, pāraṃ adhigamissasi, pāraṃ phassissasi, pāraṃ sacchikarissasīti – gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ. Tenāha bhagavā –

‘‘ယထာ အဟူ ဝက္ကလိ မုတ္တသဒ္ဓော၊ ဘဒ္ရာဝုဓော အာဠဝိဂောတမော စ။

‘‘Yathā ahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavigotamo ca;

ဧဝမေဝ တ္ဝမ္ပိ ပမုဉ္စသ္သု သဒ္ဓံ၊

Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ,

ဂမိသ္သသိ တ္ဝံ ပိင္ဂိယ မစ္စုဓေယ္ယသ္သ ပာရ’’န္တိ။

Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāra’’nti.

၁၁၈.

118.

ဧသ ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ၊ သုတ္ဝာန မုနိနော ဝစော။

Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;

ဝိဝဋစ္ဆဒော ⁷⁵ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ အခိလော ပဋိဘာနဝာ ⁷⁶ ။

Vivaṭacchado⁷⁷sambuddho, akhilo paṭibhānavā⁷⁸.

ဧသ ဘိယ္ယော ပသီဒာမီတိ ဧသ ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော သဒ္ဒဟာမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ဩကပ္ပေမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော အဓိမုစ္စာမိ; ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော သဒ္ဒဟာမိ , ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ဩကပ္ပေမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော အဓိမုစ္စာမိ; ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော သဒ္ဒဟာမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော ဩကပ္ပေမိ, ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော အဓိမုစ္စာမီတိ – ဧသ ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ။

Esa bhiyyo pasīdāmīti esa bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi, bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmi; ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi , bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmi; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi, bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmīti – esa bhiyyo pasīdāmi.

သုတ္ဝာန မုနိနော ဝစောတိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ.။ သင္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ သုတ္ဝာန မုနိနော ဝစောတိ တုယ္ဟံ ဝစနံ ဗ္ယပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတ္ဝာန ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာန ဥပဓာရယိတ္ဝာန ဥပလက္ခယိတ္ဝာနာတိ – သုတ္ဝာန မုနိနော ဝစော။

Sutvāna munino vacoti. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Sutvāna munino vacoti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvāna uggahetvāna upadhārayitvāna upalakkhayitvānāti – sutvāna munino vaco.

ဝိဝဋစ္ဆဒော သမ္ဗုဒ္ဓောတိ။ ဆဒနန္တိ ပဉ္စ ဆဒနာနိ – တဏ္ဟာဆဒနံ, ဒိဋ္ဌိဆဒနံ, ကိလေသဆဒနံ, ဒုစ္စရိတဆဒနံ, အဝိဇ္ဇာဆဒနံ။ တာနိ ဆဒနာနိ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ဝိဝဋာနိ ဝိဒ္ဓံသိတာနိ သမုဂ္ဃာဋိတာနိ ပဟီနာနိ သမုစ္ဆိန္နာနိ ဝူပသန္တာနိ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓာနိ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာနိ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာနိ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော ဝိဝဋစ္ဆဒော။ ဗုဒ္ဓောတိ ယော သော ဘဂဝာ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓောတိ – ဝိဝဋစ္ဆဒော သမ္ဗုဒ္ဓော။

Vivaṭacchado sambuddhoti. Chadananti pañca chadanāni – taṇhāchadanaṃ, diṭṭhichadanaṃ, kilesachadanaṃ, duccaritachadanaṃ, avijjāchadanaṃ. Tāni chadanāni buddhassa bhagavato vivaṭāni viddhaṃsitāni samugghāṭitāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā buddho vivaṭacchado. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – vivaṭacchado sambuddho.

အခိလော ပဋိဘာနဝာတိ။ အခိလောတိ ရာဂော ခိလော, ဒောသော ခိလော, မောဟော ခိလော, ကောဓော ခိလော, ဥပနာဟော။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ ခိလာ။ တေ ခိလာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အခိလော။

Akhilo paṭibhānavāti. Akhiloti rāgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā khilā. Te khilā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho akhilo.

ပဋိဘာနဝာတိ တယော ပဋိဘာနဝန္တော – ပရိယတ္တိ ပဋိဘာနဝာ, ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝာ, အဓိဂမပဋိဘာနဝာ။ ကတမော ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝာ? ဣဓေကစ္စသ္သ ဗုဒ္ဓဝစနံ ⁷⁹ ပရိယာပုတံ ⁸⁰ ဟောတိ သုတ္တံ ဂေယ္ယံ ဝေယ္ယာကရဏံ ဂာထာ ဥဒာနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ။ တသ္သ ပရိယတ္တိံ နိသ္သာယ ပဋိဘာတိ ⁸¹ – အယံ ပရိယတ္တိပဋိဘာနဝာ။

Paṭibhānavāti tayo paṭibhānavanto – pariyatti paṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ ⁸² pariyāputaṃ ⁸³ hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti ⁸⁴ – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.

ကတမော ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝာ? ဣဓေကစ္စော ပရိပုစ္ဆိတာ ဟောတိ အတ္ထေ စ ဉာယေ စ လက္ခဏေ စ ကာရဏေ စ ဌာနာဌာနေ စ။ တသ္သ ပရိပုစ္ဆံ နိသ္သာယ ပဋိဘာတိ – အယံ ပရိပုစ္ဆာပဋိဘာနဝာ။

Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitā hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.

ကတမော အဓိဂမပဋိဘာနဝာ? ဣဓေကစ္စသ္သ အဓိဂတာ ဟောန္တိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော, စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂာ, စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ, စတသ္သော ပဋိသမ္ဘိဒာယော, ဆ အဘိညာယော။ တသ္သ အတ္ထော ဉာတော, ဓမ္မော ဉာတော, နိရုတ္တိ ဉာတာ။ အတ္ထေ ဉာတေ အတ္ထော ပဋိဘာတိ, ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မော ပဋိဘာတိ, နိရုတ္တိယာ ဉာတာယ နိရုတ္တိ ပဋိဘာတိ။ ဣမေသု တီသု ဉာဏေသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒာ။ ဘဂဝာ ဣမာယ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒာယ ဥပေတော သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော ပဋိဘာနဝာ။ ယသ္သ ပရိယတ္တိ နတ္ထိ, ပရိပုစ္ဆာ နတ္ထိ, အဓိဂမော နတ္ထိ, ကိံ တသ္သ ပဋိဘာယိသ္သတီတိ – အခိလော ပဋိဘာနဝာ ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, cattāro ariyamaggā, cattāri sāmaññaphalāni, catasso paṭisambhidāyo, cha abhiññāyo. Tassa attho ñāto, dhammo ñāto, nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. Bhagavā imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho paṭibhānavā. Yassa pariyatti natthi, paripucchā natthi, adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – akhilo paṭibhānavā . Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ဧသ ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ၊ သုတ္ဝာန မုနိနော ဝစော။

‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;

ဝိဝဋစ္ဆဒော သမ္ဗုဒ္ဓော၊ အခိလော ပဋိဘာနဝာ’’တိ။

Vivaṭacchado sambuddho, akhilo paṭibhānavā’’ti.

၁၁၉.

119.

အဓိဒေဝေ ⁸⁵ အဘိညာယ၊ သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ ⁸⁶ ။

Adhideve⁸⁷abhiññāya, sabbaṃ vedi paroparaṃ⁸⁸;

ပဉ္ဟာနန္တကရော သတ္ထာ၊ ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတံ။

Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.

အဓိဒေဝေ အဘိညာယာတိ။ ဒေဝာတိ တယော ဒေဝာ – သမ္မုတိဒေဝာ ⁸⁹, ဥပပတ္တိဒေဝာ, ဝိသုဒ္ဓိဒေဝာ။ ကတမေ သမ္မုတိဒေဝာ? သမ္မုတိဒေဝာ ဝုစ္စန္တိ ရာဇာနော ⁹⁰ စ ရာဇကုမာရော စ ဒေဝိယော စ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ သမ္မုတိဒေဝာ။ ကတမေ ဥပပတ္တိဒေဝာ? ဥပပတ္တိဒေဝာ ဝုစ္စန္တိ စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝာ တာဝတိံသာ ဒေဝာ။ပေ.။ ဗ္ရဟ္မကာယိကာ ဒေဝာ, ယေ စ ဒေဝာ တဒုတ္တရိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဥပပတ္တိဒေဝာ။ ကတမေ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝာ? ဝိသုဒ္ဓိဒေဝာ ဝုစ္စန္တိ တထာဂတာ တထာဂတသာဝကာ အရဟန္တော ခီဏာသဝာ, ယေ စ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝိသုဒ္ဓိဒေဝာ။ ဘဂဝာ သမ္မုတိဒေဝေ အဓိဒေဝာတိ အဘိညာယ ဥပပတ္တိဒေဝေ အဓိဒေဝာတိ အဘိညာယ, ဝိသုဒ္ဓိဒေဝေ အဓိဒေဝာတိ အဘိညာယ ဇာနိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာတိ – အဓိဒေဝေ အဘိညာယ။

Adhideve abhiññāyāti. Devāti tayo devā – sammutidevā ⁹¹, upapattidevā, visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno ⁹² ca rājakumāro ca deviyo ca. Ime vuccanti sammutidevā. Katame upapattidevā? Upapattidevā vuccanti cātumahārājikā devā tāvatiṃsā devā…pe… brahmakāyikā devā, ye ca devā taduttari. Ime vuccanti upapattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatā tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā, ye ca paccekasambuddhā. Ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutideve adhidevāti abhiññāya upapattideve adhidevāti abhiññāya, visuddhideve adhidevāti abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – adhideve abhiññāya.

သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရန္တိ ဘဂဝာ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အဓိဒေဝကရေ ဓမ္မေ ဝေဒိ အညာသိ အဖသ္သိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ ကတမေ အတ္တနော အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒာ အနုလောမပဋိပဒာ အပစ္စနီကပဋိပဒာ အန္ဝတ္ထပဋိပဒာ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒာ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ ဇာဂရိယာနုယောဂော သတိသမ္ပဇညံ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ပေ.။ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ အတ္တနော အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ။

Sabbaṃvedi paroparanti bhagavā attano ca paresañca adhidevakare dhamme vedi aññāsi aphassi paṭivijjhi. Katame attano adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti attano adhidevakarā dhammā.

ကတမေ ပရေသံ အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ? သမ္မာပဋိပဒာ။ပေ.။ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပရေသံ အဓိဒေဝကရာ ဓမ္မာ။ ဧဝံ ဘဂဝာ အတ္တနော စ ပရေသဉ္စ အဓိဒေဝကရေ ဓမ္မေ ဝေဒိ အညာသိ အဖသ္သိ ပဋိဝိဇ္ဈီတိ – သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ။

Katame paresaṃ adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti paresaṃ adhidevakarā dhammā. Evaṃ bhagavā attano ca paresañca adhidevakare dhamme vedi aññāsi aphassi paṭivijjhīti – sabbaṃ vedi paroparaṃ.

ပဉ္ဟာနန္တကရော သတ္ထာတိ ဘဂဝာ ပာရာယနိကပဉ္ဟာနံ အန္တကရော ပရိယန္တကရော ပရိစ္ဆေဒကရော ပရိဝဋုမကရော; သဘိယပဉ္ဟာနံ ⁹³ အန္တကရော ပရိယန္တကရော ပရိစ္ဆေဒကရော ပရိဝဋုမကရော; သက္ကပဉ္ဟာနံ။ပေ.။ သုယာမပဉ္ဟာနံ။ ဘိက္ခုပဉ္ဟာနံ။ ဘိက္ခုနီပဉ္ဟာနံ။ ဥပာသကပဉ္ဟာနံ။ ဥပာသိကာပဉ္ဟာနံ။ ရာဇပဉ္ဟာနံ။ ခတ္တိယပဉ္ဟာနံ။ ဗ္ရာဟ္မဏပဉ္ဟာနံ။ ဝေသ္သပဉ္ဟာနံ။ သုဒ္ဒပဉ္ဟာနံ။ ဒေဝပဉ္ဟာနံ။ ဗ္ရဟ္မပဉ္ဟာနံ အန္တကရော ပရိယန္တကရော ပရိစ္ဆေဒကရော ပရိဝဋုမကရောတိ – ပဉ္ဟာနန္တကရော။ သတ္ထာတိ ဘဂဝာ သတ္ထဝာဟော။ ယထာ သတ္ထဝာဟော သတ္ထေ ကန္တာရံ တာရေတိ, စောရကန္တာရံ တာရေတိ, ဝာဠကန္တာရံ တာရေတိ, ဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရံ တာရေတိ, နိရုဒကကန္တာရံ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ နိတ္ထာရေတိ ⁹⁴ ပတာရေတိ, ခေမန္တဘူမိံ သမ္ပာပေတိ; ဧဝမေဝ ဘဂဝာ သတ္ထဝာဟော သတ္တေ ကန္တာရံ တာရေတိ, ဇာတိကန္တာရံ တာရေတိ, ဇရာကန္တာရံ။ပေ.။ ဗ္ယာဓိကန္တာရံ။ မရဏကန္တာရံ။ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသကန္တာရံ တာရေတိ, ရာဂကန္တာရံ တာရေတိ, ဒောသကန္တာရံ။ မောဟကန္တာရံ။ မာနကန္တာရံ။ ဒိဋ္ဌိကန္တာရံ။ ကိလေသကန္တာရံ။ ဒုစ္စရိတကန္တာရံ တာရေတိ, ရာဂဂဟနံ တာရေတိ, ဒောသဂဟနံ တာရေတိ, မောဟဂဟနံ။ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ။ ကိလေသဂဟနံ။ ဒုစ္စရိတဂဟနံ တာရေတိ ဥတ္တာရေတိ နိတ္ထာရေတိ ပတာရေတိ; ခေမန္တံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ သမ္ပာပေတီတိ – ဧဝမ္ပိ ဘဂဝာ သတ္ထဝာဟော။

Pañhānantakaro satthāti bhagavā pārāyanikapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sabhiyapañhānaṃ ⁹⁵ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sakkapañhānaṃ…pe… suyāmapañhānaṃ… bhikkhupañhānaṃ… bhikkhunīpañhānaṃ… upāsakapañhānaṃ… upāsikāpañhānaṃ… rājapañhānaṃ… khattiyapañhānaṃ… brāhmaṇapañhānaṃ… vessapañhānaṃ… suddapañhānaṃ… devapañhānaṃ… brahmapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaroti – pañhānantakaro. Satthāti bhagavā satthavāho. Yathā satthavāho satthe kantāraṃ tāreti, corakantāraṃ tāreti, vāḷakantāraṃ tāreti, dubbhikkhakantāraṃ tāreti, nirudakakantāraṃ tāreti uttāreti nitthāreti ⁹⁶ patāreti, khemantabhūmiṃ sampāpeti; evameva bhagavā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, jātikantāraṃ tāreti, jarākantāraṃ…pe… byādhikantāraṃ… maraṇakantāraṃ… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantāraṃ tāreti, rāgakantāraṃ tāreti, dosakantāraṃ… mohakantāraṃ… mānakantāraṃ… diṭṭhikantāraṃ… kilesakantāraṃ… duccaritakantāraṃ tāreti, rāgagahanaṃ tāreti, dosagahanaṃ tāreti, mohagahanaṃ… diṭṭhigahanaṃ… kilesagahanaṃ… duccaritagahanaṃ tāreti uttāreti nitthāreti patāreti; khemantaṃ amataṃ nibbānaṃ sampāpetīti – evampi bhagavā satthavāho.

အထ ဝာ, ဘဂဝာ နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ ပညပေတာ နိဇ္ဈာပေတာ ပေက္ခတာ ပသာဒေတာတိ, ဧဝံ ဘဂဝာ သတ္ထဝာဟော။ အထ ဝာ, ဘဂဝာ အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ, အသဉ္ဇာတသ္သ မဂ္ဂသ္သ သဉ္ဇနေတာ, အနက္ခာတသ္သ မဂ္ဂသ္သ အက္ခာတာ, မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒော မဂ္ဂာနုဂာ စ ပန ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာ သမန္နာဂတာတိ, ဧဝမ္ပိ ဘဂဝာ သတ္ထဝာဟောတိ – ပဉ္ဟာနန္တကရော သတ္ထာ။

Atha vā, bhagavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhatā pasādetāti, evaṃ bhagavā satthavāho. Atha vā, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatāti, evampi bhagavā satthavāhoti – pañhānantakaro satthā.

ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတန္တိ သကင္ခာ အာဂန္တ္ဝာ နိက္ကင္ခာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သလ္လေခာ အာဂန္တ္ဝာ နိလ္လေခာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သဒ္ဝေဠ္ဟကာ အာဂန္တ္ဝာ နိဒ္ဝေဠဟကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သဝိစိကိစ္ဆာ အာဂန္တ္ဝာ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သရာဂာ အာဂန္တ္ဝာ ဝီတရာဂာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သဒောသာ အာဂန္တ္ဝာ ဝီတဒောသာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သမောဟာ အာဂန္တ္ဝာ ဝီတမောဟာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ, သကိလေသာ အာဂန္တ္ဝာ နိက္ကိလေသာ သမ္ပဇ္ဇန္တီတိ – ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတံ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Kaṅkhīnaṃ paṭijānatanti sakaṅkhā āgantvā nikkaṅkhā sampajjanti, sallekhā āgantvā nillekhā sampajjanti, sadveḷhakā āgantvā nidveḷahakā sampajjanti, savicikicchā āgantvā nibbicikicchā sampajjanti, sarāgā āgantvā vītarāgā sampajjanti, sadosā āgantvā vītadosā sampajjanti, samohā āgantvā vītamohā sampajjanti, sakilesā āgantvā nikkilesā sampajjantīti – kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘အဓိဒေဝေ အဘိညာယ၊ သဗ္ဗံ ဝေဒိ ပရောပရံ။

‘‘Adhideve abhiññāya, sabbaṃ vedi paroparaṃ;

ပဉ္ဟာနန္တကရော သတ္ထာ၊ ကင္ခီနံ ပဋိဇာနတ’’န္တိ။

Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānata’’nti.

၁၂၀.

120.

အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ,yassa natthi upamā kvaci;

အဒ္ဓာ ဂမိသ္သာမိ န မေတ္ထ ကင္ခာ၊ ဧဝံ မံ ဓာရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တံ။

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ.

အသံဟီရံ အသံကုပ္ပန္တိ အသံဟီရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ အသံဟီရန္တိ ရာဂေန ဒောသေန မောဟေန ကောဓေန ဥပနာဟေန မက္ခေန ပဠာသေန ဣသ္သာယ မစ္ဆရိယေန မာယာယ သာဌေယ္ယေန ထမ္ဘေန သာရမ္ဘေန မာနေန အတိမာနေန မဒေန ပမာဒေန သဗ္ဗကိလေသေဟိ သဗ္ဗဒုစ္စရိတေဟိ သဗ္ဗပရိဠာဟေဟိ သဗ္ဗာသဝေဟိ သဗ္ဗဒရထေဟိ သဗ္ဗသန္တာပေဟိ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရေဟိ အသံဟာရိယံ နိဗ္ဗာနံ နိစ္စံ ဓုဝံ သသ္သတံ အဝိပရိဏာမဓမ္မန္တိ – အသံဟီရံ။

Asaṃhīraṃ asaṃkuppanti asaṃhīraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Asaṃhīranti rāgena dosena mohena kodhena upanāhena makkhena paḷāsena issāya macchariyena māyāya sāṭheyyena thambhena sārambhena mānena atimānena madena pamādena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbapariḷāhehi sabbāsavehi sabbadarathehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṅkhārehi asaṃhāriyaṃ nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti – asaṃhīraṃ.

အသံကုပ္ပန္တိ အသံကုပ္ပံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော။ပေ.။ နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ နိဗ္ဗာနသ္သ ⁹⁷ န ဥပ္ပာဒော ပညာယတိ, ဝယော နတ္ထိ, န တသ္သ အညထတ္တံ ⁹⁸ ပညာယတိ။ နိဗ္ဗာနံ နိစ္စံ ဓုဝံ သသ္သတံ အဝိပရိဏာမဓမ္မန္တိ – အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ။

Asaṃkuppanti asaṃkuppaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho…pe… nirodho nibbānaṃ. Nibbānassa ⁹⁹ na uppādo paññāyati, vayo natthi, na tassa aññathattaṃ ¹⁰⁰ paññāyati. Nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti – asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ.

ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစီတိ။ ယသ္သာတိ နိဗ္ဗာနသ္သ။ နတ္ထိ ဥပမာတိ ဥပမာ နတ္ထိ, ဥပနိဓာ နတ္ထိ, သဒိသံ နတ္ထိ, ပဋိဘာဂော နတ္ထိ, န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ။ က္ဝစီတိ က္ဝစိ ကိမ္ဟိစိ ကတ္ထစိ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ ဝာတိ – ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

Yassanatthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi, na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci.

အဒ္ဓာ ဂမိသ္သာမိ န မေတ္ထ ကင္ခာတိ။ အဒ္ဓာတိ ဧကံသဝစနံ နိသ္သံသယဝစနံ နိက္ကင္ခဝစနံ အဒ္ဝေဇ္ဈဝစနံ အဒ္ဝေဠ္ဟကဝစနံ နိယောဂဝစနံ အပဏ္ဏကဝစနံ အဝိရဒ္ဓဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓာတိ။ ဂမိသ္သာမီတိ ဂမိသ္သာမိ အဓိဂမိသ္သာမိ ဖသ္သိသ္သာမိ သစ္ဆိကရိသ္သာမီတိ – အဒ္ဓာ ဂမိသ္သာမိ။ န မေတ္ထ ကင္ခာတိ။ ဧတ္ထာတိ နိဗ္ဗာနေ ကင္ခာ နတ္ထိ, ဝိစိကိစ္ဆာ နတ္ထိ, ဒ္ဝေဠ္ဟကံ နတ္ထိ, သံသယော နတ္ထိ, န သတိ န သံဝိဇ္ဇတိ နုပလဗ္ဘတိ, ပဟီနော သမုစ္ဆိန္နော ဝူပသန္တော ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓော အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကော ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎောတိ – အဒ္ဓာ ဂမိသ္သာမိ န မေတ္ထ ကင္ခာ။

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhāti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviraddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Gamissāmīti gamissāmi adhigamissāmi phassissāmi sacchikarissāmīti – addhā gamissāmi. Na mettha kaṅkhāti. Etthāti nibbāne kaṅkhā natthi, vicikicchā natthi, dveḷhakaṃ natthi, saṃsayo natthi, na sati na saṃvijjati nupalabbhati, pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍhoti – addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā.

ဧဝံ မံ ဓာရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တန္တိ။ ဧဝံ မံ ဓာရေဟီတိ ဧဝံ မံ ဥပလက္ခေဟိ။ အဓိမုတ္တစိတ္တန္တိ နိဗ္ဗာနနိန္နံ နိဗ္ဗာနပောဏံ နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရံ နိဗ္ဗာနာဓိမုတ္တန္တိ – ဧဝံ မံ ဓာရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တန္တိ။ တေနာဟ ထေရော ပိင္ဂိယော –

Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti. Evaṃ maṃ dhārehīti evaṃ maṃ upalakkhehi. Adhimuttacittanti nibbānaninnaṃ nibbānapoṇaṃ nibbānapabbhāraṃ nibbānādhimuttanti – evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ ယသ္သ နတ္ထိ ဥပမာ က္ဝစိ။

‘‘Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, yassa natthi upamā kvaci;

အဒ္ဓာ ဂမိသ္သာမိ န မေတ္ထ ကင္ခာ၊ ဧဝံ မံ ဓာရေဟိ အဓိမုတ္တစိတ္တ’’န္တိ။

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacitta’’nti.

ပာရာယနာနုဂီတိဂာထာနိဒ္ဒေသော အဋ္ဌာရသမော။

Pārāyanānugītigāthāniddeso aṭṭhārasamo.

ပာရာယနဝဂ္ဂော သမတ္တော။

Pārāyanavaggo samatto.

Next: ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တော • Khaggavisāṇasutto

Footnotes:

1. ကထိတမနုဂာယိသ္သံ (သ္ယာ.) ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု အနုဂာယိသ္သန္တိ အာဂတံ

2. kathitamanugāyissaṃ (syā.) evaṃ sabbapadesu anugāyissanti āgataṃ

3. ဘဂဝာ ဣမာယ (သ္ယာ.)

4. bhagavā imāya (syā.)

5. သဘဂ္ဂတော (သ္ယာ.)

6. ပရိသဂ္ဂတော (သ္ယာ.)

7. ဧဟိ ဘော (သ္ယာ.) ပသ္သ မ. နိ. ၃.၁၁၂

8. sabhaggato (syā.)

9. parisaggato (syā.)

10. ehi bho (syā.) passa ma. ni. 3.112

11. ဥဏ္ဏတိ (သ္ယာ. က.)

12. ဝိဇ္ဇာဌာနေန (က.)

13. uṇṇati (syā. ka.)

14. vijjāṭhānena (ka.)

15. နိတ္ထုရိယကမ္မံ (က.) ပသ္သ ဝိဘ. ၈၉၂

16. nitthuriyakammaṃ (ka.) passa vibha. 892

17. ဩဒီရဏံ (သ္ယာ.)

18. odīraṇaṃ (syā.)

19. ဒ္ဝေ လောကာ သမ္ပတ္တိ စ ဘဝလောကော ဝိပတ္တိ စ ဘဝလောကော (သ္ယာ.)

20. dve lokā sampatti ca bhavaloko vipatti ca bhavaloko (syā.)

21. ဥပာတိဝတ္တော (က.)

22. upātivatto (ka.)

23. အဇ္ဇ ပတ္တော (က.)

24. ajja patto (ka.)

25. ဗဟုရုက္ခံ (သ္ယာ.)

26. bahurukkhaṃ (syā.)

27. ဇတုက္ကဒသ္သာ (သ္ယာ.), ဇတုကဒသ္သာ (သီ. အဋ္ဌ.)

28. ဒသဗလံ တာဒိံ (သ္ယာ.)

29. မာနုသကတံ (သ္ယာ.)

30. ပဝရမဂ္ဂဝာဒိနံ (က.)

31. jatukkadassā (syā.), jatukadassā (sī. aṭṭha.)

32. dasabalaṃ tādiṃ (syā.)

33. mānusakataṃ (syā.)

34. pavaramaggavādinaṃ (ka.)

35. တထာဂတသာသနာ ဒေဝသာသနာ (သ္ယာ. က.)

36. tathāgatasāsanā devasāsanā (syā. ka.)

37. မနုသ္သရာဟသေယ္ယကာနိ (သ္ယာ. က.)

38. ပဋိသလ္လာဏသာရုပ္ပာနိ (က.)

39. manussarāhaseyyakāni (syā. ka.)

40. paṭisallāṇasāruppāni (ka.)

41. တဏ္ဟံ ဇာလိနိံ (သ္ယာ.)

42. သရိတံ (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၁၉၁

43. taṇhaṃ jāliniṃ (syā.)

44. saritaṃ (syā.) mahāni. 191

45. ဧဝမာဒီနဝံ (က.) ပသ္သ ဣတိဝု. ၁၅

46. တဏ္ဟာ (သ္ယာ. က.) မဟာနိ. ၁၉၁

47. evamādīnavaṃ (ka.) passa itivu. 15

48. taṇhā (syā. ka.) mahāni. 191

49. အတရိံသု (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၄၀၉; မဟာနိ. ၁၉၁

50. atariṃsu (ka.) passa saṃ. ni. 5.409; mahāni. 191

51. အာသိနော (က.)

52. āsino (ka.)

53. ဓုမော (သ္ယာ.)

54. dhumo (syā.)

55. ဘူရိမေဓသောတိ (သ္ယာ.) ဧဝမုပရိပိ

56. bhūrimedhasoti (syā.) evamuparipi

57. အပဂစ္ဆသိ (သ္ယာ. က.)

58. apagacchasi (syā. ka.)

59. နမသ္သမာနောဝ ဝသေမိ (သီ. အဋ္ဌ.) ။ ဝိဝသာမိ (သ္ယာ.)

60. namassamānova vasemi (sī. aṭṭha.) … vivasāmi (syā.)

61. သဒ္ဓဟနာ (က.)

62. ပာမုဇ္ဇံ (သ္ယာ.)

63. saddhahanā (ka.)

64. pāmujjaṃ (syā.)

65. အဝသေမာနော ပရိသေမာနော (သ္ယာ.)

66. ဒာဟေန (က.) မဟာနိ. ၁၁

67. လောဟိတေန။ ပိတ္တေန (သ္ယာ. က.)

68. ဘဂန္ဒလာယ (သ္ယာ.)

69. avasemāno parisemāno (syā.)

70. dāhena (ka.) mahāni. 11

71. lohitena. pittena (syā. ka.)

72. bhagandalāya (syā.)

73. ဝက္ကလိ (သ္ယာ.)

74. vakkali (syā.)

75. ဝိဝဋစ္ဆဒနော (က.) သဒ္ဒနီတိပဒမာလာ ဩလောကေတဗ္ဗာ

76. ပဋိဘာဏဝာ (သ္ယာ.)

77. vivaṭacchadano (ka.) saddanītipadamālā oloketabbā

78. paṭibhāṇavā (syā.)

79. ပကတိယာ (က.)

80. ပရိယာပုဋံ (သ္ယာ. က.)

81. ပဋိဘာယတိ (က.)

82. pakatiyā (ka.)

83. pariyāpuṭaṃ (syā. ka.)

84. paṭibhāyati (ka.)

85. အတိဒေဝေ (က.)

86. ပရောဝရံ (သီ. အဋ္ဌ.)

87. atideve (ka.)

88. parovaraṃ (sī. aṭṭha.)

89. သမ္မဘိဒေဝာ (သ္ယာ.)

90. ကတမေ သမ္မတိဒေဝာ ရာဇာနော (သ္ယာ.) ဧဝမုပရိပိ

91. sammabhidevā (syā.)

92. katame sammatidevā rājāno (syā.) evamuparipi

93. ပရိသပဉ္ဟာနံ (သ္ယာ.), ပိင္ဂိယပဉ္ဟာနံ (က.)

94. နိတ္တာရေတိ (သ္ယာ. က.)

95. parisapañhānaṃ (syā.), piṅgiyapañhānaṃ (ka.)

96. nittāreti (syā. ka.)

97. ယသ္သ (သ္ယာ.)

98. တသ္သ အညဒတ္ထု (သ္ယာ.)

99. yassa (syā.)

100. tassa aññadatthu (syā.)

Related texts:

အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၁၈. ပာရာယနာနုဂီတိဂာထာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 18. Pārāyanānugītigāthāniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact