Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi

೧೮. ಪಾರಾಯನಾನುಗೀತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸೋ

18. Pārāyanānugītigāthāniddeso

೧೦೨.

102.

ಪಾರಾಯನಮನುಗಾಯಿಸ್ಸಂ , [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ]

Pārāyanamanugāyissaṃ, [iccāyasmā piṅgiyo]

ಯಥಾದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾಕ್ಖಾಸಿ, ವಿಮಲೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋ।

Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;

ನಿಕ್ಕಾಮೋ ನಿಬ್ಬನೋ ನಾಗೋ, ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಮುಸಾ ಭಣೇ॥

Nikkāmo nibbano nāgo, kissa hetu musā bhaṇe.

ಪಾರಾಯನಮನುಗಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ ಗೀತಮನುಗಾಯಿಸ್ಸಂ ಕಥಿತಮನುಕಥಯಿಸ್ಸಂ ¹ ಭಣಿತಮನುಭಣಿಸ್ಸಂ ಲಪಿತಮನುಲಪಿಸ್ಸಂ ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸಿಸ್ಸನ್ತಿ – ಪಾರಾಯನಮನುಗಾಯಿಸ್ಸಂ। ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪಿಙ್ಗಿಯೋತಿ। ಇಚ್ಚಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಇಚ್ಚಾತಿ। ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ ಗರುವಚನಂ ಸಗಾರವಸಪ್ಪತಿಸ್ಸಾಧಿವಚನಮೇತಂ – ಆಯಸ್ಮಾತಿ। ಪಿಙ್ಗಿಯೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ ಸಙ್ಖಾ ಸಮಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ವೋಹಾರೋ ನಾಮಂ ನಾಮಕಮ್ಮಂ ನಾಮಧೇಯ್ಯಂ ನಿರುತ್ತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಅಭಿಲಾಪೋತಿ – ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ।

Pārāyanamanugāyissanti gītamanugāyissaṃ kathitamanukathayissaṃ ² bhaṇitamanubhaṇissaṃ lapitamanulapissaṃ bhāsitamanubhāsissanti – pārāyanamanugāyissaṃ. Iccāyasmā piṅgiyoti. Iccāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – āyasmāti. Piṅgiyoti tassa therassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā piṅgiyo.

ಯಥಾದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾಕ್ಖಾಸೀತಿ ಯಥಾ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾ ಅಕ್ಖಾಸಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸಿ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಯಥಾ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾ ಅಕ್ಖಾಸಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸಿ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಯಥಾ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾ ಅಕ್ಖಾಸಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ಯಥಾದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾಕ್ಖಾಸಿ।

Yathāddakkhi tathākkhāsīti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yathāddakkhi tathākkhāsi.

ವಿಮಲೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋತಿ। ವಿಮಲೋತಿ ರಾಗೋ ಮಲಂ, ದೋಸೋ ಮಲಂ, ಮೋಹೋ ಮಲಂ, ಕೋಧೋ… ಉಪನಾಹೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಮಲಾ। ತೇ ಮಲಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ಅಮಲೋ ಬುದ್ಧೋ ವಿಮಲೋ ನಿಮ್ಮಲೋ ಮಲಾಪಗತೋ ಮಲವಿಪ್ಪಹೀನೋ ಮಲವಿಮುತ್ತೋ ಸಬ್ಬಮಲವೀತಿವತ್ತೋ। ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ। ಭಗವಾ ತಾಯ ³ ಪಥವಿಸಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ವಿತ್ಥತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮೇಧಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ಇಮಾಯ ಮೇಧಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಸುಮೇಧಸೋತಿ – ವಿಮಲೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋ।

Vimalo bhūrimedhasoti. Vimaloti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, kodho… upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā malā. Te malā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Amalo buddho vimalo nimmalo malāpagato malavippahīno malavimutto sabbamalavītivatto. Bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya ⁴ pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti – vimalo bhūrimedhaso.

ನಿಕ್ಕಾಮೋ ನಿಬ್ಬನೋ ನಾಗೋತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಪಹೀನಾ ವತ್ಥುಕಾಮಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ। ಭಗವಾ ನ ಕಾಮೇ ಕಾಮೇತಿ ನ ಕಾಮೇ ಇಚ್ಛತಿ ನ ಕಾಮೇ ಪತ್ಥೇತಿ ನ ಕಾಮೇ ಪಿಹೇತಿ ನ ಕಾಮೇ ಅಭಿಜಪ್ಪತಿ। ಯೇ ಕಾಮೇ ಕಾಮೇನ್ತಿ ಕಾಮೇ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ಕಾಮೇ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ ಕಾಮೇ ಪಿಹೇನ್ತಿ ಕಾಮೇ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತಿ ತೇ ಕಾಮಕಾಮಿನೋ ರಾಗರಾಗಿನೋ ಸಞ್ಞಸಞ್ಞಿನೋ। ಭಗವಾ ನ ಕಾಮೇ ಕಾಮೇತಿ ನ ಕಾಮೇ ಇಚ್ಛತಿ ನ ಕಾಮೇ ಪತ್ಥೇತಿ ನ ಕಾಮೇ ಪಿಹೇತಿ ನ ಕಾಮೇ ಅಭಿಜಪ್ಪತಿ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅಕಾಮೋ ನಿಕ್ಕಾಮೋ ಚತ್ತಕಾಮೋ ವನ್ತಕಾಮೋ ಮುತ್ತಕಾಮೋ ಪಹೀನಕಾಮೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಕಾಮೋ ವೀತರಾಗೋ ವಿಗತರಾಗೋ ಚತ್ತರಾಗೋ ವನ್ತರಾಗೋ ಮುತ್ತರಾಗೋ ಪಹೀನರಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ ನಿಚ್ಛಾತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋ ಸುಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತೀತಿ – ನಿಕ್ಕಾಮೋ।

Nikkāmonibbano nāgoti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Buddhassa bhagavato vatthukāmā pariññātā kilesakāmā pahīnā vatthukāmānaṃ pariññātattā kilesakāmānaṃ pahīnattā. Bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappati. Ye kāme kāmenti kāme icchanti kāme patthenti kāme pihenti kāme abhijappanti te kāmakāmino rāgarāgino saññasaññino. Bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappati. Tasmā buddho akāmo nikkāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – nikkāmo.

ನಿಬ್ಬನೋತಿ ರಾಗೋ ವನಂ, ದೋಸೋ ವನಂ, ಮೋಹೋ ವನಂ, ಕೋಧೋ ವನಂ, ಉಪನಾಹೋ ವನಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ವನಾ। ತೇ ವನಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅವನೋ ವಿವನೋ ನಿಬ್ಬನೋ ವನಾಪಗತೋ ವನವಿಪ್ಪಹೀನೋ ವನವಿಮುತ್ತೋ ಸಬ್ಬವನವೀತಿವತ್ತೋತಿ – ನಿಬ್ಬನೋ। ನಾಗೋತಿ ನಾಗೋ; ಭಗವಾ ಆಗುಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ನಾಗೋ, ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ನಾಗೋ, ನ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ನಾಗೋ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಭಗವಾ ನ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ನಾಗೋತಿ – ನಿಕ್ಕಾಮೋ ನಿಬ್ಬನೋ ನಾಗೋ।

Nibbanoti rāgo vanaṃ, doso vanaṃ, moho vanaṃ, kodho vanaṃ, upanāho vanaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā vanā. Te vanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho avano vivano nibbano vanāpagato vanavippahīno vanavimutto sabbavanavītivattoti – nibbano. Nāgoti nāgo; bhagavā āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo…pe… evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgoti – nikkāmo nibbano nāgo.

ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಮುಸಾ ಭಣೇತಿ। ಕಿಸ್ಸ ಹೇತೂತಿ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಕಿಂಹೇತು ಕಿಂಕಾರಣಾ ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾತಿ – ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು। ಮುಸಾ ಭಣೇತಿ ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯ ಕಥೇಯ್ಯ ದೀಪೇಯ್ಯ ವೋಹರೇಯ್ಯ; ಮುಸಾ ಭಣೇತಿ ಮೋಸವಜ್ಜಂ ಭಣೇಯ್ಯ, ಮುಸಾವಾದಂ ಭಣೇಯ್ಯ, ಅನರಿಯವಾದಂ ಭಣೇಯ್ಯ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಭಾಗತೋ ⁵ ವಾ ಪರಿಸಾಗತೋ ⁶ ವಾ ಞಾತಿಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಪೂಗಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ರಾಜಕುಲಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಅಭಿನೀತೋ ಸಕ್ಖಿಪುಟ್ಠೋ – ‘‘ಏಹಮ್ಭೋ ⁷ ಪುರಿಸ, ಯಂ ಜಾನಾಸಿ ತಂ ವದೇಹೀ’’ತಿ, ಸೋ ಅಜಾನಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ , ಜಾನಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ, ಅಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಇತಿ ಅತ್ತಹೇತು ವಾ ಪರಹೇತು ವಾ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತು ವಾ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸತಿ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮೋಸವಜ್ಜಂ।

Kissa hetu musā bhaṇeti. Kissa hetūti kissa hetu kiṃhetu kiṃkāraṇā kiṃnidānā kiṃpaccayāti – kissa hetu. Musā bhaṇeti musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyya; musā bhaṇeti mosavajjaṃ bhaṇeyya, musāvādaṃ bhaṇeyya, anariyavādaṃ bhaṇeyya. Idhekacco sabhāgato ⁸ vā parisāgato ⁹ vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho ¹⁰ purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti , jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsati, idaṃ vuccati mosavajjaṃ.

ಅಪಿ ಚ, ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ। ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ, ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’ತಿ, ಭಣಿತಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ – ಇಮೇಹಿ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ। ಅಪಿ ಚ, ಚತೂಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ। ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ, ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’ತಿ, ಭಣಿತಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ, ವಿನಿಧಾಯ ದಿಟ್ಠಿಂ – ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ। ಅಪಿ ಚ, ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಛಹಾಕಾರೇಹಿ… ಸತ್ತಹಾಕಾರೇಹಿ… ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ। ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ, ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’ತಿ, ಭಣಿತಸ್ಸ ಹೋತಿ – ‘‘ಮುಸಾ ಮಯಾ ಭಣಿತ’’ನ್ತಿ, ವಿನಿಧಾಯ ದಿಟ್ಠಿಂ, ವಿನಿಧಾಯ ಖನ್ತಿಂ, ವಿನಿಧಾಯ ರುಚಿಂ, ವಿನಿಧಾಯ ಸಞ್ಞಂ, ವಿನಿಧಾಯ ಭಾವಂ – ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ ಮೋಸವಜ್ಜಂ। ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯ ಕಥೇಯ್ಯ ದೀಪೇಯ್ಯ ವೋಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಮುಸಾ ಭಣೇ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Api ca, tīhākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti – imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Api ca, catūhākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ – imehi catūhākārehi musāvādo hoti. Api ca, pañcahākārehi…pe… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya saññaṃ, vinidhāya bhāvaṃ – imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti mosavajjaṃ. Kissa hetu musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyyāti – kissa hetu musā bhaṇe. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಪಾರಾಯನಮನುಗಾಯಿಸ್ಸಂ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ]

‘‘Pārāyanamanugāyissaṃ, [iccāyasmā piṅgiyo]

ಯಥಾದ್ದಕ್ಖಿ ತಥಾಕ್ಖಾಸಿ, ವಿಮಲೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋ।

Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;

ನಿಕ್ಕಾಮೋ ನಿಬ್ಬನೋ ನಾಗೋ, ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು ಮುಸಾ ಭಣೇ’’ತಿ॥

Nikkāmo nibbano nāgo, kissa hetu musā bhaṇe’’ti.

೧೦೩.

103.

ಪಹೀನಮಲಮೋಹಸ್ಸ, ಮಾನಮಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯಿನೋ।

Pahīnamalamohassa, mānamakkhappahāyino;

ಹನ್ದಾಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಗಿರಂ ವಣ್ಣೂಪಸಂಹಿತಂ॥

Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasaṃhitaṃ.

ಪಹೀನಮಲಮೋಹಸ್ಸಾತಿ । ಮಲನ್ತಿ ರಾಗೋ ಮಲಂ, ದೋಸೋ ಮಲಂ, ಮೋಹೋ ಮಲಂ, ಮಾನೋ ಮಲಂ, ದಿಟ್ಠಿ ಮಲಂ, ಕಿಲೇಸೋ ಮಲಂ, ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತಂ ಮಲಂ, ಸಬ್ಬಭವಗಾಮಿಕಮ್ಮಂ ಮಲಂ।

Pahīnamalamohassāti . Malanti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, māno malaṃ, diṭṭhi malaṃ, kileso malaṃ, sabbaduccaritaṃ malaṃ, sabbabhavagāmikammaṃ malaṃ.

ಮೋಹೋತಿ ಯಂ ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಅವಿಜ್ಜಾಲಙ್ಗೀ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮೋಹೋ। ಮಲಞ್ಚ ಮೋಹೋ ಚ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಪಹೀನಮಲಮೋಹೋತಿ – ಪಹೀನಮಲಮೋಹಸ್ಸ।

Mohoti yaṃ dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Ayaṃ vuccati moho. Malañca moho ca buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho pahīnamalamohoti – pahīnamalamohassa.

ಮಾನಮಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯಿನೋತಿ। ಮಾನೋತಿ ಏಕವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉನ್ನತಿ ¹¹। ದುವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನಮಾನೋ, ಪರವಮ್ಭನಮಾನೋ। ತಿವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ। ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಲಾಭೇನ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಯಸೇನ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಪಸಂಸಾಯ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಸುಖೇನ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ। ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಲಾಭಿಮ್ಹಿ ಮನಾಪಿಕಾನಂ ರೂಪಾನನ್ತಿ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಲಾಭಿಮ್ಹಿ ಮನಾಪಿಕಾನಂ ಸದ್ದಾನಂ…ಪೇ॰… ಗನ್ಧಾನಂ… ರಸಾನಂ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ। ಛಬ್ಬಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಚಕ್ಖುಸಮ್ಪದಾಯ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಸೋತಸಮ್ಪದಾಯ…ಪೇ॰… ಘಾನಸಮ್ಪದಾಯ… ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಪದಾಯ… ಕಾಯಸಮ್ಪದಾಯ… ಮನೋಸಮ್ಪದಾಯ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ। ಸತ್ತವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಮಾನೋ, ಅತಿಮಾನೋ, ಮಾನಾತಿಮಾನೋ, ಓಮಾನೋ, ಅವಮಾನೋ, ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ, ಮಿಚ್ಛಾಮಾನೋ। ಅಟ್ಠವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಲಾಭೇನ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಅಲಾಭೇನ ಓಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಯಸೇನ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಅಯಸೇನ ಓಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಪಸಂಸಾಯ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ನಿನ್ದಾಯ ಓಮಾನಂ ಜನೇತಿ, ಸುಖೇನ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ , ದುಕ್ಖೇನ ಓಮಾನಂ ಜನೇತಿ। ನವವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಸೇಯ್ಯಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಸೇಯ್ಯಸ್ಸ ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಸೇಯ್ಯಸ್ಸ ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಸದಿಸಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಸದಿಸಸ್ಸ ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಸದಿಸಸ್ಸ ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಹೀನಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಹೀನಸ್ಸ ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ಹೀನಸ್ಸ ಹೀನೋಹಮಸ್ಸೀತಿ ಮಾನೋ। ದಸವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಮಾನಂ ಜನೇತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ ಕೋಲಪುತ್ತಿಯೇನ ವಾ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ವಾ ಧನೇನ ವಾ ಅಜ್ಝೇನೇನ ವಾ ಕಮ್ಮಾಯತನೇನ ವಾ ಸಿಪ್ಪಾಯತನೇನ ವಾ ವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನೇನ ¹² ವಾ ಸುತೇನ ವಾ ಪಟಿಭಾನೇನ ವಾ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾ। ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಮಾನೋ ಮಞ್ಞನಾ ಮಞ್ಞಿತತ್ತಂ ಉನ್ನತಿ ಉನ್ನಮೋ ಧಜೋ ಸಮ್ಪಗ್ಗಾಹೋ ಕೇತುಕಮ್ಯತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಾನೋ।

Mānamakkhappahāyinoti. Mānoti ekavidhena māno – yā cittassa unnati ¹³. Duvidhena māno – attukkaṃsanamāno, paravambhanamāno. Tividhena māno – seyyohamasmīti māno, sadisohamasmīti māno, hīnohamasmīti māno. Catubbidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti. Pañcavidhena māno – lābhimhi manāpikānaṃ rūpānanti mānaṃ janeti, lābhimhi manāpikānaṃ saddānaṃ…pe… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānanti mānaṃ janeti. Chabbidhena māno – cakkhusampadāya mānaṃ janeti, sotasampadāya…pe… ghānasampadāya… jivhāsampadāya… kāyasampadāya… manosampadāya mānaṃ janeti. Sattavidhena māno – māno, atimāno, mānātimāno, omāno, avamāno, asmimāno, micchāmāno. Aṭṭhavidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, alābhena omānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, ayasena omānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, nindāya omānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti , dukkhena omānaṃ janeti. Navavidhena māno – seyyassa seyyohamasmīti māno, seyyassa sadisohamasmīti māno, seyyassa hīnohamasmīti māno, sadisassa seyyohamasmīti māno, sadisassa sadisohamasmīti māno, sadisassa hīnohamasmīti māno, hīnassa seyyohamasmīti māno, hīnassa sadisohamasmīti māno, hīnassa hīnohamassīti māno. Dasavidhena māno – idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena ¹⁴ vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati māno.

ಮಕ್ಖೋತಿ ಯೋ ಮಕ್ಖೋ ಮಕ್ಖಾಯನಾ ಮಕ್ಖಾಯಿತತ್ತಂ ನಿಟ್ಠುರಿಯಂ ನಿಟ್ಠುರಿಯಕಮ್ಮಂ ¹⁵ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಕ್ಖೋ। ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಮಾನೋ ಚ ಮಕ್ಖೋ ಚ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಮಾನಮಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯೀತಿ – ಮಾನಮಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯಿನೋ।

Makkhoti yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ ¹⁶ – ayaṃ vuccati makkho. Buddhassa bhagavato māno ca makkho ca pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho mānamakkhappahāyīti – mānamakkhappahāyino.

ಹನ್ದಾಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಗಿರಂ ವಣ್ಣೂಪಸಂಹಿತನ್ತಿ। ಹನ್ದಾಹನ್ತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಹನ್ದಾಹನ್ತಿ। ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಗಿರಂ ವಣ್ಣೂಪಸಂಹಿತನ್ತಿ ವಣ್ಣೇನ ಉಪೇತಂ ಸಮುಪೇತಂ ಉಪಾಗತಂ ಸಮುಪಾಗತಂ ಉಪಪನ್ನಂ ಸಮುಪಪನ್ನಂ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ವಾಚಂ ಗಿರಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ಉದೀರಣಂ ¹⁷ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಿವರಿಸ್ಸಾಮಿ ವಿಭಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಕಾಸೇಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಹನ್ದಾಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಗಿರಂ ವಣ್ಣೂಪಸಂಹಿತಂ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitanti. Handāhanti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – handāhanti. Kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitanti vaṇṇena upetaṃ samupetaṃ upāgataṃ samupāgataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ vācaṃ giraṃ byappathaṃ udīraṇaṃ ¹⁸ kittayissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmīti – handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಪಹೀನಮಲಮೋಹಸ್ಸ, ಮಾನಮಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯಿನೋ।

‘‘Pahīnamalamohassa, mānamakkhappahāyino;

ಹನ್ದಾಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಗಿರಂ ವಣ್ಣೂಪಸಂಹಿತ’’ನ್ತಿ॥

Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasaṃhita’’nti.

೧೦೪.

104.

ತಮೋನುದೋ ಬುದ್ಧೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಲೋಕನ್ತಗೂ ಸಬ್ಬಭವಾತಿವತ್ತೋ।

Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;

ಅನಾಸವೋ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹೀನೋ, ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋ ಬ್ರಹ್ಮೇ ಉಪಾಸಿತೋ ಮೇ॥

Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me.

ತಮೋನುದೋ ಬುದ್ಧೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ। ತಮೋನುದೋತಿ ರಾಗತಮಂ ದೋಸತಮಂ ಮೋಹತಮಂ ಮಾನತಮಂ ದಿಟ್ಠಿತಮಂ ಕಿಲೇಸತಮಂ ದುಚ್ಚರಿತತಮಂ ಅನ್ಧಕರಣಂ ಅಞ್ಞಾಣಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕಂ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕಂ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ನುದಿ ಪನುದಿ ಪಜಹಿ ವಿನೋದೇಸಿ ಬ್ಯನ್ತೀಅಕಾಸಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಸಿ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ; ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ। ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತೋ ತೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ – ತಮೋನುದೋ ಬುದ್ಧೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು।

Tamonudobuddho samantacakkhūti. Tamonudoti rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti; yadidaṃ buddhoti. Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe… tathāgato tena samantacakkhūti – tamonudo buddho samantacakkhu.

ಲೋಕನ್ತಗೂ ಸಬ್ಬಭವಾತಿವತ್ತೋತಿ। ಲೋಕೋತಿ ಏಕೋ ಲೋಕೋ – ಭವಲೋಕೋ। ದ್ವೇ ಲೋಕಾ – ಭವಲೋಕೋ ಚ ಸಮ್ಭವಲೋಕೋ ಚ; ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವಲೋಕೋ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮ್ಭವಲೋಕೋ ಚ; ವಿಪತ್ತಿಭವಲೋಕೋ ಚ ವಿಪತ್ತಿಸಮ್ಭವಲೋಕೋ ಚ ¹⁹। ತಯೋ ಲೋಕಾ – ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ। ಚತ್ತಾರೋ ಲೋಕಾ – ಚತ್ತಾರೋ ಆಹಾರಾ। ಪಞ್ಚ ಲೋಕಾ – ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ। ಛ ಲೋಕಾ – ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ। ಸತ್ತ ಲೋಕಾ – ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ । ಅಟ್ಠ ಲೋಕಾ – ಅಟ್ಠ ಲೋಕಧಮ್ಮಾ। ನವ ಲೋಕಾ – ನವ ಸತ್ತಾವಾಸಾ। ದಸ ಲೋಕಾ – ದಸ ಆಯತನಾನಿ। ದ್ವಾದಸ ಲೋಕಾ – ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ। ಅಟ್ಠಾರಸ ಲೋಕಾ – ಅಟ್ಠಾರಸ ಧಾತುಯೋ। ಲೋಕನ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ ಲೋಕಸ್ಸ ಅನ್ತಗತೋ ಅನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಕೋಟಿಗತೋ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತೋ… ನಿಬ್ಬಾನಗತೋ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ। ಸೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ಲೋಕನ್ತಗೂ।

Lokantagū sabbabhavātivattoti. Lokoti eko loko – bhavaloko. Dve lokā – bhavaloko ca sambhavaloko ca; sampattibhavaloko ca sampattisambhavaloko ca; vipattibhavaloko ca vipattisambhavaloko ca ²⁰. Tayo lokā – tisso vedanā. Cattāro lokā – cattāro āhārā. Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā. Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā – sattaviññāṇaṭṭhitiyo . Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā. Nava lokā – nava sattāvāsā. Dasa lokā – dasa āyatanāni. Dvādasa lokā – dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo. Lokantagūti bhagavā lokassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto… nibbānagato nibbānappatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – lokantagū.

ಸಬ್ಬಭವಾತಿವತ್ತೋತಿ। ಭವಾತಿ ದ್ವೇ ಭವಾ – ಕಮ್ಮಭವೋ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಚ ಪುನಬ್ಭವೋ। ಕತಮೋ ಕಮ್ಮಭವೋ? ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ – ಅಯಂ ಕಮ್ಮಭವೋ। ಕತಮೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಪುನಬ್ಭವೋ? ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ ರೂಪಾ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ – ಅಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಪುನಬ್ಭವೋ। ಭಗವಾ ಕಮ್ಮಭವಞ್ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಞ್ಚ ಪುನಬ್ಭವಂ ಅತಿವತ್ತೋ ²¹ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋತಿ – ಲೋಕನ್ತಗೂ ಸಬ್ಬಭವಾತಿವತ್ತೋ।

Sabbabhavātivattoti. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ kammabhavo. Katamo paṭisandhiko punabbhavo? Paṭisandhikā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Bhagavā kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ ativatto ²² atikkanto vītivattoti – lokantagū sabbabhavātivatto.

ಅನಾಸವೋ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹೀನೋತಿ। ಅನಾಸವೋತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ – ಕಾಮಾಸವೋ, ಭವಾಸವೋ, ದಿಟ್ಠಾಸವೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ। ತೇ ಆಸವಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅನಾಸವೋ। ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹೀನೋತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಂ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ ಜರಾದುಕ್ಖಂ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ …ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನದುಕ್ಖಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹೀನೋತಿ – ಅನಾಸವೋ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹೀನೋ।

Anāsavo sabbadukkhappahīnoti. Anāsavoti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavo. Sabbadukkhappahīnoti sabbaṃ tassa paṭisandhikaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ …pe… diṭṭhibyasanadukkhaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ. Tasmā buddho sabbadukkhappahīnoti – anāsavo sabbadukkhappahīno.

ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋ ಬ್ರಹ್ಮೇ ಉಪಾಸಿತೋ ಮೇತಿ। ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋತಿ ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋ ಸದಿಸನಾಮೋ ಸದಿಸವ್ಹಯೋ ಸಚ್ಚಸದಿಸವ್ಹಯೋ। ವಿಪಸ್ಸೀ ಭಗವಾ, ಸಿಖೀ ಭಗವಾ, ವೇಸ್ಸಭೂ ಭಗವಾ, ಕಕುಸನ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಕೋಣಾಗಮನೋ ಭಗವಾ, ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವಾ। ತೇ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಸದಿಸನಾಮಾ ಸದಿಸವ್ಹಯಾ। ಭಗವಾಪಿ ಸಕ್ಯಮುನಿ ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಸದಿಸನಾಮೋ ಸದಿಸವ್ಹಯೋತಿ – ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋ।

Saccavhayobrahme upāsito meti. Saccavhayoti saccavhayo sadisanāmo sadisavhayo saccasadisavhayo. Vipassī bhagavā, sikhī bhagavā, vessabhū bhagavā, kakusandho bhagavā, koṇāgamano bhagavā, kassapo bhagavā. Te buddhā bhagavanto sadisanāmā sadisavhayā. Bhagavāpi sakyamuni tesaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sadisanāmo sadisavhayoti – tasmā buddho saccavhayo.

ಬ್ರಹ್ಮೇ ಉಪಾಸಿತೋ ಮೇತಿ ಸೋ ಮಯಾ ಭಗವಾ ಆಸಿತೋ ಉಪಾಸಿತೋ ಪಯಿರುಪಾಸಿತೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತೋ ಪರಿಪಞ್ಹಿತೋತಿ – ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋ ಬ್ರಹ್ಮೇ ಉಪಾಸಿತೋ ಮೇ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Brahme upāsito meti so mayā bhagavā āsito upāsito payirupāsito paripucchito paripañhitoti – saccavhayo brahme upāsito me. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ತಮೋನುದೋ ಬುದ್ಧೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಲೋಕನ್ತಗೂ ಸಬ್ಬಭವಾತಿವತ್ತೋ।

‘‘Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;

ಅನಾಸವೋ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹೀನೋ, ಸಚ್ಚವ್ಹಯೋ ಬ್ರಹ್ಮೇ ಉಪಾಸಿತೋ ಮೇ’’ತಿ॥

Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me’’ti.

೧೦೫.

105.

ದಿಜೋ ಯಥಾ ಕುಬ್ಬನಕಂ ಪಹಾಯ, ಬಹುಪ್ಫಲಂ ಕಾನನಮಾವಸೇಯ್ಯ।

Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;

ಏವಮಹಂ ಅಪ್ಪದಸ್ಸೇ ಪಹಾಯ, ಮಹೋದಧಿಂ ಹಂಸೋರಿವ ಅಜ್ಝಪತ್ತೋ ²³ ॥

Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto²⁴.

ದಿಜೋ ಯಥಾ ಕುಬ್ಬನಕಂ ಪಹಾಯ, ಬಹುಪ್ಫಲಂ ಕಾನನಮಾವಸೇಯ್ಯಾತಿ । ದಿಜೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಕ್ಖೀ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ದಿಜೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಕ್ಖೀ? ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಜಾಯತೀತಿ ದಿಜೋ, ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಾ ಚ ಅಣ್ಡಕೋಸಮ್ಹಾ ಚ। ತಂಕಾರಣಾ ದಿಜೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಕ್ಖೀತಿ – ದಿಜೋ। ಯಥಾ ಕುಬ್ಬನಕಂ ಪಹಾಯಾತಿ ಯಥಾ ದಿಜೋ ಕುಬ್ಬನಕಂ ಪರಿತ್ತವನಕಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಅಪ್ಪಭಕ್ಖಂ ಅಪ್ಪೋದಕಂ ಪಹಾಯ ಜಹಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೀತಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಬಹುಪ್ಫಲಂ ಬಹುಭಕ್ಖಂ ಬಹೂದಕಂ ²⁵ ಮಹನ್ತಂ ಕಾನನಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ವಿನ್ದೇಯ್ಯ ಪಟಿಲಭೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ವನಸಣ್ಡೇ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾತಿ – ದಿಜೋ ಯಥಾ ಕುಬ್ಬನಕಂ ಪಹಾಯ ಬಹುಪ್ಫಲಂ ಕಾನನಂ ಆವಸೇಯ್ಯ।

Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyyāti . Dijo vuccati pakkhī. Kiṃkāraṇā dijo vuccati pakkhī? Dvikkhattuṃ jāyatīti dijo, mātukucchimhā ca aṇḍakosamhā ca. Taṃkāraṇā dijo vuccati pakkhīti – dijo. Yathā kubbanakaṃ pahāyāti yathā dijo kubbanakaṃ parittavanakaṃ appaphalaṃ appabhakkhaṃ appodakaṃ pahāya jahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā aññaṃ bahupphalaṃ bahubhakkhaṃ bahūdakaṃ ²⁶ mahantaṃ kānanaṃ vanasaṇḍaṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, tasmiñca vanasaṇḍe vāsaṃ kappeyyāti – dijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya.

ಏವಮಹಂ ಅಪ್ಪದಸ್ಸೇ ಪಹಾಯ, ಮಹೋದಧಿಂ ಹಂಸೋರಿವ ಅಜ್ಝಪತ್ತೋತಿ। ಏವನ್ತಿ ಓಪಮ್ಮಸಮ್ಪಟಿಪಾದನಂ। ಅಪ್ಪದಸ್ಸೇ ಪಹಾಯಾತಿ ಯೋ ಚ ಬಾವರೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇ ಚಞ್ಞೇ ತಸ್ಸ ಆಚರಿಯಾ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಾದಾಯ ಅಪ್ಪದಸ್ಸಾ ಪರಿತ್ತದಸ್ಸಾ ಥೋಕದಸ್ಸಾ ಓಮಕದಸ್ಸಾ ಲಾಮಕದಸ್ಸಾ ಛತುಕ್ಕದಸ್ಸಾ ²⁷ ವಾ। ತೇ ಅಪ್ಪದಸ್ಸೇ ಪರಿತ್ತದಸ್ಸೇ ಥೋಕದಸ್ಸೇ ಓಮಕದಸ್ಸೇ ಲಾಮಕದಸ್ಸೇ ಛತುಕ್ಕದಸ್ಸೇ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವೀತಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅಪ್ಪಮಾಣದಸ್ಸಂ ಅಗ್ಗದಸ್ಸಂ ಸೇಟ್ಠದಸ್ಸಂ ವಿಸೇಟ್ಠದಸ್ಸಂ ಪಾಮೋಕ್ಖದಸ್ಸಂ ಉತ್ತಮದಸ್ಸಂ ಪವರದಸ್ಸಂ ಅಸಮಂ ಅಸಮಸಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಸಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ ಅಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲಂ ದೇವಾತಿದೇವಂ ನರಾಸಭಂ ಪುರಿಸಸೀಹಂ ಪುರಿಸನಾಗಂ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞಂ ಪುರಿಸನಿಸಭಂ ಪುರಿಸಧೋರಯ್ಹಂ ದಸಬಲಧಾರಿಂ ²⁸ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂ ವಿನ್ದಿಂ ಪಟಿಲಭಿಂ। ಯಥಾ ಚ ಹಂಸೋ ಮಹನ್ತಂ ಮಾನಸಕಂ ²⁹ ವಾ ಸರಂ ಅನೋತತ್ತಂ ವಾ ದಹಂ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ವಾ ಅಕ್ಖೋಭಂ ಅಮಿತೋದಕಂ ಜಲರಾಸಿಂ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ವಿನ್ದೇಯ್ಯ ಪಟಿಲಭೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅಕ್ಖೋಭಂ ಅಮಿತತೇಜಂ ಪಭಿನ್ನಞಾಣಂ ವಿವಟಚಕ್ಖುಂ ಪಞ್ಞಾಪಭೇದಕುಸಲಂ ಅಧಿಗತಪಟಿಸಮ್ಭಿದಂ ಚತುವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತಂ ಸುದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತಂ ಸೇತಪಚ್ಚತ್ತಂ ಅದ್ವಯಭಾಣಿಂ ತಾದಿಂ ತಥಾಪಟಿಞ್ಞಂ ಅಪರಿತ್ತಂ ಮಹನ್ತಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ದುಪ್ಪರಿಯೋಗಾಹಂ ಪಹೂತರತನಂ ಸಾಗರಸಮಂ ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಅತುಲಂ ವಿಪುಲಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ, ತಂ ತಾದಿಸಂ ಪವದತಂ ಮಗ್ಗವಾದಿನಂ ³⁰ ಮೇರುಮಿವ ನಗಾನಂ ಗರುಳಮಿವ ದಿಜಾನಂ ಸೀಹಮಿವ ಮಿಗಾನಂ ಉದಧಿಮಿವ ಅಣ್ಣವಾನಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂ, ತಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಜಿನಪವರಂ ಮಹೇಸಿನ್ತಿ – ಏವಮಹಂ ಅಪ್ಪದಸ್ಸೇ ಪಹಾಯ ಮಹೋದಧಿಂ ಹಂಸೋರಿವ ಅಜ್ಝಪತ್ತೋ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapattoti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Appadasse pahāyāti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā buddhaṃ bhagavantaṃ upādāya appadassā parittadassā thokadassā omakadassā lāmakadassā chatukkadassā ³¹ vā. Te appadasse parittadasse thokadasse omakadasse lāmakadasse chatukkadasse pahāya pajahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā buddhaṃ bhagavantaṃ appamāṇadassaṃ aggadassaṃ seṭṭhadassaṃ viseṭṭhadassaṃ pāmokkhadassaṃ uttamadassaṃ pavaradassaṃ asamaṃ asamasamaṃ appaṭisamaṃ appaṭibhāgaṃ appaṭipuggalaṃ devātidevaṃ narāsabhaṃ purisasīhaṃ purisanāgaṃ purisājaññaṃ purisanisabhaṃ purisadhorayhaṃ dasabaladhāriṃ ³² adhigacchiṃ vindiṃ paṭilabhiṃ. Yathā ca haṃso mahantaṃ mānasakaṃ ³³ vā saraṃ anotattaṃ vā dahaṃ mahāsamuddaṃ vā akkhobhaṃ amitodakaṃ jalarāsiṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, evameva buddhaṃ bhagavantaṃ akkhobhaṃ amitatejaṃ pabhinnañāṇaṃ vivaṭacakkhuṃ paññāpabhedakusalaṃ adhigatapaṭisambhidaṃ catuvesārajjappattaṃ suddhādhimuttaṃ setapaccattaṃ advayabhāṇiṃ tādiṃ tathāpaṭiññaṃ aparittaṃ mahantaṃ gambhīraṃ appameyyaṃ duppariyogāhaṃ pahūtaratanaṃ sāgarasamaṃ chaḷaṅgupekkhāya samannāgataṃ atulaṃ vipulaṃ appameyyaṃ, taṃ tādisaṃ pavadataṃ maggavādinaṃ ³⁴ merumiva nagānaṃ garuḷamiva dijānaṃ sīhamiva migānaṃ udadhimiva aṇṇavānaṃ adhigacchiṃ, taṃ satthāraṃ jinapavaraṃ mahesinti – evamahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ದಿಜೋ ಯಥಾ ಕುಬ್ಬನಕಂ ಪಹಾಯ, ಬಹುಪ್ಫಲಂ ಕಾನನಮಾವಸೇಯ್ಯ।

‘‘Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;

ಏವಮಹಂ ಅಪ್ಪದಸ್ಸೇ ಪಹಾಯ, ಮಹೋದಧಿಂ ಹಂಸೋರಿವ ಅಜ್ಝಪತ್ತೋ’’ತಿ॥

Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto’’ti.

೧೦೬.

106.

ಯೇ ಮೇ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯಾಕಂಸು,

Ye me pubbe viyākaṃsu,

ಹುರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾ ‘ಇಚ್ಚಾಸಿ ಇತಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ’।

Huraṃ gotamasāsanā ‘iccāsi iti bhavissati’;

ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಇತಿಹೀತಿಹಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ॥

Sabbaṃ taṃ itihītihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ.

ಯೇ ಮೇ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯಾಕಂಸೂತಿ। ಯೇತಿ ಯೋ ಚ ಬಾವರೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇ ಚಞ್ಞೇ ತಸ್ಸ ಆಚರಿಯಾ, ತೇ ಸಕಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಸಕಂ ಖನ್ತಿಂ ಸಕಂ ರುಚಿಂ ಸಕಂ ಲದ್ಧಿಂ ಸಕಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಸಕಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಬ್ಯಾಕಂಸು ಆಚಿಕ್ಖಿಂಸು ದೇಸಯಿಂಸು ಪಞ್ಞಪಿಂಸು ಪಟ್ಠಪಿಂಸು ವಿವರಿಂಸು ವಿಭಜಿಂಸು ಉತ್ತಾನೀಅಕಂಸು ಪಕಾಸೇಸುನ್ತಿ – ಯೇ ಮೇ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯಾಕಂಸು।

Ye me pubbe viyākaṃsūti. Yeti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā, te sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ byākaṃsu ācikkhiṃsu desayiṃsu paññapiṃsu paṭṭhapiṃsu vivariṃsu vibhajiṃsu uttānīakaṃsu pakāsesunti – ye me pubbe viyākaṃsu.

ಹುರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾತಿ ಹುರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾ, ಪರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾ, ಪುರೇ ಗೋತಮಸಾಸನಾ, ಪಠಮತರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನಾ ಜಿನಸಾಸನಾ ತಥಾಗತಸಾಸನಾ ³⁵ ಅರಹನ್ತಸಾಸನಾತಿ – ಹುರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾ।

Huraṃ gotamasāsanāti huraṃ gotamasāsanā, paraṃ gotamasāsanā, pure gotamasāsanā, paṭhamataraṃ gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā ³⁶ arahantasāsanāti – huraṃ gotamasāsanā.

ಇಚ್ಚಾಸಿ ಇತಿ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಕಿರ ಆಸಿ, ಏವಂ ಕಿರ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ – ಇಚ್ಚಾಸಿ ಇತಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

Iccāsi iti bhavissatīti evaṃ kira āsi, evaṃ kira bhavissatīti – iccāsi iti bhavissati.

ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಇತಿಹೀತಿಹನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಇತಿಹೀತಿಹಂ ಇತಿಕಿರಾಯ ಪರಮ್ಪರಾಯ ಪಿಟಕಸಮ್ಪದಾಯ ತಕ್ಕಹೇತು ನಯಹೇತು ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕೇನ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ನ ಸಾಮಂ ಸಯಮಭಿಞ್ಞಾತಂ ನ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಧಮ್ಮಂ ಯಂ ಕಥಯಿಂಸೂತಿ – ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಇತಿಹೀತಿಹಂ।

Sabbaṃtaṃ itihītihanti sabbaṃ taṃ itihītihaṃ itikirāya paramparāya piṭakasampadāya takkahetu nayahetu ākāraparivitakkena diṭṭhinijjhānakkhantiyā na sāmaṃ sayamabhiññātaṃ na attapaccakkhaṃ dhammaṃ yaṃ kathayiṃsūti – sabbaṃ taṃ itihītihaṃ.

ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಕ್ಕವಡ್ಢನನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪವಡ್ಢನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಞಾತಿವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಜನಪದವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಅಮರಾವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಪರಾನುದಯತಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಪಟಿಸಂಯುತ್ತವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ ಅನವಞ್ಞತ್ತಿಪಟಿಸಂಯುತ್ತವಿತಕ್ಕವಡ್ಢನನ್ತಿ – ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಕ್ಕವಡ್ಢನಂ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhananti sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ vitakkavaḍḍhanaṃ saṅkappavaḍḍhanaṃ kāmavitakkavaḍḍhanaṃ byāpādavitakkavaḍḍhanaṃ vihiṃsāvitakkavaḍḍhanaṃ ñātivitakkavaḍḍhanaṃ janapadavitakkavaḍḍhanaṃ amarāvitakkavaḍḍhanaṃ parānudayatāpaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ anavaññattipaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhananti – sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಯೇ ಮೇ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯಾಕಂಸು, ಹುರಂ ಗೋತಮಸಾಸನಾ।

‘‘Ye me pubbe viyākaṃsu, huraṃ gotamasāsanā;

‘ಇಚ್ಚಾಸಿ ಇತಿ ಭವಿಸ್ಸ’ತಿ।

‘Iccāsi iti bhavissa’ti;

ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಇತಿಹೀತಿಹಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಕ್ಕವಡ್ಢನ’’ನ್ತಿ॥

Sabbaṃ taṃ itihītihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhana’’nti.

೧೦೭.

107.

ಏಕೋ ತಮೋನುದಾಸೀನೋ, ಜುತಿಮಾ ಸೋ ಪಭಙ್ಕರೋ।

Eko tamonudāsīno, jutimā so pabhaṅkaro;

ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣೋ, ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋ॥

Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso.

ಏಕೋ ತಮೋನುದಾಸೀನೋತಿ। ಏಕೋತಿ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ, ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ, ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ।

Eko tamonudāsīnoti. Ekoti bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ? ಭಗವಾ ದಹರೋವ ಸಮಾನೋ ಸುಸು ಕಾಳಕೇಸೋ ಭದ್ರೇನ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಠಮೇನ ವಯಸಾ ಅಕಾಮಕಾನಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅಸ್ಸುಮುಖಾನಂ ರೋದನ್ತಾನಂ ವಿಲಪನ್ತಾನಂ ಞಾತಿಸಙ್ಘಂ ಸಬ್ಬಂ ಘರಾವಾಸಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪುತ್ತದಾರಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಞಾತಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಕಿಞ್ಚನಭಾವಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susu kāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rodantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ? ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಏಕೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವತಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ³⁷ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನಿ ³⁸। ಸೋ ಏಕೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಏಕೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏಕೋ ನಿಸೀದತಿ , ಏಕೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಏಕೋ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ, ಏಕೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ, ಏಕೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಏಕೋ ರಹೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಚಙ್ಕಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ, ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? Evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni ³⁹ paṭisallānasāruppāni ⁴⁰. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati , eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ? ಸೋ ಏವಂ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನಜ್ಜಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತೋ ಮಾರಂ ಸಸೇನಂ ಕಣ್ಹಂ ನಮುಚಿಂ ಪಮತ್ತಬನ್ಧುಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ತಣ್ಹಾಜಾಲಿನಿಂ ⁴¹ ವಿಸಟಂ ⁴² ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಪಜಹಿ ವಿನೋದೇಸಿ ಬ್ಯನ್ತೀಅಕಾಸಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಸಿ।

Kathaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ kaṇhaṃ namuciṃ pamattabandhuṃ vidhamitvā taṇhājāliniṃ ⁴³ visaṭaṃ ⁴⁴ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi.

‘‘ತಣ್ಹಾದುತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ, ದೀಘಮದ್ಧಾನ ಸಂಸರಂ।

‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;

ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ, ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ॥

Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.

‘‘ಏತಮಾದೀನವಂ ⁴⁵ ಞತ್ವಾ, ತಣ್ಹಂ ⁴⁶ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವಂ।

‘‘Etamādīnavaṃ ⁴⁷ ñatvā, taṇhaṃ ⁴⁸ dukkhassa sambhavaṃ;

ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನಾದಾನೋ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ॥

Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ।

Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ? ರಾಗಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ, ದೋಸಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಏಕೋ, ಮೋಹಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಏಕೋ, ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ? ಏಕಾಯನಮಗ್ಗೋ ವುಚ್ಚತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ…ಪೇ॰… ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ।

Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

‘‘ಏಕಾಯನಂ ಜಾತಿಖಯನ್ತದಸ್ಸೀ, ಮಗ್ಗಂ ಪಜಾನಾತಿ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ।

‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;

ಏತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತರಿಂಸು ⁴⁹ ಪುಬ್ಬೇ, ತರಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯೇ ಚ ತರನ್ತಿ ಓಘ’’ನ್ತಿ॥

Etena maggena tariṃsu ⁵⁰ pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ।

Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ। ಬೋಧಿ ವುಚ್ಚತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವೀಮಂಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ । ಭಗವಾ ತೇನ ಬೋಧಿಞಾಣೇನ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ। ಅಥ ವಾ, ಯಂ ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಅನುಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಫಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತೇನ ಬೋಧಿಞಾಣೇನ ಬುಜ್ಝಿ ಅನುಬುಜ್ಝಿ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ ಅಧಿಗಚ್ಛಿ ಫಸ್ಸೇಸಿ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko. Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi . Bhagavā tena bodhiñāṇena ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi. Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ sabbaṃ taṃ tena bodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsi. Evaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

ತಮೋನುದೋತಿ ಭಗವಾ ರಾಗತಮಂ ದೋಸತಮಂ ಮೋಹತಮಂ ದಿಟ್ಠಿತಮಂ ಕಿಲೇಸತಮಂ ದುಚ್ಚರಿತತಮಂ ಅನ್ಧಕರಣಂ ಅಚಕ್ಖುಕರಣಂ ಅಞ್ಞಾಣಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕಂ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕಂ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ನುದಿ ಪನುದಿ ಪಜಹಿ ವಿನೋದೇಸಿ ಬ್ಯನ್ತೀಅಕಾಸಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಸಿ। ಆಸೀನೋತಿ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಗವಾ ಪಾಸಾಣಕೇ ಚೇತಿಯೇತಿ – ಆಸೀನೋ ⁵¹।

Tamonudoti bhagavā rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Āsīnoti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno ⁵².

ನಗಸ್ಸ ಪಸ್ಸೇ ಆಸೀನಂ, ಮುನಿಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಾರಗುಂ।

Nagassa passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;

ಸಾವಕಾ ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಿ, ತೇವಿಜ್ಜಾ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನೋತಿ॥

Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.

ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಆಸೀನೋ…ಪೇ॰… ಅಥ ವಾ, ಭಗವಾ ಸಬ್ಬೋಸ್ಸುಕ್ಕಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾ ಆಸೀನೋ ಸೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಆಸೀನೋತಿ – ಏಕೋ ತಮೋನುದಾಸೀನೋ।

Evampi bhagavā āsīno…pe… atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti, evampi bhagavā āsīnoti – eko tamonudāsīno.

ಜುತಿಮಾ ಸೋ ಪಭಙ್ಕರೋತಿ। ಜುತಿಮಾತಿ ಜುತಿಮಾ ಮತಿಮಾ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಪಭಙ್ಕರೋತಿ ಪಭಙ್ಕರೋ ಆಲೋಕಕರೋ ಓಭಾಸಕರೋ ದೀಪಙ್ಕರೋ ಪದೀಪಕರೋ ಉಜ್ಜೋತಕರೋ ಪಜ್ಜೋತಕರೋತಿ – ಜುತಿಮಾ ಸೋ ಪಭಙ್ಕರೋ।

Jutimā so pabhaṅkaroti. Jutimāti jutimā matimā paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Pabhaṅkaroti pabhaṅkaro ālokakaro obhāsakaro dīpaṅkaro padīpakaro ujjotakaro pajjotakaroti – jutimā so pabhaṅkaro.

ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣೋತಿ ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣೋ ಞಾಣಪಞ್ಞಾಣೋ ಪಞ್ಞಾಧಜೋ ಪಞ್ಞಾಕೇತು ಪಞ್ಞಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ವಿಚಯಬಹುಲೋ ಪವಿಚಯಬಹುಲೋ ಓಕ್ಖಾಯನಬಹುಲೋ ಸಮೋಕ್ಖಾಯನಧಮ್ಮೋ ವಿಭೂತವಿಹಾರೀ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋ।

Gotamobhūripaññāṇoti gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo.

ಧಜೋ ರಥಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಣಂ, ಧೂಮೋ ⁵³ ಪಞ್ಞಾಣಮಗ್ಗಿನೋ।

Dhajo rathassa paññāṇaṃ, dhūmo ⁵⁴ paññāṇamaggino;

ರಾಜಾ ರಟ್ಠಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಣಂ, ಭತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾಣಮಿತ್ಥಿಯಾತಿ॥

Rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ, bhattā paññāṇamitthiyāti.

ಏವಮೇವ ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣೋ ಞಾಣಪಞ್ಞಾಣೋ ಪಞ್ಞಾಧಜೋ ಪಞ್ಞಾಕೇತು ಪಞ್ಞಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ವಿಚಯಬಹುಲೋ ಪವಿಚಯಬಹುಲೋ ಓಕ್ಖಾಯನಬಹುಲೋ ಸಮೋಕ್ಖಾಯನಧಮ್ಮೋ ವಿಭೂತವಿಹಾರೀ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ – ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣೋ।

Evameva gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – gotamo bhūripaññāṇo.

ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋತಿ ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ। ಭಗವಾ ತಾಯ ಪಥವಿಸಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ವಿತ್ಥತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮೇಧಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ಇಮಾಯ ಮೇಧಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಸುಮೇಧಸೋತಿ ⁵⁵ – ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Gotamo bhūrimedhasoti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti ⁵⁶ – gotamo bhūrimedhaso. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಏಕೋ ತಮೋನುದಾಸೀನೋ, ಜುತಿಮಾ ಸೋ ಪಭಙ್ಕರೋ।

‘‘Eko tamonudāsīno, jutimā so pabhaṅkaro;

ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣೋ, ಗೋತಮೋ ಭೂರಿಮೇಧಸೋ’’ತಿ॥

Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso’’ti.

೧೦೮.

108.

ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ॥

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.

ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮದೇಸೇಸೀತಿ। ಯೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ ಅನಾಚರಿಯಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾಮಂ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ, ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಂ। ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸೀತಿ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ…ಪೇ॰… ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ।

Yo me dhammadesesīti. Yoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne…pe… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo me dhammamadesesi.

ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಅಕಾಲಿಕಂ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕಂ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕಂ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ – ಏವಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಥ ವಾ, ಯೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಸಮನನ್ತರಾ ಅಧಿಗಚ್ಛತೇವ ಫಲಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತೀತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಾಲಿಕಂ ಧನಂ ದತ್ವಾ ಅನನ್ತರಾ ನ ಲಭನ್ತಿ ಕಾಲಂ ಆಗಮೇನ್ತಿ, ನೇವಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ। ಯೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಸಮನನ್ತರಾ ಅಧಿಗಚ್ಛತೇವ ಫಲಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತಿ, ನ ಪರತ್ಥ ನ ಪರಲೋಕೇ, ಏವಂ ಅಕಾಲಿಕನ್ತಿ – ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕನ್ತಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ತಣ್ಹಕ್ಖಯನ್ತಿ ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ರಾಗಕ್ಖಯಂ ದೋಸಕ್ಖಯಂ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಗತಿಕ್ಖಯಂ ಉಪಪತ್ತಿಕ್ಖಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಯಂ ಭವಕ್ಖಯಂ ಸಂಸಾರಕ್ಖಯಂ ವಟ್ಟಕ್ಖಯಂ। ಅನೀತಿಕನ್ತಿ ಈತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಈತಿಪ್ಪಹಾನಂ ಈತಿವೂಪಸಮಂ ಈತಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಂ ಈತಿಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ – ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ।

Taṇhakkhayamanītikanti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚೀತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ। ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾತಿ ಉಪಮಾ ನತ್ಥಿ, ಉಪನಿಧಾ ನತ್ಥಿ, ಸದಿಸಂ ನತ್ಥಿ, ಪಟಿಭಾಗೋ ನತ್ಥಿ ನ ಸತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ। ಕ್ವಚೀತಿ ಕ್ವಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ ಕತ್ಥಚಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾತಿ – ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Yassa natthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚೀ’’ತಿ॥

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.

೧೦೯.

109.

ಕಿಂ ನು ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಿ, ಮುಹುತ್ತಮಪಿ ಪಿಙ್ಗಿಯ।

Kiṃ nu tamhā vippavasi, muhuttamapi piṅgiya;

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾ, ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾ॥

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.

ಕಿಂ ನು ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸೀತಿ ಕಿಂ ನು ಬುದ್ಧಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಿ ಅಪೇಸಿ ಅಪಗಚ್ಛಿ ⁵⁷ ವಿನಾ ಹೋಸೀತಿ – ಕಿಂ ನು ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಿ।

Kiṃ nu tamhā vippavasīti kiṃ nu buddhamhā vippavasi apesi apagacchi ⁵⁸ vinā hosīti – kiṃ nu tamhā vippavasi.

ಮುಹುತ್ತಮಪಿ ಪಿಙ್ಗಿಯಾತಿ ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ ಖಣಮ್ಪಿ ಲಯಮ್ಪಿ ವಯಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಮ್ಪೀತಿ – ಮುಹುತ್ತಮಪಿ। ಪಿಙ್ಗಿಯಾತಿ ಬಾವರೀ ತಂ ನತ್ತಾರಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ।

Muhuttamapi piṅgiyāti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampīti – muhuttamapi. Piṅgiyāti bāvarī taṃ nattāraṃ nāmena ālapati.

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾತಿ ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾ ಞಾಣಪಞ್ಞಾಣಾ ಪಞ್ಞಾಧಜಾ ಪಞ್ಞಾಕೇತುಮ್ಹಾ ಪಞ್ಞಾಧಿಪತೇಯ್ಯಮ್ಹಾ ವಿಚಯಬಹುಲಾ ಪವಿಚಯಬಹುಲಾ ಓಕ್ಖಾಯನಬಹುಲಾ ಸಮೋಕ್ಖಾಯನಧಮ್ಮಾ ವಿಭೂತವಿಹಾರಿಮ್ಹಾ ತಚ್ಚರಿತಾ ತಬ್ಬಹುಲಾ ತಗ್ಗರುಕಾ ತನ್ನಿನ್ನಾ ತಪ್ಪೋಣಾ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರಾ ತದಧಿಮುತ್ತಾ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯಮ್ಹಾತಿ – ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾ।

Gotamābhūripaññāṇāti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā okkhāyanabahulā samokkhāyanadhammā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhāti – gotamā bhūripaññāṇā.

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾತಿ ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ। ಭಗವಾ ತಾಯ ಪಥವಿಸಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ವಿತ್ಥತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮೇಧಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ಇಮಾಯ ಮೇಧಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಸುಮೇಧಸೋತಿ – ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –

Gotamā bhūrimedhasāti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti – gotamā bhūrimedhasā. Tenāha so brāhmaṇo –

‘‘ಕಿಂನು ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಿ, ಮುಹುತ್ತಮಪಿ ಪಿಙ್ಗಿಯ।

‘‘Kiṃnu tamhā vippavasi, muhuttamapi piṅgiya;

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾ, ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾ’’ತಿ॥

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā’’ti.

೧೧೦.

110.

ಯೋ ತೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ॥

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.

ಯೋ ತೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸೀತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಂ। ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸೀತಿ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ಯೋ ತೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ।

Yo te dhammamadesesīti yo so bhagavā…pe… tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ…pe… nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo te dhammamadesesi.

ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಅಕಾಲಿಕಂ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕಂ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕಂ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ – ಏವಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಥ ವಾ, ಯೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಸಮನನ್ತರಾ ಅಧಿಗಚ್ಛತೇವ ಫಲಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತೀತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಾಲಿಕಂ ಧನಂ ದತ್ವಾ ಅನನ್ತರಾ ನ ಲಭನ್ತಿ, ಕಾಲಂ ಆಗಮೇನ್ತಿ, ನೇವಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ। ಯೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ; ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಸಮನನ್ತರಾ ಅಧಿಗಚ್ಛತೇವ ಫಲಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತಿ, ನ ಪರತ್ಥ ನ ಪರಲೋಕೇ, ಏವಂ ಅಕಾಲಿಕನ್ತಿ – ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti – evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti; tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕನ್ತಿ । ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ತಣ್ಹಕ್ಖಯನ್ತಿ ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ರಾಗಕ್ಖಯಂ ದೋಸಕ್ಖಯಂ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಗತಿಕ್ಖಯಂ ಉಪಪತ್ತಿಕ್ಖಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಯಂ ಭವಕ್ಖಯಂ ಸಂಸಾರಕ್ಖಯಂ ವಟ್ಟಕ್ಖಯಂ। ಅನೀತಿಕನ್ತಿ ಈತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಈತಿಪ್ಪಹಾನಂ ಈತಿವೂಪಸಮಂ ಈತಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಂ ಈತಿಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ – ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ।

Taṇhakkhayamanītikanti . Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

Yassanatthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha so brāhmaṇo –

‘‘ಯೋ ತೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

‘‘Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚೀ’’ತಿ॥

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.

೧೧೧.

111.

ನಾಹಂ ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಾಮಿ, ಮುಹುತ್ತಮಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।

Nāhaṃtamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾ, ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾ॥

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.

ನಾಹಂ ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಾಮೀತಿ ನಾಹಂ ಬುದ್ಧಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಾಮಿ ಅಪೇಮಿ ಅಪಗಚ್ಛಾಮಿ ವಿನಾ ಹೋಮೀತಿ – ನಾಹಂ ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಾಮಿ।

Nāhaṃ tamhā vippavasāmīti nāhaṃ buddhamhā vippavasāmi apemi apagacchāmi vinā homīti – nāhaṃ tamhā vippavasāmi.

ಮುಹುತ್ತಮಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ ಖಣಮ್ಪಿ ಲಯಮ್ಪಿ ವಯಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಮ್ಪೀತಿ ಮುಹುತ್ತಮಪಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಗಾರವೇನ ಮಾತುಲಂ ಆಲಪತಿ।

Muhuttamapi brāhmaṇāti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampīti muhuttamapi. Brāhmaṇāti gāravena mātulaṃ ālapati.

Gotamā bhūripaññāṇāti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā okkhāyanabahulā samokkhāyanadhammā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhāti – gotamā bhūripaññāṇā.

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾತಿ ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ। ಭಗವಾ ತಾಯ ಪಥವಿಸಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ವಿತ್ಥತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮೇಧಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ಇಮಾಯ ಮೇಧಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಸುಮೇಧಸೋತಿ – ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Gotamā bhūrimedhasāti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho sumedhasoti – gotamā bhūrimedhasā. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ನಾಹಂ ತಮ್ಹಾ ವಿಪ್ಪವಸಾಮಿ, ಮುಹುತ್ತಮಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।

‘‘Nāhaṃ tamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;

ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಪಞ್ಞಾಣಾ, ಗೋತಮಾ ಭೂರಿಮೇಧಸಾ’’ತಿ॥

Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā’’ti.

೧೧೨.

112.

ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

Yome dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ , ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ॥

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.

ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸೀತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ ಅನಾಚರಿಯಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾಮಂ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ, ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಂ। ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸೀತಿ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ ದೇಸೇಸಿ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ ವಿವರಿ ವಿಭಜಿ ಉತ್ತಾನೀಅಕಾಸಿ ಪಕಾಸೇಸೀತಿ – ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ।

Yo me dhammamadesesīti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo me dhammamadesesi.

ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಅಕಾಲಿಕಂ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕಂ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕಂ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ, ಏವಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಥ ವಾ, ಯೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಸಮನನ್ತರಾ ಅಧಿಗಚ್ಛತೇವ ಫಲಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತೀತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಾಲಿಕಂ ಧನಂ ದತ್ವಾ ಅನನ್ತರಾ ನ ಲಭನ್ತಿ, ಕಾಲಂ ಆಗಮೇನ್ತಿ, ನೇವಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ। ಯೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಸಮನನ್ತರಾ ಅಧಿಗಚ್ಛತೇವ ಫಲಂ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತಿ, ನ ಪರತ್ಥ ನ ಪರಲೋಕೇ, ಏವಂ ಅಕಾಲಿಕನ್ತಿ – ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti, evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕನ್ತಿ । ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ತಣ್ಹಕ್ಖಯನ್ತಿ ತಣ್ಹಕ್ಖಯಂ ರಾಗಕ್ಖಯಂ ದೋಸಕ್ಖಯಂ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಗತಿಕ್ಖಯಂ ಉಪಪತ್ತಿಕ್ಖಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಯಂ ಭವಕ್ಖಯಂ ಸಂಸಾರಕ್ಖಯಂ ವಟ್ಟಕ್ಖಯಂ। ಅನೀತಿಕನ್ತಿ ಈತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಈತಿಪ್ಪಹಾನಂ ಈತಿವೂಪಸಮಂ ಈತಿಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ – ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ।

Taṇhakkhayamanītikanti . Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.

ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚೀತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ। ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾತಿ ಉಪಮಾ ನತ್ಥಿ, ಉಪನಿಧಾ ನತ್ಥಿ, ಸದಿಸಂ ನತ್ಥಿ, ಪಟಿಭಾಗೋ ನತ್ಥಿ ನ ಅತ್ಥಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ। ಕ್ವಚೀತಿ ಕ್ವಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ ಕತ್ಥಚಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾತಿ – ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Yassa natthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na atthi na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಯೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಮಕಾಲಿಕಂ।

‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;

ತಣ್ಹಕ್ಖಯಮನೀತಿಕಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚೀ’’ತಿ॥

Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.

೧೧೩.

113.

ಪಸ್ಸಾಮಿ ನಂ ಮನಸಾ ಚಕ್ಖುನಾವ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ।

Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;

ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ವಿವಸೇಮಿ ⁵⁹ ರತ್ತಿಂ, ತೇನೇವ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಅವಿಪ್ಪವಾಸಂ॥

Namassamāno vivasemi⁶⁰rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsaṃ.

ಪಸ್ಸಾಮಿ ನಂ ಮನಸಾ ಚಕ್ಖುನಾವಾತಿ ಯಥಾ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಆಲೋಕೇ ರೂಪಗತಾನಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ದಕ್ಖೇಯ್ಯ ಓಲೋಕೇಯ್ಯ ನಿಜ್ಝಾಯೇಯ್ಯ ಉಪಪರಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವಾಹಂ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಮನಸಾ ಪಸ್ಸಾಮಿ ದಕ್ಖಾಮಿ ಓಲೋಕೇಮಿ ನಿಜ್ಝಾಯಾಮಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾಮೀತಿ – ಪಸ್ಸಾಮಿ ನಂ ಮನಸಾ ಚಕ್ಖುನಾವ।

Passāmi naṃ manasā cakkhunāvāti yathā cakkhumā puriso āloke rūpagatāni passeyya dakkheyya olokeyya nijjhāyeyya upaparikkheyya, evamevāhaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ manasā passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmīti – passāmi naṃ manasā cakkhunāva.

ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ ರತ್ತಿಞ್ಚ ದಿವಾ ಚ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಂ ಮನಸಾ ಭಾವೇನ್ತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ – ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ।

Rattindivaṃ brāhmaṇa appamattoti rattiñca divā ca buddhānussatiṃ manasā bhāvento appamattoti – rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto.

ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ವಿವಸೇಮಿ ರತ್ತಿನ್ತಿ। ನಮಸ್ಸಮಾನೋತಿ ಕಾಯೇನ ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ, ವಾಚಾಯ ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ, ಚಿತ್ತೇನ ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ, ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ, ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಕ್ಕಾರಮಾನೋ ಗರುಕಾರಮಾನೋ ಮಾನಯಮಾನೋ ಪೂಜಯಮಾನೋ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ವಿವಸೇಮಿ ಅತಿನಾಮೇಮಿ ಅತಿಕ್ಕಮೇಮೀತಿ – ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ವಿವಸೇಮಿ ರತ್ತಿಂ।

Namassamāno vivasemi rattinti. Namassamānoti kāyena vā namassamāno, vācāya vā namassamāno, cittena vā namassamāno, anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno sakkāramāno garukāramāno mānayamāno pūjayamāno rattindivaṃ vivasemi atināmemi atikkamemīti – namassamāno vivasemi rattiṃ.

ತೇನೇವ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಅವಿಪ್ಪವಾಸನ್ತಿ ತಾಯ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಯಾ ಭಾವೇನ್ತೋ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೋತಿ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ, ಅವಿಪ್ಪವುಟ್ಠೋತಿ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಜಾನಾಮಿ। ಏವಂ ಜಾನಾಮಿ ಏವಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಏವಂ ವಿಜಾನಾಮಿ ಏವಂ ಪಟಿವಿಜಾನಾಮಿ ಏವಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಾಮೀತಿ – ತೇನೇವ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಅವಿಪ್ಪವಾಸಂ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Teneva maññāmi avippavāsanti tāya buddhānussatiyā bhāvento avippavāsoti taṃ maññāmi, avippavuṭṭhoti taṃ maññāmi jānāmi. Evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi evaṃ vijānāmi evaṃ paṭivijānāmi evaṃ paṭivijjhāmīti – teneva maññāmi avippavāsaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ನಂ ಮನಸಾ ಚಕ್ಖುನಾವ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ।

‘‘Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;

ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ವಿವಸೇಮಿ ರತ್ತಿಂ, ತೇನೇವ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಅವಿಪ್ಪವಾಸ’’ನ್ತಿ॥

Namassamāno vivasemi rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsa’’nti.

೧೧೪.

114.

ಸದ್ಧಾ ಚ ಪೀತಿ ಚ ಮನೋ ಸತಿ ಚ, ನಾಪೇನ್ತಿಮೇ ಗೋತಮಸಾಸನಮ್ಹಾ।

Saddhāca pīti ca mano sati ca,nāpentimegotamasāsanamhā;

ಯಂ ಯಂ ದಿಸಂ ವಜತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ, ಸ ತೇನ ತೇನೇವ ನತೋಹಮಸ್ಮಿ॥

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmi.

ಸದ್ಧಾ ಚ ಪೀತಿ ಚ ಮನೋ ಸತಿ ಚಾತಿ। ಸದ್ಧಾತಿ ಯಾ ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಸದ್ಧಾ ಸದ್ದಹನಾ ⁶¹ ಓಕಪ್ಪನಾ ಅಭಿಪ್ಪಸಾದೋ ಸದ್ಧಾ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸದ್ಧಾಬಲಂ। ಪೀತೀತಿ ಯಾ ಭಗವನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ⁶² ಮೋದನಾ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ತುಟ್ಠಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ। ಮನೋತಿ ಯಞ್ಚ ಭಗವನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ ಹದಯಂ ಪಣ್ಡರಂ ಮನೋ ಮನಾಯತನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಸತೀತಿ ಯಾ ಭಗವನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸತೀತಿ – ಸದ್ಧಾ ಚ ಪೀತಿ ಚ ಮನೋ ಸತಿ ಚ।

Saddhā ca pīti ca mano sati cāti. Saddhāti yā ca bhagavantaṃ ārabbha saddhā saddahanā ⁶³ okappanā abhippasādo saddhā saddhindriyaṃ saddhābalaṃ. Pītīti yā bhagavantaṃ ārabbha pīti pāmojjaṃ ⁶⁴ modanā āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti tuṭṭhi odagyaṃ attamanatā cittassa. Manoti yañca bhagavantaṃ ārabbha cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Satīti yā bhagavantaṃ ārabbha sati anussati sammāsatīti – saddhā ca pīti ca mano sati ca.

ನಾಪೇನ್ತಿಮೇ ಗೋತಮಸಾಸನಮ್ಹಾತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಗೋತಮಸಾಸನಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನಾ ಜಿನಸಾಸನಾ ತಥಾಗತಸಾಸನಾ ಅರಹನ್ತಸಾಸನಾ ನಾಪೇನ್ತಿ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ನ ವಿಜಹನ್ತಿ ನ ವಿನಾಸೇನ್ತೀತಿ – ನಾಪೇನ್ತಿಮೇ ಗೋತಮಸಾಸನಮ್ಹಾ।

Nāpentime gotamasāsanamhāti ime cattāro dhammā gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā arahantasāsanā nāpenti na gacchanti na vijahanti na vināsentīti – nāpentime gotamasāsanamhā.

ಯಂ ಯಂ ದಿಸಂ ವಜತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋತಿ। ಯಂ ಯಂ ದಿಸನ್ತಿ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ವಾ ದಿಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಂ ವಾ ದಿಸಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ವಾ ದಿಸಂ ಉತ್ತರಂ ವಾ ದಿಸಂ ವಜತಿ ಗಚ್ಛತಿ ಕಮತಿ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ। ಭೂರಿಪಞ್ಞೋತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞೋ ಪುಥುಪಞ್ಞೋ ಹಾಸಪಞ್ಞೋ ಜವನಪಞ್ಞೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ । ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ। ಭಗವಾ ತಾಯ ಪಥವಿಸಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪುಲಾಯ ವಿತ್ಥತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ – ಯಂ ಯಂ ದಿಸಂ ವಜತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ।

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripaññoti. Yaṃ yaṃ disanti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ vajati gacchati kamati abhikkamati. Bhūripaññoti bhūripañño mahāpañño tikkhapañño puthupañño hāsapañño javanapañño nibbedhikapañño . Bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgatoti – yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño.

ಸ ತೇನ ತೇನೇವ ನತೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಸೋ ಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ತೇನ ತೇನೇವ ನತೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ – ಸ ತೇನ ತೇನೇವ ನತೋಹಮಸ್ಮಿ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Sa tena teneva natohamasmīti so yena buddho tena teneva nato tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – sa tena teneva natohamasmi. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಸದ್ಧಾ ಚ ಪೀತಿ ಚ ಮನೋ ಸತಿ ಚ, ನಾಪೇನ್ತಿಮೇ ಗೋತಮಸಾಸನಮ್ಹಾ।

‘‘Saddhā ca pīti ca mano sati ca, nāpentime gotamasāsanamhā;

ಯಂ ಯಂ ದಿಸಂ ವಜತಿ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ, ಸ ತೇನ ತೇನೇವ ನತೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ॥

Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmī’’ti.

೧೧೫.

115.

ಜಿಣ್ಣಸ್ಸ ಮೇ ದುಬ್ಬಲಥಾಮಕಸ್ಸ, ತೇನೇವ ಕಾಯೋ ನ ಪಲೇತಿ ತತ್ಥ।

Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa,teneva kāyo na paleti tattha;

ಸಙ್ಕಪ್ಪಯನ್ತಾಯ ವಜಾಮಿ ನಿಚ್ಚಂ, ಮನೋ ಹಿ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತೇನ ಯುತ್ತೋ॥

Saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto.

ಜಿಣ್ಣಸ್ಸ ಮೇ ದುಬ್ಬಲಥಾಮಕಸ್ಸಾತಿ ಜಿಣ್ಣಸ್ಸ ವುಡ್ಢಸ್ಸ ಮಹಲ್ಲಕಸ್ಸ ಅದ್ಧಗತಸ್ಸ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ। ದುಬ್ಬಲಥಾಮಕಸ್ಸಾತಿ ದುಬ್ಬಲಥಾಮಕಸ್ಸ ಅಪ್ಪಥಾಮಕಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಥಾಮಕಸ್ಸಾತಿ – ಜಿಣ್ಣಸ್ಸ ಮೇ ದುಬ್ಬಲಥಾಮಕಸ್ಸ।

Jiṇṇassa me dubbalathāmakassāti jiṇṇassa vuḍḍhassa mahallakassa addhagatassa vayoanuppattassa. Dubbalathāmakassāti dubbalathāmakassa appathāmakassa parittathāmakassāti – jiṇṇassa me dubbalathāmakassa.

ತೇನೇವ ಕಾಯೋ ನ ಪಲೇತಿ ತತ್ಥಾತಿ ಕಾಯೋ ಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ತೇನ ನ ಪಲೇತಿ ನ ವಜತಿ ನ ಗಚ್ಛತಿ ನಾತಿಕ್ಕಮತೀತಿ – ತೇನೇವ ಕಾಯೋ ನ ಪಲೇತಿ ತತ್ಥ।

Tenevakāyo na paleti tatthāti kāyo yena buddho tena na paleti na vajati na gacchati nātikkamatīti – teneva kāyo na paleti tattha.

ಸಙ್ಕಪ್ಪಯನ್ತಾಯ ವಜಾಮಿ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಸಙ್ಕಪ್ಪಗಮನೇನ ವಿತಕ್ಕಗಮನೇನ ಞಾಣಗಮನೇನ ಪಞ್ಞಾಗಮನೇನ ಬುದ್ಧಿಗಮನೇನ ವಜಾಮಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಅತಿಕ್ಕಮಾಮೀತಿ – ಸಙ್ಕಪ್ಪಯನ್ತಾಯ ವಜಾಮಿ ನಿಚ್ಚಂ।

Saṅkappayantāyavajāmi niccanti saṅkappagamanena vitakkagamanena ñāṇagamanena paññāgamanena buddhigamanena vajāmi gacchāmi atikkamāmīti – saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ.

ಮನೋ ಹಿ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತೇನ ಯುತ್ತೋತಿ। ಮನೋತಿ ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಮನೋ ಹಿ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತೇನ ಯುತ್ತೋತಿ ಮನೋ ಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ತೇನ ಯುತ್ತೋ ಪಯುತ್ತೋ ಸಂಯುತ್ತೋತಿ – ಮನೋ ಹಿ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತೇನ ಯುತ್ತೋ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti. Manoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjā manoviññāṇadhātu. Mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti mano yena buddho tena yutto payutto saṃyuttoti – mano hi me brāhmaṇa tena yutto. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಜಿಣ್ಣಸ್ಸ ಮೇ ದುಬ್ಬಲಥಾಮಕಸ್ಸ, ತೇನೇವ ಕಾಯೋ ನ ಪಲೇತಿ ತತ್ಥ।

‘‘Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa, teneva kāyo na paleti tattha;

ಸಙ್ಕಪ್ಪಯನ್ತಾಯ ವಜಾಮಿ ನಿಚ್ಚಂ, ಮನೋ ಹಿ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ತೇನ ಯುತ್ತೋ’’ತಿ॥

Saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto’’ti.

೧೧೬.

116.

ಪಙ್ಕೇ ಸಯಾನೋ ಪರಿಫನ್ದಮಾನೋ, ದೀಪಾ ದೀಪಂ ಉಪಲ್ಲವಿಂ।

Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upallaviṃ;

ಅಥದ್ದಸಾಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಓಘತಿಣ್ಣಮನಾಸವಂ॥

Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ.

ಪಙ್ಕೇ ಸಯಾನೋ ಪರಿಫನ್ದಮಾನೋತಿ। ಪಙ್ಕೇ ಸಯಾನೋತಿ ಕಾಮಪಙ್ಕೇ ಕಾಮಕದ್ದಮೇ ಕಾಮಕಿಲೇಸೇ ಕಾಮಬಳಿಸೇ ಕಾಮಪರಿಳಾಹೇ ಕಾಮಪಲಿಬೋಧೇ ಸೇಮಾನೋ ಸಯಮಾನೋ ವಸಮಾನೋ ಆವಸಮಾನೋ ಪರಿವಸಮಾನೋ ⁶⁵ ತಿ – ಪಙ್ಕೇ ಸಯಾನೋ। ಪರಿಫನ್ದಮಾನೋತಿ ತಣ್ಹಾಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ದಿಟ್ಠಿಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ , ಕಿಲೇಸಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಪಯೋಗಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ವಿಪಾಕಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ರತ್ತೋ ರಾಗೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ದುಟ್ಠೋ ದೋಸೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಮೂಳ್ಹೋ ಮೋಹೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ವಿನಿಬನ್ಧೋ ಮಾನೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಪರಾಮಟ್ಠೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಫನ್ದಮಾನೋ, ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಥಾಮಗತೋ ಅನುಸಯೇಹಿ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಲಾಭೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಅಲಾಭೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಯಸೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಅಯಸೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಪಸಂಸಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ನಿನ್ದಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಸುಖೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಜಾತಿಯಾ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಜರಾಯ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಮರಣೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸೇಹಿ ಫನ್ದಮಾನೋ, ನೇರಯಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ, ಮಾನುಸಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ…ಪೇ॰… ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಗಬ್ಭಟ್ಠಿತಿಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಜಾತಸ್ಸೂಪನಿಬನ್ಧಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಜಾತಸ್ಸ ಪರಾಧೇಯ್ಯಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಅತ್ತೂಪಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖೇನ… ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖೇನ… ಚಕ್ಖುರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಸೋತರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಘಾನರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಜಿವ್ಹಾರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಕಾಯರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಸೀಸರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಕಣ್ಣರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಮುಖರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ದನ್ತರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಓಟ್ಠರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಕಾಸೇನ… ಸಾಸೇನ… ಪಿನಾಸೇನ… ಡಾಹೇನ ⁶⁶ … ಜರೇನ… ಕುಚ್ಛಿರೋಗೇನ… ಮುಚ್ಛಾಯ… ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾಯ… ಸೂಲಾಯ… ವಿಸೂಚಿಕಾಯ… ಕುಟ್ಠೇನ… ಗಣ್ಡೇನ… ಕಿಲಾಸೇನ… ಸೋಸೇನ… ಅಪಮಾರೇನ … ದದ್ದುಯಾ… ಕಣ್ಡುಯಾ… ಕಚ್ಛುಯಾ… ರಖಸಾಯ… ವಿತಚ್ಛಿಕಾಯ… ಲೋಹಿತಪಿತ್ತೇನ ⁶⁷ … ಮಧುಮೇಹೇನ… ಅಂಸಾಯ… ಪಿಳಕಾಯ… ಭಗನ್ದಲೇನ ⁶⁸ … ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೇಮ್ಹಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಾತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸನ್ನಿಪಾತಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಉತುಪರಿಣಾಮಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಓಪಕ್ಕಮಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೀತೇನ… ಉಣ್ಹೇನ… ಜಿಘಚ್ಛಾಯ … ಪಿಪಾಸಾಯ… ಉಚ್ಚಾರೇನ… ಪಸ್ಸಾವೇನ… ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಮಾತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪಿತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪುತ್ತಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಧೀತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಭೋಗಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಸೀಲಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫನ್ದಮಾನೋ ಪರಿಫನ್ದಮಾನೋ ಪವೇಧಮಾನೋ ಸಮ್ಪವೇಧಮಾನೋತಿ – ಪಙ್ಕೇ ಸಯಾನೋ ಪರಿಫನ್ದಮಾನೋ।

Paṅkesayāno pariphandamānoti. Paṅke sayānoti kāmapaṅke kāmakaddame kāmakilese kāmabaḷise kāmapariḷāhe kāmapalibodhe semāno sayamāno vasamāno āvasamāno parivasamāno ⁶⁹ ti – paṅke sayāno. Pariphandamānoti taṇhāphandanāya phandamāno, diṭṭhiphandanāya phandamāno , kilesaphandanāya phandamāno, payogaphandanāya phandamāno, vipākaphandanāya phandamāno, manoduccaritaphandanāya phandamāno, ratto rāgena phandamāno, duṭṭho dosena phandamāno, mūḷho mohena phandamāno, vinibandho mānena phandamāno, parāmaṭṭho diṭṭhiyā phandamāno, vikkhepagato uddhaccena phandamāno, aniṭṭhaṅgato vicikicchāya phandamāno, thāmagato anusayehi phandamāno, lābhena phandamāno, alābhena phandamāno, yasena phandamāno, ayasena phandamāno, pasaṃsāya phandamāno, nindāya phandamāno, sukhena phandamāno, dukkhena phandamāno, jātiyā phandamāno, jarāya phandamāno, byādhinā phandamāno, maraṇena phandamāno, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamāno, nerayikena dukkhena phandamāno, tiracchānayonikena dukkhena phandamāno, pettivisayikena dukkhena phandamāno, mānusikena dukkhena…pe… gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena dukkhena… gabbhavuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… saṅkhāradukkhena… vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena dukkhena… ghānarogena dukkhena… jivhārogena dukkhena… kāyarogena dukkhena… sīsarogena dukkhena… kaṇṇarogena dukkhena… mukharogena dukkhena… dantarogena dukkhena… oṭṭharogena dukkhena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena ⁷⁰ … jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena … dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitapittena ⁷¹ … madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena ⁷² … pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya … pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… puttamaraṇena dukkhena… dhītumaraṇena dukkhena… ñātibyasanena dukkhena… bhogabyasanena dukkhena… rogabyasanena dukkhena… sīlabyasanena dukkhena… diṭṭhibyasanena dukkhena phandamāno pariphandamāno pavedhamāno sampavedhamānoti – paṅke sayāno pariphandamāno.

ದೀಪಾ ದೀಪಂ ಉಪಲ್ಲವಿನ್ತಿ ಸತ್ಥಾರತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನತೋ ಧಮ್ಮಕ್ಖಾನಂ ಗಣತೋ ಗಣಂ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಪದಾಯ ಪಟಿಪದಂ ಮಗ್ಗತೋ ಮಗ್ಗಂ ಪಲ್ಲವಿಂ ಉಪಲ್ಲವಿಂ ಸಮ್ಪಲ್ಲವಿನ್ತಿ – ದೀಪಾ ದೀಪಂ ಉಪಲ್ಲವಿಂ।

Dīpā dīpaṃ upallavinti satthārato satthāraṃ dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gaṇato gaṇaṃ diṭṭhiyā diṭṭhiṃ paṭipadāya paṭipadaṃ maggato maggaṃ pallaviṃ upallaviṃ sampallavinti – dīpā dīpaṃ upallaviṃ.

ಅಥದ್ದಸಾಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧನ್ತಿ। ಅಥಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಅಥಾತಿ। ಅದ್ದಸಾಸಿನ್ತಿ ಅದ್ದಸಂ ಅದ್ದಕ್ಖಿಂ ಅಪಸ್ಸಿಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಂ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ ಅನಾಚರಿಯಕೋ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ – ಅಥದ್ದಸಾಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ।

Athaddasāsiṃ sambuddhanti. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Addasāsinti addasaṃ addakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhiṃ. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – athaddasāsiṃ sambuddhaṃ.

ಓಘತಿಣ್ಣಮನಾಸವನ್ತಿ। ಓಘತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಭಗವಾ ಕಾಮೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಭವೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ದಿಟ್ಠೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಸಬ್ಬಸಂಸಾರಪಥಂ ತಿಣ್ಣೋ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋ ನಿತ್ಥಿಣ್ಣೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋ, ಸೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ಓಘತಿಣ್ಣಂ। ಅನಾಸವನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ – ಕಾಮಾಸವೋ, ಭವಾಸವೋ, ದಿಟ್ಠಾಸವೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ। ತೇ ಆಸವಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅನಾಸವಾತಿ – ಓಘತಿಣ್ಣಮನಾಸವಂ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Oghatiṇṇamanāsavanti. Oghatiṇṇanti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto, so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – oghatiṇṇaṃ. Anāsavanti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavāti – oghatiṇṇamanāsavaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಪಙ್ಕೇ ಸಯಾನೋ ಪರಿಫನ್ದಮಾನೋ, ದೀಪಾ ದೀಪಂ ಉಪಲ್ಲವಿಂ।

‘‘Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upallaviṃ;

ಅಥದ್ದಸಾಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಓಘತಿಣ್ಣಮನಾಸವ’’ನ್ತಿ॥

Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsava’’nti.

೧೧೭.

117.

ಯಥಾ ಅಹೂ ವಕ್ಕಲಿ ಮುತ್ತಸದ್ಧೋ, ಭದ್ರಾವುಧೋ ಆಳವಿಗೋತಮೋ ಚ।

Yathā ahū vakkali muttasaddho,bhadrāvudho āḷavigotamo ca;

ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸದ್ಧಂ, ಗಮಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯ ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರಂ॥

Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ, gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.

ಯಥಾ ಅಹೂ ವಕ್ಕಲಿ ಮುತ್ತಸದ್ಧೋ, ಭದ್ರಾವುಧೋ ಆಳವಿಗೋತಮೋ ಚಾತಿ ಯಥಾ ವಕ್ಕಲಿತ್ಥೇರೋ ⁷³ ಸದ್ಧೋ ಸದ್ಧಾಗರುಕೋ ಸದ್ಧಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸದ್ಧಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ, ಯಥಾ ಭದ್ರಾವುಧೋ ಥೇರೋ ಸದ್ಧೋ ಸದ್ಧಾಗರುಕೋ ಸದ್ಧಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸದ್ಧಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ, ಯಥಾ ಆಳವಿಗೋತಮೋ ಥೇರೋ ಸದ್ಧೋ ಸದ್ಧಾಗರುಕೋ ಸದ್ಧಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಸದ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸದ್ಧಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋತಿ – ಯಥಾ ಅಹೂ ವಕ್ಕಲಿ ಮುತ್ತಸದ್ಧೋ ಭದ್ರಾವುಧೋ ಆಳವಿಗೋತಮೋ ಚ।

Yathāahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavigotamo cāti yathā vakkalitthero ⁷⁴ saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā bhadrāvudho thero saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā āḷavigotamo thero saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappattoti – yathā ahū vakkali muttasaddho bhadrāvudho āḷavigotamo ca.

ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸದ್ಧನ್ತಿ ಏವಮೇವ ತ್ವಂ ಸದ್ಧಂ ಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸಮ್ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಅಧಿಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಓಕಪ್ಪೇಹಿ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸದ್ಧಂ ಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸಮ್ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಅಧಿಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಓಕಪ್ಪೇಹಿ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಸದ್ಧಂ ಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸಮ್ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಅಧಿಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಓಕಪ್ಪೇಹಿ… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಸದ್ಧಂ ಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು, ಸಮ್ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಅಧಿಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಓಕಪ್ಪೇಹೀತಿ – ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸದ್ಧಂ।

Evameva tvampi pamuñcassu saddhanti evameva tvaṃ saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu, sampamuñcassu adhimuñcassu okappehīti – evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ.

ಗಮಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯ ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರನ್ತಿ ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಂ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಗಮಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯ ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರನ್ತಿ ತ್ವಂ ಪಾರಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ, ಪಾರಂ ಅಧಿಗಮಿಸ್ಸಸಿ, ಪಾರಂ ಫಸ್ಸಿಸ್ಸಸಿ, ಪಾರಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸಸೀತಿ – ಗಮಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯ ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāranti maccudheyyaṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Maccudheyyassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāranti tvaṃ pāraṃ gamissasi, pāraṃ adhigamissasi, pāraṃ phassissasi, pāraṃ sacchikarissasīti – gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ. Tenāha bhagavā –

‘‘ಯಥಾ ಅಹೂ ವಕ್ಕಲಿ ಮುತ್ತಸದ್ಧೋ, ಭದ್ರಾವುಧೋ ಆಳವಿಗೋತಮೋ ಚ।

‘‘Yathā ahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavigotamo ca;

ಏವಮೇವ ತ್ವಮ್ಪಿ ಪಮುಞ್ಚಸ್ಸು ಸದ್ಧಂ,

Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ,

ಗಮಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯ ಮಚ್ಚುಧೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪಾರ’’ನ್ತಿ॥

Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāra’’nti.

೧೧೮.

118.

ಏಸ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ, ಸುತ್ವಾನ ಮುನಿನೋ ವಚೋ।

Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;

ವಿವಟಚ್ಛದೋ ⁷⁵ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಅಖಿಲೋ ಪಟಿಭಾನವಾ ⁷⁶ ॥

Vivaṭacchado⁷⁷sambuddho, akhilo paṭibhānavā⁷⁸.

ಏಸ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮೀತಿ ಏಸ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಸದ್ದಹಾಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಓಕಪ್ಪೇಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಧಿಮುಚ್ಚಾಮಿ; ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಸದ್ದಹಾಮಿ , ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಓಕಪ್ಪೇಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಧಿಮುಚ್ಚಾಮಿ; ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಸದ್ದಹಾಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಓಕಪ್ಪೇಮಿ, ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಧಿಮುಚ್ಚಾಮೀತಿ – ಏಸ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ।

Esa bhiyyo pasīdāmīti esa bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi, bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmi; ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi , bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmi; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi, bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmīti – esa bhiyyo pasīdāmi.

ಸುತ್ವಾನ ಮುನಿನೋ ವಚೋತಿ। ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ಸುತ್ವಾನ ಮುನಿನೋ ವಚೋತಿ ತುಯ್ಹಂ ವಚನಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ದೇಸನಂ ಅನುಸಾಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಂ ಸುತ್ವಾನ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾನ ಉಪಧಾರಯಿತ್ವಾನ ಉಪಲಕ್ಖಯಿತ್ವಾನಾತಿ – ಸುತ್ವಾನ ಮುನಿನೋ ವಚೋ।

Sutvāna munino vacoti. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Sutvāna munino vacoti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvāna uggahetvāna upadhārayitvāna upalakkhayitvānāti – sutvāna munino vaco.

ವಿವಟಚ್ಛದೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ। ಛದನನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಛದನಾನಿ – ತಣ್ಹಾಛದನಂ, ದಿಟ್ಠಿಛದನಂ, ಕಿಲೇಸಛದನಂ, ದುಚ್ಚರಿತಛದನಂ, ಅವಿಜ್ಜಾಛದನಂ। ತಾನಿ ಛದನಾನಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವಿವಟಾನಿ ವಿದ್ಧಂಸಿತಾನಿ ಸಮುಗ್ಘಾಟಿತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ವಿವಟಚ್ಛದೋ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ – ವಿವಟಚ್ಛದೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ।

Vivaṭacchado sambuddhoti. Chadananti pañca chadanāni – taṇhāchadanaṃ, diṭṭhichadanaṃ, kilesachadanaṃ, duccaritachadanaṃ, avijjāchadanaṃ. Tāni chadanāni buddhassa bhagavato vivaṭāni viddhaṃsitāni samugghāṭitāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā buddho vivaṭacchado. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – vivaṭacchado sambuddho.

ಅಖಿಲೋ ಪಟಿಭಾನವಾತಿ। ಅಖಿಲೋತಿ ರಾಗೋ ಖಿಲೋ, ದೋಸೋ ಖಿಲೋ, ಮೋಹೋ ಖಿಲೋ, ಕೋಧೋ ಖಿಲೋ, ಉಪನಾಹೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಖಿಲಾ। ತೇ ಖಿಲಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅಖಿಲೋ।

Akhilo paṭibhānavāti. Akhiloti rāgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā khilā. Te khilā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho akhilo.

ಪಟಿಭಾನವಾತಿ ತಯೋ ಪಟಿಭಾನವನ್ತೋ – ಪರಿಯತ್ತಿ ಪಟಿಭಾನವಾ, ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ, ಅಧಿಗಮಪಟಿಭಾನವಾ। ಕತಮೋ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಬುದ್ಧವಚನಂ ⁷⁹ ಪರಿಯಾಪುತಂ ⁸⁰ ಹೋತಿ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ತಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಭಾತಿ ⁸¹ – ಅಯಂ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ।

Paṭibhānavāti tayo paṭibhānavanto – pariyatti paṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ ⁸² pariyāputaṃ ⁸³ hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti ⁸⁴ – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.

ಕತಮೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತಾ ಹೋತಿ ಅತ್ಥೇ ಚ ಞಾಯೇ ಚ ಲಕ್ಖಣೇ ಚ ಕಾರಣೇ ಚ ಠಾನಾಠಾನೇ ಚ। ತಸ್ಸ ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಭಾತಿ – ಅಯಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ।

Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitā hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.

ಕತಮೋ ಅಧಿಗಮಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಧಿಗತಾ ಹೋನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ, ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ, ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ, ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ, ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯೋ, ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ। ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಞಾತೋ, ಧಮ್ಮೋ ಞಾತೋ, ನಿರುತ್ತಿ ಞಾತಾ। ಅತ್ಥೇ ಞಾತೇ ಅತ್ಥೋ ಪಟಿಭಾತಿ, ಧಮ್ಮೇ ಞಾತೇ ಧಮ್ಮೋ ಪಟಿಭಾತಿ, ನಿರುತ್ತಿಯಾ ಞಾತಾಯ ನಿರುತ್ತಿ ಪಟಿಭಾತಿ। ಇಮೇಸು ತೀಸು ಞಾಣೇಸು ಞಾಣಂ ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ಭಗವಾ ಇಮಾಯ ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಪಟಿಭಾನವಾ। ಯಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿ ನತ್ಥಿ, ಪರಿಪುಚ್ಛಾ ನತ್ಥಿ, ಅಧಿಗಮೋ ನತ್ಥಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಪಟಿಭಾಯಿಸ್ಸತೀತಿ – ಅಖಿಲೋ ಪಟಿಭಾನವಾ । ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, cattāro ariyamaggā, cattāri sāmaññaphalāni, catasso paṭisambhidāyo, cha abhiññāyo. Tassa attho ñāto, dhammo ñāto, nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. Bhagavā imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho paṭibhānavā. Yassa pariyatti natthi, paripucchā natthi, adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – akhilo paṭibhānavā . Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಏಸ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದಾಮಿ, ಸುತ್ವಾನ ಮುನಿನೋ ವಚೋ।

‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;

ವಿವಟಚ್ಛದೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಅಖಿಲೋ ಪಟಿಭಾನವಾ’’ತಿ॥

Vivaṭacchado sambuddho, akhilo paṭibhānavā’’ti.

೧೧೯.

119.

ಅಧಿದೇವೇ ⁸⁵ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ಸಬ್ಬಂ ವೇದಿ ಪರೋಪರಂ ⁸⁶ ।

Adhideve⁸⁷abhiññāya, sabbaṃ vedi paroparaṃ⁸⁸;

ಪಞ್ಹಾನನ್ತಕರೋ ಸತ್ಥಾ, ಕಙ್ಖೀನಂ ಪಟಿಜಾನತಂ॥

Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.

ಅಧಿದೇವೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಯಾತಿ। ದೇವಾತಿ ತಯೋ ದೇವಾ – ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ ⁸⁹, ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ, ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾ। ಕತಮೇ ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ? ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ರಾಜಾನೋ ⁹⁰ ಚ ರಾಜಕುಮಾರೋ ಚ ದೇವಿಯೋ ಚ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸಮ್ಮುತಿದೇವಾ। ಕತಮೇ ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ? ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ದೇವಾ ತಾವತಿಂಸಾ ದೇವಾ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ ದೇವಾ, ಯೇ ಚ ದೇವಾ ತದುತ್ತರಿ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಉಪಪತ್ತಿದೇವಾ। ಕತಮೇ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾ? ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಥಾಗತಾ ತಥಾಗತಸಾವಕಾ ಅರಹನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಾ, ಯೇ ಚ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಾ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾ। ಭಗವಾ ಸಮ್ಮುತಿದೇವೇ ಅಧಿದೇವಾತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಉಪಪತ್ತಿದೇವೇ ಅಧಿದೇವಾತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ವಿಸುದ್ಧಿದೇವೇ ಅಧಿದೇವಾತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಅಧಿದೇವೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ।

Adhideve abhiññāyāti. Devāti tayo devā – sammutidevā ⁹¹, upapattidevā, visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno ⁹² ca rājakumāro ca deviyo ca. Ime vuccanti sammutidevā. Katame upapattidevā? Upapattidevā vuccanti cātumahārājikā devā tāvatiṃsā devā…pe… brahmakāyikā devā, ye ca devā taduttari. Ime vuccanti upapattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatā tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā, ye ca paccekasambuddhā. Ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutideve adhidevāti abhiññāya upapattideve adhidevāti abhiññāya, visuddhideve adhidevāti abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – adhideve abhiññāya.

ಸಬ್ಬಂ ವೇದಿ ಪರೋಪರನ್ತಿ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅಧಿದೇವಕರೇ ಧಮ್ಮೇ ವೇದಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಅಫಸ್ಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ। ಕತಮೇ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿದೇವಕರಾ ಧಮ್ಮಾ? ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಾ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಾ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಾ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ…ಪೇ॰… ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿದೇವಕರಾ ಧಮ್ಮಾ।

Sabbaṃvedi paroparanti bhagavā attano ca paresañca adhidevakare dhamme vedi aññāsi aphassi paṭivijjhi. Katame attano adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti attano adhidevakarā dhammā.

ಕತಮೇ ಪರೇಸಂ ಅಧಿದೇವಕರಾ ಧಮ್ಮಾ? ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾ…ಪೇ॰… ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪರೇಸಂ ಅಧಿದೇವಕರಾ ಧಮ್ಮಾ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅಧಿದೇವಕರೇ ಧಮ್ಮೇ ವೇದಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಅಫಸ್ಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝೀತಿ – ಸಬ್ಬಂ ವೇದಿ ಪರೋಪರಂ।

Katame paresaṃ adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti paresaṃ adhidevakarā dhammā. Evaṃ bhagavā attano ca paresañca adhidevakare dhamme vedi aññāsi aphassi paṭivijjhīti – sabbaṃ vedi paroparaṃ.

ಪಞ್ಹಾನನ್ತಕರೋ ಸತ್ಥಾತಿ ಭಗವಾ ಪಾರಾಯನಿಕಪಞ್ಹಾನಂ ಅನ್ತಕರೋ ಪರಿಯನ್ತಕರೋ ಪರಿಚ್ಛೇದಕರೋ ಪರಿವಟುಮಕರೋ; ಸಭಿಯಪಞ್ಹಾನಂ ⁹³ ಅನ್ತಕರೋ ಪರಿಯನ್ತಕರೋ ಪರಿಚ್ಛೇದಕರೋ ಪರಿವಟುಮಕರೋ; ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಾನಂ…ಪೇ॰… ಸುಯಾಮಪಞ್ಹಾನಂ… ಭಿಕ್ಖುಪಞ್ಹಾನಂ… ಭಿಕ್ಖುನೀಪಞ್ಹಾನಂ… ಉಪಾಸಕಪಞ್ಹಾನಂ… ಉಪಾಸಿಕಾಪಞ್ಹಾನಂ… ರಾಜಪಞ್ಹಾನಂ… ಖತ್ತಿಯಪಞ್ಹಾನಂ… ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಞ್ಹಾನಂ… ವೇಸ್ಸಪಞ್ಹಾನಂ… ಸುದ್ದಪಞ್ಹಾನಂ… ದೇವಪಞ್ಹಾನಂ… ಬ್ರಹ್ಮಪಞ್ಹಾನಂ ಅನ್ತಕರೋ ಪರಿಯನ್ತಕರೋ ಪರಿಚ್ಛೇದಕರೋ ಪರಿವಟುಮಕರೋತಿ – ಪಞ್ಹಾನನ್ತಕರೋ। ಸತ್ಥಾತಿ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ। ಯಥಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ ಸತ್ಥೇ ಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಚೋರಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ವಾಳಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ನಿರುದಕಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ ಉತ್ತಾರೇತಿ ನಿತ್ಥಾರೇತಿ ⁹⁴ ಪತಾರೇತಿ, ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ಸಮ್ಪಾಪೇತಿ; ಏವಮೇವ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ ಸತ್ತೇ ಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಜಾತಿಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಜರಾಕನ್ತಾರಂ…ಪೇ॰… ಬ್ಯಾಧಿಕನ್ತಾರಂ… ಮರಣಕನ್ತಾರಂ… ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ರಾಗಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ದೋಸಕನ್ತಾರಂ… ಮೋಹಕನ್ತಾರಂ… ಮಾನಕನ್ತಾರಂ… ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರಂ… ಕಿಲೇಸಕನ್ತಾರಂ… ದುಚ್ಚರಿತಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ರಾಗಗಹನಂ ತಾರೇತಿ, ದೋಸಗಹನಂ ತಾರೇತಿ, ಮೋಹಗಹನಂ… ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ… ಕಿಲೇಸಗಹನಂ… ದುಚ್ಚರಿತಗಹನಂ ತಾರೇತಿ ಉತ್ತಾರೇತಿ ನಿತ್ಥಾರೇತಿ ಪತಾರೇತಿ; ಖೇಮನ್ತಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಮ್ಪಾಪೇತೀತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ।

Pañhānantakaro satthāti bhagavā pārāyanikapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sabhiyapañhānaṃ ⁹⁵ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sakkapañhānaṃ…pe… suyāmapañhānaṃ… bhikkhupañhānaṃ… bhikkhunīpañhānaṃ… upāsakapañhānaṃ… upāsikāpañhānaṃ… rājapañhānaṃ… khattiyapañhānaṃ… brāhmaṇapañhānaṃ… vessapañhānaṃ… suddapañhānaṃ… devapañhānaṃ… brahmapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaroti – pañhānantakaro. Satthāti bhagavā satthavāho. Yathā satthavāho satthe kantāraṃ tāreti, corakantāraṃ tāreti, vāḷakantāraṃ tāreti, dubbhikkhakantāraṃ tāreti, nirudakakantāraṃ tāreti uttāreti nitthāreti ⁹⁶ patāreti, khemantabhūmiṃ sampāpeti; evameva bhagavā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, jātikantāraṃ tāreti, jarākantāraṃ…pe… byādhikantāraṃ… maraṇakantāraṃ… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantāraṃ tāreti, rāgakantāraṃ tāreti, dosakantāraṃ… mohakantāraṃ… mānakantāraṃ… diṭṭhikantāraṃ… kilesakantāraṃ… duccaritakantāraṃ tāreti, rāgagahanaṃ tāreti, dosagahanaṃ tāreti, mohagahanaṃ… diṭṭhigahanaṃ… kilesagahanaṃ… duccaritagahanaṃ tāreti uttāreti nitthāreti patāreti; khemantaṃ amataṃ nibbānaṃ sampāpetīti – evampi bhagavā satthavāho.

ಅಥ ವಾ, ಭಗವಾ ನೇತಾ ವಿನೇತಾ ಅನುನೇತಾ ಪಞ್ಞಪೇತಾ ನಿಜ್ಝಾಪೇತಾ ಪೇಕ್ಖತಾ ಪಸಾದೇತಾತಿ, ಏವಂ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ। ಅಥ ವಾ, ಭಗವಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇತಾ, ಅಸಞ್ಜಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಞ್ಜನೇತಾ, ಅನಕ್ಖಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಕ್ಖಾತಾ, ಮಗ್ಗಞ್ಞೂ ಮಗ್ಗವಿದೂ ಮಗ್ಗಕೋವಿದೋ ಮಗ್ಗಾನುಗಾ ಚ ಪನ ಏತರಹಿ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋತಿ – ಪಞ್ಹಾನನ್ತಕರೋ ಸತ್ಥಾ।

Atha vā, bhagavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhatā pasādetāti, evaṃ bhagavā satthavāho. Atha vā, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatāti, evampi bhagavā satthavāhoti – pañhānantakaro satthā.

ಕಙ್ಖೀನಂ ಪಟಿಜಾನತನ್ತಿ ಸಕಙ್ಖಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಲ್ಲೇಖಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಲ್ಲೇಖಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸದ್ವೇಳ್ಹಕಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿದ್ವೇಳಹಕಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸರಾಗಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವೀತರಾಗಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸದೋಸಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವೀತದೋಸಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಮೋಹಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವೀತಮೋಹಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಕಿಲೇಸಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ – ಕಙ್ಖೀನಂ ಪಟಿಜಾನತಂ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Kaṅkhīnaṃ paṭijānatanti sakaṅkhā āgantvā nikkaṅkhā sampajjanti, sallekhā āgantvā nillekhā sampajjanti, sadveḷhakā āgantvā nidveḷahakā sampajjanti, savicikicchā āgantvā nibbicikicchā sampajjanti, sarāgā āgantvā vītarāgā sampajjanti, sadosā āgantvā vītadosā sampajjanti, samohā āgantvā vītamohā sampajjanti, sakilesā āgantvā nikkilesā sampajjantīti – kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಅಧಿದೇವೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ಸಬ್ಬಂ ವೇದಿ ಪರೋಪರಂ।

‘‘Adhideve abhiññāya, sabbaṃ vedi paroparaṃ;

ಪಞ್ಹಾನನ್ತಕರೋ ಸತ್ಥಾ, ಕಙ್ಖೀನಂ ಪಟಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥

Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānata’’nti.

೧೨೦.

120.

ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ।

Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ,yassa natthi upamā kvaci;

ಅದ್ಧಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಮೇತ್ಥ ಕಙ್ಖಾ, ಏವಂ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ ಅಧಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ॥

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ.

ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪನ್ತಿ ಅಸಂಹೀರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಸಂಹೀರನ್ತಿ ರಾಗೇನ ದೋಸೇನ ಮೋಹೇನ ಕೋಧೇನ ಉಪನಾಹೇನ ಮಕ್ಖೇನ ಪಳಾಸೇನ ಇಸ್ಸಾಯ ಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಮಾಯಾಯ ಸಾಠೇಯ್ಯೇನ ಥಮ್ಭೇನ ಸಾರಮ್ಭೇನ ಮಾನೇನ ಅತಿಮಾನೇನ ಮದೇನ ಪಮಾದೇನ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹೇಹಿ ಸಬ್ಬಾಸವೇಹಿ ಸಬ್ಬದರಥೇಹಿ ಸಬ್ಬಸನ್ತಾಪೇಹಿ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಅಸಂಹಾರಿಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಚ್ಚಂ ಧುವಂ ಸಸ್ಸತಂ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮನ್ತಿ – ಅಸಂಹೀರಂ।

Asaṃhīraṃ asaṃkuppanti asaṃhīraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Asaṃhīranti rāgena dosena mohena kodhena upanāhena makkhena paḷāsena issāya macchariyena māyāya sāṭheyyena thambhena sārambhena mānena atimānena madena pamādena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbapariḷāhehi sabbāsavehi sabbadarathehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṅkhārehi asaṃhāriyaṃ nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti – asaṃhīraṃ.

ಅಸಂಕುಪ್ಪನ್ತಿ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ⁹⁷ ನ ಉಪ್ಪಾದೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ವಯೋ ನತ್ಥಿ, ನ ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ⁹⁸ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಚ್ಚಂ ಧುವಂ ಸಸ್ಸತಂ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮನ್ತಿ – ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ।

Asaṃkuppanti asaṃkuppaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho…pe… nirodho nibbānaṃ. Nibbānassa ⁹⁹ na uppādo paññāyati, vayo natthi, na tassa aññathattaṃ ¹⁰⁰ paññāyati. Nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti – asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ.

ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚೀತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ। ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾತಿ ಉಪಮಾ ನತ್ಥಿ, ಉಪನಿಧಾ ನತ್ಥಿ, ಸದಿಸಂ ನತ್ಥಿ, ಪಟಿಭಾಗೋ ನತ್ಥಿ, ನ ಸತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ। ಕ್ವಚೀತಿ ಕ್ವಚಿ ಕಿಮ್ಹಿಚಿ ಕತ್ಥಚಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ವಾತಿ – ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ।

Yassanatthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi, na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci.

ಅದ್ಧಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಮೇತ್ಥ ಕಙ್ಖಾತಿ। ಅದ್ಧಾತಿ ಏಕಂಸವಚನಂ ನಿಸ್ಸಂಸಯವಚನಂ ನಿಕ್ಕಙ್ಖವಚನಂ ಅದ್ವೇಜ್ಝವಚನಂ ಅದ್ವೇಳ್ಹಕವಚನಂ ನಿಯೋಗವಚನಂ ಅಪಣ್ಣಕವಚನಂ ಅವಿರದ್ಧವಚನಂ ಅವತ್ಥಾಪನವಚನಮೇತಂ – ಅದ್ಧಾತಿ। ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಧಿಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಫಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಅದ್ಧಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ। ನ ಮೇತ್ಥ ಕಙ್ಖಾತಿ। ಏತ್ಥಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಕಙ್ಖಾ ನತ್ಥಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ನತ್ಥಿ, ದ್ವೇಳ್ಹಕಂ ನತ್ಥಿ, ಸಂಸಯೋ ನತ್ಥಿ, ನ ಸತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ, ಪಹೀನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋತಿ – ಅದ್ಧಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಮೇತ್ಥ ಕಙ್ಖಾ।

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhāti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviraddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Gamissāmīti gamissāmi adhigamissāmi phassissāmi sacchikarissāmīti – addhā gamissāmi. Na mettha kaṅkhāti. Etthāti nibbāne kaṅkhā natthi, vicikicchā natthi, dveḷhakaṃ natthi, saṃsayo natthi, na sati na saṃvijjati nupalabbhati, pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍhoti – addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā.

ಏವಂ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ ಅಧಿಮುತ್ತಚಿತ್ತನ್ತಿ। ಏವಂ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ಏವಂ ಮಂ ಉಪಲಕ್ಖೇಹಿ। ಅಧಿಮುತ್ತಚಿತ್ತನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನಂ ನಿಬ್ಬಾನಪೋಣಂ ನಿಬ್ಬಾನಪಬ್ಭಾರಂ ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಮುತ್ತನ್ತಿ – ಏವಂ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ ಅಧಿಮುತ್ತಚಿತ್ತನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಪಿಙ್ಗಿಯೋ –

Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti. Evaṃ maṃ dhārehīti evaṃ maṃ upalakkhehi. Adhimuttacittanti nibbānaninnaṃ nibbānapoṇaṃ nibbānapabbhāraṃ nibbānādhimuttanti – evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti. Tenāha thero piṅgiyo –

‘‘ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಉಪಮಾ ಕ್ವಚಿ।

‘‘Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, yassa natthi upamā kvaci;

ಅದ್ಧಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ನ ಮೇತ್ಥ ಕಙ್ಖಾ, ಏವಂ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ ಅಧಿಮುತ್ತಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ॥

Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacitta’’nti.

ಪಾರಾಯನಾನುಗೀತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸೋ ಅಟ್ಠಾರಸಮೋ।

Pārāyanānugītigāthāniddeso aṭṭhārasamo.

ಪಾರಾಯನವಗ್ಗೋ ಸಮತ್ತೋ।

Pārāyanavaggo samatto.

Next: ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತೋ • Khaggavisāṇasutto

Footnotes:

1. ಕಥಿತಮನುಗಾಯಿಸ್ಸಂ (ಸ್ಯಾ॰) ಏವಂ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅನುಗಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ ಆಗತಂ

2. kathitamanugāyissaṃ (syā.) evaṃ sabbapadesu anugāyissanti āgataṃ

3. ಭಗವಾ ಇಮಾಯ (ಸ್ಯಾ॰)

4. bhagavā imāya (syā.)

5. ಸಭಗ್ಗತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

6. ಪರಿಸಗ್ಗತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

7. ಏಹಿ ಭೋ (ಸ್ಯಾ॰) ಪಸ್ಸ ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೧೨

8. sabhaggato (syā.)

9. parisaggato (syā.)

10. ehi bho (syā.) passa ma. ni. 3.112

11. ಉಣ್ಣತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

12. ವಿಜ್ಜಾಠಾನೇನ (ಕ॰)

13. uṇṇati (syā. ka.)

14. vijjāṭhānena (ka.)

15. ನಿತ್ಥುರಿಯಕಮ್ಮಂ (ಕ॰) ಪಸ್ಸ ವಿಭ॰ ೮೯೨

16. nitthuriyakammaṃ (ka.) passa vibha. 892

17. ಓದೀರಣಂ (ಸ್ಯಾ॰)

18. odīraṇaṃ (syā.)

19. ದ್ವೇ ಲೋಕಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಚ ಭವಲೋಕೋ ವಿಪತ್ತಿ ಚ ಭವಲೋಕೋ (ಸ್ಯಾ॰)

20. dve lokā sampatti ca bhavaloko vipatti ca bhavaloko (syā.)

21. ಉಪಾತಿವತ್ತೋ (ಕ॰)

22. upātivatto (ka.)

23. ಅಜ್ಜ ಪತ್ತೋ (ಕ॰)

24. ajja patto (ka.)

25. ಬಹುರುಕ್ಖಂ (ಸ್ಯಾ॰)

26. bahurukkhaṃ (syā.)

27. ಜತುಕ್ಕದಸ್ಸಾ (ಸ್ಯಾ॰), ಜತುಕದಸ್ಸಾ (ಸೀ॰ ಅಟ್ಠ॰)

28. ದಸಬಲಂ ತಾದಿಂ (ಸ್ಯಾ॰)

29. ಮಾನುಸಕತಂ (ಸ್ಯಾ॰)

30. ಪವರಮಗ್ಗವಾದಿನಂ (ಕ॰)

31. jatukkadassā (syā.), jatukadassā (sī. aṭṭha.)

32. dasabalaṃ tādiṃ (syā.)

33. mānusakataṃ (syā.)

34. pavaramaggavādinaṃ (ka.)

35. ತಥಾಗತಸಾಸನಾ ದೇವಸಾಸನಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

36. tathāgatasāsanā devasāsanā (syā. ka.)

37. ಮನುಸ್ಸರಾಹಸೇಯ್ಯಕಾನಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

38. ಪಟಿಸಲ್ಲಾಣಸಾರುಪ್ಪಾನಿ (ಕ॰)

39. manussarāhaseyyakāni (syā. ka.)

40. paṭisallāṇasāruppāni (ka.)

41. ತಣ್ಹಂ ಜಾಲಿನಿಂ (ಸ್ಯಾ॰)

42. ಸರಿತಂ (ಸ್ಯಾ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೯೧

43. taṇhaṃ jāliniṃ (syā.)

44. saritaṃ (syā.) mahāni. 191

45. ಏವಮಾದೀನವಂ (ಕ॰) ಪಸ್ಸ ಇತಿವು॰ ೧೫

46. ತಣ್ಹಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೯೧

47. evamādīnavaṃ (ka.) passa itivu. 15

48. taṇhā (syā. ka.) mahāni. 191

49. ಅತರಿಂಸು (ಕ॰) ಪಸ್ಸ ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೪೦೯; ಮಹಾನಿ॰ ೧೯೧

50. atariṃsu (ka.) passa saṃ. ni. 5.409; mahāni. 191

51. ಆಸಿನೋ (ಕ॰)

52. āsino (ka.)

53. ಧುಮೋ (ಸ್ಯಾ॰)

54. dhumo (syā.)

55. ಭೂರಿಮೇಧಸೋತಿ (ಸ್ಯಾ॰) ಏವಮುಪರಿಪಿ

56. bhūrimedhasoti (syā.) evamuparipi

57. ಅಪಗಚ್ಛಸಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

58. apagacchasi (syā. ka.)

59. ನಮಸ್ಸಮಾನೋವ ವಸೇಮಿ (ಸೀ॰ ಅಟ್ಠ॰) … ವಿವಸಾಮಿ (ಸ್ಯಾ॰)

60. namassamānova vasemi (sī. aṭṭha.) … vivasāmi (syā.)

61. ಸದ್ಧಹನಾ (ಕ॰)

62. ಪಾಮುಜ್ಜಂ (ಸ್ಯಾ॰)

63. saddhahanā (ka.)

64. pāmujjaṃ (syā.)

65. ಅವಸೇಮಾನೋ ಪರಿಸೇಮಾನೋ (ಸ್ಯಾ॰)

66. ದಾಹೇನ (ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೧

67. ಲೋಹಿತೇನ। ಪಿತ್ತೇನ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

68. ಭಗನ್ದಲಾಯ (ಸ್ಯಾ॰)

69. avasemāno parisemāno (syā.)

70. dāhena (ka.) mahāni. 11

71. lohitena. pittena (syā. ka.)

72. bhagandalāya (syā.)

73. ವಕ್ಕಲಿ (ಸ್ಯಾ॰)

74. vakkali (syā.)

75. ವಿವಟಚ್ಛದನೋ (ಕ॰) ಸದ್ದನೀತಿಪದಮಾಲಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ

76. ಪಟಿಭಾಣವಾ (ಸ್ಯಾ॰)

77. vivaṭacchadano (ka.) saddanītipadamālā oloketabbā

78. paṭibhāṇavā (syā.)

79. ಪಕತಿಯಾ (ಕ॰)

80. ಪರಿಯಾಪುಟಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

81. ಪಟಿಭಾಯತಿ (ಕ॰)

82. pakatiyā (ka.)

83. pariyāpuṭaṃ (syā. ka.)

84. paṭibhāyati (ka.)

85. ಅತಿದೇವೇ (ಕ॰)

86. ಪರೋವರಂ (ಸೀ॰ ಅಟ್ಠ॰)

87. atideve (ka.)

88. parovaraṃ (sī. aṭṭha.)

89. ಸಮ್ಮಭಿದೇವಾ (ಸ್ಯಾ॰)

90. ಕತಮೇ ಸಮ್ಮತಿದೇವಾ ರಾಜಾನೋ (ಸ್ಯಾ॰) ಏವಮುಪರಿಪಿ

91. sammabhidevā (syā.)

92. katame sammatidevā rājāno (syā.) evamuparipi

93. ಪರಿಸಪಞ್ಹಾನಂ (ಸ್ಯಾ॰), ಪಿಙ್ಗಿಯಪಞ್ಹಾನಂ (ಕ॰)

94. ನಿತ್ತಾರೇತಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

95. parisapañhānaṃ (syā.), piṅgiyapañhānaṃ (ka.)

96. nittāreti (syā. ka.)

97. ಯಸ್ಸ (ಸ್ಯಾ॰)

98. ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞದತ್ಥು (ಸ್ಯಾ॰)

99. yassa (syā.)

100. tassa aññadatthu (syā.)

Related texts:

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೧೮. ಪಾರಾಯನಾನುಗೀತಿಗಾಥಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 18. Pārāyanānugītigāthāniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact